n
i I
II
Hi
Voor reparatie
van al uw UURWERKEN
Mister Steam i
is te huur
fll
Bespaar veel geld
en reinig zélf
uw vloerbedekking
of bankstel
met Mister Steam!
["Mister IS
|KZj_Steamj|
fcÈ
I
I
I
I
mi
De geschiedenis van Schoorl en
’t Hontsbosch
I
C. ZUTT
aannemersbedrijf
nieuwbouw*
verbouw en onderhoudswerken
II
Mi
ft
Schoonmaakbedrijf
■a-T,-7r
Het Statje en de markt Dore
Friese trekkers en blijvers
I
I
H
I
w
I
i
J
^ss
I
Kiesvereniging
Gemeentebelangen Schoorl
TEKENEN
POPPEN MAKEN
op dinsdagmorgen van 9.30 tot 11.30 uur
o.l.v. mw. B. Mars, van 8 januari t/m 12febr.
Kosten: 25,- voor de hele kursus
materiaal voor eigen rekening
JUDO
G. W. Endeveld
In den beginne:
I'Sêê
sWf
i SSste
Sfcs.s,
Tel. 02269 - 1706
b.g.g. 2371.
i
10
«SIMM
ïgtso
organiseert:
wenst alle inwoners in 1980:
NIEUW!
goede en veilige wegen, óók in Groet
een snelle woningbouw voor onze woningzoekenden
een goede behuizing voor peuters en kleuters
een sporthal op korte termijn
voor een ieder aansluiting op de riolering
een droog parkeerterrein in Schoorl-centrum
een leefbaar Schoorl voor iedereen
én bovenal een gezond en voorspoedig 1980!
Kantoor Postbus 43, Schoorl, 02209 - 3014
Noorderkade 9, Alkmaar, 072 - 115162
Rond de duinwallen en de stranden van
Schoorl hielden deze mensen zich bezig
met de jacht en met de visserij. Daarnaast
beoefenden ze de landbouw als middel van
bestaan op de daarvoor nabij gelegen
gronden.
Op de voormalige "schoorlwal”, een zich
uit de zee ophogende strandwal voor de
kust, welke al duizenden jaren eerder
ontstond, was het goed toeven voor deze
bewoners. Schoorl moet in deze vroege
tijden een soort waddeneiland zijn ge
weest, dat zich onbekend ver westwaards
uitstrekte en dat de gelijkenis met een
eiland vertoonde.
In de wateren leefden allerlei vissoorten en
in de uitgestrekte velden en lage duinenrij
was ruim voldoende wild en gevogelte
voorhanden om in de dagelijkse levens
behoeften te voorzien..
Het aantal inwoners was niet zo groot en
stond in geen enkele verhouding tot de
Mister Steam is een produkt van Unisteam
Industries te Mierlo (N.B.), één van Euro
pa’s grootste tapijt- en meubelreinigingsorga-
saties.
Het Is
U op
kunn<
gepei
kunni
Dit ja£
wij afs
Benni
vijf ws
Hij gg
duizer
goede
stranc
zoek
De vc
een z
elftall
schei:
is get
Door
komp
In he
volprc
wedsl
en on
Tot r
beset
vrouv\
Doorc
Ie bo
men
perso
Als er
waar
grote
van e
onmo
Bover
reinigt sneller dn grondiger dan elke andere
methode
al het vuil wordt verwijderd (niet
verspreid zoals bij shamponeren!
géén gebruik van shampoo, dus geen
kleverige resten in het tapijt na reiniging
reiniging met Mister Steam houdt het
tapijt langer schoon en verlengt de
levensduur
licht in gewicht, gemakkelijk te bedienen
lagehuurtarieven
De v<
l&kor
Tot a
word
stevh
voori
een
een korte kursus
op woensdagavond van 8 tot 10 uur o.l.v.
dhr. T. Dorbeck, van 9 januari t/m 23 april
Kosten: 68,- voor de hele kursus
een korte kursus
een beginnersgroep
voor jongens en meisjes van 6 tot 9 jaar op
dinsdagmiddag van 5 tot 6 uur, o.l.v. dhr.
J. Kuilman.
Kosten: 8,50 per maand
Voor alle aktiviteiten 1,- inschrijfgeld
Voor informatie en opgave:
Stichting Dorpshuis, Raadhuisstraat 2
Telefoon 02208-3978
Rijksgediplomeerd
Esdoornweg 115, Schoorl, T el02209-2080
Klokken evt. gehaald en gebracht
tid
iiw
98
tjiv
jiH
ub
-oe
■fis
;i :CS
jH
U
UJ|
9?
I 10I
I
5
sb
SS
361
s .8“
-. M“
M)
351
sH
en
sd
19V
e0
sta
ue
oe
aW
ssi
en
nel
His
soi
s!
lis
>nz
190
10>i
SUB
091
•SR
mo
(iul
liin
1SW
ni
9Q
■nis
DOil
fno
Io3
jiH
sb
>od
198
)sb
9ib
1
9liS
sH
iqs
qX
BH
>Bb
sb
sm
19V
1B1
sib
19V
90
199
Opgei
den,
23 jaa
jaar;
"Boris
"Marjc
(Marjc
menT
Hetaa
namel
met t
behui;
etc., I
verder
Daartc
stallen
Sunpir
goede
weilan
jaar t
namel
lange
2iin b
'oever
'e gare
eindje:
snelle
De plaatsnaam Bergen duidt in haar oude,
oorspronkelijke betekenis op "haven” en
misschien hadden de varende Middelland-
se-Zeebewoners Bergen wél als bestem
ming, of deden ze die haven aan. Als dat
inderdaad zo is geweest, dan zullen de
zeelieden zeker iets van hun kuituur, hun
godsdienst en gewoonten aan de mensen,
die zich in deze streek ophielden en
waarmee ze onherroepelijk in aanraking
kwamen, overgebracht hebben, althans
hun doen en laten enigermate hebben
beïnvloed. Mogelijk wel meer dan we
vermoeden.
Duizend jaar later, zo tegen het begin van
de jaartelling, moeten er vanuit het zuid
westen al flinke duinen zijn opgestoven. In
hoeverre deze zich naar het oosten
uitstrekten is niet na te gaan, maar die
grens liep zeker niet zo ver als nu het geval
is. Schoorl was ook geen waddeneiland
meer, maar behoorde tot het vaste land van
Friesland, op enkele plaatsen door een
riviermonding doorsneden, zoals dit ook bij
Velsen en Egmond (is IJmond/water-
monding) het geval was. De nakomelingen
van de eerste bewoners uit Schoorl en ’t
Hontsbosch heten dan Friezen en zij
bevolken in groter aantallen dan voorheen
de strandwal en de kust.
Bij het graven in 1968 van het cunet van de
Wengeweg, lopende van de Noorder-
Rekerdijk te Krabbendam en de Kanaal-
weg te Warmenhuizen, tekende zich een
greppel af, die waarschijnlijk verderop in
een beek afwaterde.
Ook de andere gedeelten van het graf
waren gevuld met brandresten. Onder in de
urn lag ook een rond schijfje, uit een
inheemse scherf geslepen en kleine stuk
ken barnsteen.
Met berke-twijgen was dit onderste ge
deelte afgedekt. In het tweede gedeelte
troffen we de trekkers-uitrusting aan,
bestaande uit een houten hamer, een bijl en
zeven tentharingen. De derde en laatste
afdeling bevatte een schedel van een klein
rund, dat als offerdier gebruikt zal zijn.
Het rondgeslepen schijfje zou een geldstuk
kunnen voorstellen, bedoeld als veergeld
van de reiziger om de overtocht van de
doodsrivier mee te betalen: Godsdienstige
invloeden, ontleend aan de Griekse mytho
logie, die tot de denkwereld van de Friezen
waren doorgedrongen?
De ontmoeting tussen veehouders en
landbouwers, zal tot gevolg hebben gehad
dat er een uitwisseling van wederzijds
konsumptie-goederen ontstond. Deze
vaste plaatsen waar de ruilhandel allengs
werd bedreven, moeten al voor de komst
van de Romeinen door kooplieden uit het
Zuiden bezocht zijn geweest. De vondst
van een blauwachtig, uit glaspasta gegoten
steentje en een paar kralen van een
soortgelijk materiaal, doen ons in die
richting denken.
Op het steentje komt de beeldenaar van
Mercurius voor, de god van de handel en
het moet uit een zegelring afkomstig zijn.
Het ondersteunt de gedachte dat dit
kleinood eens eigendom van een koopman
is geweest.
Veel van dergelijke beken of kreken, die
zich hier en daar soms tot poelen en
plassen verwijdden, doorsneden het land.
Met het Geestmer-ambacht en de Ring-
polder vormde dit gebied één grote vlakte,
bestaande uit zavelachtige grond, die zich
goed leende om met het primitieve
eerdgetouw, de voorloper van de ploeg, te
worden bewerkt.
Tussen Schoorl, Petten, Eenigenburg,
Warmenhuizen en Krabbendam, had de
bevolking suksessievelijk veel bomen en
struiken gekapt en was daar een tamelijk
open vlakte ontstaan ten behoeve van de
landbouw.
ov
99
Aan de hand van vele archeologische
vondsten, de informatie uit archieven en uit
ongeschreven bronnen (overlevering) is dit
verhaal ontstaan. Het tracht een beeld te
geven van de visie op de geschiedenis van
land en leven rond de plaats, welke al
duizend jaar voor de geboorte van Christus
bewoond was, waar mensen zich vestig
den: In grote lijnen de streek om Schoorl en
’t Hontsbosch, het kustgebied van het
tegenwoordige Noord-Holland.
Berge
komn
auspi
ren is
sukse
Reeds
om et
krijge
ruim
warer
in de
De za
zinge
lied e:
ontva
Schui
Hij ve
de te
georg
boort'
Bert J
dager
dreigi
achte
alle rr
Na de
sprak
Kerkji
Hij la:
daara
de
mensi
Vervo
rard f
die hi
vertol
De aa
eerst
oude
hierm
In de:
goed
een fl
Hoog
een o
"The
De za
opger
bijzor
Niet
bijzor
prese
in de
Een s
en iec
prijs
Een z
Annei
de ke
aflooj
delen
In 1957 werd tijdens verkavelings-werk-
zaamheden aan de Selschardijk buiten
Eenigenburg een waterput aangetroffen. In
de direktie nabijheid daar ligt het land van
Dore, een veldnaam die ter plaatse al
eeuwenlang als zodanig bekend staat.
Rond de put bevond zich een opeenhoping
van aardewerkscherven, waaronder zo
genaamd Terra Sigilata en Keuls aarde
werk. De verscheidenheid en meer dan
gewone hoeveelheid van dit materiaal doet
vermoeden dat hier een centrum of een
markt moet hebben gelegen.
Dit gebied strekte zich uit tot aan de Noord-
Oostelijke rand van het in de middel
eeuwen zo 1
’’nieuwe” land van Dore, waar het sinds
heugenis Het Statje heet.
In later tijden heet het Surmerhuizen. De
diepe bodem daar bewaart de resten van
menige woonstee, de primitieve onder
komens uit de vroegste tijd, waarvan de
huttenleem overbleef, verspreid over een
nA
sb
?CJ
£9
tie
ei
oG
od
nl
ov
3W
ris
oT
ad
yiv
30
si
301
eq
‘JA
sw
ne
sv
HO'
□8
Eens toefde hier een oude stam,
in 't duinland na de zee,
Een schamel spoor dat tot ons kwam,
vertelt iets van hun wel en wee...
Zoals een zwarte lemen pot,
de stukken van een eerdgetouw,
en menig afgekloven bot
bleef van 't voedsel van zo’n man of vrouw.
De Friezen die in het noord-oosten van
Friesland op wierden of warden woonden,
waren in tegenstelling tot onze Kennemer-
Friezen die de landbouw bedreven, al
generaties lang veehouders.
Zodra het voorjaar werd, verlieten de jonge
mannen en vrouwen met hun kudden
hoorn- en oorvee de hoog gelegen
onderkomens om tijdens het weideseizoen
grote zwerftochten te ondernemen. Deze
trekkende veeboeren en -boerinnen heb
ben hier ontelbare sporen nagelaten: Voor
het koken van hun voedsels moesten zij een
kleine kuil in de grond graven, omdat de
smalle voet van het hoge aardewerk
onmogelijk in een open vuur kon blijven
staan.
De hoofdschotel bestond uit vlees, gezien
de vele botjes en beentjes, die rond zo’n
haardkuil werden aangetroffen. Alle
haardkuilen bevatten zonder uitzondering
enige aardewerkscherven. Het in het vuur
gooien van zo n .scherf moet gepaard zijn
gegaan met het brandofferen van een
gedeelte van de maaltijd en denkend aan
dit godsdienstig gebaar, voeren de ge
dachten onwillekeurig naar de oude Grie
ken, die op soortgelijke wijze aan hun
góden offerden. De scherf zal symbolisch
bedoeld zijn als schotel, waarop de
godheid zijn maaltijd geserveerd kreeg.
Dat deze veeboeren in het zomerseizoen
echte nomaden waren, maken we onder
andere op uit een gevonden krematie-graf.
Dit graf bevatte een volledige trekkers- of
kampeeruitrusting, welke bedoeld zal zijn
voor de lange reis van de dode naar het
Walhalla.
Van een tent of een doek was niets meer
terug te vinden. Het graf lag ong. 60 cm.
onder het toenmalige maaiveld en omvat
te drie boven elkaar gelegen gedeelten,
waarvan dé wanden uit paaltjes eikehout
bestonden.Onderin was de urn met de as
geplaatst, waarin stukjes been voelbaar
waren.
STICHTING DORPSHUIS
n raadhuisstaat 2 bergen n.h.
X.- -'zsc.
■k.
S-»'-
-
CC'-.
In voorbereiding is thans een boekwerkje over de geschiedenis van Schoorl en
Hontsbosch met het daarachter gelegen land. Het eerste hoofdstuk handelt over
de periode omstreeks 1000 jaar voor Christus tot 500 jaar daarna, waarvan dit
artikel een uittreksel is.
Het zijn de bevindingen en konklusies van C. Wagenaar te Krabbedam, die reeds
vanaf zijn jeugd een intense belangstelling voor archeologie en historie, en
speciaal die van zijn eigen omgeving, aan de dag legt.
Natuurlijk kunt u meubelen en vloerbedek
king ook lèten reinigen. In dat geval maakt u
gewoon een afspraak met ons en zorgt ervoor
-dat op het afgesproken tijdstip de te reinigen
oppervlakte is ontruimd.
3
CC2:iC’^'^^ VC
VVSC?--’ürSÏoïë- 1=” -g -y
massa die zich hier thans ophoudt. Om
welke reden en op welk tijdstip ze hier
precies kwamen, blijft tot nu toe een open
vraag, hoe intrigerend het antwoord ook is.
Dat men zich hier goed kon handhaven en
dit ook eeuwenlang deed, vond zijn
oorzaak ip de gunstige leefomstandig
heden.
We weten dat deze mensen aardewerk
gebruikten: Van klei gemaakt en in vuur
gebakken potten. De heel gevonden exem
plaren en de vele scherven daarvan,
vertonen enige overeenkomst met kera
miek uit noord-oostelijke streken van ons
land:
In de jaren vijftig van deze eeuw deed Ing.
A. Schermer uit Schoorl op het strand
aldaar belangrijke ontdekkingen. Hij vond
de sporen en de aardewerkscherven-
neerslag van een landbouwende bevolking
en hij dateerde deze zeer terecht op
duizend jaar vóór Christus.
Tijdens de herverkaveling van het Geest-
merambacht in de vijftiger en zestiger
jaren, kon men van tijd tot tijd bij het graven
van hoofdmolentochten en andere sloten
op een diepte van 3.50 tot 4.00 m. min A.P.
de voormalige vloedlijn waarnemen.
De vloedlijn uit de tijd dat het Geestmer-
ambacht een waddengebied was. Tussen
het door de vloed aangevoerde drijfhout
bevond zich ook hout dat zichtbaar door
mensenhanden was bewerkt tot rondhout,
planken en balken en dat soms de indruk
van wrakhout maakte.
In blok 1968 tussen Krabbendam en
Warmenhuizen kwam vanuiteen diepte van
3.50 m. min A.P. een rond houten deksel
met een middellijn van ong. 40 cm. te
voorschijn. Ongeveer een kwart deel van
dit deksel ontbrak en was er zichtbaar van
afgebroken.
Na het zien van deze merkwaardige
vondsten waren Westra (uit Warmen
huizen) en Wagenaar het met elkaar eens
dat dit gebied omstreeks duizend jaar vóór
Christus een waddenzee was. Maar van
waar was dat warakhout afkomstig en wat
was het geweest??? Welke mensenhanden
hadden het ooit eens bewerktKunnen
het Grieken of Phoeniciërs zijn geweest,
wier vaartuig in de branding was vergaan?
Wie kan het bevestigen, wie zal het
ontkennen.
huttenleem overbleef, verspreid over een
groot oppervlak.,
En veel, heel veel scherven Fries aarde
werk. Het doet vermoeden dat Het Statje r-g
voor toenmalige begrippen en omstandig
heden zijn naam waard was.
Rond de marktplaats Dore en Het Statje
zullen zich op bepaalde tijden vele boeren
met hun kudden vee, opgehouden hebben.
Boeren, die zich rond de kampvuren
verhalen lieten vertellen over het verre
Rome, want kooplieden van allerlei ras en
afkomst kon men daar ontmoeten en men
deed daar het nieuws op.
Geruchten over een naderende bezetting
moet de bevolking wel verontrust hebben,
maar daarover een volgende keer.
eirt
nl
199
OH
19S
IT"
eQ
■qo
- -- jid
vaak genoemde Nijendore, het
qki
siq
ai
-• n9
Met Mister Steam kunt U zelf uw tapijt,
vloerbedekking of meubelstoffering reini
gen.
Mister Steam is een handige reinigingsma-
chine die dankzij een uniek procédé uw
tapijt in een oogwenk weer als nieuw maakt I
I
Inlichtingen over huur- en schoonmaak-
tarieven bij:
De bewerking van de tekst stelde hij in handen van W.K. van Schoneveld te
Eenigenburg. Het ligt in de bedoeling dat het boekje in de loop van 1980, voorzien
van talrijke originele pentekeningen van dhr. Wagenaar, bij de boekhandel
verkrijgbaar is.
i I v