m KERNREACTOREN I 7.90 I Plattelandsvrouwen Agenda In blijde Verwachting SCH00RLSE GEMEENSCHAP VROUWENBOND N.V.V GERRITSEN K. J. V. O. VRIJDAG 29 NOV. 1957 34e JAARGANG No. 47 Verschijnt te Bergen» Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef heden en in de toekomst Bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Hollands Noorderkwartier waren berich ten opgevangen van nieuwsgie righeid en ongerustheid omtrent de nieuw te bouwen kern-reactor in de gemeente Zijpe bij St. Maarten Zee. Dit was voor het bestuur der K.v.K. een gerede aanleiding om tot de technische directeur van het Reactor Cen trum Nederland, Dr. Ir. R. Hou- wink het verzoek te richten een inleiding te willen houden over: Kernreactoren, heden en in de toekomst. Daartoe kwamen vele vertegenwoordigers der gemeen ten van het Noorderkwartier, in dustriëlen, enz., maandag 25 no vember te Alkmaar in het Gul den Vlies tezamen, alwaar zij door de voorzitter der K.v.K., de heer J. F. Le Blansch, aan de koffietafel werden welkom ge heten. De bedoeling der te hou den inleiding was door toelich ting der nieuwe vorm van ener gie-winning de ongerustheid hieromtrent te doen verdwijnen, het vage angstgevoel voor het onbekende tot oplossing te bren gen door een eenvoudige, klare uiteenzetting der atoomsplitsing en het gebruik dat men hiervan maakt voor het winnen van en ergie door middel van kernreac toren. Hierin is Dr. Ir. R. Hou- wink ten volle geslaagd. De atoomsplitsing is in wezen een eenvoudige zaak. De details zijn moeilijk en dit moet men dan ook aan de geleerden over laten. In de laatste twintig jaren is het gelukt de kern van het atoom te onderzoeken, waardoor een vol komen nieuwe tak der weten schap is ontstaan n.l. die der kernsplitsing. Een atoom bestaat uit een kern, die gevormd wordt door positieve kerndeeltjes, pro tonen genaamd en neutrale kern deeltjes de z.g. neutronen. Deze kern ligt in een grote ledige ruim te aan wier buitenrand, als het ware buitenschil, de negatieve electronen in onvoorstelbare snelheid om de kern heenwente- len. Hoewel dus de kleinste bouwsteen der materie, het atoom, voor het overgrote deel uit ledige ruimte bestaat, voelt de materie zelf vast aan. Deze weerstand der materie wordt ver oorzaakt door de snelle wente ling der electronen. Het essentiële punt bij de kern splitsing is, dat men door een neutronen-bomdardement der atomen in de kern kan doordrin gen. Maar waarom alleen met neutronen? Het positieve proton kan niet van buiten af in de kern doordringen, daar het door de daarin aanwezige positieve protonen wordt afgestoten. Zo wordt het negatieve electron, dat het atoom zou willen binnendrin gen, door de snel rondwentelen de negatieve electronen in de atoomschil afgestoten. Het neu trale neutron kan wel in de kern dringen en veroorzaakt daar bij sommige elementen, zoals b.v. Uranium en Torium, een kern splitsing. De elementen, waarbij door neutronen-indringing kern splitsing mogelijk is, heten de la biele of instabiele elementen Hiervan zijn er maar een beperkt aantal. De enorme snelheid der elec tronen in de atoomschil verhin deren een invasie van neutronen, daar een neutron, dat op een electron stuit terugkaatst, maar sommige neutronen gelukt het net tussen de electronen door te glip pen en in de kern hun werking te doen gelden. Om dit te berei ken is letterlijk een neutronen bombardement nodig. Wordt nu de kern van een instabiel element getroffen door een neutron, dan barst (splijt) deze uiteen, waar bij nieuwe neutronen vrij kunnen komen en bij andere atomen in de kern kunnen dringen, waardoor een z.g. kettingreactie ontstaat. Atoomsplitsing vindt in de na tuur ook geregeld plaats bij de instabiele elementen, maar in zo geringe verhouding, dat men daarvan weinig of niets merkt. En het is juist deze verhouding waar het op aan komt. Een atoombom is een zeer geconcen treerde atoomsplitsing. In een kernreactor heeft een geleide splitsing plaats. Bij de atoom splitsing komt energie vrij in de vorm van warmte en straling. De hoeveelheid warmte die vrij komt is fantastisch groot. Eén gram Uranium levert bij de huidige stand der wetenschap evenveel warmte op als drie ton steenkolen en is voldoende om een behoorlijk grote electrische centrale minu ten lang te stoken. Als men in staat zou zijn één gram Uranium volledig te splijten dan zou men er dezelfde centrale drie dagen mee kunnen stoken. Het einde van de voorraden steenkolen en olie der Aarde is in het zicht, maar gelukkig is er het Uranium. Dit element is in de natuur aan natuurlijk verval onderhevig. De leeftijd der Aarde is echter zo, dat er nog Uraan over is, niettegenstaande dit proces van verval reeds miljoe nen jaren aan de gang is. Hier mede zal men verder kunnen werken tot andere bronnen van energie gevonden zullen worden, waaraan de geleerden niet twij felen. TH. VELDMAN, Een kernreactor bestaat in principe uit: le Uranium-staven, die, nadat daarin het proces van atoom splitsing aan de gang is gebracht door een kunstmatige neutronen bron, door de vanzelf voortgaan de splitsing veel warmte produ ceren. 2e Water, dat de vrijgekomen warmte opvangt. 3e Een ommanteling, welke zorgt dat: a vrijkomende neutro nen niet weg kunnen lekken, maar meewerken aan verdere atoomsplitsing; b de radio-actieve stralen binnen haar muren blij ven. 4e Cadmium-staven, waarmee het hele splijtingsproces stopgezet kan worden. Dit zijn dus de rem men op de reactor. Het water, dat de vrijgekomen warmte opgevangen heeft, voert dit door een buizenstelsel, waar door de radio-actieve stralen niet door kunnen dringen, naar de warmte-wisselaar, waar de warmte overgebracht wordt op het water van een ander buizen stelsel, dat dan voor diverse doel einden in de industrie gebruikt kan worden. Let wel: dit water heeft de warmte overgenomen, docht NIET de radio-activiteit; daarvoor staat het materiaal van de warmte-wisselaar borg. Het is dus volkomen ongevaarlijk dit water in kanalen, rivieren of de zee te lozen. Het radio-actieve water blijft in de kernreactor. In Petten zal een z.g. test reactor gebouwd worden. Deze is niet bedoeld om energie te win nen, maar voor wetenschappelijk onderzoek, in zekere zin ter de structie der materie, met het doel deze materie te onderzoeken. Het niet radio-actieve water, dat bij deze reactor louter de functie heeft van koelwater, kan zonder enig gevaar naar zee gevoerd worden. Deze proef-reactor dient om kennis te vergaren over de werking van neutronen-bombar dementen op alle elementen en de droom van vele eeuwen de trans formatie der elementen te bestu deren, evenals de biologische transformaties door de beschie ting van koolstof, zuurstof en wa terstof, die de bouwstenen zijn van biologische weefsels. De reactor is zodanig gebouwd, dat men er ook de uitwerking der radio-actieve stralen op diverse elementen en materialen zal kun nen bestuderen, wat voor de toe komstige ontwikkeling der atoom-splitsing van groot belang is. Evenals elke stoomketel, bergt ook elke reactor gevaar in zich. Bij de bouw van de test-reactor in Petten zal hiermede niet al leen rekening worden gehouden, tl De ergste vlekken verdwijnen als bij toverslag normaal wassen niet strijken of persen doch extra beveiligingsmaatrege len zullen de buitenwereld be schermen tegen de funeste gevol gen, die plaats zouden grijpen wanneer de reactor uit de hand zou lopen. De reactor, die ter wille van het wetenschappelijk onderzoek van een zeer speciale ommanteling wordt voorzien, heeft twee van elkaar onafhan kelijke Cadmium-remmen. Wei gert in noodgeval het ene stel, dan wordt het andere stel inge schakeld. Mocht ook dit onver hoopt weigeren, dan zal de gas- dichte, stalen omkoepeling van de reactor de buitenwereld be veiligen. Want wat gebeurt er nu in de reactor, als hij niet af te remmen is? Het water om de Uranium-staven raakt aan de kook en verdampt ten slotte. Dit water is echter radio-actief en de daaruit ontstane waterdamp eveneens en mag dus in geen ge val naar buiten ontsnappen; van daar het aanbrengen ener gas- dichte, gelaste stalen koepel om de reactor. Het personeel kan tij dig (dus vóór het water ver dampt) de ruimte tussen reactor- ommanteling en stalen koepel verlaten en deze ruimte wordt daarna hermetisch afgesloten. Is al het water verdampt, dan houdt ook de atoomsplitsing op, omdat het water rondom de Uranium- staven niet alleen dient tot op vangen der energie, die bij de atoom-splitsing vrij komt, maar ook de voorwaarde schept, waar door de neutronen de gewenste snelheid krijgen, nodig om de kettingreactie teweeg te brengen. Radio-activiteit zwakt met de tijd af en zo zal dit ook zijn in de stalen koepel, wat men na ver loop van tijd met meet-instrumen- ten kan onderzoeken alvorens men er weer aan t werk gaat. Naar te hopen is zal zo iets nimmer voorkómen, maar men is er op bedacht en heeft daarom deze voorzorgsmaatregelen ter beveiliging genomen. Over de kern-reactoren in de toekomst is weinig met zekerheid te vertellen. Men weet nog niet waar het heengaat, er is op dit gebied een enorme ontwikkeling en in alle richtingen zoekt men naar nieuwe soorten reactoren, doch onderzoek op dit gebied is zo kostbaar, dat geen enkel land in West-Europa daarvoor alleen 4de kosten kan opbrengen. Het Euratoom is dan ook een poging van Frankrijk, Italië, Duitsland, België en Nederland om geza- melijk tot atoom-onderzoek te ko men, waarvoor jaarlijks 200 mil joen gulden besteed zou kunnen worden. Het resultaat van dit onderzoek wordt gemeengoed. Omstreeks 1960-62 hoopt men in Nederland de eerste kern energie centrale in werking te stellen. Onze kolenvoorraden zijn reeds thans ontoereikend. 35 '°/c der verbruikte kolen wordt in gevoerd. Wel zal in de naaste toekomst de steenkool een deel der benodigde energie blijven le veren, maar vanaf omstreeks 1970 zal de stijgende vraag naar energie gedekt kunnen worden uit de atoomsplitsing. Marijke van Raephorst is voor de Plattelandsvrouwen reeds een bekende en dat zij als spreekster in de smaak valt, bleek uit de flinke opkomst op donderdag avond 21 november in de serre /an De Rustende Jager. Vóór de pauze was het onderwerp „Hu mor en verantwoordelijkheid' Humor kan zijn: vrolijkheid met weemoed vermengd, echter ook een komische voorstelling met een ernstige of tragische achter grond. Zij gedijt het best in vrij heid en spontaniteit en kan niet lang achtereen geëxploiteerd worden zonder te vervelen of te vermoeien. De ernstige achter grond van de humor is de ver tegenover ons eigen leven. Deze antwoordelijkheid, die we hebben man, a. naar de liefste, b. naar het vaderschap, c. de oudste of een der oudsten van het land te zijn; 2e, het verlangen van de vrouw, a. naar haar prille jeugd, b. naar vroegere romantiek, c. naar het grootmoederschap; 3e, het verlangen van het dier; 4e, het algemeen menselijk verlangen naar de eenzaamheid. Ook dit deel der voordracht werd toegelicht met schetsen en gedichten uit de humoristische li teratuur. Op deze voordracht volgde terecht geen discussie, daar hier een persoonlijke visie werd gegeven met vanzelfspre kend een zeer persoonlijke keus uit de literatuur. Uit het harte lijk applaus viel gemakkelijk af te leiden, dat de spreekster haar gehoor geboeid had en wellicht ook geprikkeld tot het zelf-on- dernemen van een speurtocht in onze humoristische literatuur in schets en gedicht. De donkere dagen voor Kerst mis zijn weer in aantocht; dan brengen de vrouwen graag wat extra gezelligs aan in de kamer. Dat een aardig Kerststukje niet veel hoeft te kosten; wanneer men het zelf maakt, werd op dinsdag avond 19 november door de heer Matthieu de Sain gedemonstreerd in het Dorpshuis aan de vrouwen van het N.V.V. Met eenvoudige hulpmiddelen als mos, een plank je, wat dennengroen en hulst to- verantwoordelijkheid wordt uit gebreid bij het huwelijk, waarbij een ander betrokken is met een eigen verantwoordelijkheid. El- kaars verantwoordelijkheid voor eigen leven te eerbiedigen is vaak geen gemakkelijke opgaaf. Bui ten het huwelijk is er nog de ver antwoordelijkheid voor de naas te, de verantwoordelijkheid in zijn verschillende aspecten werd door de spreekster aan de hand van de humoristische literatuur geïllustreerd. Na de pauze werd behandeld: „Het verlangen in de literatuur.' De spreekster onderscheidde hier: le, het verlangen van de verde hij hen de aardigste kerst stukjes voor. Een heksentoer is het niet, maar men moet er de nodige zorg en tijd aan willen besteden. Gemaakt werden: een tafelstukje, een wandstukje, een drie-delige kandelaar en een gro ter fantasiestuk. De heer De Sain stelde verschillende stukjes be schikbaar voor de verloting ten bate van de ziekenpot, wat dank baar aanvaard werd. Het was een leerzame avond en met ver langen wordt naar de volgende avond van dit soort uitgezien, die in het voorjaar zal worden ge houden wanneer de narcissen en tulpen bloeien. Vrijdag 29 nov.: Klaverjasdrive, uitg. van de v.v. Duinranders, café Slijkerman, 8 uur. Zaterdag, 30 nov.: St. Nicolaas- winkeliersactie: trekking lote rij, café Schuijt, 8 uur. Klaverjasdrive, uitg. van de konijnenfokver. café Klop, 8 uur. Klaverjasdrive, café Duin, 8 uur. Zondag, 1 dec.: dansen, café Duin, van 36 uur en 812 uur. GOUD Dr. L. van Egeraat hield za terdag 23 november in de dans zaal van De Rustende Jager voor de K.J.V.O. een lezing over Ita lië. Met zevenmijls laarzen leidde hij het publiek kris kras door Italië, dat terecht de schatkamer van Europa genoemd wordt, waar het de schone kunsten be treft. Prachtige dia's van land schappen, Griekse tempels, Ro meinse amphitheaters, paleizen, kerken, en monumenten wissel den elkaar af en van velen ver telde hij enkele bijzonderheden. De spreker is als econoom ver bonden aan de Italiaanse staat, ter ontsluiting van de arme ge bieden en daarom gaat het hem ter harte, dat voor maar al te velen Italië het schimmen-schier eiland is. De toerist zoekt er het verleden, de historie en ziet vaak aan het heden voorbij. Het Ita liaanse wegennet verkeert in uit stekende staat. Aanleg en onder houd der wegen worden betaald uit de gelden, die door de recla me-borden, welke langs de we gen zijn geplaatst, worden opge bracht. De landbouwmethodes zijn bezig de Nederlandse metho des te overtreffen. Nergens wordt in industrie en mijnen zo hard en efficient gewerkt, als in Italië. De lire is sinds 1948 de stabielste munt van Europa ge bleken. De sociale wetgeving is er de beste ter wereld. Natuur lijk is er ook armoede en zijn er achterbuurten zoals in elk land het geval is, maar niet in die mate als men in het buitenland denkt. Het nationale inkomen per hoofd is er groter dan in Frankrijk en begint dat van En geland te benaderen. Arbeiders kunnen er voor 25.per maand een drie-kamerflat met keuken en douche-cel huren. De Italiaanse woninginterieurs zijn toonaangevend in Europa. Mi laan is het Mekka van de mo derne bouw, men vindt er de hoogste betonnen wolkenkrab bers ter wereld. Er bliksemen nieuwe ideeën in dit land en veel is nog in wording. Het zal de taak van Italië zijn, de moderni teit te brengen met het behoud van de geestelijke waarden. Na dit alles over het moderne Italië te hebben aangehoord, vragen we ons ietwat verbijsterd af, waarom de Italiaanse staat dan een Nederlands econoom nodig heeft om te helpen de ar me streken te ontsluiten. ZONDAGSDIENST ARTSEN e WeMiad i»'/.i Jan Oldenburglaan 3 Bergen, tel. 2778 Ingezonden mededeling Zo heet het Doktersboek met èlle raad voor Moeder en Baby. Gratis bij de Babyderm Super-Babyset, waarin poe der - zalf - olie - zeep - shampoo, f 5.90 Weten is gerust zijn WAT Mijn HARPT Maakt ISGOEP jjliiiiiiiimmiiiiuunu Telefoon 2545 BERGEN iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMinimum (Ingezonden mededeling) Woninginrichting, Langestraat 7 van 29 nov. t/m 7 dec. 1957 BERGEN 1 dec. Dr. LUGTEN, Telefoon 2700 SCHOORL-KOEDIJK 1 dec. Dr. BRUST, Telefoon K 2209-266

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Duinstreek | 1957 | | pagina 1