m
KERNREACTOREN
I
7.90 I
Plattelandsvrouwen
Agenda
In blijde Verwachting
SCH00RLSE GEMEENSCHAP
VROUWENBOND N.V.V
GERRITSEN
K. J. V. O.
VRIJDAG 29 NOV. 1957
34e JAARGANG No. 47
Verschijnt te Bergen» Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Egmond aan Zee, Egmond-Binnen en Egmond a. d. Hoef
heden en in de toekomst
Bij de Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Hollands
Noorderkwartier waren berich
ten opgevangen van nieuwsgie
righeid en ongerustheid omtrent
de nieuw te bouwen kern-reactor
in de gemeente Zijpe bij St.
Maarten Zee. Dit was voor het
bestuur der K.v.K. een gerede
aanleiding om tot de technische
directeur van het Reactor Cen
trum Nederland, Dr. Ir. R. Hou-
wink het verzoek te richten een
inleiding te willen houden over:
Kernreactoren, heden en in de
toekomst. Daartoe kwamen vele
vertegenwoordigers der gemeen
ten van het Noorderkwartier, in
dustriëlen, enz., maandag 25 no
vember te Alkmaar in het Gul
den Vlies tezamen, alwaar zij
door de voorzitter der K.v.K., de
heer J. F. Le Blansch, aan de
koffietafel werden welkom ge
heten. De bedoeling der te hou
den inleiding was door toelich
ting der nieuwe vorm van ener
gie-winning de ongerustheid
hieromtrent te doen verdwijnen,
het vage angstgevoel voor het
onbekende tot oplossing te bren
gen door een eenvoudige, klare
uiteenzetting der atoomsplitsing
en het gebruik dat men hiervan
maakt voor het winnen van en
ergie door middel van kernreac
toren. Hierin is Dr. Ir. R. Hou-
wink ten volle geslaagd.
De atoomsplitsing is in wezen
een eenvoudige zaak. De details
zijn moeilijk en dit moet men dan
ook aan de geleerden over laten.
In de laatste twintig jaren is het
gelukt de kern van het atoom te
onderzoeken, waardoor een vol
komen nieuwe tak der weten
schap is ontstaan n.l. die der
kernsplitsing. Een atoom bestaat
uit een kern, die gevormd wordt
door positieve kerndeeltjes, pro
tonen genaamd en neutrale kern
deeltjes de z.g. neutronen. Deze
kern ligt in een grote ledige ruim
te aan wier buitenrand, als het
ware buitenschil, de negatieve
electronen in onvoorstelbare
snelheid om de kern heenwente-
len. Hoewel dus de kleinste
bouwsteen der materie, het
atoom, voor het overgrote deel
uit ledige ruimte bestaat, voelt
de materie zelf vast aan. Deze
weerstand der materie wordt ver
oorzaakt door de snelle wente
ling der electronen.
Het essentiële punt bij de kern
splitsing is, dat men door een
neutronen-bomdardement der
atomen in de kern kan doordrin
gen. Maar waarom alleen met
neutronen? Het positieve proton
kan niet van buiten af in de
kern doordringen, daar het door
de daarin aanwezige positieve
protonen wordt afgestoten. Zo
wordt het negatieve electron, dat
het atoom zou willen binnendrin
gen, door de snel rondwentelen
de negatieve electronen in de
atoomschil afgestoten. Het neu
trale neutron kan wel in de kern
dringen en veroorzaakt daar bij
sommige elementen, zoals b.v.
Uranium en Torium, een kern
splitsing. De elementen, waarbij
door neutronen-indringing kern
splitsing mogelijk is, heten de la
biele of instabiele elementen
Hiervan zijn er maar een beperkt
aantal.
De enorme snelheid der elec
tronen in de atoomschil verhin
deren een invasie van neutronen,
daar een neutron, dat op een
electron stuit terugkaatst, maar
sommige neutronen gelukt het net
tussen de electronen door te glip
pen en in de kern hun werking
te doen gelden. Om dit te berei
ken is letterlijk een neutronen
bombardement nodig. Wordt nu
de kern van een instabiel element
getroffen door een neutron, dan
barst (splijt) deze uiteen, waar
bij nieuwe neutronen vrij kunnen
komen en bij andere atomen in de
kern kunnen dringen, waardoor
een z.g. kettingreactie ontstaat.
Atoomsplitsing vindt in de na
tuur ook geregeld plaats bij de
instabiele elementen, maar in zo
geringe verhouding, dat men
daarvan weinig of niets merkt.
En het is juist deze verhouding
waar het op aan komt. Een
atoombom is een zeer geconcen
treerde atoomsplitsing. In een
kernreactor heeft een geleide
splitsing plaats. Bij de atoom
splitsing komt energie vrij in de
vorm van warmte en straling. De
hoeveelheid warmte die vrij komt
is fantastisch groot. Eén gram
Uranium levert bij de huidige
stand der wetenschap evenveel
warmte op als drie ton steenkolen
en is voldoende om een behoorlijk
grote electrische centrale minu
ten lang te stoken. Als men in
staat zou zijn één gram Uranium
volledig te splijten dan zou men
er dezelfde centrale drie dagen
mee kunnen stoken.
Het einde van de voorraden
steenkolen en olie der Aarde is
in het zicht, maar gelukkig is er
het Uranium. Dit element is in
de natuur aan natuurlijk verval
onderhevig. De leeftijd der Aarde
is echter zo, dat er nog Uraan
over is, niettegenstaande dit
proces van verval reeds miljoe
nen jaren aan de gang is. Hier
mede zal men verder kunnen
werken tot andere bronnen van
energie gevonden zullen worden,
waaraan de geleerden niet twij
felen.
TH. VELDMAN,
Een kernreactor bestaat in
principe uit:
le Uranium-staven, die, nadat
daarin het proces van atoom
splitsing aan de gang is gebracht
door een kunstmatige neutronen
bron, door de vanzelf voortgaan
de splitsing veel warmte produ
ceren.
2e Water, dat de vrijgekomen
warmte opvangt.
3e Een ommanteling, welke
zorgt dat: a vrijkomende neutro
nen niet weg kunnen lekken,
maar meewerken aan verdere
atoomsplitsing; b de radio-actieve
stralen binnen haar muren blij
ven.
4e Cadmium-staven, waarmee
het hele splijtingsproces stopgezet
kan worden. Dit zijn dus de rem
men op de reactor.
Het water, dat de vrijgekomen
warmte opgevangen heeft, voert
dit door een buizenstelsel, waar
door de radio-actieve stralen
niet door kunnen dringen, naar
de warmte-wisselaar, waar de
warmte overgebracht wordt op
het water van een ander buizen
stelsel, dat dan voor diverse doel
einden in de industrie gebruikt
kan worden. Let wel: dit water
heeft de warmte overgenomen,
docht NIET de radio-activiteit;
daarvoor staat het materiaal van
de warmte-wisselaar borg. Het
is dus volkomen ongevaarlijk dit
water in kanalen, rivieren of de
zee te lozen. Het radio-actieve
water blijft in de kernreactor.
In Petten zal een z.g. test
reactor gebouwd worden. Deze is
niet bedoeld om energie te win
nen, maar voor wetenschappelijk
onderzoek, in zekere zin ter de
structie der materie, met het doel
deze materie te onderzoeken.
Het niet radio-actieve water, dat
bij deze reactor louter de functie
heeft van koelwater, kan zonder
enig gevaar naar zee gevoerd
worden. Deze proef-reactor dient
om kennis te vergaren over de
werking van neutronen-bombar
dementen op alle elementen en de
droom van vele eeuwen de trans
formatie der elementen te bestu
deren, evenals de biologische
transformaties door de beschie
ting van koolstof, zuurstof en wa
terstof, die de bouwstenen zijn
van biologische weefsels. De
reactor is zodanig gebouwd, dat
men er ook de uitwerking der
radio-actieve stralen op diverse
elementen en materialen zal kun
nen bestuderen, wat voor de toe
komstige ontwikkeling der
atoom-splitsing van groot belang
is. Evenals elke stoomketel, bergt
ook elke reactor gevaar in zich.
Bij de bouw van de test-reactor
in Petten zal hiermede niet al
leen rekening worden gehouden,
tl
De ergste vlekken verdwijnen als bij
toverslag
normaal wassen
niet strijken of persen
doch extra beveiligingsmaatrege
len zullen de buitenwereld be
schermen tegen de funeste gevol
gen, die plaats zouden grijpen
wanneer de reactor uit de hand
zou lopen. De reactor, die ter
wille van het wetenschappelijk
onderzoek van een zeer speciale
ommanteling wordt voorzien,
heeft twee van elkaar onafhan
kelijke Cadmium-remmen. Wei
gert in noodgeval het ene stel,
dan wordt het andere stel inge
schakeld. Mocht ook dit onver
hoopt weigeren, dan zal de gas-
dichte, stalen omkoepeling van
de reactor de buitenwereld be
veiligen. Want wat gebeurt er
nu in de reactor, als hij niet af te
remmen is? Het water om de
Uranium-staven raakt aan de
kook en verdampt ten slotte. Dit
water is echter radio-actief en de
daaruit ontstane waterdamp
eveneens en mag dus in geen ge
val naar buiten ontsnappen; van
daar het aanbrengen ener gas-
dichte, gelaste stalen koepel om
de reactor. Het personeel kan tij
dig (dus vóór het water ver
dampt) de ruimte tussen reactor-
ommanteling en stalen koepel
verlaten en deze ruimte wordt
daarna hermetisch afgesloten. Is
al het water verdampt, dan houdt
ook de atoomsplitsing op, omdat
het water rondom de Uranium-
staven niet alleen dient tot op
vangen der energie, die bij de
atoom-splitsing vrij komt, maar
ook de voorwaarde schept, waar
door de neutronen de gewenste
snelheid krijgen, nodig om de
kettingreactie teweeg te brengen.
Radio-activiteit zwakt met de
tijd af en zo zal dit ook zijn in de
stalen koepel, wat men na ver
loop van tijd met meet-instrumen-
ten kan onderzoeken alvorens
men er weer aan t werk gaat.
Naar te hopen is zal zo iets
nimmer voorkómen, maar men is
er op bedacht en heeft daarom
deze voorzorgsmaatregelen ter
beveiliging genomen.
Over de kern-reactoren in de
toekomst is weinig met zekerheid
te vertellen. Men weet nog niet
waar het heengaat, er is op dit
gebied een enorme ontwikkeling
en in alle richtingen zoekt men
naar nieuwe soorten reactoren,
doch onderzoek op dit gebied is
zo kostbaar, dat geen enkel land
in West-Europa daarvoor alleen
4de kosten kan opbrengen. Het
Euratoom is dan ook een poging
van Frankrijk, Italië, Duitsland,
België en Nederland om geza-
melijk tot atoom-onderzoek te ko
men, waarvoor jaarlijks 200 mil
joen gulden besteed zou kunnen
worden. Het resultaat van dit
onderzoek wordt gemeengoed.
Omstreeks 1960-62 hoopt men
in Nederland de eerste kern
energie centrale in werking te
stellen. Onze kolenvoorraden zijn
reeds thans ontoereikend. 35 '°/c
der verbruikte kolen wordt in
gevoerd. Wel zal in de naaste
toekomst de steenkool een deel
der benodigde energie blijven le
veren, maar vanaf omstreeks
1970 zal de stijgende vraag naar
energie gedekt kunnen worden
uit de atoomsplitsing.
Marijke van Raephorst is voor
de Plattelandsvrouwen reeds een
bekende en dat zij als spreekster
in de smaak valt, bleek uit de
flinke opkomst op donderdag
avond 21 november in de serre
/an De Rustende Jager. Vóór de
pauze was het onderwerp „Hu
mor en verantwoordelijkheid'
Humor kan zijn: vrolijkheid met
weemoed vermengd, echter ook
een komische voorstelling met
een ernstige of tragische achter
grond. Zij gedijt het best in vrij
heid en spontaniteit en kan niet
lang achtereen geëxploiteerd
worden zonder te vervelen of te
vermoeien. De ernstige achter
grond van de humor is de ver
tegenover ons eigen leven. Deze
antwoordelijkheid, die we hebben
man, a. naar de liefste, b. naar
het vaderschap, c. de oudste of
een der oudsten van het land te
zijn; 2e, het verlangen van de
vrouw, a. naar haar prille jeugd,
b. naar vroegere romantiek, c.
naar het grootmoederschap; 3e,
het verlangen van het dier; 4e,
het algemeen menselijk verlangen
naar de eenzaamheid.
Ook dit deel der voordracht
werd toegelicht met schetsen en
gedichten uit de humoristische li
teratuur. Op deze voordracht
volgde terecht geen discussie,
daar hier een persoonlijke visie
werd gegeven met vanzelfspre
kend een zeer persoonlijke keus
uit de literatuur. Uit het harte
lijk applaus viel gemakkelijk af
te leiden, dat de spreekster haar
gehoor geboeid had en wellicht
ook geprikkeld tot het zelf-on-
dernemen van een speurtocht in
onze humoristische literatuur in
schets en gedicht.
De donkere dagen voor Kerst
mis zijn weer in aantocht; dan
brengen de vrouwen graag wat
extra gezelligs aan in de kamer.
Dat een aardig Kerststukje niet
veel hoeft te kosten; wanneer men
het zelf maakt, werd op dinsdag
avond 19 november door de heer
Matthieu de Sain gedemonstreerd
in het Dorpshuis aan de vrouwen
van het N.V.V. Met eenvoudige
hulpmiddelen als mos, een plank
je, wat dennengroen en hulst to-
verantwoordelijkheid wordt uit
gebreid bij het huwelijk, waarbij
een ander betrokken is met een
eigen verantwoordelijkheid. El-
kaars verantwoordelijkheid voor
eigen leven te eerbiedigen is vaak
geen gemakkelijke opgaaf. Bui
ten het huwelijk is er nog de ver
antwoordelijkheid voor de naas
te, de verantwoordelijkheid in
zijn verschillende aspecten werd
door de spreekster aan de hand
van de humoristische literatuur
geïllustreerd.
Na de pauze werd behandeld:
„Het verlangen in de literatuur.'
De spreekster onderscheidde
hier: le, het verlangen van de
verde hij hen de aardigste kerst
stukjes voor. Een heksentoer is
het niet, maar men moet er de
nodige zorg en tijd aan willen
besteden. Gemaakt werden: een
tafelstukje, een wandstukje, een
drie-delige kandelaar en een gro
ter fantasiestuk. De heer De Sain
stelde verschillende stukjes be
schikbaar voor de verloting ten
bate van de ziekenpot, wat dank
baar aanvaard werd. Het was
een leerzame avond en met ver
langen wordt naar de volgende
avond van dit soort uitgezien, die
in het voorjaar zal worden ge
houden wanneer de narcissen en
tulpen bloeien.
Vrijdag 29 nov.: Klaverjasdrive,
uitg. van de v.v. Duinranders,
café Slijkerman, 8 uur.
Zaterdag, 30 nov.: St. Nicolaas-
winkeliersactie: trekking lote
rij, café Schuijt, 8 uur.
Klaverjasdrive, uitg. van de
konijnenfokver. café Klop, 8
uur.
Klaverjasdrive, café Duin, 8
uur.
Zondag, 1 dec.: dansen, café
Duin, van 36 uur en 812
uur.
GOUD
Dr. L. van Egeraat hield za
terdag 23 november in de dans
zaal van De Rustende Jager voor
de K.J.V.O. een lezing over Ita
lië. Met zevenmijls laarzen leidde
hij het publiek kris kras door
Italië, dat terecht de schatkamer
van Europa genoemd wordt,
waar het de schone kunsten be
treft. Prachtige dia's van land
schappen, Griekse tempels, Ro
meinse amphitheaters, paleizen,
kerken, en monumenten wissel
den elkaar af en van velen ver
telde hij enkele bijzonderheden.
De spreker is als econoom ver
bonden aan de Italiaanse staat,
ter ontsluiting van de arme ge
bieden en daarom gaat het hem
ter harte, dat voor maar al te
velen Italië het schimmen-schier
eiland is. De toerist zoekt er het
verleden, de historie en ziet vaak
aan het heden voorbij. Het Ita
liaanse wegennet verkeert in uit
stekende staat. Aanleg en onder
houd der wegen worden betaald
uit de gelden, die door de recla
me-borden, welke langs de we
gen zijn geplaatst, worden opge
bracht. De landbouwmethodes
zijn bezig de Nederlandse metho
des te overtreffen. Nergens
wordt in industrie en mijnen zo
hard en efficient gewerkt, als in
Italië. De lire is sinds 1948 de
stabielste munt van Europa ge
bleken. De sociale wetgeving is
er de beste ter wereld. Natuur
lijk is er ook armoede en zijn er
achterbuurten zoals in elk land
het geval is, maar niet in die
mate als men in het buitenland
denkt. Het nationale inkomen
per hoofd is er groter dan in
Frankrijk en begint dat van En
geland te benaderen. Arbeiders
kunnen er voor 25.per
maand een drie-kamerflat met
keuken en douche-cel huren. De
Italiaanse woninginterieurs zijn
toonaangevend in Europa. Mi
laan is het Mekka van de mo
derne bouw, men vindt er de
hoogste betonnen wolkenkrab
bers ter wereld. Er bliksemen
nieuwe ideeën in dit land en veel
is nog in wording. Het zal de
taak van Italië zijn, de moderni
teit te brengen met het behoud
van de geestelijke waarden.
Na dit alles over het moderne
Italië te hebben aangehoord,
vragen we ons ietwat verbijsterd
af, waarom de Italiaanse staat
dan een Nederlands econoom
nodig heeft om te helpen de ar
me streken te ontsluiten.
ZONDAGSDIENST
ARTSEN
e
WeMiad
i»'/.i
Jan Oldenburglaan 3
Bergen, tel. 2778
Ingezonden mededeling
Zo heet het Doktersboek met èlle raad
voor Moeder en Baby. Gratis bij de
Babyderm Super-Babyset, waarin poe
der - zalf - olie - zeep - shampoo, f 5.90
Weten is gerust zijn
WAT Mijn HARPT Maakt ISGOEP
jjliiiiiiiimmiiiiuunu
Telefoon 2545
BERGEN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMinimum
(Ingezonden mededeling)
Woninginrichting, Langestraat 7
van 29 nov. t/m 7 dec. 1957
BERGEN
1 dec.
Dr. LUGTEN, Telefoon 2700
SCHOORL-KOEDIJK
1 dec.
Dr. BRUST, Telefoon K 2209-266