TANJA
Rijwielhandel H00GV0RST
„DIE LUSTIGE WITWE"
„DRIE DOLLE TANTES"
„BOCCACCIO '70"
BEA wint het pleit
Jn. H00GV0RST Zn.
ZANGAVOND
TH. VELDMAN
BIOSCOOP .DE RUSTENDE jAGER" BERGEN Nk.
In 1813 werd Nederland weer
een onafhankelijke natie.
Voor een nieuwe FIETS?
Foto
Mr. Opi. D. W. Pastoor
Veilig verkeer
WATERSTANDEN
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
150 JAAR GELEDEN (6)
GEMEENTE BERGEN Nh.
OPENBARE BEKENDMAKING
Burgemeester en wethouders der gemeente Bergen Nh.
maken bekend, dait het wekelijkse spreekuur voor huis
vestingsaangelegenheden niet gehouden zal worden op
maandag 26 augustus 1963.
Dan naar
Rijwielen vanaf f 146,
Wij leveren alle merken
BROMMERS
Kaptein brommer fiets o'
matic 40 f439,
Regenponcho's
Grote sortering Tassen
Alle soorten Batterijen
en Zaklantaarns
Straalkachels
Laanweg 45 - Schoorl
Onder auspiciën van de VVV
Groet-Camperduin heeft 't Ad-
lener St. Johannes knapenkoor
uit Schwabisch Gemünd achter
café Meereboer te Groet een
zangavond verzorgd. Ondanks 't
herfstachtige weer en het advies
om daarom het concert enkele
dagen te verschuiven hebben de
Duitse jongens doorgezet. Er
was toch nog vrij veel belang
stelling: ongeveer 500 mensen
waren komen opdagen om naar
het 45 leden tellende koor te
luisteren. De jongens, wier leef
tijd varieerde van 6-13 jaar,
brengen momenteel hun vakan
tie door in kampbotel Duin-
wijk; zij mjaken in hun woon
plaats deel uit van het kerk
koor. Onder leiding van hun 19-
jarige dirigent Fritz Heagle
brachten zij a capella een vijf
tiental geestelijke en wereldlij
ke liederen ten gehore die met
grote aandacht door de aanwe
zigen werd aangehoord.
De voorzitter van de VVV,
de heer Sleking, bracht na af
loop van het concert, dat een
half uur duurde, dank aan de
jeugdige zangers en hun diri
gent. De secretaris, de heer
Vegter bood hen elk een reep
chocola aan.
De heer Sleking sprak de hoop
uit, dat het koor ook het vol
gend jaar weer een zangavond
zal kunnen verzorgen.
VOLKSHOGESCHOOL
Bergen Nh.
Op vrijdagavond 23 augustus
a.s., om 20.00 uur, is er in de
hal van de Zwarte Schuur bij
de Volkshogeschool in Bergen
een tentoonstelling van weef
werk en van werk, gemaakt in
de cursus Noorse handenar
beid" (hout, hoorn, been). Be
langstellenden zijn van harte
welkom.
Op 18 september start een
nieuwe weefcursus van drie
maanden, waarbij één dag per
week (woensdag) wordt gewe
ven. In deze cursus zijn nog en
kele plaatsen beschikbaar. Voor
nadere inlichtingen kunt u zich
wenden tot de Volkshogeschool
in Bergen.
voor Optiek
Hoflaan 2 - Bergen
TOCH LEKKER WEL
door Martie Verdenius
Al is het een bekend verschijn
sel, dat „doen wat moet" de mens
een tevreden geluksgevoel geeft, er
schijnt een aan niets kunnende tip
pen vervoering te kleven aan „doen
wat niet mag".
Nog niet zo de moord-diefstal-
affaires, maar de kleine, dagelijkse
ge- en verbodenheden.
„Pietje, nergens aankomen
noopt Pietje de lucifers te pakken
en de torenflat in de fik te laten
gaan.
„Ansje, overal afblijven!" dwingt
Ansje zich naar het gasfornuis te
bewegen, om zodoende de riante
bungalow in de lucht te laten vlie
gen. En de overlevende Ansjes en
Pietjes halen volwassen geworden
nou ja, volwassen, enfin. in
elk geval halen ze hun schade in
door de manier, waarop ze zich
door het verkeer goochelen.
De journalistiek is ze innig dank
baar, want ze zorgen voor front
paginanieuws met het woord „ver
oorzaken" in de kop. Ze hebben
him neus nog niet buiten de deur
gestoken of ze zijn aan 't veroor
zaken. Ze veroorzaken kettingbot
singen, omdat ze tien meter voor
of na een zebra oversteken, dode
lijke ongevallen omdat ze met ei
gengereid initiatief een voorrangs-
weg opvliegen en slechts levensge
vaarlijke gewonden, dank zij hun
monter optimisme wat betreft in
halen en snijden.
Het veroorzaken zit hun in het
bloed, zou je geloven?
Nee, ik denk dat het in „ner
gens aankomen en „overal afblij
ven" zit. Te veel ouders menen dat
opvoeden verbieden betekent.
„Maak je pak niet vuil, kom niet
aan de krant, zit niet met je el
leboog tegen het behang, druk je
neus niet tegen het glas, schuifel
niet met je voet over het kleed,
blijf met je vingers van de radio
af!"
De maatschappij heeft het zelf
de recept. „Verboden op het gras
te lopen, over het hek te klauteren,
in het water te zwemmen. Verbo
den in de vlam te kijken, bloemen
te plukken, in de bomen te klim
men".
Er zijn kinderen, die hierdoor zo
LAAG WATER TE CAMPERDUIN
Uitsluitend voor vissers en verkeer
langs het strand bestemd.
(Hoog water pl.m. 6 uur vroeger)
25
1.30
1.51
20
2.08
2.30
27
2.53
3.20
28
3.52
4.25
29
5.07
5.44
30
6.25
6.15
31
6.57
7.34
nieuw model
verlovingsring
ontworpen
voor moderne
jonge mensen
Kom deze ring bij ons zien.
Jan Oldenburglaan 3, Bergen
Telefoon 2778
gekwetst worden, dat ze hun hele
groot-mens-zijn er mee moeten vul
len om deze jeugdfustratie kwijt
te raken. En wat is hiervoor mooi
er dan het verkeer. Daar kun je
lekker toch doen! Is hier een op-
1 vssing voor? Ik vrees vanniet. Lid
tekens blijven lidtekens. Alleen kun
je bij de nog op te voeden Ansje
of Pietje een beetje minder om het
behangetje denken.
Het kan mensenlevens schelen,
dacht ik zo.
Telefonisch plaatsbespreken van 11-12 uur aan de kassa.
Vrijdag - zondag - dinsdagavond te 8.30 uur
PETER ALEXANDER - KARIN HüBNER - DARIO MORENO
in een verfilming van FRANZ LEHAR's beroemde operette
alle leeftijden
Uw geliefde melodieën in modern gewaad voor U gereserveerd
Zaterdag - maandag - woensdagavond te 8.30 uur
Zondagmiddag te 2.30 uur
GUNTHER PHILIPP - TRUDE HERR - BILL RAMSEY
in een lachkuur van anderhalf uur:
alle leeftijden
De meest dwaze muzikale klucht, die U in jaren gezien hebt
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Donderdag 29 aug. a.s. te 8.30 uur
SOPHIA LOREN - ANITA EKBERG - ROMY SCHNEIDER
in de meest besproken film der laatste tijd
18 jaar
Drie verhalen, geregisseerd door 3 beroemde regisseurs:
Vittoro de Sica - Frederico Fellini - Luchino Visconti.
Staatsman in dienst van
Oranje
In Breda viel niet veel te be
leven. Het militaire leven was
als vanouds: saai en vervelend.
Gijsbert Karei schreef opstel
len: „Gedachten over de invloed
des volks op de regering", waar
in hij o.m. schreef: „De invloed
aan het volk gegeven, diende
het te verkrijgen door verkie
zingen..". Een stoutmoedig
standpunt. Hij schreef over de
vrijheidsrevolutie van Amerika.
Voor hem kwam vast te staan,
dat "een regering in evenwicht
met de publieke opinie, vaster
gefundeerd stond, dan de rege
ring van welke tiran ook." Uit
Engeland nam hij over, dat het
Engelse Gemenebest op de
kroon alleen steunde. Dit alles
werd opgetekend in de nauwe
beslotenheid van de studeerka
mer. In de partijstrijd, welke in
de Republiek heerste, dacht hij
neutraal te kunnen blijven
Maar telkens als hij zichzelf de
vraag stelde: Vóór of tegen de
Stadhouder, of, beter geformu
leerd: Vóór of tegen Oranje,
dan moest de man, die de op
positie in het bloed zat, die ge
wend was om tegen te spreken,
vroeg of laat wel een keuze
doen. Een eenzijdig regentenge-
zag wantrouwde hij zeer. Uit
vele voorbeelden stond voor
hem vast: „Altijd waren er fa
milies, die - zich alle gezag aan
matigend - 't volk verdrukten."
Steeds duidelijker werd 't voor
hem. Hij leerde uit de geschie
denis, „dat het volk, bij het
openstaan van het Stadhouder
schap altijd gezocht heeft naar
de herstelling dier waardigheid
en niet berust heeft totdat de
zelve hersteld was." Waarom.
Van Hogendorp gaf voor zich
zelf het antwoord: „omdat het
volk in de Stadhouder zijn be
schermer zag tegen de geest der
aristocratie." Deze aristocraten.
vond Gijsbert Karei, zonderden
zich als het ware af van het
volk. Zij eigenden zich het ver
mogen van het gezamenlijke
volk toe, zij bezaten teveel amb
ten, zij werden door de rechter
bevoordeeld, voerden oorlog en
sloten vrede.Omdat zij het
onderling, in het geheim, altijd
met elkaar eens waren. Een gro
tere macht diende dit verderfe
lijke eedgenootschap te ontbin
den. Daarom, was er altijd de te
genstelling: Stadhouder - Re
genten. Onwettig was elk ge
zag, dat zich met geweld aan
het volk opdrong.
Dit speelde door het hoofd
van Gijsbert Karei, de kapitein
van de grenadiers te Breda. Hij
predikte zijn ideeën niet van de
daken, maar hield deze verbor
gen in zijn aantekenboek. Uiter
lijk was hij de zwijgzame, enigs
zins stugge officier.
Gijsbert Karei vroeg studie
verlof. Slechts ten dele werd
hem dit toegestaan, telkens
kreeg hij kort verlof. Die tijd
benutte hij voor studie in Lei
den. Hij studeerde - een lang
gekoesterde wens - rechten en
hij deed in 1786 candidaatsexa-
men. In september van datzelf
de jaar promoveerde hij. Zijn
dissertatie was opgedragen aan
de veertienjarige Erfprins van
Oranje. Gijsbert Karei van Ho
gendorp, die boven de partijen
had willen staan, deed nu open
lijk een duidelijke keuze. In de
zelfde maand, waarin de Staten
Generaal van Holland de Stad
houder schorsten in zijn functie
FEUILLETON
door Henk van Heeswijk 7
Mevrouw van Schagen haalde haar schouders op.
„Wel, die beslist in schoolaangelegenheden over alles.
Dat zult U spoedig genoeg merken. Sangelaar, dat is
de voorzitter van het schoolbestuur, heeft indertijd be
slist, dat ongehuwd schoolpersoneel bij een collega in
de kost gaat. En aangezien Hoogeboom weduwnaar is,
ligt het voor de hand dat U bij ons komt en bij ons
blijft."
Bea haalde haar schouders op en glimlachte. „Nu ja,
dat zien we te zijner tijd wel. Voorlopig ben ik u dank
baar. Apropos, hebt u hier telefoon?"
Mevrouw van Schagen schoot in een lach. Telefoon,
waarvoor? Nee, dat heeft hier zowat niemand. Nu ja,
de burgemeester, en Waterburg, dat is de caféhouder
hier. En de dokter. En een paar boeren. Maar voor de
rest
„Dan ga ik wel even naar dat café. Ik heb het trou
wens al gezien."
Bea stond op en wilde naar buiten gaan, maar mevr.
Van Schagen legde haar hand op de arm van de nieuwe
juf. „Dat zou ik niet doen, juffrouw van Laar. Dat zou
maar een slechte indruk geven, nog vóór u voor de klas
staat."
„Maar m'n hemel, in wat voor land ben ik hier ver
zeild geraakt? Leven we hier in een vrij dorp, of is het
een soort van concentratiekamp?"
„Luister, juffrouw, in een dorp is het leven anders
dan in de stad. In een dorp let iedereen op ieder en een
onderwijzer moet vooral om z'n prestige denken. En
een onderwijzer of onderwijzeres van onze school be
zoekt niet zonder noodzaak een café.Dat doet men al
leen als er een of andere uitvoering wordt gegeven."
„Ja, maar mevrouw, ik wil alleen maar even naar
het station bellen. Om te informeren, of mijn fiets is
aangekomen."
„Gaat u dan naar het postkantoor."
„Waar is dat?"
„Hier het plein af en dan rechts. Midden in de straat.
U ziet wel een bord. Maar dat is waar ook. Dat
is vandaag alleen maar open van zes tot zeven uur."
Bea g^kte weer terug in haar stoel. ,,Wel, dan wach
ten we "maar tot zes uur."
Op dit ogenblik kwam haar collega binnen. Er kwam
een vleugje lach op zijn gezicht en hij drukte haar har
telijk de hand. „Leuk, collega, dat u er al bent. Nou,
u zult het met de eerste klas gemakkelijk hebben. Er
zijn maar zestien nieuwelingen."
„En hoeveel zittenblijvers?" informeerde ze.
Van Schagen glimlachte. „Juffrouw van Laar, wij in
Elshoven doen op onze manier ook aan onderwijsver
nieuwing. Zitten blijven is er bij ons al een paar jaar
niet meer bij. Iedereen gaat ieder jaar automatisch naar
een hogere klas."
Bea keek geamuseerd naar de man, die tegenover
haar was gaan zitten en een pijp stopte. „En als ze nu
eens niet mee kunnen komen in een hogere klas?"
Hij haalde zijn schouders op en keek aandachtig naar
zijn werk. „Och, dat plooien we wel. En wat doet het
er overigens toe? Vroeger bleven ze twee jaar in de
eerste klas zitten, de domkoppen wel te verstaan en
dan nog eens twee jaar in de tweede. Meestal liet je
zulke kinderen het vijfde jaar maar naar de derde gaan
of het kon of niet en dan deden ze de laatste twee jaren
maar zo'n beetje voor spek en bonen mee. Wat er niet
in zit, juffrouw van Laar, kun je er toch niet uit
halen."
„Hoe hoog is het percentagedomkoppen, zoals
u dat noemt, hier?
„Och, statistieken houdt Hoogeboom er niet op na.
U krijgt hier voornamelijk boerenkinderen, die eerder
het naadje van de kous weten, hoe een kalf en een big
op de wereld komt, dan dat men twee en twee kan op
tellen. Het intelligentiepeil is derhalve eenzijdig en dus
middelmatig. Er zijn in iedere klas enkele uitblinkers
en enkele kinderen, die niet mee kunnen komen. Dat
zal wel overal hetzelfde zijn."
„In de stad heb je natuurlijk speciale scholen voor
minder begaafde leerlingen," merkte Bea op.
De man knikte en stak de tabak in zijn pijp aan. Hij
zoog een keer of wat behaaglijk en keek toen naar Bea.
„Juffrouw van Laar, de meeste boeren beschouwen de
school als een noodzakelijk kwaad. Hier in het dorp,
wel te verstaan. De kinderen moeten natuurlijk wat le
ren. Maar als ze hun naam behoorlijk kunnen schrij
ven en het melkboekje van de fabriek kunnen lezen en
eenvoudig kunnen rekenen, dan vinden de mensen het
hier al heel bar best, zoals ze het noemen. De rest vin
den ze flauwekul. Gelukkig maar, dat er een leerplicht
wet is, anders kwam er van de Elshovense jeugd niet
veel terecht."
„De rest vinden ze flauwekul," herhaalde Bea naden
kend. „Dus zingen, aardrijkskunde, vaderlandse geschie
denis, kennis der natuur en gymnastiek zijn de over
bodige vakken?"
„Tja, zo zien de meesten dat. En ga er maar niet te
gen in, want dat helpt toch niet. Vandaar ook, dat we
hier toch nooit iets nieuws voor elkaar krijgen. We
laten alles bij het oude, tot vandaag of morgen de in
specteur van het L.O. er genoeg van krijgt. Maar dat
ziet er voorlopig nog niet naar uit. Die hier komt in
specteren, is zelf een halve boer. En wat kun je dan
van hem verwachten?"
Later op de middag kwam het gesprek op de reis.
„O ja, dat is waar ook, mijn fiets is niet gelijk mee ge
komen. Kan ik vanavond nog met een bus naar het
station?"
„O, dat is helemaal niet nodig. Piet, m'n oudste, kan
met twee fietsen rijden. Die haalt uw fiets vanavond
na het eten wel even op."
Aan de etenstafel had Bea meer gelegenheid om ken
nis te maken met de negen kinderen van het echtpaar
Van Schagen. Acht jongens en een meisje. Die oudste,
Piet en zestien jaar oud, zou haar fiets wel even halen.
Bea gaf hem het recu en een knipoogje. „Voorzichtig
ermee, hoor, want hij is pas nieuw."
Na het eten vergezelde Bea haar collega naar school.
,,Ik zal u wat wegwijs maken," zei van Schagen, want
Hoogeboom is uit en komt pas vanavond met de laat
ste bus thuis. Rustig liep hij het brede lokaal binnen
en opende de kast. „Kijk, daar liggen alle boekjes: taal,
rekenen, lezen, en de schriften. Voor de eerste maan
den gebruiken we in de eerste klas doorgaans losse
blaadjes. Enfin, dat zal in de stad ook wel zo zijn."
Bea zei niets en dacht aan haar leerschriften voor
de eerste klas, waarin de kinderen gedrukte voorbeel
den hadden vanaf het oplopende streepje tot aan de
laatste letter van het alfabet. Maar zover waren ze
hier nauurlijk nog niet. Hier had de klok niet alleen
stilgestaan, miaar was zelfs teruggezet.
Van Schagen vertelde verder: ,,In de eerste maanden
schrijven de eersteklassertjes uitsluitend met potlood.
Pas na de Kerstvakantie krijgen ze een penhouder en
pen. Anders wordt het toch maar geknoei met vlekken
op de kleren en boze moeders aan de school. Daar zijn
we dus vanaf gestapt. Onnodig te zeggen, dat ball
points taboe zijn voor alle klassen."
Toen Bea die avond in het ongemakkelijke ijzeren
ledikant lag, wist ze al heel wat meer. Ondermeer, dat
er nog rekenboekjes bij waren van voor de oorlog. Veel
geld was er blijkbaar niet gespendeerd aan moderni
sering van het onderwijs in Elshoven.
van kapitein generaal, koos één
van de Staatse officieren de zij
de van Oranje.
Heel het echec van het Stad
houderschap maakte Gijsbert
Karei mee. Hij had zich aan de
kant gesteld van brave lieden,
waarvan Willem V een afspie
geling was: Eerlijk, maar pover
aan ideeën. Het jonge intellect
van de Republiek zat bij de Pa
triotten: Schimmelpennick,
Daendels, Valckenaer hadden
meer in hun mars dan de
trouwhartige, zij het ook adelij-
ke Oranjeklanten. Amsterdam,
Dordrecht, Haarlem, deze mach
tige steden waren in handen
van de Patriotten. Maar Gijs
bert Karei bleef trouw aan de
Stadhouder en stelde zich nu
geheel in dienst van de zaak-
Oranje. Hij probeerde de Oran
jegezinde krachten te bundelen.
Hij maakte de „Nijmeegse pe
riode" mee van zeer nabij. Het
behoeft gen betoog, dat er een
wederzijds begrip bestond tus
sen Prinses Wilhelmina en haar
trouwe onderdaan Van Hogen
dorp.
Na de Pruisische interventie
scheen de glans van het oude
regime te herleven. Maar het
was als een zomerse herfstdag.
Nog scheen de zon, maar de zo
mer zou verdwijnen. Gijsbert
Karei werd in 1787 benoemd tot
tweede Raadspensionaris van
Rotterdam. Waarlijk geen ere
baantje. Hadden ook Van Ol-
denbarneveld en Hugo de Groot
deze functie niet gehad?
Ambteloos burger
Gijsbert Karei, inmiddels ge
trouwd met Hester Clifford,
waardoor hij verwant werd aan
een der meest vermogende
koopmanshuizen in Amsterdam,
werd na 1795 ambteloos burger.
Na de dood van zijn schoonmoe
der nam hij het handelshuis
Clifford over onder de naam
Firma Gijsbert Karei van Ho
gendorp en Co. Hij vermeed elk
contact met het Franse bestuur.
Meestentijds woonde hij met
zijn gezin op het buiten Adri-
chem onder Beverwijk. Als han
delsman maakte hij reizen naar
Duitsland. Hij bezocht daar
vooraanstaande personen: de
dichter Klopstock, de vrome
minstreel uit Wandsbeck, Mat
thias Claudius en Prinses Lou-
lou, de dochter van Prinses Wil
helmina. En natuurlijk de oude
Biester
De landing van de Engelsen
en Russen in 1799 maakte geen
indruk op Van Hogendorp.
Reeds in 1795 had hij voor
zichzelf uitgemaakt, dat de
Franse overheerser het toch ze
ker een 20-tal jaren zou kun
nen volhouden. De Fransen wa
ren toch wel bang voor Gijsbert
Karei. Hij kreeg bevel om zich
in Amsterdam te vestigen. Daar
konden zij hem beter in het oog
houden.
Amièns gaf hem echter toch
wat hoop. Hij schreef: „Ik be
geerde de natie op te wekken
om het Huis van Oranje in te
roepen met eene grondwet. Het
leek hem onvruchtbaar de na
tie een regering op te dringen,
welke het niet wenste, en dit
was, volgens hem, altijd het ge
val indien Oranje werd uitge
sloten. Op 3 novmber 1801 bood
hij zijn verklaring van 't staats
bewind, over de staatsregeling
aan. Tot zijn verrassing bleek
