GERRITSEN
Jan van Scorel, een groot zoon van ons kleine dorp
KLOKKEN
Brandmelding
Bergen
nr. 2626
Schoorl
nr. 1381
INVOERING
REGELING
AANVULLENDE
HUURSUBSIDIE
Muzikale delegatie naar
Bergen
Geslaagd
Maandag
3 augustus
lampionoptocht
in Schoorl
verschijnt te Bergen, Bergen aan Zee, Schoorl, Schoorldam, Groet, Camperduin, Petten en Egmond
DOKTERSDIENSTEN
Wekelijkse financiële
verantwoording Maya-
aktie
Weekenddienst
Tandartsen in Bergen
Dinsdag a.s.
'Westfriese dansgroep'
Vandaag is 't 475 jaar geleden dat Jan van Scorel
in ons dorp geboren werd. Zo'n mooi rond getal
1 augustus 1495 kunnen we niet voorbij laten gaan, zonder in onze 1 augustus 1970
'Duinstreek' weer eens even de aandacht te ves
tigen op deze grote zoon van ons kleine dorp.
GEMEENTE SCHOORL
Zoals bekend heeft de Minister van
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Or
dening een regeling in het leven
geroepen voor het verstrekken van
individuele aanvullende huursubsi
dies.
Hieronder volgen enige hoofdpunten
uit de regeling
1. de regeling geldt voor huurders
met een belastbaar jaarinkomen
beneden 15.000,
2. aanvullende huursubsidies wor
den slechts verleend aan huur
ders van gesubsidieerde wonin
gen die in de laatste tien jaar
zijn gebouwd;
3. het uitgangspunt voor het ver
strekken van het subsidie is, dat
die huurders meer dan 15 - 17°/o
van hun belastbaar inkomen voor
hun woning betalen;
4. het subsidie wordt verleend in de
vorm van een bijdrage, die van
jaar tot jaar wordt vastgesteld
aan de hand van het inkomen en
de huur;
5. de bijdrage kan uiteenlopen van
120,- per jaar tot 900,- per
jaar, afhankelijk van de verhou
ding inkomen-huur;
6. bij een huurprijs van minder dan
1025,- per jaar wordt geen bij
drage toegekend;
7. de bijdrage wordt geleidelijk
verminderd vanaf het tijdstip
waarop een hem beter passende
woning kan verkrijgen;
8. de bijdrage moet worden aange
vraagd bij de gemeente.
De volgende complexen woningen
vallen in de gemeente Schoorl onder
de eerder genoemde regeling
WONINGWETWONINGEN
4 woningen aan de Sternweg
genummerd 1, 3, 5 en 7;
10 woningen aan de Talingstraat en
Bergeendstraat
nrs. 14, 16, 18, 20 en 22 en
1, 3, 5, 7, 9;
4 woningen aan de Bovenweg
genummerd 1, 3, 5, en 7.
WONINGWETWONINGEN
10 woningen Hagendoornweg
2 t.m. 20 (even)
8 woningen Hagendoornweg
90 t.m. 104
22 woningen Hagendoornplantsoen
46 t.m. 88
6 woningen Sleedoornweg
2 t.m. 12
14 woningen Sleedoornplantsoen
14 t.m. 40
8 woningen Sleedoornweg
25 t.m. 39 (oneven)
8 woningen Hulstweg 2 t.m. 16.
PARTICULIERE HUUR
WONINGEN
62 woningen aan Esdoornplantsoen
e.o. eigendom van Stichting Pen
sioenfonds Metaalnijverheid;
65 woningen aan Plevierweg e.o.
eigendom van Algemeen Burger
lijk Pensioenfonds;
1 woning aan de Sportlaan en wel
no. 2, eigendom van Prov. N.H.
Ver. Groene Kruis;
16 woningen aan het Boksdoorn-
plantsoen, eigendom van Pensi
oenfonds voor de Scheepsbouw.
Op 5 augustus zullen drie jeugd
drumbands uit Bergen in Noorwe
gen, dat dit jaar zijn 900-jarig be
staan gedenkt, een bezoek aan Ber
gen brengen.
In het totaal zullen ca. 200 jongeren
van 12 tot 18 jaar 's middags con
certeren en marcheren.
De jeugdige gasten zullen o.m. offi
cieel door het college van B en W
ontvangen worden. De delegatie is
in Nederland in verband met deel
name aan het jeugdfestival in Pur-
merend.
BERGEN De heer E. Wiegers te
Bergen slaagde in Den Haag voor
het examen eerste stuurman grote
handelsvaart.
no. 29 - DONDERDAG 30 JULI - 4 PAGINA'S
weekblad
DE DUINSTREEK
REDAKTIE EN ADMINISTRATIE
DRY. VOLKERS EN LEEQWATER
(v.h. C. Oldenburg)
Damweg 1e - Schoorl
Telefoon (02209) 1268 en 1223
Giro 55 28 87
Bankrelatie
Alg. Bank Nederland n.v., Bergen
Coöp. Ralffel8enbank, Schoorl
en Bergen
Ned. Mlddenstandabank, Alkmaar
Contracten speciale tarieven
Advertentieprijs 17 ct. p. mm.
Abonnementsprijs:
f 8,50 per jaar; 2,25 per kwartaal
Post: per Jaar 13,50
per kwartaal 3,50
van gevlochten wilgetakken (5). Op
deze dag mogen we bedenken dat
Jan van Scorel niet alleen voor ons
dorp, maar ook voor ons land van
onschatbare betekenis is geweest. We
mogen terecht, meen ik, trots zijn op
Jan van Scorel, een groot zoon van
ons kleine dorp.
W. Koeman.
(1) In het Rijksmuseum te Amster
dam is van hem te zien 'De Ze
ven Werken van Barmhartig
heid'.
(2) Dit schilderij, 'De Intocht van
Jezus te Jeruzalem' bevindt zich
in het Centraal Museum te
Utrecht.
(3) Die is de wereldberoemde, raad
selachtig glimlachende 'Mona Li
sa' in het Louvre te Parijs.
(4) In 1570 bezweek de dijk, tijdens
een overstromingsramp, die even
erg was als die van 1953. Maar
in 1597 is de dijk en de inpolde
ring hersteld volgens de plannen
van Jan van Scorel.
(5) Eerst in de huidige tijd worden
proeven genoemen met gebruik
making van plastic en nylon.
BERGEN
B. LUIF
Nw. Bergerweg 1, telef. 3130
VOOR KOEDIJK, SCHOORL EN
W ARMENHUIZEN
Dr. BRUST
Heereweg 272, tel. 1288
Dr. van Hesteren
Dorpsstraat 108, tel. 212
Warmenhuizen
GROENE KRUIS SCHOORL
Sportlaan 2
Zr. MOSK
Mosselenbuurt 12, Bergen
Tel. (02208) 3601.
MAGAZIJN op zaterdag uitsluitend
geopend 10.30-11.00 uur. Ma. t/m
vrijdag 13.00-13.30 u. Telefoon 1738.
Stand op 16 juli: f 1544,11. Inhoud
collectebussen: f 258,35. Stand op 23
juli: ƒ1802,46.
We verwijzen naar onze borden in
tuin Dorpshuis, Duinvermaak, Ber
gerweg 35 en Pier Panderweg 6 Ber
gen a. Zee. Alles is daarop te lezen.
Er is nog steeds een nijpend tekort
aan collectanten. Als meerderen zich
inspannen komen we er gezamenlijk.
Voor eventuele informatie en tekor
ten van onze kant: Guurtjeslaan 24,
telefoon 2721 (niet in de gids ver
meld).
Onze hartelijke dank aan al onze
helpers (sters).
REDT DE MAYA'S
Stan moriendo
Het sterven is begonnen
Klokken luiden
Dag in dag uit
Heer redt de Maya's
Mens gij die honger kent
Uit strijd in eigen land
Ontwaakt
Redt de Maya's
Gedenkt uw doden
Eert hen in het helpen
Van de broeder
Redt de Maya's
Wilt u helpen of geld storten, dit is mo
gelijk aan het volgende adres:
Guurtjeslaan 24, Bergen en giro 4015 Ln.v.
Algemene Bank Nederland, t.g.v. C. Dek
ker.
Collectanten gelieven zich te melden
Guurtjeslaan 24, Bergen.
Voor spoedbehandeling op zaterdag
en zondag om 6 uur na telefonische
afspraak met:
H. L. v. d. VEEN
Breelaan 18, Bergen, telefoon 5000.
BERGEN - In verband met het gro
te succes van vorig jaar is opnieuw
besloten een dansgroep te laten op
treden bij de Ruïnekerk. Ditmaal
zal dinsdag om 20.00 uur de 'West-
friese Dansgroep' een demonstratie
geven, waarbij ook het publiek zal
mogen meedansen.
Op 15 oktober 1550 krijgt Jan van Scorel keizerlijk patent op een door hem
bedachte, nieuwe manier van dijken bouwen, n.l. met zinkstukken.
Een zinkstuk is een reusachtige mat, gevlochten van rijshout of wilgetenen.
Men voert het zinkstuk drijvend naar de bestemde plaats en laat het met
stenen bezwaard zinken, om een vaste grondslag voor de bouw van een dijk
te krijgen. Kraagstuk: zinkstuk van rijs en tenen voor afdekking van een
dijkhelling onder water (Koenen-woordenboek). De uitvinding van Jan
van Scorel werd 't eerst toegepast bij de bedijking van de Zijpe (1549-'52-'97).
Ruim vier eeuwen is van Jan van Scorels uitvinding een dankbaar gebruik
gemaakt (Nou ja- dankbaar
Grote zoon? Waarin schuilt dan wel
zijn grootheid? Misschien mag ik
daarvoor een paar bewijzen aanvoe
ren, die de lezers kunnen overtuigen
dat we terecht trots mogen zijn op
'onze' Jan van Scorel.
Jan van Scorel werd al vroeg wees.
Maar toch kreeg hij een uitstekende
opleiding: eerst op de Latijnse school
in Alkmaar, de voorloper van het
Murmellius-Gymnasium, daarna op
het atelier van de bekende 'Meester
van Alkmaar', de schilder Cornells
Corneliszoon Buys. (1)
Ook in de werkplaatsen van ver
scheidene andere toenmaals voor
aanstaande meesters bracht hij nog
een korte leertijd door. Daardoor
was hij al zeer veelzijdig ontwikkeld,
toen hij als 24-jarige op reis ging.
In Duitsland, Oostenrijk en Italië
bezocht hij vele grote kunstenaars.
Zo was hij b.v. enige tijd de gast
van Albrecht Dürer in Neurenberg.
In Venetië o.a, verdiepte hij zich vele
maanden in het werk van de be
roemde Italiaanse meesters van de
nieuwe stijl, de Renaissance. Deze
was voornamelijk geïnspireerd op de
meer en meer bekend geworden
kunst en literatuur van de Grieken
en Romeinen der Antieke Oudheid.
Na de Middeleeuwen, met als over
heersend levensgevoel de nietswaar
digheid van mens en leven, - men
sprak van 'het aardse tranendal',
'Memento mori' (gedenk te sterven),
'Vanitas (ijdelheid, alles is ijdel-
heid, d.i. vergankelijk) - bracht de
Renaissance een nieuw besef van
de schoonheid van mens en leven.
Dit gevoel werd onder meer gesteund
door de ontdekkingen van de grote
zeevaarders (Bartholomeo Diaz, 1485
Kaap de Goede Hoop; Columbus,
1492 Amerika; Vasco di Gama, In-
dië), de vondsten van overblijfselen
uit de Oudheid in Griekenland en
Italië, de snel stijgende invloed van
de boekdrukkunst, en zoveel meer.
Ook de ontwikkelingen in de ge
loof s- en de kerkelijke wereld (denk
maar aan figuren als Geert Grote,
Erasmus en Luther) brachten mee
dat de ontwikkelde mensen zich meer
en meer bezonnen op de waarde
van persoonlijk leven en denken.
Jan van Scorel was in dit inzicht
een man van de nieuwe tijd. Hij is
in elk opzicht een overtuigend voor
beeld van dat nieuwe levensgevoel:
De mens is geen nietswaardig schep
sel; de mens is drager van zijn per
soonlijk scheppingsvermogen, als
deel van Gods scheppingsmacht.
maar handwerk, met schepnet en
modderschuit. Met de door Jan van
Scorel ontworpen baggermolen werd
de Vecht uitgediept, de vaarweg van
Utrecht naar de Zuiderzee (IJsel-
meer). Tenslotte voerde hij een plan
uit, door hem ontworpen, om de Zijpe
droog te leggen, de inham in het
waddengebied en duinenrij ten noor
den van de West-Friese Zeedijk.
Deze grootse dijkwerken wilde hij
uitvoeren met gebruikmaking van
een nieuwe uitvinding, waarvoor hij
15 oktober 1550 patent verkreeg: de
zinkstukken. Zulke zinkstukken, ge
weldige van wilgetenen gevlochten
matten worden stenen bezwaard tot
zinken gebracht, om de bodem en de
voet van een zeedijk te versterken.
De bedijking van de Zijpe werd voor
een deel met eigen geldmiddelen tot
stand gebracht, maar rijk is hij er
niet van geworden. Ik moet voorbij
gaan aan de moeilijkheden die hij
te verwerken kreeg. Toen Jan van
Scorel stierf - in 1562 - was de Zijpe
ingepolderd (4).
Een rijk leven was afgesloten. Veel
werk had hij verricht dat blijvende
invloed heeft uitgeoefend. De kunst
en de bodem van ons land zouden
zonder zijn arbeid een ander aan
zien hebben. Volgens de grote ken
ners van onze geschiedenis zou de
bloei van de schilderkunst in de 17e-
eeuw, met namen als Rembrandt en
Frans Hals, er zonder de inwerking
van Jan van Scorel er anders uit
gezien hebben. Want hij was een
baanbreker, die op vele terreinen
nieuwe wegen effende. Anderzijds
ook zouden zonder zijn uitvinding
van het zinkstuk, onze dijken anders
gebouwd zijn. Nog steeds immers
wordt van zijn vinding gebruik ge
maakt en worden tot op de huidige
dag onze dijken gefundeerd en be
schermd door die geweldige matten
JAN VAN SCOREL: Intocht van Christus in Jeruzalem; middenpaneel van het Lochhorst-triptiek, 1526/7,
Utrecht, Centraal Museum.
Jan van Scorel liet een geheel nieuwe compositie zien. Let op de diagonale verdeling. Links op de voorgrond
Jezus en z(jn discipelen. Rechts op de achtergrond Jeruzalem, naar de werkelijkheid geschilderd.
Spoedig na zjjn terugkeer in ons land kreeg Jan van Scorel de opdracht om voor Herman van Lockhorst
een groot altaarstuk te schilderen.
In deze geest heeft hij alle talenten
en kwaliteiten die hij bezat tot volle
ontplooiing gebracht. Zijn veelzijdig
heid is wel vergeleken met die van
Leonardo da Vinci en Michelangelo.
Na een reis naar Palestina, waar hij
veel tekende, - wat hij trouwens
overal deed, maar helaas is veel
verloren gegaan - werd hij in 1522
te Rome conservator van de kunst
schatten van het Vaticaan, in dienst
van de enige Nederlander die ooit
Paus geweest is, Adriaen van
Utrecht. Jan van Scorel was hier de
opvolger van niemand minder dan
Raphael, terwijl hij het atelier mocht
bewonen dat de vorige paus enige
jaren geleden had laten inrichten
voor Leonardo da Vinei.
Het duurde helaas maar kort, want
de paus bezweek binnen een paar
jaar onder de onmenselijke druk die
de moeilijkheden opleverden waar
mee hij te kampen had: de toene
mende verscheurdheid in de kerk,
de openlijke en bedekte tegenwer-
JAN VAN SCOREL 1495-1562: Portret van Agatha van Schoonhoven.
Dit meesterwerk der vroege Noord-Nederlandse kunst kan tevens als het
eerste belangrijke vrouwenportret beschouwd worden. Jan van Scorel komt
in 1523 met nieuwe ideeën uit Italië terug. Met hem vangt de reeks van
Hollandse portretschilders aan, die zowel grote kunstenaars als nauwlet
tende beschrijvers der opdrachtgevers waren.
Voor het eerst in de Hollandse kunst tintelt een portret van leven. Schalks
kijkt de jonge vrouw, de geliefde van de schilder, de toeschouwer van onder
haar witte kap aan. De ogen hebben een guitige, maar ook een verstandige
uitdrukking. Groot is de bekoring, die van het aardige kopje van Agatha van
Schoonhoven uitgaat.
king van de Romeinse kerkelijke en
wereldlijke adel, de rampzalige oor
logen tussen de grote mogendheden
en de snel opdringende invloed van
de Turken in o.a. de Balkan.
Paus Adriaan VI bezorgde Jan van
Scorel een betaalde functie als ka
nunnik te Utrecht. Zijn kostje was
dus gekocht. Ging hij nu op zijn
lauweren rusten? Allerminst!
Een der eerste werken die hij schiep
toen hij in Nederland terug was, is
tevens het eerste echte Renaissance-
schilderij in ons land (2). Let b.v.
maar eens op de verdeling van voor-
en achtergrond, die is diagonaal, van
linksboven naar rechtsonder. Deze
compositiewijze is volkomen anders
dan men hier toen gewend was. Een
tweede voorbeeld van wat Jan van
Scorel aan nieuws bracht, is het por
tret van zijn 'vrouw' Agatha van
Schoonhoven. Hier heeft hij als eer
ste in de geschiedenis van de Neder
landse schilderkunst zijn geliefde
glimlachend afgebeeld. Voor hem
hadden dat nog slechts enkele der
allergrootste meesters gepresteerd:
Leonardo da Vinci in 1503 (3), Al
brecht Dürer in 1504.
Dit zijn maar enkele voorbeelden en
ze betreffen alleen de schilderkunst
Doch de talenten en kwaliteiten van
Jan van Scorel liggen ook nog op
vele andere terreinen, hij was ken
ner van vele talen, schreef toneel
stukken en gedichten, ontwierp fees
telijke stadsversieringen, bespeelde
verscheidene muziekinstrumenten,
enz. Daarbij was hij een sportief
reiziger en kampioen in het boog
schieten.
Toch is hiermede zijn veelzijdigheid
nog niet compleet. Hij ontwierp ook
bouwwerken en glas-in-lood ramen
en construeerde de eerste baggermo
len, voortgedreven door paarden.
Voordien was baggerwerk alleen
