Nationale prijsvraag bejaardenstoel
leverde vijf bekroningen op
weekblad
De zoeker op de Achterhoek
de o m w e
DERDE BLAD
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1968
door
Maartje Zeldenrijk
DE DUINSTREEK
WAT MAAKTEN DE ANDERE
DEELNEMERS ERVAN
in de laatste oorlog, maar fraai her
bouwd. Hier en daar treffen we nog
delen van de oude stadsmuur aan.
Zutphen was vroeger een bloeiende
handelsstad. De IJssel was in vorige
eeuwen een goed bevaarbare rivier
waarop door Koggeschepen goede
ren werden aangevoerd. Deze IJssel
is later steeds meer verzand en tot
op de huidige dag nog steeds een
lastige rivier voor de scheepvaart.
U vindt er de Walburgiskerk uit de
13e eeuw en een prachtig raadhuis.
Niet ver van Zutphen is het plaatsje
Vorden, waar men de beroemde ka
stelentocht kan aanvragen. Deze
tocht is 33 km lang en ideaal om te
fietsen. Tijdens deze tocht passeert
men acht kastelen, welke thans
meer fraaie buitenhuizen zijn, ver
geleken bij de fortachtige kastelen,
zoals men die elders aantreft. Het
enige kasteel dat in de vorm wat
meer aan die ommuurde sterkte doet
herinneren aan ruige tijden is 'Huize
Vorden', reeds voor het jaar 1208
gebouwd. Meerdere malen werd
'Huize Vorden' belegerd.
Van Vorden naar Lochem is een
kleine afstand. Voor velen is dit
plaatsje een herinnering aan de
schooljaren. Door talloze ouderen
werd dit plaatsje bezocht tijdens
een schoolreisje. Lochem is een
knusse plaats en de omgeving is rijk
aan landschappelijk schoon. Ideaal
als oord voor een wintervakantie.
Er is geen streek in ons land zo vol
oude sagen en legenden als de Ach
terhoek en vele daarvan speelden
zich af in de omgeving van Lochem.
Deze verhalen zijn ontstaan in tijden
toen de mens nog volledig afhanke
lijk was van de natuur, toen er nog
geen radio of telefoon bestond. Elke
goede bibliotheek heeft literatuur
over de oude sagen.
Dan van Lochem naar Barchem. Rij
dende door deze streek realiseert
men zich nauwelijks dat dit een van
de vroegst bewoonde streek van ons
land is. Al heel vroeg trokken vol
keren uit het oosten naar deze ge
westen en vestigden zich voor korte
of lange tijd in deze streek. In
Barchem hebben opgravingen zelf
aangetoond, dat in prille tijden reeds
ijzer in houtskoolvuren werd ge
smolten, tegenwoordig is er geen
'zware' industrie van dit genre meer.
Vanuit Barchem belanden wij van
zelf in Borculo. Nog steeds heeft
deze naam een dramatische klank.
Een klank, overgehouden aan de
stormramp, die deze stad( ja heus,
een stad) in de jaren twintig trof-
Er zijn merkwaardig weinig houten
huizen, hetgeen door de ramp ver
klaard wordt. Midden in de stad
treft u watermolens aan. Borculo
heeft een museum overgehouden aan
zijn ramp uit 1927, het draagt de
toepasselijke naam van Cycloonmu
seum. Er is nog een tweede (folklo
re) museum aan de Lebbenbrugdijk.
In deze sector treft u nog het meest
typische oud Borculo aan.
Rijdend van Borculo naar het oosten
komen wij uiteindelijk in het mekka
van de oudheidkunde, Winterswijk.
Hier komen oude aardlagen aan de
oppervlakte. De bodem in de Ach
terhoek draagt duidelijke sporen
van de laatste ijstijd. De gletschers
veroorzaakten morenen. Een soort
kleine dalen, ingeperst door het op
schuivend ijs. De grond is op ver
schillende plaatsen rijk aan keileem
een kleisoort ontstaan uit fijngewre
ven (door het ijs) stenen. Die stenen
afkomstig van Scandinavië, kan men
hier nog steeds vinden. Het ijs heeft
vele voorwerpen hier naar toe ge
voerd, zoals fossiele beenderen en
versteend hout.
Winterswijk is een bloeiende plaats
met goede hotels. Vele toeristen we
ten het nog steeds op de juiste waar
de te schatten. Het is ook geliefd bij
vele natuurliefhebbers door de bij
zonder flora en fauna, die men in
de omgeving aantreft. Amateurfo
tografen met een voorliefde voor het
maken van macrofoto's, kunnen hun
hart ophalen aan de uiteenlopende
plantengroei in de bossen rond Win
terswijk.
Tenslotte via Aalten naar Doetin-
chem. Allemaal via fraaie en vooral
rustige wegen. Die rust is, voor men
sen uit de randstad, een bijna onge
kende weelde. Welke rust zich ook
weerspiegelt in het gedrag van de
Achterhoekers, ze lijken minder
haast te hebben. Dit alles maakt de
Achterhoek tot een ideaal gebied
om eens fijn te relexen. Wandelen
met een camera, fijne prenten schie
ten van oude kastelen en boerde
rijen. De rust proeven en ondergaan.
Wat zullen wij u verder vertellen
van deze Achterhoek, die alleen
geen echte 'Achterhoek' meer is?
Over plaatsen die we niet genoemd,
maar wel gezien hebben? Ruurlo,
Groenlo, Neede of Laren? Over het
Loshoes bij Lievelde of de vesting
werken van Menno van Coehoorn?
U raakt in de Achterhoek in één
of twee weken niet uitgekeken of
uitgefotografeerd. Het enige wat u
kunt doen, is er nog eens teruggaan.
Desnoods in de stille tijd, als de
gewone toerist bij de kachel zit. De
Achterhoek zal u belonen met een
oogst aan fijne foto's en een herbo
ren gemoedrust.
Wilt u goed geinformeerd worden
omtrent alle recreatiemogelijkheden
in de Achterhoek, vraag dan de
fraaie gids voor de Gelderse Ach
terhoek aan bij de Streek VVV
Achterhoek, p.a. Stationsplein, Zut
phen.
BEJAARDENJURY
Model Meerwijk (bekroning f 1000,-), een zitstoel op stalen frame met houten arm-
leggers en skai bekleding van schuimrubber zitting en - lage - rug.
Model Amstelrust (bekroning 1000,-), ook bekroond door de jury van deskundigen.
Model Senior (bekroning 1000,-), een fauteuil op houten frame, waarvan zitting en
armleggers met stof zijn bekleed, voorzien van een verstelbaar hoofdkussen.
Op de nationale prijsvraag bejaar
denstoel door de Vereniging Ne
derlands Fabrikaat georganiseerd in
samenwerking met de Centrale
Bond van Meubelfabrikanten zijn
niet minder dan 60 inzendingen bin
nengekomen. Een mooi begin voor
het wekken van meer belangstelling
voor een zitmeubel voor ouderen.
Twee jury's beoordeelden de inge
zonden ontwerpen: een jury van
deskundigen en een jury van be
jaarden. Elke jury is een volle dag
intensief bezig geweest om tot een
uitspraak te komen. Beide jury's
kwamen tot de conclusie dat 'de'
ideale stoel er nog niet bij was. He
lemaal niet vreemd, in aanmerking
genomen de beperkte tijd die men
had om een model te ontwerpen en
uit te voeren en gezien de moeilijk
heid van de opdracht. De studie
van het zitten van ouderen is in
ons land nl. pas kort op gang ge
komen.
DE KEUZE VAN DESKUNDIGEN
Gevraagd was het ontwerpen en
vervaardigen van een voor de ge
middelde bejaarde geschikte stoel,
die fabrieksmatig, in serie, kan wor
den gemaakt en een winkelprijs van
300,- niet te boven gaat. De des
kundigen-jury, die de functionele,
esthetische en technische kwaliteiten
beoordeelde, besloot van het haar
ter beschikking staande bedrag een
prijs van f 2.000,- toe te kennen aan
model 'Marlies', ontworpen door de
heer G. Geytenbeek en uitgevoerd
door het Bureau Geytenbeek te
Utrecht. Dit ontwerp voldoet het
beste aan de voorwaarden en houdt
nog vele beloften in. Een prijs van
500,- kende zij toe aan de fauteuil
'Amstelrust', ontworpen door het
design team van de Meubelindustrie
Gelderland N.V. te Culemborg en
ook vervaardigd door dit bedrijf en
eveneens f 500,- aan het model 65
plus, ontworpen door de heer Wou
ter Fens te Amsterdam en vervaar
digd door Gebr. Jonkers te Noord-
wolde.
HOE DE BEJAARDEN EROVER
DACHTEN
De bejaarden-jury, die tot taak had
hoofdzakelijk het zitcomfort te be
oordelen, bestond uit de dames Ver-
burgt (75 jaar) en Pleylar (66 jaar),
de heren G. Th. Geurtsen (72 jaar),
H. J. Pleylar (70 jaar); de heer C.
J. Bakker, direkteur Gemeentelijke
Stichting Huisvesting Bejaarden te
Utrecht fungeerde als voorzitter. Zij
hebben de gehele ochtend besteed
om van de ene in de andere stoel te
gaan zitten, waarbij al gauw bleek
dat een ieder wel zijn favoriete stoel
had of meer dan één stoel kon aan
wijzen die men wel thuis wilde
hebben. Men was zich er daarnaast
van bewust dat in het algemeen be
lang rekening moest worden gehou
den met de ruimte in particuliere
huizen en bejaarden-centra. Ten
slotte werd een tiental stoelen apart
gezet, waarna in de namiddag het
beoordelen van voren af aan begon.
Opvallend was dat de uiteindelijke
beslissing eenstemmig werd geno
men. Drie modellen zijn bekroond
met elk 1000,-. Die zitten dus goed
al blijft er dan nog wel een kleinig
heid te wensen over. Dit zijn model
Senior, een fauteuil ontworpen door
de heer A. A. W. van Wulfften Pal-
the te Nijverdal en gemaakt door
Ros Meubelen te Hengelo-O; model
Amstelrust, ook bekroond door de
jury van deskundigen, een fauteuil
ontworpen door het desgn team van
de Meubelindustrie Gelderland n.v.
te Culemborg en uitgevoerd door dit
bedrijf en model Meerwijk, een zit
stoel, ontworpen door de heren A.
Nieuwkoop en R. W. Salari te Beu-
sichem en vervaardigd door Niesal
N.V. te Beusichem.
Elke deelnemer heeft zijn gedachten
laten gaan over de eisen waaraan
een stoel voor ouderen moet vol
doen. Sommigen hebben teveel in
een stoel willen verwerken, waar
door een onlogisch resultaat ont
stond; sommigen ook brachten me
chanieken aan die vaak 'eng' werden
gevonden; enkele stoelen voldeden
wegens conventionele vormgeving of
te dure uitvoering niet aan de ge
stelde eisen; terwijl enkele stoelen
ontworpen waren voor minder-vali-
de mensen, hetgeen niet de op
dracht was. Tenslotte kwamen er
ook stoelen voor die een gewilde,
gekunstelde vormgeving toonden.
Maar wat kan er niet groeien uit
zo'n eerste confrontatie met dit on
derwerp? Hoofdzaak is, dat ont
werpers en vormgevers aan een
stoel voor ouderen zijn gaan denken
De eerste stoot tot een nieuw artikel
een stoel voor ouderen is ge
geven. Op de ingeslagen weg moet
worden voortgegaan, opdat de Ne
derlandse bejaardenstoel bekend
heid zal krijgen in binnen- en bui
tenland.
Daar afwerking en constructie van
het merendeel der ingezonden mo
dellen van vakmanschap getuigen
en dieën ruimschoots aanwezig zijn,
behoeft dat zeker niet lang te duren.
Wanneer bovendien jonge ontwer
pers meer gelegenheid tot inspraak
krijgen nu kwamen zij die geen
binding hebben met de meubelin
dustrie in tijdnood zouden er wel
eens verrassend goede stoelen uit
kunnen voortkomen.
Er is een tijd geweest, dat de Ach
terhoek, na de Veluwe en Zandvoort
een van de meest gezochte vakantie-
gebieden in ons land was. Dat was
de tijd voordat het sociaal-toerisme
aan zijn grote opmars begon en ie
dereen minstens duizend kilometer
ver moest gaan om 'IN' te zijn.
Momenteel zijn er talloze landge
noten voor wie de Achterhoek als
landstreek een terra incognito, een
onbekende grootheid is. Toch is het
frappant, dat de laatste jaren bij de
toerist een soort terugkeer merkbaar
is naar gebieden binnen de lands
grenzen. Wellicht heeft de slogan
'UIT, eigen land is IN' hieraan me
degewerkt. Ook is er een groeiend
aantal Nederlanders die een korte
wintervakantie houden in de stille
natuurgebieden, waaraan ons land
gelukkig nog rijk is.
Opvallend is daarbij, dat de streek
ten oosten van de IJssel steeds meer
in trek schijnt te komen. Toevallig
is dit niet. In de herinnering van
velen is de Achterhoek als een oord
vol rust en landschappelijke schoon
heid blijven bestaan. Uw scribent is
zich van die rust en schoonheid nog
eens persoonlijk gaan overtuigen. Hij
had daarbij helaas te kampen met
echt Hollands weer, zodat de came
ra er nauwelijks aan te pas kwam.
Dat was jammer, want de Achter
hoek mag men rustig tot één van
de meest fotogenieke streken van
ons land rekenen.
De poort van de Achterhoek vinden
wij bij Zutphen. Zwaar beschadigd
DESKUNDIGEN-JURY
Model Marlies (bekroning 2000,-), stoel met gebogen frame, een met stof beklede
zitting en rug en los schuimrubber zitkussen.
Model 65 plus(bekroning 500,-), stoel van pitriet op stalen frame met schuimrubber
zitkussen met wollen bekleding.
Model Amstelrust (bekroning 500,-), een fauteuil bestaande uit houten frame,
soepele skai bekleding en schuimrubber zitting en rug.
'Ze drong dicht tegen hem aan. 'Ik voel me -een sloerie', zei
ze zacht. 'Dank je, mijn jongen, voor alles, voor alles. Hier
Ze drukte minutenlang haar mond op de zijne. Toen maak
te hij zich los en verliet de auto. Door het raam zei hij
zacht: 'Welterusten, lieveling. Ga nu.... Ik wacht nog even.'
De volgende morgen was Giep Nuvelder niet op de boerderij,
tot verwondering van Willem Keesom. Twee dagen later
stootte een schipper in de ringvaart op een hard voorwerp.
In Purmerend alarmeerde hij de politie, die het doorgaf aan
de Rijkspolitie in de Beemster. Deze haalde vlak voor donker
een auto aan de kant. In de wagen zat het lijk van een man,
die nog voor middernacht geïdentificeerd werd als de vermiste
meesterknecht van Willem Keesom,
HOOFDSTUK 11
Op het bedrijf van Willem Keesom was men weer even ver
als een klein jaar geleden. Nadat men de verschrikkelijke
boodschap had gekregen, hoe men Giep Nuvelder had gevonden
nam iedereen aan, dat hij door de duisternis misleid vanwege
zijn onbekendheid op de Ringdijk, in het water was gereden.
Alleen Lena Keesom dacht er anders over, al sprak ze het
niet uit. Hij heeft zich van het leven beroofd, omdat hij mij niet
kon krijgen. Terwijl hij die laatste avond de kans had. Hij
wilde niet. Waarom niet, zal ik nooit te weten komen.
De huisgenoten bemerkten weinig aan haar. Eén keer vroeg
haar moeder, toen ze naar beneden kwam om te eten en
haar rode ogen zag: 'Heb je gehuild? Waarom?'
Lena had haar moeder verontwaardigd aangekeken. 'Nou?
Is dat zo gek. Ik heb gehuild om Giep. Het is toch zeker ver
schrikkelijk? Ik mocht hem. Hij was altijd vriendelijk en
beleefd.'
Willem knikte. 'Dat was hij zeker. Geweldig tragisch, om
zo aan je einde te komen. We hadden een goede kracht aan
hem.'
Na enkele dagen nam ze haar besluit. Ik wil weten, waarom
hij dit gedaan heeft. Ik ga zijn ouders opzoeken. Misschien dat
ik daar iets meer kan begrijpen van zijn beweegredenen.
Op een zondagmorgen reed ze vroeg weg. Van Giep wist
ze zijn adres. De boerderij lag onder Heteren, op een halve ki
lometer van de dijk.
Ze was nog geen vijf minuten binnen, toen ze een antwoord
wist op veel vragen, die sinds zijn dood gerezen waren. Want
er liepen twee mismaakte kinderen rond en een derde was
een mongooltje. Lena schrok, doch beheerste zich met ijzeren
wilskracht. Ze sprak met de getroffen ouders. Al spoedig
bemerkte ze, dat de moeder min of meer debiel was.
als jij niet wilt, zal ik met Bert Pereboom moeten trouwen.
O Giep, mijn lieve jongen....'
Hij draaide zicht om, het meisje in zijn armen trekkend.
Sussend zei hij. 'Je moet het niet zo dramatisch opvatten, Lieb-
chen. Je weet, dat ik ook veel van je houd. Maar gebruik
alsjeblieft je verstand. Op het moment ben je neerslachtig,
omdat je tegen de toekomst opziet. Vandaar, dat het je niets
meer kan schelen. Moet ik daar dan misbruik van maken?
Als je tot jezelf bent gekomen.... morgen.... overmorgen,
of over een maand, een half jaar desnoods, denk je met
schaamte terug aan deze avond, als ik je zin doe. En dat doe
ik niet. Je mag me laf vinden en me uitschelden. Je mag me
ook hier aan de dijk laten. Ik zal het allemaal aanvaarden.
Maar dit kan en mag ik je niet aan doen.
Het klink misschien pathetisch, maar later ben je me er mis
schien dankbaar voor. Denk niet, dat ik niet trots en blij ben
met jouw grote liefde voor mij. Ik moet mezelf geweld aandoen.'
'Doe het dan niet, uilskuiken. Neem wat je krijgen kunt en
denk niet aan de toekomst.
'Dat doe ik juist wel, Liebchen, namelijk aan jouw toekomst.
De mijne komt er niet zo veel op aan. De jouwe wel.'
'Kan me niet schelen. Ik houd van je. Alsjeblieft, Giep,
alsjeblieft.
'Stil', fluisterde hij in haar oor, 'er komen mensen aan. Stel
je voor, dat ze je kennen....'
'Het is donker', wierp ze tegen, doch ze stond toe, dat hij
haar overeind trok. Ze zaten met hun armen om elkaar heen,
toen twee wielrijders langs gingen. Een paar seconden kwam
het schijnsel over hen heen. Doch ze verroerden zich niet.
Giep zag de achterlichten verdwijnen. Hij trok haar langzaam
omhoog op haar benen. 'Kom, we gaan naar huis', zei hij zacht
maar beslist. 'Dat is beter. Denk er over, hoe je wilt, maar dit
doe ik niet. Ik ben ook een boerenzoon, al ben ik arm. Maar
ik heb ook mijn trots. Ik ga geen misbruik maken van een
mij geboden gelgenheid. Hoe lief ik het ook van je vindt. Je
bent me des te liever.'
Ze reden zwijgend terug. Hij had z'n wagen ergens aan de
weg staan. Toen ze daar arriveerden, stopte hij en draaide het
kontakt om. De stilte was voelbaar. Hij trok haar naar zich
toe en drukte een kus op haar kil geworden lippen. 'Dank je,
mijn schat, voor wat je mij hebt gegeven. In werkelijkheid is
het alles geweest, wat een vrouw kan geven aan de man, die ze
liefheeft. Dat ik het niet geaccepteerd heb, moet je niet als een
belediging beschouwen. Dat is het niet. Integendeel. Het komt
voort uit mijn respect voor jou. Ik acht je te hoog door mijn
liefde, dat ik zoiets zou kunnen dooen. Misschien begrijp je
het later beter, lieveling.'
'Naar Hoorn. Ik weet er een gezellige tent. Er is ook dansen.'
Waarom zou ik het niet doen? Giep zie ik van de week nog
een paar keer. Tenslotte wist ik al lang, dat dit vandaag of
morgen zou gebeuren. Moeder had slechter voor me uit kunnen
getrouwd. Eens zien, wat hij van plan is.
'Goed', knikte ze. 'Maar niet te vroeg. Voor vieren wil ik je
niet zien. Je kunt hier blijven broodeten, als je wilt.'
'Dat zullen we dan graag accepteren, antwoordde hij lachtend.
'Ik ben zo de gedachte, dat we kunnen accorderen samen.'
De volgende avond vertelde ze het aan Giep. 'De uitgekozen
boerenzoon is bekend. Hij was er gisteravond, op vader's ver
jaardag. Hij wil me zaterdagavond mee hebben naar Hoorn.'
Dat had hij begrepen. Vanuit een donkere hoek bij de
wagénschuur had hij de gasten zien komen en gaan. Onder
andere de jonge Pereboom die hij niet bij name kende, maar de
manier, waarop Lena afscheid van hem had genomen, was
voor hem voldoende om te brgijpen, dat er serieus werk van
werd gemaakt.
'Dan wordt het voor mij tijd om langzaam terug te trekken',
antwoordde hij.
Ze ging half over hem liggen en begon hem te zoenen.
Eerst op zijn mond, toen op zijn wangen, zijn ogen en voor
hoofd en zijn kin. Daarna opnieuw op zijn mond, tot hij haar
krachtig tegen zich aandrukte en een wilde, harde zoen op
haar lippen perste.
Het meisje lag tenslotte met haar gezicht tegen de zijne. Ze
voelde zijn handen over zich. Iets in haar begon te branden.
'Je hebt nog de kans', fluisterde ze, 'bewijs dat je een man
bent, die weet wat hij wil. Het leven is alleen maar voor ons
beiden. Wat anderen ervan zeggen, kan ons niet schelen.'
Hij antwoordde niet. Ze voelde enkel zijn beweeglijke handen
Nooit had iemand haar zo betast. Zelfs Jaap niet. Maar Jaap
was een en al fatsoenlijkheid geweest. Die maakte alleen maar
toekomstplannen, die toch nooit verwezenlijkt konden worden.
Jaap was geen realist. Giep wel. Die leefde bij het ogenblik.
Ze begon te huilen. 'Ik houd van je.... ik houd van je....
Snap je dan niet, wat ik van je wil? Ik houd alleen van jou en
