weekblad
Schoorl, een mooi en rustig dorp
met een rijk verleden
GERRITSEN
Evenementen
HENK SWART's
Kristal met zilver
Doktersdiensten
DONDERDAG 24 AUGUSTUS 1967
41e JAARGANG NR. 33
Verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Petten en de Egmonden
Geschiedenis van Schoorl geboekstaafd
Niet een bril, maar de JUISTE bril
Mr. Opticien D. W. PASTOOR, Bergen
A. CAKIRIAN
Het speciale huis voor
oosterse tapijten
Ergerlijke
dierenmishandeling
natuursteenhandel en marmerindustrie
Veel animo voor
jeugdviswedstrijd
salontafels - miniset-tafeltjes
schemerlampen - asbakken - sigarettendoosjes
Vuurwerk trok veel
publiek
Dit nummer bestaat uit 6 pagina's
Redaktie en administratie
Dry. Volkers en Leegwater
(v.h. C. Oldenburg)
Laanweg 35 - Schoorl
Telefoon (02209) 268 - 223
Giro 55 28 67
Bankrelatie
Alg. Bank Nederland n.v., Bergen
Coöp. Raiffeisenbank, Schoon en
Bergen
Abonnementsprijs
7,50 per jaar; 2,- p. kwartaal
Advertentieprijs
15 cent per mm.
Contracten speciale tarieven
Zoals u elders in dit blad kunt lezen is dezer dagen het boekje, waarin de heer
Goettsch de geschiedenis van ons dorp beschrijft bij de uitgeverij GESTO te Alkmaar
van de pers gekomen. Een en ander ging gepaard met de aanbieding van het
eerste exemplaar aan burgemeester Bergh terwijl boekhandel Leysen al inmiddels
honderden exemplaren van het boekje heeft verkocht. Aan schrijver dezes de taak
om in het korte bestek van een artikel, de inhoud van het werkje beknopt weer te
geven.
De aandacht trekt eerst de omslag
foto van het oude raadhuisje, de hr.
Alf. Leysen jr. die deze fraaie foto
maakte, heeft een van de weinig
overgebleven historische gebouwen
in ons dorp, eigenlijk het enige, op
vakkundige wijze gemaakt. Ook de
foto's in het boekje zelf van de re
producties zijn door de heer Leysen
gemaakt.
Het voorwoord van burgemeester
Bergh is twee keer afgedrukt, een
keer op blz. 3 en één keer op de
achterkant van het omslag. De heer
Bergh brengt dank aan de auteur
voor het feit dat deze tijd en lust
heeft weten te vinden de uitvoerige
stof zo compact weer te geven.
De heer Goettsch merkt in zijn in
leiding op dat door hem is getracht
van elk der behandelde onderwer
pen een 'dwarsdoorsnede' te maken
door de tijd, beginnende in een zo-
vpr mogelijk verwijderd verleden en
doorgaande tot onze eigen tijd. De
heer Goettsch zegt verder er zich
van bewust te zijn, dat het onder
werp niet uitputtend is behandeld,
dit vindt ten dele zijn oorzaak in de
schaarse bronnen maar ook moest er
rekening mee wordengehouden dat
het werkje allereerst bestemd zou
zijn voor de dorpsgenoten en de gas
ten. En deze zijn geen historici van
professie.
Het boekje telt 21 hoofdstukken, ter
wijl verder een uitgebreide lijst van.
geraadpleegde werken is opgenomen.
Uit deze laatste blijkt wel dat de hr.
Goettsch veel werk heeft moeten
verzetten.
Het eerste hoofdstuk behandelt de
oudste bewoning van Schoorl en zijn
omgeving. Omdat er van die oudste
tijden geen geschreven berichten be
staan is men aangewezen op bodem
vondsten. Voor wat betreft Schoorl,
de oudste aanwijzingen voor bewo
ning dateren uit het tijdvak 1000 tot
800 jaar voor Christus. De tegen
woordige duinen waren toen een la
gere zwak golvende vlakte met plas
sen in de lagere delen en nollen op
de plaatselijke zandverstuivingen. De
mens oefende daar akkerbouw uit
en hield klein vee. Men wist nog
geen raad met de overstuiving en
daarom moest men steeds verder
oostwaarts trekken.
Pas uit de zesde eeuw zijn vondsten
gedaan in wat we nu het dorp
Schoorl noemen. De Rekere ontstond
na een doorbraak van de Zijpe, de
naam van het water is ontstaan door
de samenvoeging van de woorden
Reke bosrand en ara water.
De verklaring van enige namen tref
fen we in het tweede hoofdstuk
aan. Voor de oorsprong van de naam
Schoorl zijn verschillende verkla
ringen te vinden. Dr. Karsten meent
dat de naam is ontstaan uit de woor
den schoor schaer strand of
oever en lo als bos. Verschillende
benamingen waren gebruikt, n.l.
Schorla, Scoronlo, Scorle, Scorlo en
Schoerle. Dr. Van Veen meent dat
het spraakgebruik op de Zeeuwse
en Zuidhollandse eilanden onder een
schoorwal een steile wal verstaat.
Hier zou dit dus steil bos betekenen.
Anderen zijn van mening dat de
naam is ontstaan uit het Engelse
shore (kust), het Deense skaar ver
want aan het angelsaksische scyran
of schuren (scherp afsnijden).
Groet wordt omstreeks 1200 Grothen
genoemd, een verkorte naam van
Groede, dat verwant is aan groeien.
Het zou aangeslibd groen buitenland
of met gras begroeid buitendijks land
betekenen.
Aagt in het woord Aagtdorp kan de
betekenis hebben van het Friese
laaggelegen land. Het is echter ook
mogelijk dat Eghtdorp of Aagtdorp
hoekdorp betekent.
De eerste lettergrepen van Aatgdorp
en Bregtdorp kunnen ook van de
eigennamen van heiligen zijn afge
leid.
Hargen wordt in 960 Haragum en in
1083 Haragon genoemd, deze woor
den zouden de betekenis hebben
van tempel, heilig bos of afgods
beeld.
Kamp is volgens Dr. Karsten de
aanduiding van een bepaald stuk
grond, terwijl we in het eerste hoofd
stuk lezen hoe Catrijp misschien aan
zijn naam komt. Voordat de Rekere
ontstond woonden er mensen van
de rietgrebpolder tot de duinen.
Vermoed wordt dat de bewoners van
het land waar de Rekere zich een
weg zocht, voor het water naar het
zuiden vluchtten. Zij zouden de Frie
zen zijn, die Dirk III in de slag van
Vlaardingen in 1018 bijstonden. De
ze veronderstelling wordt gegrond
op het feit dat in een oorkonde van
1421 waarin Jan van Beieren War-
menhuizen, Harenkarspel en het
noord ambacht van Petten aan Jan
van Egmond in leen geeft, als een
der grenzen wordt genoemd het ke-
telban. Dit zou het gebied ten wes
ten van de Westfriese zeedijk en ten
zuiden van de Rekerdam of Krab
bendam zijn, en dus overeenkomen
met Katrijp.
De combinatie (KetelKatrijp) Harg
komt ook bij Vlaardingen voor.
In hoofdstuk II wordt uitgebreid
verteld hoe het duinlandschap ont
stond en hoe de mens, hiertoe ge
dwongen door het dreigend geweld
van het water, gedwongen was dij
ken te bouwen.
De Hondsbosse Zeewering is in 1413
opgetrokken uit zware dikke eiken
balken. De naam Honsbos, eigenlijk
Hontbosch heeft niets met onze trou
we viervoeter te maken. Hont of
Hunt is n.l. een oude oppervlakte-
maat van ongeveer 100 roeden, dit
is in onze maten ongeveer 1000 m2.
Men sprak ook van honderdgeld, de
omslag per 100 roeden.
Hondsbosch heeft dus waarschijnlijk
iets te maken met een bosje, dat in
of bij de duinen ter plaatse heeft ge
legen en ongeveer 100 roeden groot
was.
Veel interessants wordt in het vier
de hoofdstuk over de verschillende
bestuursvormen die in de loop van
de geschiedenis in gebruik waren.
Camperduin werd in 1404 bij Schoorl
gevoegd en Groet was twee keer een
zelfstandige gemeente. Het raadhuis
je te Groet werd in 1639 gebouwd en
het oude raadhuisje te Schoorl in
1601. Het nieuwe, huidige raadhuis
te Schoorl dateert van 1901, het werd
het daarop volgende jaar in gebruik
genomen. Johannes Peeck, de eerste
uit een geslacht dat vele burgemees
ters zou voortbrengen werd in 1825
als zodanig benoemd. Over dit ge
slacht wordt door de heer Goettsch
veel wetenswaardigs verteld. Alle
aangemeten door
HOFLAAN 2 - TEL. 2202 - Leverancier van alle ziekenfondsen
CONTACTLENS SPECIALIST
INRICHTING VOOR CONTACTLENS-AANPASSING
Uitsluitend specialistische behandeling
Brillen op ziekenfondsrecept van uw oogarts, worden in de snelste
tijd geleverd.
burgemeesters passeren de revue, tot
en met onze huidige burgervader
toe. Weinig bekend is, zo staat in de
voorlaatste alinea van dit hoofdstuk
dat Schoorl in 1945 werd geadopteerd
door de Engelse gemeente White-
church en Morcomblake.
Het kerkelijk leven wordt in hoofd
stuk 5 behandeld en de middelen
van bestaan in hoofdstuk 6. Men had
het hier in vroegere jaren beslist niet
breed maar toen op 1 juli 1906 de
eerste vreemdelingen verschenen,
ging de beste bron van inkomen
groeien, n.l. het vreemdelingenver
keer. De verbindingen werden ver
beterd, de VVV's werden opgericht
en deze bevorderen een gestage groei
van het vreemdelingenverkeer. De
schrijver stelt zich aan het slot van
dit hoofdstuk de vraag, wat Schoorl
zonder deze inkomstenbron zou zijn.
De Schoorlse markten werden in
1446 ingesteld en ze werden gehou
den op de Paardemarkt, een plek die
nog altijd dezelfde naam draagt.
Veel wetenswaardigs over de mark
ten vinden we in hoofdstuk 7, ter
wijl de herbergen en logementen in
het daaropvolgende hoofdstuk onder
de loep worden genomen.
'De Roode Leeuw' bestond reeds in
de 17e eeuw, toen ze nog 'Het Wapen
van Brederode' heette. 'De Rustende
Jager' bestaat sinds 1792 nadat ze
verschillende namen had gekregen
n.l. 'De Roos' en 'De Ooyevaar'.
Dorpsstraat 3, telefoon 4388
Hedendaags, oud en antiek
Bij het hoofdstuk heren en kastelen
lezen we dat onze gemeente niet
rijk aan kastelen is geweest. Er
stond voor 1100 een Burcht aan de
Evendijk, de fundamenten ervan zijn
in de 18e eeuw opgegraven maar niet
aan de oppervlakte gebracht.
In Aagtdorp stond het slot Poelen
burg sinds 1345. Het oude kasteel is
vernield of verbrand, op de grond
slagen ervan trok men een herenhuis
op. Dit huis kwam tot verval en in
1893 werden de resten en fundamen
ten opgeruimd.
En het dorp groeide. Het aantal in
woners van Schoorl bedroeg in de
elfde eeuw. 200. De 4000e haalden
we eind 1964. U leest het allemaal in
hoofdstuk achttien.
Jan van Scorel wordt uitvoerig be
schreven in het hoofdstuk dat han
delt over beroemde voorvaderen, ter
wijl in het voorlaatste hoofdstuk
buitenstaanders hun visie op Schoorl
geven.
Schoorl als dorp van kunstenaars is
de titel van het laatste hoofdstuk
van het boekje. Hierin worden na
men van bekende artiesten genoemd
die in Schoorl hebben gewoond of
nog wonen. Zelfs Picasso bracht in
1905 de zomer in onze gemeente
door. Verder noemen we de gebroe
ders Wiegman, Germ de Jong, Joep
Nicolas, Herman Robberts, Ko van
Dijk en vele anderen.
We hebben zomaar enkele grepen
gedaan uit de 21 hoofdstukken die
de heer Goettsch in zijn alleszins le
zenswaardig boekje heeft geschre
ven. Alleszins lezenswaardig, inder
daad, niet alleen voor de oudere
Schoorlaar die aan tekst en illustra
ties dingen uit zijn jeugd herkent.
Maar ook voor de jeugd is het aan
te bevelen het boekje te lezen en te
herlezen. Zij krijgt op deze manier
misschien een iets mildere kijk op
het leven van heden als zij de van
de armoede leest van vroeger.
Nogmaals, van harte aanbevolen voor
iedereen van 10 tot 100 jaar. Voor
nog geen vijf gulden kunt u zich de
eigenaar noemen en boekhandel
Leysen heeft het werkje in voorraad.
Als u de 'Camera Obscura' van Hil-
debrand hebt gelezen weet u nog hoe
de schrijver de hut van Teun de
Jager beschrijft. De heer Goettsch
rekent af met dit sprookje, hij ver
telt dat deze figuur uitsluitend op
de fantasie van de heer Hildebrand
berust.
Het oudste woonhuis ter plaatse is
'Het Zeepaard', het dateert van 1646.
Het onderwijs wordt ons beschreven
in hoofdstuk negen, terwijl de ver
bindingen met de omgeving in het
daaropvolgende hooldstuk worden
gememoreerd. Uiteraard waren er
vroeger hier alleen zandwegen, in
1870 kwamen B. en W. met het
voorstel aan de Raad om tot be
strating over te gaan. Het befaamde
trammetje heeft ook al een bewogen
geschiedenis achter de rug, u vindt
het allemaal in dit hoofdstuk.
Amusant is het hoofdstuk waarin
eigenaardige verordeningen uit vroe
ger en later tijd worden beschreven
Men besloot, zo lezen we in 1758 hier
voor het eerst een dienaar (veld
wachter) aan te stellen wegens 'de
vele dieverijen en landloperijen'.
Deze man kreeg een zijdgeweer en
twee zakpistolen, maar geen uni
form. Loon per jaar 120,-.
Maar aangezien bleek dat de brave
man het niet alleen aankon, kreeg
hij hulp van twee mannen 'van
behoorlijke ouderdom'. Merkte men
onraad en was assistentie nodig dan
moest iedere 'opgeklopte' buur bij
springen. Treffend is het voorstel
dat in 1923 door de R.K. fractie in de
Raad werd gedaan en dat handelde
over invoering van een vloekverbod.
Het voorstel werd met 5 tegen 2
stemmen verworpen.
Een typisch maar heel begrijpelijk
bedrijf voor Schoorl was de zand-
mennerij (mennenvervoeren). Het
zand werd gebruikt en wordt nog
steeds gebruikt als metaal-stop en
schuurzand voor glasblazerijen en
zandsteenfabrieken. Aan dit onder
werp is hoofdstuk 12 gewijd.
Hoofdstuk 13 beschrijft de dorpsko
renmolen, terwijl de Joodse en tegen
woordige begraafplaatsen in de daar
op volgende hoofdstukken worden
behandeld.
Schoorl heeft ook moeilijke jaren
gekend, zo zegt de heer Goettsch in
hoofdstuk 14. De strijd tegen de zee
oorlogsgeweld, de pest, ziekten onder
het vee en andere narigheden passe
ren de reveu.
Wie kan inlichtingen geven omtrent
naam en adres van de vrouw, die op
woensdag 16 augustus j.l. een doos
met 4 jonge poesjes van 3 tot 4 we
ken op het voetbalveld aan de
Nesdijk neerzette.
Inl. mevr. R. Boendermaker-Bak,
Middengeestweg 33s, Bergen,
tel. 2103.
VAN DE V.V.V.
DE EGMONDEN - BERGEN - SCHOORL
EN GROET-CAMPERDUIN
Zaterdag 26 aug.
20.00 uur
20.00 uur
DE EGMONDEN
Grote lampion en fakkeloptocht
Egmond aan de Hoef, start Oranjeplein bij
de Prinses Beatrixlaan m.m.v. Lamoraal v.
Egmont.
Start te Egmond aan Zee vanaf het Dorus
Rijkersplein, m.m.v. Harmonie Soli Deo
Gloria en Alkmaars Trompettercorps.
Eindpunt van de 2 optochten Gemeentelijk
Sportpark te Egmond aan Zee, waarna een
concert en taptoe gegeven wordt door de 3
corpsen.
Alle informaties: V.V.V. Egmond a. Zee, Voorstr. 69, tel. 02206 - 1362
V.V.V. Egmond Binnen, Visweg, tel. 02206 - 1943
V.V.V. Egmond aan de Hoef, Raadhuisplein,
telefoon 02206 - 1380
BERGEN-BINNEN
Concert in de R.K. Kerk, Dorpsstraat 28,
door het Noordhollands Philharmonisch Or
kest. (Bach, Mozart, Dvorak, Bizet).
Dirigent: Henri Arends.
Solist: Hans Henkemans, piano.
Toegang: ƒ3,50; scholieren ƒ2,
Autorally:
Start Binnenhof, achter Albert Heyn. In
schrijving a ƒ3,50 per équipe bij de VVV of
om 14.30 uur aan de start.
Vrijdag 25 aug.
20.00 uur
Zaterdag 26 aug.
15.00 uur
Maandag 28 aug.
20.00 uur
Zaterdag 2 sept.
14.30 uur
Lampionoptocht
vertrekpunt Brandweerkazerne,
meenemen
Lampion
Openluchttheater.
Optreden van het Alkmaars Jeugdcircus
„Jobloca". Kaarten a ƒ1,50, kinderen ƒ1,— bij
de VVV of aan de kassa.
Alle informaties: V.V.V., Plein 1, tel. 02208 - 2124 en 3100.
BERGEN AAN ZEE
Vrijdag 25 aug. Midget-golfwedstrijd voor volwassenen
20.00 uur (verlichte banen). Deelname 0,50.
Alle informaties: V.V.V., v. d. Wijckplein 8, telefoon 02208 - 2400
GROET-CAMPERDUIN EN SCHOORL
Trekking van de verloting VVV Groet-Cam-
perduin in café Meereboer te Groet.
Provinciale Fokveedag van Noord-Holland
op het sportterrein aan de Molenweg.
Alle informaties: V.V.V., Schoorl, Duinvoetweg 1, tel. 02209 - 504.
V.V.V. Groet-Camperduin, Heereweg 210,
telefoon 02209 - 423
Vrijdag 28 aug.
20.00 uur
Woensdag 30 aug.
RITSEVOORT 17-19
Zaterdagmiddag 19 augustus j.l. or
ganiseerde de hengelsportvereniging
'De Karper' onder goede weersom
standigheden een viswedstrijd voor
jongens en meisjes tot dertien jaar.
Leek het 's morgens alsof de wed
strijd in het water zou vallen, tegen
half één in de middag hield de regen
op en gingen 20 wagens van de le
den vanaf de brandweerkazerne, met
ruim honderd jeugdige vissers van
start naar de Hargervaart waar het
grote visfestijn op 't gegeven hoorn
signaal van de heer J. de Koning
een aanvang nam, onder prettige lei
ding van een 15-tal controleurs.
Na twee uur collectief vissen, wer
den er 425 vissen uit het water ge
slagen in de zonnige polder. Daarna
mochten de twee eerste-prijswin-
naars met elk met 17 gevongen vis
sen: Joh. Bos en Kees Jansen uit
een grote hoeveelheid prijzen, de
mooiste zoeken. 3. was Peter Kuipers
4. Maarten van Alphen, 5. Martijn
Jongejan met 11 vissen. De zesde
prijs kreeg J. Jongbloed, 7. T. Sal
man, 8. G. von Sichhart met de
Prachtig origineel edelstenen kettingen
ZOEK NIET LANGER NAAR EEN BLIJVEND GESCHENK
ALKMAAR - TELEFOON 14157
grootste brasem (39 cm), 9. Menno
Melker, 10. Henny Groenwoud.
Deze eerste jeugdviswedstrijd die 't
bestuur organiseerde is voor de jeugd
een onvergetelijke middag gewor
den. Het volgend jaar overweegt het
bestuur van deze populaire visver
eniging zo'n viswedstrijd voor de
jeugd in samenwerking met de VVV
Bergen te organiseren.
Duizenden toeschouwers verdrongen
zich op het Rode Plein te Bergen
aan Zee waar de Commissie van
Zomerfeesten onder auspieciën van
de VVV van deze badplaats, de zo
mergasten met een leuke filmvoor
stelling en een grandioos vuurwerk
verraste, dat afgestoken werd op het
hoge duin voor hotel 'Nassau-Bergen'
en voor iedereen duidelijk zichtbaar
was. De filmmaatschappij 'Contact'
uit Amsterdam vertoonde verschil
lende amusements- en dierenfilms
die door het publiek zeer gewaar
deerd werden.
VOOR BERGEN
H. W. J. M. POOT
Dorpsstraat 30, tel. 2423
VOOR SCHOORL
F. H. RISSELADA
Dr. Heringlaan 18, telefoon 360
De geluidswagen van 'Seven Up'
zorgde belangeloos voor de muzi
kale illustratie en bracht een vrolijke
prettige sfeer onder de duizendkop
pige menigte.
Dertig collectanten(trices) zwierven
uit door de massa, en rammelden
met hun bussen, waarvan de baten
ten goede komen aan de pas opge
richte vereniging 'Herrijzend Par-
nassiapark' die van dit park een
kleine dierentuin en een kinder
boerderij willen maken.
De opbrengst van deze collecte viel
tegen en bedroeg 447,25.
CONCERT 'BERGENS HARMONIE'
Op maandag 28 augustus a.s. zal
'Bergens Harmonie' o.l.v. de heer
Schrijvershof concerteren bij de Ru-
inekerk, aanvang 20.15 uur.