Op zoek naar het goud
van de „Lutine"
KOU
v\
nS
ITALIANO
Bekendmaking
de lekkere
„Gas - Oil
BRILLEN voor SCHOORL
Mr* Opt* Pastoor
Bevolkingsonderzoek op longafwijkingen enz.
woensdag 14 okt. 1959 kroos- en rietschouw
Lezing voor de
Plattelandsvrouwen
Gebraden Kuikens
BIOSCOOP „DE RUSTENDE JAGER" BERGEN Nh.
Jarenlange ervaring
en vakmanschap
verwarming
Syntraciet, olie, gas
of eledrisch
GEMEENTE BERGEN Nh.
Van 9 tot en met 20 okt. a.s. zullen alle inwoners van Bergen van
15 jaar en ouder in de gelegenheid worden gesteld zich te onder
werpen aan een bevolkingsonderzoek op tuberculose.
De röntgenfoto's der longen zullen worden gemaakt in een beeld
schermauto, welke voor het gemak der ingezetenen achtereenvolgens
op de volgende plaatsen in de gemeente zal worden gestationeerd:
9 en 12 oktober aan de Kogendijk (z.g. Kogeltjesplein);
13 oktober bij de hoofdingang van Elkshove;
14 oktober aan de Lijtweg (voor perceel nummer 15);
15 oktober (van 9-10.30 uur) op het gemeentelijk parkeerterrein
te Bergen aan Zee;
overige dagen op het Dorpsplein (voormalige station).
De persoonlijke oproepen zullen de ingezetenen een dezer dagen
ontvangen.
Het Bestuur van de Bergermeerpolder brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat op:
zal worden gehouden over de tochten, vaarten en sloten.
Bergen Nh., 25 sept. 1959
De stormnacht van 9 oktober 1799
Vele vergeefse pogingen
strandden in het zand.
Hoog zwiepten de golven op
en beukte de branding op het
strand van Vlieland en Terschel
ling in die ruige stormnacht van
9 oktober 1799. Huilend floot de
wind door het want van het arm
zalige notedopje, dat de woede
der elementen trachtte te trotse
ren. Het houtwerk kraakte en
terwijl felle bliksemstralen het
zwarte zwerk doorkliefden, ont
waarden de verschrikt samenge
stroomde strandbewoners plotse
ling hoe het zeilschip voor hun
ogen uiteenscheurde en met man
en muis in de diepte verdween.
Slechts één slachtoffer werd de
volgende morgen vroeg op de
kust van Vlieland aangespoeld.
Het bleek later de scheepsklerk
te zijn van de „Lutine", een
fregat dat dezelfde dag uit de
haven van Yarmouth was afge
varen met bestemming Hamburg.
Bewusteloos en zwaar gewond
werd de man opgenomen en
wekenlang verpleegd. Niemand
wist toen nog welke kostbare
lading het geheimzinnige vaar
tuig bevat had. Pas toen de
In de afgelopen week hield de
Nederlandse Bond van platte
landsvrouwen, afdeling Schoorl,
haar eerste bijeenkomst in het
nieuwe seizoen.
De zaal van café Klop was tot
de laatste plaats bezet, waaruit
de animo voor deze avond vol
doende blijkt.
De presidente mevr. Bergh
opende deze avond en heette de
aanwezigen hartelijk welkom en
wel in het bijzonder de nieuwe
leden. Verder werd medegedeeld
dat de verloting op de laatste
avond van het vorige seizoen,
ruim 93,had opgebracht, het
geen een mooi resultaat was.
Nadat het bondslied gezongen
was, volgden enkele mededelin
gen voor de leden. Zo zal er
getracht worden een cursus voor
het maken van lampe-kappen te
organiseren, mits hiervoor vol
doende belangstelling is. Mocht
de interesse van de leden ergens
anders naar uitgaan, dan kan men
dit aan het bestuur kenbaar ma
ken, opdat dezen zoveel in het
vermogen ligt, zullen trachten aan
deze wensen tegemoet te komen.
Vervolgens hield de heer H.
J. W. Teerink uit Alkmaar een
lezing, toegelicht met dia's over
kamerplanten en eenvoudig bloe-
menschikken. Deze lezing werd
met grote aandacht gevolgd en
zeer jammer was het dat het
onderwerp bloemenschikken met
zo n snelheid moest geschieden,
dat men hier eigenlijk weinig aan
had.
Doordat verschillende leden
stekjes hadden medegenomen,
was er in de pauze gelegenheid
om onderling te ruilen, waarvan
een druk gebruik werd gemaakt.
Aan het slot van de avond
werd door ide presidente harte
lijk dank gebracht aan de heer
Teerink voor de interessante le
zing en de aanwezigen voor hun
grote belangstelling.
scheepsklerk op Terschelling zijn
einde voelde naderen, openbaar
de hij dat het zeilschip voor en
kele miljoenen goud aan boord
had.
Van die datum af dateren de
ontelbare bergingspogingen van
de kostbare scheepslast. Eerst
met ijzeren haken en oesterbeu
gels probeerde de bevolking van
Terschelling iets binnen te halen
van de buit die daar zo dicht bij
op de Westergronden. vóór de
Vliestroom, voor het grijpen lag.
De scheepsklerk had niets te
veel gezegd. Begeerlijke goud
staven haalde men omhoog; ook
zilver verscheen aan de opper
vlakte en in de netten van de
hebzuchtige vissers werden vele
Engelse munten en Spaanse mat
ten gevangen.
Zekerheid omtrent de waarde
van de verzonken lading had
men niet en heeft later ook nie
mand kunnen geven, daar de
..Lutine" verging op een tijdstip
dat Europa in beroering was
door de Franse revolutie. Een
Engels-Russisch landingsleger
was geland op de kust van
Noord-Holland en vocht tegen
de verenigde Franse en Bataafse
troepen. Op dat moment zette
het goudschip koers naar het
door de invasie verkregen brug-
gehoofd om de soldij aan land te
brengen. Hiervoor waren waar
schijnlijk de Engelse muntstuk
ken bestemd.
„Marshall-hulp" ook toen.
Daarna zou het fregat verder
varen naar Hamburg, waar
Duitse bankiers en kooplui met
het goud gered moesten worden
uit de impasse en het dreigend
bankroet waarin de Franse woe
lingen hen gebracht hadden,
want een catastrofe in deze (voor
Engeland nog open) havenstad
zou de laatste hoop voor de
Britse handel de bodem in slaan.
In Londen lagen de pakhuizen
tot de nok toe vol met elders on
verkoopbare exportartikelen uit
alle delen der wereld. De blok
kade van de continentale havens
had reeds ontelbare Londense
kooplui tot een faillissement ge
bracht. In Hamburg dreigde thans
hetzelfde te geschieden. Septem
ber 1799 bracht ook daar de
chaos. Van 10 september tot 4
oktober gingen reeds 25 grote
Hamburgse firma's failliet, ande
ren hielden zich slechts wanke
lend staande. Alleen het Engelse
goud kon er zoals in 1949
de Marshall-hulp in Europa
redding brengen.
Het duurde dagen voor men
te Londen de eerste geruchten
van de ramp vernam. Pas 19 ok
tober ontving de admiraliteit een
bericht van admiraal Mitchell,
dat de kostbare lading in haar
geheel als verloren moest worden
beschouwd.
Wat was er aan boord?
De Engelse kranten van die
dagen sommen de verliezen op,
welke de assuradeuren leden.
Volgens de „St. James Chroni
cle" waren er 140.000 pond aan
boord als soldij voor de troepen
op Texel, maar de „Aberdeen
Journal" van 2 dagen later deelde
mede dat het schip, behalve
140.000 guinea's voor het lan
dingsleger ook 150.000 guinea's
voor het Londense bankiershuis
Goldsmid plus ruim 200.000 gui
nea's voor andere firma's aan
boord had.
Rietveld's Wildhandel
Hetzelfde lezen wij in de „Nor
wich Mercury" van 26 oktober,
maar de „Naval Chronicle" geeft
op dat voor de handelshuizen al
leen al 600.000 pond geladen
was.
De enige instantie, die volle
dige inlichtingen had kunnen ge
ven, was het centrale Londense
verzekeringskantoor van Lloyds,
maar door de grote brand, die de
gehele Londense beurs verwoest
te, werden hier alle bescheiden
over de lading van de „Lutine"
vernietigd. Er is van Neder
landse zijde wel een schatting
gemaakt toen de opperstrand-
vonder van Terschelling gemach
tigd werd te proberen om de
verloren schat boven water te
brengen. Dit koninklijke besluit
van 14 september 1821 spreekt
van „een zeer aanzienlijk kapi
taal, bestaande in zilveren en
gouden muntspeciën, gezament-
lijk volgens veronderstelling be
dragende 20 miljoenen hol-
landsch".
De eerste bergingspogingen.
Uiteraard beschouwde de Ne
derlandse regering zich na de
stranding van de .Lutine" als
eigenaresse van het wrak. De
eerste bergingspogingen hadden
een gunstig resultaat. Het wrak
lag weliswaar nog onder water,
maar het was nog zeer gemak
kelijk te bereiken. Het eerste ge
deelte van de buit werd door een
commissie van burgers, het vol-
rT Ta
gende gedeelte door de secreta
ris van Terschelling, een zekere
Brandenburg, naar Den Haag
gebracht.
Vier maanden achtereen heeft
een Hendrik Blom in het jaar
1801 in compagnieschap met Ur-
kers een groot aantal munten ge
borgen. Op 11 november haal
den Terschellingers een vaatje
met 5 baren goud op en 14 no
vember volgden nog 5 vaten met
28 balen goud, 18 losse baren
zilver en een aantal Spaanse mat
ten. Op 14 november 1814 liet
de „Lutine" zich, na 12 achter
eenvolgende bergingspogingen
eindelijkéén Spaanse mat
afnemen „met kolen en schelpen
bewassen".
Men gaf de pogingen op tot
8 april 1821! Toen werd de op-
perstrandvonder van Terschel
ling, Eschauzier, gemachtigd om
verdere pogingen in het werk te
stellen voor 50% van de op
brengst. Deze Eschauzier pakte
voor zijn tijd de zaak groot
scheeps aan en vertrok naar
Londen om een echte duikerklok
te kopen. De regering belastte de
kapitein ter zee, H. I. Oud, met
het toezicht.
Naar Londen
Door deze voorbereidingen
werd ook de aandacht van de
Engelse regering op het gezon
ken schip gevestigd en het ge
volg was dat de Britse regering
stappen ondernam om het Ne
derlandse eigendom te betwisten.
„Alleenlijk als een bewijs on
zer vriendschappelijke gevoelens
voor het rijk van Groot-Brittan-
nië en geenszins uit overtuiging
van het regt van Engeland op
eenig gedeelte yan voormelde
lading" bewilligde Willem I in
het verzoek van zijn bondgenoot
George IV en het gehele ge
deelte van de Nederlandse schat
werd overgedragen aan het Brit
se gouvernement. De Engelse
koning schonk op zijn beurt het
eventuele provenu aan de Lloyds,
welke maatschappij immers ook
het verlies had gedragen.
Nadat men het terrein nog eens
uitvoerig in kaart gebracht had
werden in 1860 de pogingen her
haald, maar de „Lutine" hield
zijn kostbaarheden stevig vast en
door het vele zand, dat inmiddels
over het wrak was heengespoeld,
werden de opsporingen moeilij
ker en moeilijker. Toch deed men
nog een belangrijke vondst. Het
was de scheepsklok van de „Lu
tine", 46 Nederlandse ponden
zwaar, die toen omhoog gehaald
werd en sedertdien in de hall
van Lloyds te Londen bij be
langrijke scheepsrampen geluid
wordt.
Een nieuwe uitvinding.
Iemand, die met veel bravour
in ernst meende al het goud naar
boven te kunnen brengen, was
W. H. Termeulen uit Bodegra
ven, die omstreeks 1867, na een
boekje over het probleem ge
schreven te hebben, door het in
spuiten van water het zand wilde
wegspoelen en los maken. Een
duiker moest dan in de kuil met
drijfzand afdalen met een soort
brandspuit in de hand, waar
mede hij gaten in de gewilde
richting kon boren om het goud
te voorschijn te halen. Alhoewel
enkele proefnemingen werden
genomen, werd deze methode
boven het wrak van de „Lutine"
nimmer toegepast.
In 1886 kwam jnen met 2
schelpenzuigers het onder water
opgehoopte zand wegzuigen. In
derdaad kwamen er toen ver
schillende delen van het wrak
bloot te liggen en konden er ko
gels, kanonnen en ballastbroden
bovengebracht worden. Ook en
kele munten kwamen door de
slurf omhoog, maar de hele po
ging bracht toch een verlies van
11.216,
Zand naar de zandbank
dragen.
Enige Engelse ingenieurs wis
ten wel beter! Die gingen in 1894
in zee met 7000 zakken zand,
welke zij in een cirkel van 250
voet doorsnee om het wrak pro
beerden te leggen, om aldus een
dam te maken, waarbinnen zij
veilig konden vissen. Het was
al laat in het seizoen, zodat men
in 1895 pas aan het duiken toe
kwam. Toch waren er nog 750
zakken zand nodig om de in de
wal geslagen gaten te dichten.
Resultaat? Een paar munten
en een nieuwe zandbank
Een andere Engelse onderne
ming verscheen in februari 1911
met 't bergingsvaartuig „Lyons"
boven het wrak, maar vertrok in
december 1913 zonder goud of
„Robin Hood in Sherwood Forest" ai.
ALKMAAR
met of zonder recept
Dinsdag n.m. 7-8 uur, vrijdag n.m. 7-7.30 uur
zilver gezien te hebben. Daarna
waagden in 1924 nog enkele
Nederlandse ingenieurs een po
ging met grijpers, doch de zee
gaf geen schatten prijs, maar
slokte wel hun kostbare appara
ten op!
Nog enkele vruchteloze po
gingen worden in de historie
van de „Lutine" vermeld. Bij
voorbeeld de toren van Beckers.
Hij wilde een kegelvormige ope
ning in de zeebodem zuigen, zo
dat een duiker zonder overlast
van storm en stroom kon afda
len, maar de eerste toren werd
door de branding aan brokken
geslagen en de tweede stelde de
duiker niet in staat, iets uit te
richten in de modderige klei-
massa's van de Westergronden.
Beter resultaat behaalde men
vlak voor de tweede wereldoor
log met de tinbaggermolen „Ka-
rimata", welke voor het vertrek
naar Banka de omgeving van het
wrak afbaggerde, 29 juli 1938
trof men de eerste goudstaaf in
de zeef aan. In totaal voor
1.121.000,— werd op deze wij
ze aan de elementen onttrokken.
Nieuwe bergingspogingen?
Nog steeds herinneren in het
Londense kantoor van Lloyds de
koperen scheepsbel en het tot
een sierlijk gebeeldhouwde tafel
verwerkte roer van de „Lutine"
aan de stormnacht van 9 okto
ber 1799. Minstens 240 man gin
gen met dit goudschip ten onder.
De zee geeft haar geheimen
niet prijs. Hoeveel staven edel
metaal en hoeveel munten liggen
sindsdien nog in het zand ver
borgen? Men weet het niet. Van
de gevonden baren heeft men de
merken genoteerd. Zij schijnen
series te vormen, maar tal van
nummers ontbreken.
Als het waar is, dat de „Lu
tine" destijds ca 120.000.000,—
aan boord had, moeten er nog
voor miljoenen op de bodem der
zee liggen.
Wat zullen wij komende winter
stoken?
De „R" is weer in de maand,
waarmede wij maar willen zeg
gen, dat in deze maanden door
gaans de ene na de andere
schoorsteen begint te roken,
zeer ten nadele van onze beurs.
Brandstoffen zijn duur en hoewel
er ook goedkopere soorten zijn,
is alle waar naar zijn geld.
We kunnen de huiskamer
verwarmen met:
a) kolen,
b) olie,
c) gas en
d) electriciteit.
Electriciteit is veelal de duurste
verwarming, daarna komt gas,
vervolgens olie en het goed
koopst is verwarming met vaste
brandstof.
De kolen.
In een haard stookt men het
voordeligst antraciet, al dan niet
vermengd met eierkolen. Tegen
woordig kennen we ook de syn
traciet, geen rook, geen reuk,
maar nog wel wat as. Deze cyn-
traciet is het onder hoge druk
geperste mager gruis uit de
Staatsmijnen, dus volwaardige
antraciet. Ze ligt in prijs in de
middenklasse, hoewel een mudje
van dit kunstprodukt ook een
dikke tien gulden kost. Antra
ciet, tenminste wil men de goe
de harde soort, vraagt al gauw
een uitgaaf van een gulden of
twaalf.
De syntraciet doet niet onder
voor de antraciet. Eierkolen zijn
goedkoper, maar toch altijd nog
een zesmaal zo duur als voor de
oorlog. Deze brandstof rookt ge
weldig en wat de as betreft staat
zij in een slecht blaadje bij moe
der de vrouw. Alleen eierkolen
stoken in een haard (met circu
latie is niet aan te bevelen, de
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Hereweg 71 - Schoorl - Telefoon 279
minimin Minimi immuun in mi iiiiiiiiimiiiiiii in hui iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Ingezonden mededeling
-
EEN PRODUKT VAN KING- EN RANGFABRIEKEN TONNEMA N.V. SNEEK
Vrijdag-, zondag- en dinsdagavond te 8 uur
Jean Gabin en Jeanne Moreau
in hun onvergetelijke creatie
18 jaar
met Ginette Leclercq, Gabby Basset, Marcel Bozzufi
Henri Crêmieux
Een film bewerkt naar de roman „Du Raisin dans le Gas-Oil"
van Georges Bayle.
„GAS-OIL", penetrant, hard en bonkig, maar ook aandoenlijk
en menselijk.
„GAS-OIL" een nieuwe belevenis op filmgebied met Jean Gabin.
Zaterdag,- en donderdagavond te 8 uur
Zondagmiddag te 2.30 uur
Don Taylor en Eileen Moore
in de nieuwe Robin Hood film in prachtige kleuren
met Reginald Beckwith, Patrick Holt, Douglas Wilmer en
Harold Long.
Beleef opnieuw de avonturen van de mystieke held uit de
middeleeuwen
Met flitsende pijlen en kletterende zwaarden wordt afgerekend
met de belagers van de Engelse Kroon.
Smit
- DUSSELDORF
Spanjaardstraat 8-10
telefoon 02200-4727-5669
p/a Hereweg 33
Ziekenfondsleverancier
