Artieste
zonder naam
wk
,DE DUINSTREEK'
Tweede blad
21 December 1961
ryyV'.
vb
door PAUL d'ARGENTY
„Camera drie, naar achteren voor het
totaal-shot; twee: denk om de omroepster
nu, over op één, ja!" riep de regisseur in
de commandomicrofoon. De script-girl
naast hem sloeg haar laatste blad om, de
technicus aan de andere kant verschoof
de schakelarmen. Op de laatste monitor
van het rijtje versprong het beeld. Een
slanke verschijning, die ook op het eerste
schermpje het middelpunt vormde, sprak
haar laatste woorden tegen een donker
gebrilde medespeler.
„En nu inrijden, één. Muziek!! Néé drie,
vasthouden dat totaal, niet meer wegdraai
en, je komt er in zo! Waar zit die om...
o, daar komt ze". De monitors straalden
weer strakke beelden uit van actrice, ge
reedstaande omroepster en het complete
groepje acteurs. „Ja, drie! En gelijk de ti
tels. Langzaam aan, Ger." Met een zucht
schoof de spelleider het draaiboek van
zich af. Uit zijn fantasievest grabbelde hij
een gasaansteker om de pijp aan te steken
die in de spanning was uitgegaan „Ja,
hou je klaar An, lachen hoeft niet na dat
drama. Over op twee. Nou, je weet 't Ab,
die frater laat ik aan jou over. Kun je
niks aan verprutsen. Gewoon een paar
close ups, en richt drie op z'n lippen vóór
ie aan z'n slotwoord begint. Kan niet mis
sen. Welterusten, jongens".
In het halletje van studio Irene roezemoesden
de spelers uit het stuk nog even na. Pal naast 'n
gewillige goedzak met bruine baard stond het
slanke sterretje, dat die avond voor het eerst
een hoofdrol vertolkte omdat ze plotseling moest
invallen voor een bekende actrice die verhinderd
was. Ze dorst zich haast niet bewegen in haar
Victoriaanse japon.
„Nou meisje, ik loop niet hard weg met de
butant jes, maar je stal de show zei Blommers
bewonderend. „Dat moet je nou niet zeggen
bromde de baard, „krijgt ze verbeelding en denkt
ze, dat ze d'r is".
„Ze stal helemaal niks" snibde haar tegen
speelster, „of wil je soms beweren dat zij beter
speelde dan jij en ik en alle anderen samen..."
„Ja, dat wou ik" antwoordde Blommers. „Heel
wat beter dan ik en ook een stuk rustiger dan
jij met je zenuwengehannes in het tweede bedrijf.
Je haalde me d'r helemaal uit. Wat had je toch?"
„Ach zeur niet. We waren allemaal even
slecht geconcentreerd. Dat zit 'ffi in die lamme
kerstdagen en die vele repetities. Drie stukken
achter elkaar en dan alles uit elkaar houden;
als Ton zich niet vergist had met die verkeerde
vraag op 't kritieke moment dat ik „in stond..
„Joh, je moet je niet van de wijs laten bren
gen door één verkeerd zinnetje' riep Ton. „Ga
je afschminken en ga slapen. Dacht je dat de
mensen iets gemerkt hadden van die ontsporing?
Nee, dan morgen met dat rijmspel. Zal je ze
horen kankeren als ik dan een rijmwoord ver
geten ben!"
„O, dat istie alvast van plan" bromde de baard.
Schuchter stond de hoofdrolvertolkster bij het
buffet. Geen mens had nog enige aandacht voor
haar. Ze hoorde eigenlijk niet in dat vaste groep
je uitgezochte kijkspelspelers. Ze wilde ook lie
ver haar eigen mening niet zeggen. Dat zou
weer een storm van commentaar uitlokken.
„Enne, doet u morgen in dat kerstspel ook
mee, juffrouw?" informeerde plotseling de por
tier, vlak naast haar.
„Ikke... ik... o, ik snak naar koffie!" zuchtte
zij. Maar daarvoor was het al te laat. Ze zakte
onderuit en alleen de sterke armen van de stu
diobewaker konden haar voor een val op de
vuilgelopen vloer behoeden.
„Voel je je nu wat beter?"
Ze zat naast Blommers in zijn auto. Voor
haar uit dansten de lichtjes van Kapelstraat en
Huizerweg, links leunde ze voorzichtig tegen
de schouder van de acteur. Ze schrok er opeens
van, dat kon toch eigenlijk niet. Meteen ging
ze recht zitten, zocht ze met haar handen steun
op de voorbank.
Hij blikte even opzij. „Mooi zo, je krijgt weer
wat kleur. Vertel eens, heb je d'r wel meer last
van?"
„Nee" steunde ze, ,,'t zal wel van die span
ning gekomen zijn. Opeens die kans, dag en
nacht doorgeleerd aan m'n rol. Ik moest 'm ken
nen, ik mócht me niet vergissen. Ik kon die enige
mogelijkheid om er in te komen niet verknoeien,
't Was alles... of niets."
„Heb je dan geen andere verbintenissen?
„Niet meer. Omdat ik aan 't toneel wilde, ben
ik het huis uitgezet. Vader en moeder zijn er
fel op tegen. Ik had zelf gespaard voor wat les
sen, maar toneelschool kon natuurlijk niet. Ik
kreeg een paar rolletjes en kon er net van eten.
Dit was m'n eerste kans voor de televisie."
„En die is gelukt" zei Blommers.
„Denkt u werkelijk?"
Ze nam aandachtig zijn gezicht op toen hij
zwijgend knikte. Meende hij het nu, of trachtte
hij haar te troosten en zou hij haar moed gaan
inspreken? Ze kon het aan het onbewogen uiter
lijk in het halfduister niet zien. Ze hoorde al
leen de warme klank in zijn stem toen hij ant
woordde: „Je hebt een goede indruk achterge
laten op onze regisseur. Hij zal je vaker vragen
en als de kritiek in de kranten goed is, krijg je
straks ook andere contract jes."
Een zucht ontsnapte haar half open mond.
„Dat kan zo lang duren. Ik moet voor Kerstmis
m'n kamer nog betalen over 2 maanden
Zijn voet schoot uit naar het rempedaal. „Heb
je eigenlijk wel gegeten vandaag?" En toen er
geen antwoord kwam, draaide de auto resoluut
de Rijksweg op. „Nu gaan we eerst de overwin
ning vieren, ik fuif je op een etentje, omdat je
vandaag je eerste roem geoogst hebt, nee niet
tegenspreken. Je hebt 't verdiend. Hoe lang heb
je al niets gehad!"
Het meisje zweeg nadrukkelijk. Ze wist, dat
ze was flauw gevallen van de honger en ze wist
ook, dat ze beide kerstdagen niets zou krijgen
als ze deze kans niet aangreep.
In de rommelige studio, waar décorbouwers
sjouwden met houten schotten, waar lampenis
ten met ladders de schijnwerpers verhingen, waar
een floor-manager de onzichtbare aanwijzingen
uit de regiekamer hardop vertaalde in fatsoen
lijker Nederlands voor de gasten die geïnter
viewd zouden worden, daar tussen de kronke-
In studio Irene heerste weer de gebruikelijke
hoogspanning. De camera's werden naar hun
beginstanden gerold, de kabels sleurden als dik
ke slangen over de vloer, waarop duidelijk de
plaatsen van de zetstukken die er werden aan
gedragen, waren afgetekend. De floor-manager
dirigeerde de binnendruppelende artiesten naar
hun plaatsen.
„Ton, weet jij waar Blommers is?" vroeg de
man met de baard.
„Bij de kapper, denk ik."
„Nee, 't is niet waar, dat zei je straks ook al,
maar hij is er helemaal niet. Ik heb het hele ge
bouw doorgezocht, maar hij is niet gekomen!
„Margot! Waar is Margot?" riep de floor
manager.
„O, die is nog ziek natuurlijk" bromde de
baard, „maar haar double is er, dus die rol is
gedekt. Maar Blommers mankeert nog en daar
hebben we geen vervanger voor!"
Het was even stil in de tijd, dat de regisseur
sprak. Toen zei de hulpregisseur op de studio-
vloer het hardop: „Margot is niet ziek, zeggen
ze boven, ze zou komen. Kijk eens in d'r kleed
kamer, jongens."
„Niet... niet ziek?" echode een zwakke stem
uit de open deur naar de hal. Heel smalletjes
tekende zich de gestalte van het debutantje af
in het felle licht van de juist aanfloepende schijn
werpers. Bleek als een doek leunde zij tegen de
ijzeren post.
„Jij krijgt je kans, meisje" troostte Ton in het
voorbijgaan, „als ze d'r binnen vijf minuten niet
is, spelen we met jou en dan mag Margot in
de hal toeluisteren als ze te laat is."
lende kabels van de stilstaande camera's en
roerloze microfoonhengels twistten twee mannen
over een jonge vrouw.
„Er is geen kijk op, Blommers. Margot voelt
zich weer fit genoeg om haar rol te spelen. Van
middag zal ze er zijn bij de camerarepetitie,
't Is tenslotte haar rol, ze staat aangekondigd
in de programmabladen, we hebben een contract
met haar en niet met die protégé van jou. Wat
wil je nou eigenlijk, dat ik Margot d'r rol af
neem, dat ik contractbreuk pleeg of dat ik m'n
ontslag vraag?"
„Het is geen protégé van mij en je hoeft geen
contractbreuk te plegen of zo dramatisch te doen
over ontslag, dat krijg je vanzelf wel een keer.
Wat ik wil is, dat je Margot de raad van de
dokter laat opvolgen en een week rust laat hou
den. Ze mag vandaag nog niet aan 't werk,
dat weet jij en dat weet ik en dat weet iedereen
hier. En voor het publiek zal het een hele ge
wone zaak zijn, als Margot nog ziek is, want
gisteravond was ze ook ziek. En dan krijgt haar
invalster, die gisteren al bewezen heeft dat ze
het aan kan, van jou wat te eten met Kerstmis,
want dat kind heeft al een week zonder eten
gezeten en kan d'r kamer en d'r kapper niet eens
betalen en dan doe jij ook eens een goede daad
met de Kerst."
„Ik geloof niet, dat dit onder de goede daden
gerekend kan worden, 't Was me een pak van
m'n hart, dat ze gisteren het spel niet verknold
heeft, maar dacht je dat het publiek zat te snak
ken naar een onbekende invalster, die nog geen
naam of niks heeft en dat het niet een grote
teleurstelling voor veel liefhebbers was, dat hun
favoriete ster niet van de partij kon zijn?" Een
duim haakte in de mouwopening van zijn fan
tasievest. „En nou moet ik nodig naar boven,
want ik moet dat vraaggesprek proberen.'
„Eén ogenblikje, je wilt de kijkers een teleur
stelling besparen. Dat wil ik ook. Dat wil ieder
een hier en dat wil nou juist de dokter ook.
Daarom wil hij, dat Margot niet speelt van
avond. Ze is minder gedisponeerd. Ze laat de
boel in 't honderd lopen omdat ze d'r hoofd niet
bij zal kunnen houden, 't Gaat mij niet om dat
grietje, 't gaat ons om de uitzending. Die moet
glad verlopen. Je weet, hoe razend moeilijk het
is met zo'n rijmspel: je kunt geen moment van
je tekst afdwalen, want óf het rijmt niet meer óf
het ritme raakt in de knoop, dus daarom raad
ik je..."
„Dus daarom houd ik het op de geroutineerde
ster, die zal met d'r ervaring beter in staat zijn
zo'n drama te plegen dan die magere hit zonder
toneelschool en zonder één goede rol op de
planken gespeeld te hebben. Kom opzij, 't is
de hoogste tijd."
Blommers beet op z'n lippen en bleef zwijgend
achter tussen de décors van het kerstspel.
„O, ik heb de hele nacht gebeden dat ik deze
kans zou krijgen zei ze. „Dit is m'n enige kans.
En nu, nu hoop ik dat juffrouw Margot maar
op tijd komt, omdat ze misschien een ongeluk
heeft gehad."
„Ongeluk? Ben je! Ze zit met Blommers in
de „Witte BergenIk heb ze er samen gezien,
toen ik er met m'n man zat te eten, vanavond
vertelde een der andere actrices die van de kap
ster kwam en het gesprek hoorde.
„Aha, zozo, hebben ze de tijd vergeten" grom
de Ton en, zich omkerend naar de floorman
riep hij de boodschap luider door de studio. Al
lerlei kreten van wrevel klonken op.
Boven in de regiekamer sloeg de spelleider
met zijn beide vuisten op het manuscript. Over
een paar minuten zou de studio worden inge
schakeld. Het was al te laat om de omroepster
nog te verwittigen en om een of andere film te
gaan halen, ter vervanging. In zijn achterhoofd
spookte de gedachte rond om het hele spel af
te gelasten, maar op deze avond voor de Kerst-
"«Rs moest er een kerstspel worden uitgezonden,
na Kerstmis had dat geen zin meer. Op dit mo
ment moest hij een beslissing nemen. Spelen zon
der Margot kon nog, want haar double stond
klaar, geschminkt en al zoals gebruikelijk, maar
hoe kon dit stuk gespeeld worden zónder Blom
mers, ook al had die dan geen hoofdrol?
„Wat doen we?' vroeg de floor-manager door
de luidspreker.
„Zet het bordje storing in, dan bel ik in die
tijd 'de Witte Bergen'".
„Als we een paar minuten kunnen wachten,
zullen ze zo wel binnen vallen" klonk het uit
de baard.
„We zullen drie minuten pauzeren" zei de
floor-manager even later. De jupiterlampen doof
den.
Terwijl in de huiskamers de vrouwen opston
den en de pauze aangrepen om nog een kop kof
fie in -te schenken, prevelde het frêle figuurtje
in de deuropening met gevouwen handen een
laatste gebed. „O God, laat ze geen ongeluk
gekregen hebben. Vergeef me, dat ik dat ge
wenst heb; dat ik gehoopt heb op iets ongenees
lijks; dat ik u gevraagd heb vannacht om buik
krampen en ondraaglijke hoofdpijn, maar nu
smeek ik u asjeblieft, laat haar gezond binnen
komen. Laat haar niet ziek zijn, geen ellende
hebben om mij. Geef mij een paar beroerde kerst
dagen, maar haar niet
„Nou, t is me een mooi stel" sprak vlak bij
haar de acteur met de bruine baard tegen de
derde actrice, "Die twee zitten rustig te schrans
sen en vergeten hun werk."
„Die zitten niet meer te schransen" priemde
het terug, „die zitten natuurlijk lekker te vrijen,
anders denk je toch wel aan je tijd!"
Het laatste kleurtje bleekrose trok weg uit het
gezicht van het biddende debutantje. Blommers
vrijen met Margot„O God, laat het niet
waar zijn! Laat ze onmiddellijk binnenkomen, o
laat ze een lekke band gehad hebben, astublieft!"
„Daar komen ze!" riep de portier bij de bui
tendeur over zijn schouder. Hij had het autootje
van de toneelspeler herkend.
„Ze zijn er!" riepen de dichtstbijzijnde acteurs
en ze snelden naar hun plaatsen voor de eerste
scène.
„Kunnen we de pauze nog twee minuten rek
ken? Dan kunnen ze er nog net inspringenstel
de de floor-manager voor.
Het antwoord scheen gunstig uit te vallen,
want hij gaf het teken voor kalm afwachten. Dan
luisterde hij verder. In de luisterschelp van zijn
zakontvanger regende het aanwijzingen. Snel ge
baarden zijn handen naar de technici en naar
verscheidene acteurs op het tweede plan. De
lampen floepten weer aan. Toen richtte hij zich
tot de double: „Nu juffrouw Margot er is, kunt
u het beste in de hal wachten
Het aangesproken meisje slikte een dikke prop
door. Het was zover. God had haar laatste bede
verhoord en nu kwam Margot gewoon haar
plaats innemen. Ze draaide zich moeilijk om en
wankelde terug naar de lage, ronde tafel waar
ze zo vaak had gezeten. Buiten de ijzeren deu
ren met alleen een luidspreker boven je hoofd,
die de stemmen van de spelers uitgalmde. Ook
de woorden die je die avond had kunnen zeg
gen vóór de camera's in plaats van voor de spie
gel zoals thuis.
Blommers en Margot zouden immers binnen
gaan... Die zouden straks met heilige ernst de
regels declameren, die ze deze week hadden in
gestudeerd:
op deze reis belaagd, geplaagd
stond daar de uitverkoren maagd,
alleen door haar geloof geschraagd.
Maar zij zou die maagd niet zijn. Zij zou hier
zitten in de kille hal.
Op dat moment kwamen ze haar weer halen.
Ze begreep er niets meer van. Alléén, wat al
leen? Wat wilden ze nog van haar? Daar liep
Blommers, ongeschminkt, en de hulpregisseur
hield zijn vinger op de lippen, want 't spel was
al begonnen. Op camera 2 brandde het groene
licht en die aardige man met de baard sprak
Jozefs monoloog uit.
Waar was Margot dan? Ze zat niet op de
ezel. O, ze wenkten haar. Dus Margot was he
lemaal niet meegekomen... Wat was er dan ge
beurd? Toch nog ziek? Wat had Blommers dan
bij haar gedaan al die tijd? O God, hoe begon
nou toch die tekst ook weerEn die Blom
mers dorst nog tegen haar te knipogen, 't Was
dat ze niets meer zeggen kon, anders had ze
hem even laten horen hoe ze over hem dacht.
Bah, 't kon haar niet meer schelen ook wat hij
er van maakte, vanavond. Ze zou zich voortaan
ook zelf wel redden. Hoe had ze gisteravond kun
nen denken, dat die vent iets voor haar voelde,
't Was toch een artiest en haar ouders zouden
misschien wel gelijk hebben met hun vertelsel
tjes over die artiesten. De ene avond liefdoen bij
de één en de volgende avond vrijen met een an
der.
Belaagd en geplaagd was ze, precies als...
Ho, dat was haar tekst! En daar kwam camera
vier, ja groen licht! Ze wierp het hoofd en haar
ogen vlamden. In de huiskamers schoten de kij
kers rechtop in hun stoelen. Dat daar, dat leek
werkelijk de uitverkoren maagd!
„Fantastisch, meisje, jou moet ik hebben voor
onze nieuwe kern. Wil je in vaste dienst ko
men?' riep de regisseur over al het geroezemoes
heen. Met uitgestoken handen kwam hij op de
double af.
„Wat heb ik je gezegd?" bromde de baard.
„Pardon, dat heb ik gezegd. Gisteravond om
half elf" zei Blommers. Maar ze draaide hem
de rug toe. Voor haar part ging hij terug naar
Margot, waar hij vandaan kwam. Doch Blom
mers sprak voort in z'n enthousiasme: „Zie je
nou wel, dat dit meisje die kans moest krijgen.
En jij wou met alle geweld Margot d'r in hou
den. Nou 't was me een mooie vertoning ge
worden."
„Hoezo, wat is er eigenlijk met Margot?"
vroeg de regisseur, „Ze zou beslist komen. Heb
jij soms gezorgd dat ze ziek werd???"
„Nee, ze is zo gezond als een vis, maar eh...
nogal aangeschoten. Ik heb haar thuis moeten
brengen, daarom kwam ik te laat, sorry, maar
ik kon haar niet laten gaan."
„Enne, mag ik ook vragen wie haar aan 't
hijsen bracht?"
„O, dat waren de omstandigheden, ouwe jon
gen. Ik vertelde haar alleen dat ik haar vervang
ster veel aardiger vond. Nou ja, en toen
Maar hij vond geen geloof. „Je hebt die omstan
digheden anders braaf in de hand gewerkt, Blom
mers. Toen je bij mij geen gehoor kreeg, zul je
het wel op een andere manier geprobeerd heb
ben. Je had de uitzending bijna volledig getorpe
deerd. Ik voel er heel veel voor, je op staande
voet te ontslaan."
„Néé!" kreet opeens het meisje. Ze had zich
met een ruk omgedraaid, eindelijk begrijpend hoe
de vork aan de steel zat. De regisseur lachte:
„Maar ik doe het niet, omdat je toevallig gelijk
gehad hebt. 't Was beter zó. Dat is dan de goe
de daad die je van me vroeg voor Kerstmis."
Hij liep verder en liet Blommers staan tegen
over z'n protégé. „O ja, da s waar ook, kindje,
je ouders hebben daarnet gebeld. De portier
vroeg me de boodschap door te geven, dat ze
je hadden zien spelen en of je wilde zorgen met
Kerstmis weer thuis te zijn. Pak je spullen bij
elkaar, dan breng ik je er even heen. Misschien
wil je me dan ook eens je naam zeggen, want
die weet ik eigenl
Die naam kreeg hij nog niet te horen, want
de invalster zonder naam drukte heel hard haar
lippen op de zijne.
Pa*
