l
m
i tl sticek-jiu tied
«I
TJ/fo
Vjk
De directie en personeel wenst u
prettige kerstdagen
m
h'ii
K
«v1"'
L-jiLJ"5r36t.
Pijnen, op de voorgrond Zaailingen
Sparren, Dennen, Jeneverbessen,
Larixen, Pijnbomen.... ons land
kent vele soorten en neem het de
wandelaar maar eens kwalijk dat
hij ze niet uit elkaar kan houden.
De Larix of Lork, die 's winters al
zijn naalden verliest, kennen wij
nog wel, en ook de Taxus met zijn
'bessen' levert geen moeilijkheden
op, maar de rest.Laten wij, om
te beginnen, in deze omgeving blij
ven en onze beboste duinen eens in
trekken. Daar treffen wij alléén al
18 soorten naaldbomen of coniferen
aan.
U weet dat de naam conifeer niets
anders betekend dan 'kegeldrager'.
De zaden zitten zó maar open en
bloot tussen de schubben van de
kegels in. Eu u weet ook, dat de za
den zijn voorzien van een vleugeltje
waarmee het een heel eind van de
Pijnen of dennen
moederboom kan wegkomen, om zo
doende als boompje een nieuw leven
te beginnen, als de omstandigheden
tenminste gunstig zijn.
Maar laten wij niet afdwalen en
ons tot de volwassen bomen beper
ken Bijna negentig procent van de
beboste Schoorlse duinen, is beplant
met bomen van het geslacht Pinus
of, zoals zij in de volksmond worden
genoemd 'Dennen'. Het is bijzonder
jammer dat de naam Pijn, afgeleid
van het woord Pinus, in onbruik is
geraakt; immers, de naamsverwar
ring wordt op deze manier steeds
groter, en dit laatste kunnen wij in
deze vrij moeilijke materie, beslist
niet hebben. Maar goed, u weet nu
tenminste wat wij bedoelen als we
het over Dennen en Pijnen hebben,
het is beslist dezelfde boom! Laten
we ze nu eens wat nader aanschou
wen: Waar we op dienen te letten
zijn de naalden, want daar schuilt
het geheim. De slanke, vaak zeer
lange naalden zitten n.l. broederlijk
bij elkaar, verbonden door een vlie
zige schede, die wij onderaan kun
nen vinden. Er groeien hier in
Schoorl, ook soorten die meerdere
naalden bij elkaar hebben staan, zo
als de Rigida-Den, drie naalden en
de Weymouth-Den met vijf naalden
bijeen gebonden. Vinden wij dus een
naaldboom met de naalden in groep
jes van twee, drie of vijf bij elkaar
dan hebben we te doen met de ech
te Pijn of Denneboom. Deze boom
levert ook het bekende Grenehout,
dat momenteel voor wantbetimme-
ringen zeer in trek is, en dat boven
Vurehout is te verkiezen, omdat het
meer hars bevat en derhalve duur
zamer is, vooral voor buitenwerk
e.d.
En dan nu dié naalboom, die deze
tijd van het jaar kerstboom wordt
genoemd, en waar wij braafjes het
schone lied: 'Oh denneboom, oh
denneboom' onder zingen, en waar
van de juiste naam SPAR is. In de
Schoorlse duinen komen niet veel
Fijnsparren voor, wél Sitka-sparren.
Deze Sitka spar wordt echter niet
veel als kerstboom gebruikt, hoewel
hij bijzonder mooi is; de naalden
zijn scherp en spits, terwijl zij een
blauwgrijze kleur hebben, in het
zuidelijke gedeelte kunt u hem be
wonderen. Terug naar onze Fijn-
spar, die om deze tijd van het jaar
bij duizenden wordt verhandeld, en
die zijn laatste dagen mag slijten in
onze huiskamers, omhangen met
slingers, bellen en engelenhaar. Alle
Sparren zijn gemakkelijk van de
Pijnen te onderscheiden, doordat de
in het algemeen kortere naalden af
zonderlijk op de loten staan, dus niet
met z'n tweeën, zoals wij boven
hebben gezien. Bovendien zijn de
naalden van de Fijnspar spitser en
hebben een ruitvormige doorsnede.
Enfin, wij behoeven hem niet nader
te omschrijven, aangezien hij zo rond
de kerst menige huiskamer siert, en
u hem gemakkelijk kunt bekijken.
De Sparren leveren het bekende vu-
Sitka Spar
T
O
rehout, dat overal wordt gebruikt,
en vooral in de woningbouw een
grote rol speelt.
En dan komen wij nu toe, aan de
mooiste bomen van het Schoorlse
duingebied. Ik bedoel hiermee de
bomen van het geslacht Abiës. Deze
boom wordt in Duitsland Tanne-
baum en hier in Nederland Zilver-
spar genoemd. Waarom wij hem nu
juist Zilverspar moeten noemen is
mij een raadsel, want met de echte
Sparren heeft hij weinig of niets te
maken en is hiervan ook gemakke
lijk te onderscheiden. Uit de verte
lijken ze wel een beetje op elkaar,
maar dichterbij is het verschil
enorm. De naalden van de Abiës (zo
zullen we hem maar blijven noemen)
zijn langer dan die van de Fijnspar
en veel zachter, bovendien zijn ze
plat en hebben aan de punt een in
snijding. De kleur van de boven
kant is prachtig, glanzend groen,
terwijl de onderkant bezet is met
twee witte langte-strepen. In Duits
land wordt deze boom veel als
kerstboom gebruikt, en dat is ge
makkelijk te begrijpen, aangezien hij
wel drie weken in de huiskamer
kan staan zonder zijn naalden te
verliezen. Ik zie hem echter liever
in de vrije natuur, gelukkig staan er
bij ons nog genoeg al moeten wij er
zuinig mee omspringen. De kegels
van de Abiës staan rechtop, bij de
Spar hangen zij. Dit is uiteraard bij
volwassen bomen een gemakkelijk
herkenningspunt.
Ook zult u nooit een rijpe kegel van
de zilverspar vinden; de schubben
van de Abiës-kegel vallen n.l. stuk
voor stuk naar beneden, tegelijk met
de zaden, de spil of as van de kegel
blijft nog een tijdje op de tak staan.
Bij de echte sparren en ook bij de
pijnen vallen de kegels in z'n gëheel
af, maar dat wist u al. Het hout
van de Abiës staat bekend als 'den
nenhout' en wordt gebruikt voor
het timmeren van allerlei kisten
e.d. Een boom die slechts 'n enkele
maal als kerstboom wordt gebruikt
is de Douglas, hij is afkomstig uit
westelijk Noord-Amerika, maar
wordt ook hier en vooral in het
oosten des lands veel aangeplant.
Hij is voor de ongeoevende wande
laar niet gemakkelijk van de spar
te onderscheiden, toch zijn er wel
gemakkelijk te herkennen verschil-
A bies
of Zilverspar
len, de knoppen b.v. zijn spits het
geen bij geen enkele andere naald
boom het geval is. Bovendien zult
u hem in de Schoorlse duinen niet
gemakkelijk vinden, aangezien er
maar vijf exemplaren aanwezig zijn;
het duin met zijn vaak harde zee
winden, is nu niet bepaald het ge
schikte millieu voor deze prachtige
boom. Het hout staat bekend als
Oregonpine of Douglas fir, het is
een voortreffelijke houtsoort en
mooi rood-bruin van kleur. Ja, en
dan zouden we nog veel meer boom
soorten moeten behandelen, b.v.
de Taxus waarvan het groen ook
wel wat op de spar lijkt, of de Je
neverbes die, samen met de Taxus
en misschien de Grove den, tot de
echte inlandse bomen gerekend die
nen te worden (alle andere naald
bomen komen uit het buitenland)
maar dan zou het een droge opsom
ming van herkenningspunten wor-
§OiïO,
den, en dat is niet de bedoeling.
Tenslotte nog dit: U behoort toch
niet tot die lieden die, om enkele
guldens uit te sparen, takken van
bomen rukken of, nog erger top
pen uit bomen zagen? Zo'n boom
kunnen wij n.l. wel afschrijven.
Laten wij toch vooral bedenken dat
al onze bomen met enorm veel moei
te zijn opgegroeid, de harde zeewin
den en het droge zand zijn daar
debet aan. Wij spreken dit af:: U
koopt voor enkele guldens een spar
retje en wat hulst en u treft na het
genieten van uw overvloedige kerst
maaltijd de duinen in voor een heer
lijke wandeling. Misschien zie ik u
wel onder de Dennen, Sparren of
Pijnen?
FR. NIEUWENHUIZEN
HORIZONTAAL
1 Nederl. schilder,
17e eeuw
3 in suiker inleggen
10 per procuratie, afk.
12 elektro-technisch,
afk.
14 uithouden; bestand
doen zijn
15 Pan American
Airways, afk.
16 rui op; houd 't vuur
aan
19 insekt
20 slag
21 naam van opera- of
concertgebouw
23 kleine kinderen
26 kenmerkend,
vertrouwelijk
28 idem, afk.
29 kleintje
31 op hetzelfde ogenblik
33 ten bedrage van
35 -je: slaapje
37 verre van mooi
38 kluit, brok
40 hoofdtelwoord
43 hok voor wilde
dieren
44 hoofdbewoners
van Estland
45 stad op Sumatra
(Indon.)
48 boom
49 in
50 benauwd;
kleinzielig
52 deel van de bijbel,
afk.
53 lidwoord
55 kaak zonder tanden
57 draaien om een
centrum van rust
61 naast
(in samenst.)
63 stad in
West-Duitsland
64 te eniger tijd
66 van lei gemaakt
68 snelle loop
69 doodstrijd
71 riviertje in
Friesland
72 voegwoord
73 chirurgische
ingreep
74 artikel, afk.
Bij de viering van de kerstdagen zult u ongetwijfeld wel even de
gelegenheid vinden om, deze Duinstreek-puzzel tot een oplossing
te brengen Onder de goede inzenders worden vijf prijzen van
5 gulden beschikbaar gesteld.
VERTIKAAL
1 D-mol
2 jongensnaam
4 uitroep van ver
bazing, schrik
5 Ned. Aardolie My.
afk.
6 spotnaam van
onderwijzer
7 zonder reden,
lichtzinnig
8 tedere
9 voegwoord
10 zoogdier
11 vader, meisjestaai
13 bindt vast
15 verdedigings
rede
17 lofgedicht
18 projektiel
20 gewicht van
diamanten, afk.
22 hoofdtelwoord
24 groente
25 klein, weinig
27 troef negen
30 zedig
32 aanstaand,
bevallen
33 zeevogel
34 nauwgezette
36 razen, tieren,
schelden
39 tijd tussen 12-1
uur 's middags
41 ontkenning
42 strijdtuig,
blazoen
45 vallende ster
46 deel van een
schip
47 mist
51 zie 47
53 r.k. geestelijke
54 lidwoord
56 delfstof in dunne
lagen
57 echte, wezenlijke
58 veren.
Naties, afk.
59 afd. v. d.
vrijmetselaren
60 meisjesnaam
62 naar beneden
65 titel (titulus), afk.
67 keurig
69 Amsterdams Peil
afk.
70 kippeprodukt
