Weektlad
99
99
Israëlische Kunstenares
exposeert in het K.C.B.
T)ël0.000e
bewoner
GRIEP?
T. en O.
De natuur in de
Herfst
Pracht handen
„EDIFRA" onder nieuw
dak te Bergen
GERRITSEN
De Oude Prins
VRIJDAG 11 OKT. 1957 34e JAARGANG No. 40
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Ëgmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
Werken met bijzondere
kwaliteiten
Onder grote belangstelling zo
wel van de beoefenaars als be
minnaars van de schilderkunst
opende Mr. A. F. Kamp als voor
zitter van het K.C.B. de exposi
tie van de werken der Israëlische
kunstenares ELAH. Hij voegde
er aan toe, dat na de geslaagde
exposities van deze zomer, waar
men over gebrek aan belangstel
ling niet te klagen had, en die
gewoonlijk op zaterdag werden
geopend, deze tentoonstelling, die
op zondag werd geopend, een on
vermoed aantal belangstellenden
had doen toestromen, wat wel
licht aanleiding kon geven dit in
de toekomst eens te herhalen.
Nadat de voorzitter zijn speech
beëindigd had, traden de toon
kunstenaars Distier en Dekker
naar voren om op de viool en de
viola d'amore een Israëlisch
Volkslied te spelen, wat vertaald
als volgt luidt:
Vrede over Juda,
Vrede over Jeruzalem van ge
slacht tot geslacht.
Th. VELDMAN
Zilfa Pleet
De tweestemmige muziek liet
niet na een sympathieke indruk
te wekken.
Vervolgens hield de heer Chr.
Dekker de volgende rede:
Wie het land Israël lief gekre
gen heeft als geen ander buiten
zijn eigen vaderland, die luistert
naar elk bericht, dat hem van
verre kan bereiken. Zo was het,
dat ik in Hamburg het plakkaat
zag van de tentoonstelling, die
daar door de Christlich Jüdische
Zusammenarbeit werd georgani
seerd.
„Elah, werken uit Israël Te
zamen met een vriend, een oriën
talist, bezocht ik het Museum
voor Volkenkunde en al dadelijk
trof ons de indruk, dat hier een
europees palet werd getoond, dat
niet was geassimileerd met het
Nabije Oosten, ondanks de the-
mata. Er bestond een zekere dis
crepantie tussen thema en ex
pressie.
Dit herinnerde ons aan de toe
stand in Israël zelf, waar talloze
talen worden gesproken naast het
Ivrieth, het moderne Hebreeuws.
,,Wij hebben twee generaties no
dig, om één volk met één taal
te wordenzeggen de Israëli's.
Dit bewustzijn vonden wij beves
tigd in het palet van Elah. Zij
sprak geen Ivrieth al sprak zij
voortdurend over Israël.
Groot was daarop de enthou
siaste verbazing, toen wij aan en
kele titels als „Hollands stilleven''
begonnen te bevroeden, wat later
door inzage in de recensies werd
bevestigd: Het gastland van Elah
is Nederland geweest. Geboren
in Berlijn, kwam zij in 1933 via
Frankrijk naar Amsterdam en
bleef daar tot na de oorlog. In
de onderduikperiode was zij leer
ling van de schilder Jos. Rovers.
In 1946 vertrok zij naar Israël
en leefde daar zonder het land
ook maar éénmaal te verlaten
tot dit voorjaar. Terwijl wij nog
lazen in de krantenknipsels die
ons de verklaring gaven van het
palet, kwam de schilderes (Me
vrouw Elah) van het middaguur
tje terug in de zaal.
Mijn eerste vraag was: Spreekt
U nederlands?
De verheugde en verheugende
bevestiging was het teken, dat in
deze zin twee mensen in den
vreemde elkaar gevonden hadden
in een wereld van wederzijdse
dierbare herinneringen: Neder
land voor haar, Israël voor mij.
Het daarop volgende gesprek
maakte het beeld steeds duidelij
ker: Dit is een Nederlandse, die
een reis van elf jaren door Israël
maakte, en die van deze reis een
picturaal verslag mee terug brengt
naar Europa.
Haar schilderstaal bleef Ne
derlands Overigens een schil-
ders-Ivrieth, een Israëlisch palet
bestaat er nog niet!! Een ieder
schildert met het palet van zijn
gastland).
Dit phenomeen vond ik der
mate boeiend, dat ik onmiddellijk
besloot het K.C.B. van deze ont
moeting op de hoogte te stellen,
en zo is het dan mogelijk gewor
den, dat ik nu kan zeggen: „Elah,
welkom terug in Nederland! Wel
kom onder ons!"
Ja, en dat „onder ons Zijn
wij ons ervan bewust wat het be
tekent naar Israël te gaan, en
daar elf jaar te leven en te wer
ken?
Dat betekent met een rantsoen
van sprinkhanen en wilde honig
de woestijn in te gaan. Dat be
tekent ook verstoken zijn van de
bloedsomloop der Europese cul
tuur; de navelstreng naar het
gastland is te lang of verbroken
en de trouw aan meegekregen
schatten is hetgeen wat de mens
in stand houdt en groeien doet.
Woord en dans zijn in de Jood
se religie gegrondvest en be
waard, maar niet de schilder
kunst. Er is een Ivrieth dichteres,
die gehoord mag worden naast
de beste Nederlandse poeëte. Zij
stierf jong en liet wonderbaar
lijke verzen na. Er is een Jeme-
nitisch danstheater waarbij verge
leken de Nederlandse prestaties
niet in de schaduw kunnen staan.
En ook het lied heeft zijn wor
tels in de alleroudste overleve
ring. Dit maakt een herleving van
een nationale vorm voor deze
kunsten mogelijk.
Voor de schilderkunst is dit
echter niet het geval. Alles wat
Israël kent, is import. Daar ont
breken deze praemissen, en de
„dernier cri de Paris" is ook daar
de luidste en de onbeschaamdste
als overal elders ter wereld.
In deze situatie heeft Elah haar
geestelijk erfdeel, dat zij uit Ne
derland meekreeg, op haar levens
reis gekoesterd en versterkt. En
vanuit deze situatie komt zij nu
naar Nederland om te tonen, dat
zij haar talent niet heeft begra
ven, maar hard gewerkt heeft in
harde omstandigheden.
Hierna bracht Hubertus Distier
op de Viola d'amore een Aria
voor dit instrument ten gehore
van Marin Marais 1700) die
evenals het tweestemmig recital,
waarmee de rede was aangevan
gen, met een dankbaar applaus
werd beloond.
Over het werk van deze kun
stenares kunnen we kort zijn;
Elah behoort tot degenen, die
kunnen schilderen. Zij is als het
ware met de gave daartoe gebo
ren. De schilder Rovers is degene
geweest, die deze sluimerende ta
lenten in haar wezen uit hun sta
tische toestand heeft weten op te
wekken en tot leven te brengen.
Daarbij heeft zij zich niet tot na
volging van de leermeester be
geven, maar is zij haar eigen weg
gevolgd en daaruit is een talent
gerijpt van een krachtige soort.
Uit haar aquarellen blijkt, dat zij
uitstekend tekenen kan, uit haar
schilderwerk komt aan 't licht,
dat zij naast deze kunst over een
veelkleurig palet beschikt, en daar
zij een goed waarneemster is, die
het waargenomene met haar ge
voelens en haar ideeën weet te
verwerken, staan we hier voor
een reeks van kunstwerken, die
haar een blijvende reputatie zul
len bezorgen.
Zoals Mr Kamp in zijn ope
ningsspeech meedeelde, zijn
douanevoorschriften de oorzaak,
dat deze werken niet langer dan
14 dagen in ons land mogen ver
blijven. Zaterdag 12 oktober en
zondag 13 oktober zijn de laat
ste dagen waarop men hen kan
bewonderen; ieder dezer dagen
van 's middags half drie tot half
zes en van half acht 's avonds
tot tien uur. Wij raden een ieder
die eens mooi werk van een uit
zonderlijke waarde wil zien, deze
tentoonstelling te bezoeken.
Op 5 okt. werd op het ge
meentehuis van Bergen de
10.000ste burger aangegeven.
Het kleine burgertje, dat zich
er niet bewust van is dat zijn ge
boorte een mijlpaal is in de ge
schiedenis van Bergen is de zoon
van het echtpaar Kramer-Spaans,
wonende aan de Kanaaldijk 51
en werd geboren op 4 oktober
1957 te 3.15 uur.
De gelukkige vader werd door
de burgemeester in zijn kamer
ontvangen en door deze geluk
gewenst. Op naam van de jonge
burger werd een spaarbankboek
je met een inleg van 100,
overhandigd en voor de gelukki
ge moeder een bouquet bloemen.
Interessant is het aan de hand
van de volgende cijfers na te
gaan hoe de bevolkingsontwikke
ling van Bergen zich sedert 1880
voltrokken heeft.
1880
1465 inwoners
1890
1453
1900
1553
1910
2371
1920
4075
1930
5715
1940
6939
1950
9455
De toeneming is toe te schrij
ven aan twee belangrijke fac
toren:
1. de natuurlijke groei van
Bergens bevolking; het gemiddeld
aantal geboorten bedroeg sedert
1880 bijna 24 per duizend; het
aantal sterfgevallen bedroeg ge
middeld van 1880 tot 1920 bij
na 14 per duizend, van 1920 tot
heden slechts .ruim 8,5 per dui
zend;
2. economische invloeden,
waarvan voornamelijk die dienen
te worden genoemd, die leidden
tot de snelle ontwikkeling tot
„familiebadplaatsIn het begin
der 19e eeuw werd het baden in
zee nog als een medische kuur
gezien; langzamerhand werd het
baden echter ook als ontspanning
ontdekt. Eerst was het slechts
onder de welgestelden in zwang,
doch sinds het begin van deze
eeuw storten steeds „breder be
volkingslagen" zich in zee. Na de
eerste wereldoorlog komt pas de
grote ontwikkeling der badplaat
sen. Ook voor minder welgestel
den brak de tijd aan, dat een
vakantie buiten de woonplaats
binnen het bereik kwam. Wan
neer bedacht wordt, dat ca. 2/3
der Nederlandse bevolking er op
uit gaat met vakantie, dan wil
dit zeggen, dat binnen een tijds
bestek van 13 weken ongeveer
6J/2 miljoen personen verpozing
zoeken. Van elke 100 vakantie
gangers gaan er 16 naar de bad
plaatsen. Het is duidelijk, dat de
massale verplaatsingen op de be
trekkelijk weinige vakantiecentra
in ons land een enorme econo
mische betekenis hebben. Op deze
basis kon een goede winkelstand
ontstaan, die op zijn beurt weer
oorzaak was dat Bergen een ge
zocht woonoord werd. Voeg
daarbij het natuurschoon en gij
omvat de factoren, die de groei
van Bergen verklaren.
Wat de toekomstige ontwikke
ling betreft, zal verwacht moeten
worden, dat de toeneming der be
volking zich nog aanmerkelijk
versnellen zal. Door de totstand
koming der Velser-tunnel is de
ontsluiting van Noord-Kennemer-
land uit zijn eeuwenlang isolement
ingeluid.
Bergen zal zich aan de ontwik
keling van de streek niet kunnen
onttrekken en als woon- en fo
rensengemeente nog belangrijk
aan betekenis toenemen het
zal zijn deel krijgen van de sterke
bevolkingsgroei, die de streek zal
krijgen. Gelukkig zijn de typische
en zo belangrijke recreatiegebie
den „de bossen en duinen
van Bergen' 'het eigendom van
de gemeente en de provincie, zo
dat deze gebieden veilig gesteld
zijn.
Het is van belang dat de ge
meenten in deze streek een stu
die laten maken door de archi
tecten prof. ir. J. H. v. d. Broek
en J. B. Bakema van de wijze
waarop de toekomstig te ver
wachten bevolking in onze streek
zal kunnen wonen zonder dat het
typische karakter onzer dorpen
geheel verloren zal gaan en er
zoveel mogelijk „groen" tussen
de woonkernen gespaard blijft.
Alkmaar-Bergen-Heiloo zullen
in de toekomst, evenals Haarlem-
Heemstede-Bloemendaal-Sant-
poort, een grote bevolkingsagglo
meratie worden, weliswaar met
grote groensparingen tussen de
woonoorden doch het stadium
van omstreeks 1900, toen Bergen
nog was „een dorpje klein daar
aan der duinenrand" bestaat niet
meer.
Wij zullen echter trachten
Bergen een lieflijk plaatsje te
doen blijven, waar het goed wo
nen en logeren is! (inmiddels zijn
wij al weer over de 10.000 inwo
ners heen J.
Het T en O ver.nieuws voor
oktober bevat het verslag der
Algem. Vergadering, de uitsla
gen van de Damclub en de Kla-
verjasclub naast het verslag van
de reisvereniging. Frans Nieuwen-
huizen Jr. schrijft daarbij belang
wekkende dingen over de in
secten.
Zaterdagmiddag 5 oktober werd
in Duinvermaak de herfsttentoon-
stelling, georganiseerd door hef
P.W.N., officieel geopend. On
der de genodigden bevonden zich
de burgemeester Dr W. Huy-
gens, de wethouder C. W. Ellis,
de gemeentesecretaris W. de
Vries, de direkteur der gemeen
tewerken J. P. Blaauw, verscheide
ne gemeenteraadsleden, Mr J. J. H.
J. van Reenen, naast diverse on-
derwijs-autoriteiten uit onze ge
meente, benevens vele anderen.
In het kleine zaaltje werd aan
de hand van mooie dia's een in
leiding gehouden. De herfst is de
tijd van de bessen, de paddestoe
len en de prachtigste kleuren. De
struikheide raakt uitgebloeid,
maar de dopheide met haar fris
se rode kleur is hier en daar nog
te bewonderen, terwijl de kraai-
heide al met zijn haarzwarte bes
jes prijkt. Wat het eetbare van
bessen en paddestoelen betreft zij
men zeer voorzichtig. Steek niets
in de mond, waarvan men niet
zeker is, dat het eetbaar is.
Beukenootjes zijn er dit jaar
niet veel. De beuk heeft de eigen
aardigheid slechts om de vier, vijf
of zes jaar in een z.g. zaadjaar
overvloedig van deze nootjes
voort te brengen.
Om van de schoonheid van het
landschap te genieten behoeft
men als Bergenaar niet ver te
wandelen. Dit toonde een dia
van het prachtige vennetje, waar
in het aan ijzer-oer rijke afvalwa
ter, dat overblijft na de filte
ring van het duinwater, geloosd
wordt, vlak naast het waterlei
dingterrein. Het duingebied wordt
voor ongeveer een derde deel be
bost, waarvoor men bij voorkeur
gebruik maakt van een gemeng
de beplanting, zoals abelen, pijn
bomen, eiken en berken. Hierdoor
verkrijgt men een mooiere hu-
musvorming. Het gemengde bos
is minder brandgevaarlijk en ook
veel mooier om te zien.
De voornaamste drie soorten
naaldbomen in onze bossen zijn:
de pijnboom, de sparren en de
dennen. De pijnbomen leveren het
grenenhout, de sparen het vuren
hout en de dennen het dennen
hout. Behalve het onderling ver
schil in naalden hebben de pijn
boom en de spar hangende ke
gels, die in hun geheel afvallen.
De denneboom heeft rechtop
staande kegels, waarvan alleen
de schubben afvallen, en de mid-
denspil recht als een kaars op de
tak blijft staan.
De besdragende bomen en
struiken worden grotendeels aan
geplant, terwille van het vogel
leven. Een goede vogelstand is
nodig ter bestrijding en voorko
ming van insectenplagen.
Bij het herfstbeeld behoren de
paddestoelen. Dit zijn de vrucht
lichamen van de paddestoelplan-
ten, die zich meest in de grond
bevinden. Vele paddestoelen zijn
eetbaar en betrekkelijk weinige
zijn giftig. Tot deze laatste be
horen de gemakkelijk herkenbare
vliegenzwam en de uiterst giftige
groene en witte knol-amaniet. De
uitwerking van het gif is pas on
geveer twintig minuten na het
nuttigen (zelfs van een mespunt!)
van deze gevaarlijke paddestoel,
bemerkbaar, maar dan is het gif
ook al door het gehele lichaam
gedrongen en is er geen redding
meer mogelijk. De eetbare weide-
champion lijkt bedrieglijk veel op
de witte amaniet en moet dus al
leen door zeer goed kenners ge
zocht worden voor de consump
tie! Na deze inleiding volgde een
rondgang door de prachtige ten
toonstelling. Deze bestond uit een
buitengewoon mooi diorama, dat
verzorgd was door de heer H.
van Elwen, en lange tafels, waar
op overstelpend veel materiaal
smaakvol en overzichtelijk was
gerangschikt onder leiding van de
heer Kortenoever. Het perso
neel van de P.W.N. heeft hier,
door goede samenwerking en
blijkbaar met grote liefde voor al
wat in de natuur leeft, mede ge
holpen om velen de ogen te ope
nen voor de schoonheid van de
herfsttijd, en hopelijk ook voor
het begrip: Ieder wezen heeft
zijn functie; neem het waar en
laat het staan, zodat het zijn
functie kan vervullen.
„Edifra", Louis Arp's Kinder-
confectie-Industrie, tot nu toe ge
vestigd te Alkmaar, heeft haar
bedrijf onder nieuw dak gebracht
in Bergen (Nh.).
Deze verplaatsing betekent de
derde uitbreiding in haar zes-jarig
bestaan. De Schoorlse architect
G. J. J. Arpeau heeft met een
voudige middelen de fabrieksop-
stallen aan de Achterweg hoek
Oude Bergerweg omgetoverd in
lichte en luchtige werkruimten.
In zeer korte tijd en op de meest
vakkundige wijze heeft aannemer
J. Sietsma de intenties van de
architect verwezenlijkt, mede
dank zij de grote medewerking
van Gemeentebestuur, plaatselijke
diensten van Bouw- en Woning
toezicht en van G.E.B., Arbeids
inspectie en andere betrokken in
stanties. Voor het bereikte resul
taat verdienen architect en aan
nemer alle lof.
Voor Bergense dames en meis
jes is thans een nieuwe en vaste
werkgelegenheid in eigen dorp
ontstaan, in moderne, functioneel
ingerichte ateliers.
UURWERKEN
Zaterdagavond hield de klaver-
jasclub „De Oude Prins" haar
eerste drive in dit seizoen, waar
aan 84 spelers deelnamen. De
voorzitter, de heer G. Schekker-
man deelde in zijn openingswoord
mede, dat aan „De Oude Prins'
zes drives waren toegewezen.
Voor de spelers die aan alle zes
drives hebben deelgenomen, en
daarin het hoogste aantal punten
hebben behaald, zijn zes bonnen
beschikbaar, resp. van 35, 30, 25,
20, 15 en 10 gulden, waarvoor
men bij de Bergense Midden
stand waren zal kunnen kopen.
Afgezien daarvan zijn er bij iede
re drive de gewone prijzen, die
ook ditmaal een prachtige verza
meling vormden. De uitslag was
als volgt:
le de heer Bootde heer Huigen
5408 punten.
2e de heer P. Schaperde heer
Clement 5140 punten.
3e de heer J. Schaperde heer
C. Min 5127 punten.
4e de heer Vondelde heer de
Jager 4868 punten.
5e de heer C. Bakkerde heer
K. v. d. Berg 4807 punten.
6e mevr. Fleumerde heer J.
Willig 4795 punten.
7e de heer Snijderde heer v.
Bergen 4722 punten.
8e mevr. Schoutebde heer Bot
4598 punten.
9e de heer GodijnGodijn 4530
punten.
10e de heer Clementde heer
Pijper 4556 punten.
Marsenprijs: mevr. Schouten
de heer Bot 4 marsen.
Verrassingsprijs: mevr. Pijper
mevr. Clement 3454 punten.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
DE DUINSTREEK
Redactie en Adm.: C. Oldenburg,
Laanweg 35, Schoorl, Giro 147071
Telefoon K 2209-268
Agentschap te Bergen: De Haan's
Boekhandel, Stationsstr., Tel. 2452
Agentschap voor Egmond aan Zee
R. P. Jonker, Voorstraat 129
Abonnementsprijs: f 5.65 per jaar
f 1.45 per kwartaal
Advertentieprijs: 12 ct. per m.m.
Vraag en Aanbod 15 ct. per m.m.
met een minimum van f 1.50
Woning- en Vacantieruil 15ct. m.m.
Familie-advertenties 15 ct. per m.m.
GOUD, ZILVER, UURWERKEN
Eigen
J. Oldenburglaan 3
vakkundige
Telefoon 2778
rep aratie-
inrichting
Ingezonden mededeling
Mijnhardt's Grieppoeders. Doos 50 ct.
Ingezonden mededeling
Uen nimmer
ruw of schraal.- n
Het is de Hamamelis die het 'm doet
BERGEN
13 okt.
Dr. POOT, Tel. 2423
SCHOORL-KOEDIJK
13 okt.
Dr. H. J. PIERS, Telefoon K 2201-202
(Ingezonden mededeling)
Woninginrichting, Langestraat 7