/w.#.*
^ckootH
duinlandseli
GERRITSEN
:Mk^ °»der redactie \/ah
A 'Ai/#
schoolkrant...
K
KELTUM PLEET
Pt J-'};* >V>
V
Rectificatie
Brandmelding
Bergen
nr. 2626
Brandmelding
Schoorl
nr. 1381
Woninginrichting voor
Kath. Vrouwengilde
Wim Hornman voor
Algemeen Welzijn
Kunstijsbaan/sporthal
Uitslag klaverjasdrive
Duintoppers
3#<?
.'rr'-rx-srm^m -ex
■3K tr Xiosa DK§06k3K§0k0H
werd, later van een dijk werd voor
zien die geen latere duinvorming
toeliet en nog steeds miljoenen kost
aan bescherming tegen de zee.
Het is overbekend, maar daarom niet
minder eigenaardig, dat het duin
langs de Hollandse kust tot onge
veer Bergen uit ander zand bestaat
dan het duin benoorden Bergen en
op de waddeneilanden. Het zand van
de noordelijke duinen is rijk aan
kwarts, bevat gekleurde kwarts, on
der de zware mineralen domineert
silicaat en het zand is arm aan kalk,
bevat weinig magnesium en weinig
ijzer. Door dat mindere ijzer is het
noordelijke zand witter dan het meer
bruingele zuidelijke zand. De over
gangszone van beide zanden bezui
den Bergen is ongeveer tien kilome
ter lang. De oorzaak van het verschil
zit hem waarschijnlijk in hun ver
schillende herkomst en in de ver
schillende geologische perioden
waarin dat zand van verschillende
herkomst ontstond. Een samenvat
ting van oud- en recent onderzoek
Vervolg van de door Dr. J. Verwey,
in de commissie Natuur- en land-
schapsschoon, ter gelegenheid van
de intrede van burgemeester Stronk
horst, gehouden inleidingsrede.
Omstreeks 1100 jaar na Christus
werd het met het stuiven menens.
Vrijwel alles wat u hier aan duin
massieven ziet ontstond tussen zowat
1100 en 1650 na. Chr.
Het jonge duin stoot vanuit zee
over het oude duin heen en over
dekte dit. Indien wij de gemiddelde
breedte van het duin tussen Bergen
aan Zee en Camperduin op drie ki
lometer stellen en het gemiddelde
hoogteverschil van het duin, tussen
1100 en 1650 na Christus, op 10 meter
(de valleien nemen veel ruimte in,
maar anderzijds kunnen zij vrij veel
boven zeeniveau liggen), werd over
die afstand van 7 km in vijf en een
halve eeuw een 200 miljoen kubieke
meter zand naar binnen getranspor
teerd, gemiddeld meer dan 360.000
kubieke meter per jaar.
V/ij weten niet waar al het zand
vandaan kwam: of het kwam van de
afbraak van hoge duinen, die bewes
ten de tegenwoordige lagen in het
gebied dat nu zee is, of dat er in die
tijd een extra sterke zandaanvoer
was uit andere bron. Er is wel ver
ondersteld dat het stuiven in die
tijd in de hand gewerkt is door men
selijke invloed en ook dat invoer van
konijnen omstreeks 1300 na Christus
tot sterk stuiven zou hebben bijge
dragen. Maar al dat zand moet uit
het westen aangevoerd zijn. Vast
staat dat vruchtbare landerijen op
grote schaal onderstoven. Schermer
heeft veel aandacht aan het overstui-
ven aan de binnenzij van Schoorlse
duinen gegeven en getracht het ar
cheologisch te dateren. Veel vroeg
en later middeleeuws aardewerk ligt
hier bedolven onder één tot twee
meter hoge laag zand.
De vruchtbare grond uit die tijd
toont sporen van bewerking, van
ploegen en spitten, en waar aan de
buitenzijde de zee aan de duinen
knaagt komt dagelijks het veel
oudere land, van een aantal eeuwen
voor Christus, met zijn ploegspo-
ren te voorschijn.
De lange periode van sterke over-
stuiving in de Middeleeuwen heeft
over een grote breedte van het
Schoorlse duin hoge duinen, en aan
hun binnenzij, steile hellingen ver
oorzaakt. Het duingebied achter
Schoorl is nog steeds imposant door
de machtigheid der duinmassieven.
De grote breedte der duinen, die
men ook bij Castricum en vooral
Haarlem vindt, contrasteert daarbij
sterk met het ontbreken van dui
nen tussen Camperduin en Petten,
waar een inham in de periode van
sterke duinvorming niet door een
flinke doorgaande duinenrij gesloten
Een detail van de staande foto. Het geeft de verticale doorsnede aan dwars
op de richting van de ploeggangen. Met het keren van de nu afgebeelde
schuin staande donkere ploegsnede werd toen ook al wit stuifzand onder-
geploegd. (De drie witte plekken). Voor zover we thans weten kan dit oude
akkerland niet nauwkeuriger worden gedateerd dan tussen de 11e en 13e
eeuw nu Christus.
Foto en onderschrift door A. Schermer.
geeft Eisma in zijn proefschrift.
Door die verschillende zandsamen-
stelling is de plantengroei bezuiden
en benoorden verschillend.
Met name de rijkdom van het kalk-
arme Schoorlse duin aan hei is op
vallend. In het algemeen is het
Schoorlse duin echter arm aan plan
ten en tamelijk kaal, een weelderige
duindoornvegetatie ontbreekt er,
vlier doet het er slecht. Aan de an
dere kant groeit de zeldzame bos-
geelster min of meer verspreid in
het dorp en de klimop-waterranon
kel aan de beken, terwijl de dennen
orchis plaatselijk gewoon is in het
duin. Wat de vogels aangaat is voor
Schoorl het bezit van een storm-
meeuw kolonie van omstreeks dui
zend paren opvallend. Zij is een der
zuidelijkste grote kolonies van Euro
pa.
Voor duinbewoners of beter duin
randbewoners en belangstellenden
is het wellicht goed nog een ogen
blik bij de mens stil te staan, die
deze omgeving bewoonde, nog be
woont en er zijn stempel op drukte.
Ik zei al dat Schermer ploegsporen
en ook aardewerk- en bewonings-
resten beschreef, blootgekomen aan
de zeezijde van het duin, tussen
Camp en Bergen aan Zee. Hij komt
tot de conclusie dat de vondsten da
teren uit omstreeks de periode 900
tot 700 voor Christus. Wanneer men
zich realiseert dat zij wijzen op land
bouw en bewoning op verschillende
plaatsen over een afstand van vier
km. moet het daar een tamelijk be
woonde streek geweest zijn, die door
latere overstuiving met hoge dui
nen werd overdekt. Schermer denkt
aan een zwak golvend landschap met
plassen in de lagere, en nollen en
ruggen in de hogere delen, met
plaatselijk zandverstuivingen en een
groei van berken, niet-zware eiken,
A' -..",' 'i* Ac t.
De voormalige zandmennerij te Hargen, die thans Pirolavallei wordt ge
noemd. Na afgraving in deze eeuw van de hoge duinen daar, kwamen door
verstuiving van de vlakte in 1955-1956 de voren van oud ploegland te voor
schijn. Door het daarbij voorkomen van stukjes oud aardewerk kan gesteld
worden dat dit akkerland ongeveer in de 11e eeuw na Chr. in bedrijf was.
Foto en onderschrift door A. Schermer.
heide en zegge, aan de zeezijde mis
schien begrensd door een landwaarts
opdringend duingebied. Tussen het
overstuiven van dit land en het weer
blootkomen ervan aan de zeezijde
van het duin zou een 2700 jaar zijn
verlopen. In Zuid-Holland groeiden
binnenduin en polders, ondanks de
zeespiegel-rijzing, aan in westelijke
richting en alleen (af althans voor
namelijk) bezuiden Den Haag werd
het oude duin door het jonge over
dekt en verdween het met dit laatste
in zee. Bij Schoorl werd het (relatief
laat gevormde) binnenduin door het
jonge duin overdekt en verdween
het langs zee tenslotte, evenals het
duin bezuiden Den Haag, met het
jonge duin in zee.
Wanneer men ziet dat hier om
streeks 800 jaar voor Christus land
bouw plaatsvond is men geneigd aan
te nemen dat deze daar misschien
al veel eerder is begonnen en in een
vroegere periode verder westelijk
in zee verdween.
Volgens Van Venetien stammen de
oudste sporen van menselijke bewo
ning van Kennemerland echter uit
omstreeks 100 voor Christus. Be-
woningsresten uit de 6e eeuw voor
Christus zijn bij Velsen iets tal
rijker dan die van omstreeks 1000
voor Christus. Op de Spanjaardsberg
onder Santpoort begon bewoning on
geveer 400 jaar voor Christus. Be
woning van enige eeuwen voor
Christus werd gevonden in het duin
bewesten Driehuis. Dat alles wijst
niet op een veel vroegere bewoning
dan die van 900 voor Christus bij
Schoorl, en die landbouwende bevol
king bij Schoorl kan dus van elders
gekomen zijn. Blijkens het aarde
werk moet zij behoorlijk contact
met het binnenland hebben gehad.
Een nederzetting uit het begin van
de jaartelling werd door Schermer
gevonden op de Hooge Geest aan
de Omloop te Schoorl en een moge
lijke begraafplaats uit die tijd werd
door hem gevonden bij Bergen. Veel
bewoning was er in Velsen in de eer
ste twee eeuwen na Christus; vroeg
en laat middeleeuwse bewoning is
door Schermer en anderen beschre
ven voor het binnenduinse gebied
van Schoorl, het duingebied van
Castricum en de omgeving van Vel
sen. Alles wijst er op dat de mens
speciaal de binnenduinse gronden
door de eeuwen heen heeft bebouwd
en beweid, maar daarbij vaak ge
dwongen is geweest te verhuizen
vanwege opdringend zand. Daardoor
bleef de bevolking klein. Volgens
Goettsch had Schoorl zelfs in de 11e
eeuw maar 200 inwoners, verdeeld
over een 60-tal haardsteden.
Het stuifzand werd aanvankelijk
blijkbaar vooral bestreden met
behulp van plaggen, later vooral
door het planten van helm, in de
19e en in de eerste helft van de
20e eeuw werd begonnen met het
planten van hout, waardoor het stui
ven sterk verminderde, maar het
oorspronkelijke duinkarakter, met
name door het planten van veel
dennen, sterk veranderde.
Dr. J. Verwey.
Velen van u zullen zich ongetwij
feld afgevraagd hebben, wat er toch
aan de hand was met het artikel:
'Het duinlandschap en Schoorl'. Van
de hak op de tak zult u waarschijn
lijk gedacht hebben. En terecht,
want door een misverstand werden
er twee artikelen door elkaar ge
plaatst.
'Het duinlandschap en Schoorl' had
betrekking op het eerste deel van
het artikel van Dr. J. Verwey. De
inleiding boven het kaartje behoorde
bij de kaartbeschrijving, welk be
schrijving halverwege het artikel van
de heer Verwey aanving met de re
gel: 'Veel meer dan nu, was in 1685
de kerk het centrum van het dorp'.
En welke beschrijving eindigde met:
'Doch met de hierboven gegeven in
dicaties laten wij het verdere speur
werk gaarne aan de lezer over'.
Het vervolg hoorde weer bij het ar
tikel van Dr. J. Verwey.
Daar ons gebleken is dat er verschil
lende inwoners van ons dorp arti
kelen verzamelen, dachten wij er
goed aan te doen bovenstaande nog
even mede te delen.
Kaartfragment van 1685 uit het Prentenkabinet te Alkmaar.
Reproductie: Fred Jostmeyer.
Onlangs ontdekten wij in het Prentenkabinet van het Alkmaars gemeente
archief een bijzonder fraaie kaart van de gemeenten Schoorl/Camp en Groet.
Deze kaart, eigendom van de familie Foreest, geeft een prachtig overzicht
over de toenmalige wegen, de oorspronkelijke namen van deze wegen en de
eraan grenzende huizen. De vorige maal toonden wij het kaartfragment dat
betrekking had op het centrum van ons dorp, ditmaal is Aagtdorp aan de beurt.
Net over de grens van Schoorl, stond op Bergens grondgebied de zogenaamde
halve galg. Toen in later tijd deze galg al lang verdwenen war, sprak men
daar ter plaatse nog wel altijd over de halve galg, zonder eigenlijk te weten
dat er werkelijk één had gestaan. Het was de bocht in de weg die de naam
van 'halve galghad gekregen.
De andere twee hier afgebeelde palen geven de grens aan tussen Schoorl en
Bergen. De Heininglaan langs de 'kleine banscheiding' (de grens met Ber
gen) heette in het begin van deze eeuw nog 'Essenlaantje'Thans is dit
laantje dichtgegroeid en verdwenen. De strook tussen 'heininglaantje en
eerste Poelenburgerlaantje (1) luisterde naar de naar 'Essenbos'. Het gebied,
hier ingesloten tussen le- en 2e Poelenburgerlaantje (2) en "buurweg', werd
vroeger het 'Kraaienbos' genoemd. Het bos is reeds lang verdwenen, begin
deze eeuw was er een dennenkwekerij en nu vinden wij er de manege van
Poelenburg.
De weg van de Heer, de Heereweg (dus niet de weg van de Heren, ofwel
de Herenwegkennen wij nu als de Postweg. Op deze kaart was de toen zo
geheten Heereweg nog de hoofdweg, hetgeen zo is gebleven tot de bestra
ting. Toen namelijk werden de Buurweg, de IJsbrandslaan en de Fockweg
bestraat (nu de Duinweg) en de Postweg bleef onverhard. De Pickerslaan
(vanwaar deze naam?) werd, zoals zoveel wegen in Schoorl, helaas ver
basterd tot Bickerslaan.
De Burgemeester van Schoorl brengt ter algemeene kennisgeving
ingevolge opdracht van hooger hand:
1° dat voor 11 Augustus e.k. 530 ingezetenen de Gemeente
moeten hebben verlaten, waarvan deze dagen lijsten worden
opgemaakt; het niet opvolgen van het evacuatiebevel is straf
baar.
2° dat de overgebleven bevolking bij landing (inval) binnen 2
uren zich verzamelen moet op het Raadhuisplein in het dorp
Schoorl, ten einde onder Duitsch militair geleide over het N.H.
Kanaal te Schoorldam te worden uitgeleid.
3° Beschieting van zee uit en daling van valschermjagers is als
begin van landing (inval) te beschouwen; de sirenes zullen dan
bovendien gedurende tenminste 3 minuten loeien.
4° leder mag dan slechts medenemen, hetgeen op eenen marsch
van langeren duur kan worden gedragen; de uitgeleiding ge
schiedt in gesloten colonne, terwijl kleine groepen als vrijbui
ters (partisanen) behandeld zullen worden.
5° Op iedere burger, welke zich na 3 uren sedert het begin van
landing (inval) nog ten Westen van het Noordhollandsch Ka
naal bevindt, wordt terstond geschoten.
6° Inlichtingen zijn, des verlangd, te bekomen in het ,,Oude Raad
huis" in het dorp Schoorl, van Maandag 31 dezer af, des mor
gens van 10 tot 12 ure.
Schoorl, 28 Juli 1944.
De Burgemeester,
VAN FRIDAGH.
Vorige week donderdag waren on
danks het slechte weer de leden
van het Kath. Vrouwengilde naar de
Roode Leeuw gekomen. En niet al
leen zij, maar ook leden van de an
dere twee vrouwenorganisaties wa
ren uitgenodigd. Mevrouw Haugh, de
presidente van het Gilde deelde me
de dat op 6 maart de vrouwenwe
reldgebedsdag wordt gehouden, op
2 maart is er een causerie door de
Hartstichting in het Raadhuis en
tenslotte vermeldde zij dat het uit
stapje van het KVG dit jaar naar het
Evoluon te Eindhoven zal gaan. Half
mei vertrekken de dames, men geve
zich voor 1 maart op bij het dichtst-
bijwonende bestuurslid.
Overigens zou het geen overbodige
luxe zijn als mevrouw Haugh voor
zien zou worden van een voorzitters
hamer, het is toch te gek dat zij de
dames middels het trommelen met
een asbak op tafel tot stilte moest
manen.
De fa. Pot had deze bijeenkomst ge
organiseerd in samenwerking met de
Stichting Propaganda Woninginrich
ting. Het onderwerp was het inte-
Schoorl nabij Voorweg en F rederiks-
laan. Door het in 1965 vervangen
van de beek langs de noordzijde van
het erf van de boerderij 'Ons Genoe
gen' door een riool, was in de wand
van de afgraving te zien dat op een
diepte van 1,65 m onder het tegen
woordige terreinoppervlak in oude tij
den een geploegde akker was geweest.
En wel juist onder het witte laagje
waar de schuinstaande ploegsneden
zijn op te merken. Het witte zand
laagje vertelt dat de akker is onder-
gestoven en toen verlaten.
Foto en onderschrift door
A. Schermer.
ATVERTENTIE.
Gevraagt: nieuwe meester moet voldoen aan de eizen: veel
knutselen, veel buiten spelen, veel vertellen en rekenen willen
We niet.
En taal evenmin. Als de laatste twee vakken wel worden ge
geven zal de onderweizer op staande voet worden ontslagen.
5e klas.
rieur van de woning zowel wat be
treft meubelen als woningtextiel, en
de heer Meeuws van bovenvermelde
Stichting vertelde veel wetenswaar
digs. Hij wees op de belangrijkheid
van de gordijnen in een woning en
stelde dat de huidige kunststoffen
niet meer uit onze woning zijn weg
te denken. Het kiezen van de juiste
kleuren is erg belangrijk, kleuren
kunnen zowel aantrekken als afsto
ten. Een binnenhuisarchitect moet
eigenlijk psychologische gaven heb
ben want ieder mens is gevoelig voor
een kleur die aan zijn eigen karakter
is aangepast.
De leefruimte is belangrijk, de hui
dige huizen zijn groot genoeg om in
te wonen maar niet om in te leven,
stelde de heer Meeuws.
Door het vertonen van dia's liet de
heer Meeuws zien hoeveel men met
kleuren kan doen en wat de moge
lijkheden zijn. In de pauze waar
bij de fa. Pot de dames koffie aan
bood, konden verschillende soorten
vloerbedekking en gordijnen worden
bewonderd. Vervolgens werd uit de
aanwezigen een forum gevormd dat
vragen uit de zaal beantwoordde.
De journalist en auteur Wim Horn
man, die inwoner van Schoorl is ge
worden en woont in een boerderij te
Catrijp, was bereid gevonden om vo
rige week vrijdag een causerie te
houden over Latijns Amerika.
De heer Hornman vertelde 15 jaar
door Latijns Amerika te hebben ge-
zworyen en gaf op treffende wijze
weer hoe het dit land is vergaan
sinds het in 1492 door Columbus
werd ontdekt. Figuren als Fidel Cas
tro, Torres en Che Chevarra werden
door de heer Hornman onder de loep
genomen en vooral Camara, de hoop
van het land, de vredelievende ge
weldenaar werd uitvoerig bespro
ken. Na de pauze vertoonde de heer
Hornman zelfgemaakte dia's die een
treffend beeld van het land gaven
met zijn rijkdom aan kleuren. Op 13
maart zal voor Algemeen Welzijn
een lezing over India worden ge
houden.
Verkoop certificaten
SCHOORL De verkoop van de 10-
gulden certificaten voor de kunstijs
baan/sporthal te Alkmaar is reeds
begonnen. Volgens de berichten ver
loopt de verkoop gunstig.
De certificaten zijn nu ook verkrijg
baar bij de Coöp. Raiffeisenbank te
Schoorl en haar bijkantoor te Ber
gen.
Aan de certificaten zitten zes reduc
tiebonnen. Deze kunnen door het
bestuur niet alleen geldig verklaard
worden voor reductie, maar ook het
recht geven van voorverkopen bij
grote evenementen.
In Schoorl en Bergen zitten veel
schaatsliefhebbers en mensen die de
schaatssport een goed hart toedra
gen. De verwachting is dan ook dat
vele van deze mensen een bezoek
aan de bank brengen om zich van
één of meer certificaten te voorzien.
De uitslag van de door de korfbal
vereniging Duintoppers georgani
seerde klaverjasdrive op zaterdag 21
februari 1970 in café Den Das, is als
volgt
1 heren de Wit-Veldhuis 5462 pt. 2.
dames Souwer-Schreuder 5405 pt. 3.
heren Souwer-Schreuder 5117 pt. 4.
heren Kraaijeveld-Visser 5080 pt. 5.
Mevr. Kraaijeveld-Hr. Obbes 4776 pt.
6. heren Naberman-Offringa 4746 pt.
7. echtpaar Niesing 4700 pt. 8. heren
de Boer-de Wit 4542 pt. Poedelprijs:
dames Obbes-Van Opzeeland 3947 pt.
Deze klaverjasdrive was, als van
ouds, weer erg geslaagd door de gro
te opkomst. De volgende klaverjas
drive van de Duintoppers zal op 21
maart a.s. worden gehouden. De prij
zen welke dan in café Den Das uit
gestald zullen worden, zullen uit
sluitend uit eieren bestaan. De Duin
toppers rekenen weer op een enor
me opkomst.
