Er is een weg naar de vrijheid
Moccataarten
9,00
4 Mei in Bergen
juwelier
Strego
weekblad
I
M
MM
nn
Hl
1
s 1
te
.<■1®
njj
O!
I
Inlevering redaktie-kopy voor
de Duinstreek” van 7 mei 1980
B'
ABOS
■BK
De Mangelhof
heeft nog plaats
voor ruiters en
amazones!
Buitenritten door, polder, bos.
Profiterolau
Cointreau
REINIGINGSDIENST
|hl wt-
BBIB
iiii’
strego
uiterlijk vrijdag 2 mei 1980 ’s morgens 10 uur, bij
redaktie ”de Duinstreek”, Laanweg 35, Schoorl.
sneldrukkerij
cantoorboek
handel
rené kuijs
Zijn arrestatie
ilIK:-
liHSiss
ilBBB
Het eerste verhoor
111» I
Pils
'SU
JK -
smMnkS
jgwjk -
56e jaargang nr. 18
(Ed. Hoornik)
Foto: \N. de Maaré.
Ontdek hoe lekker!
Roomboterbanketbakkerij
L
vervolg op pag. 4
UW VERTROUWEN WAARD
de duinstreek
aat uw pand door
ons taxeren!!
van 13,50 voor
KAN DAT? JA, ZIE PAGINA
Ook dit jaar Uw bekroning?
Koop en eigen woning!
en u voelt zich vast en zeker
de Koning te rijk.
Uw aankoop wordt vorstelijk
begeleid door:
35 Jaar geleden is het alweer en in ons land
zijn de monumenten, beelden, herden
kingsstenen, eksposities, enz. de zichtbare
herinneringen aan vijf jaren onderdruk
king, doch velen weten welk een zware tol
Uitgave Verenigde Noordhollandse
Dagbladen B V Alkmaar
Verschijnt huis-aan-huis te
Bergen - Bergen aan Zee
Schoorldam - Schoorl - Groet
Camperduin - Petten
Tuitjenhorn - Warmenhuizen - Koedijk
Dirkshorn - Krabbendam
Oplaag: 11 000 exemplaren.
1980
5 Belastingaangifte?
tel. 02208-4538
plein 31 - bergen n.h.
Makelaardij
Zutt Van Schoneveld,
Paardenmarkt 25,
Schoorl, tel. 02209-3297.
REDACTIE „DE DUINSTREEK"
Laanweg 35 - Schoorl - Tel. 02209 - 2271
Advertentieprijs: 34 ct per mm
Contracten speciale tarieven
Corn: Postbus 9, 1870 AA Schoorl
Bank: Rabobank Schoorl rek. nr. 35.85.14.304
Giro 4089266
Jan Oldenburglaan 3
BERGEN
16 Strego-zaken
>4- MANEGE
duin en strand. Lessen voor begin-
ners en gevorderden. Stalling mo
gelijk. Ged. inst. en ervaren begel.
Kom eens langs of bel 02213-383
Kanaaldijk 93. Bergen
Koninklijk gebak
GEMEENTE SCHOORL
De direkteur van de dienst gemeentewerken maakt bekend, dat in verband met
bevrijdingsdag de reinigingsdienst de volgende wijziging ondergaat:
1 De route van maandag 5 mei 1980 (bevrijdingsdag) wordt gereden op dins
dag 6 mei 1980
2 De route van dinsdag 6 mei 1980 wordt gereden op woensdag 7 mei 1980
(LldNBM,
INBRAAKBEVEILIGING
woonhuizen - villa's - bedrijven - winkels
GEBR. GORDIJN ELEKTROTECHNIEK B.V.
Bloemgracht 156-158 Amsterdam
Telefoon 020-240208 na 18.00 uur 020-451806
Erkend beveiligingsbedrijf TBBS
Hoewel wij op het ergste waren voorbereid,
trof ons toch het begin van de mishan
deling als een onverwacht pistoolschot.
Het leek wel een goed-ingestudeerde en
voorbereide scène, zoals zij met z’n zessen
zich plotseling zwijgend schaarden terzijde
en achter ons. Met de regelmaat en de
kracht waarmee boeren aan het dorsen zijn
sloegen zij ons met gummiknuppels op
hoofd en nek. Ik hield als bij instinct de
hand van mijn medegevangene Carlo tegen
èn omlaag. ”Je handen neer”, siste ik hem
toe”, toen hij zijn hoofd wilde beschermen.
Terwijl de harde klappen op mijn hoofd,
gezicht en nek neerkwamen, bedacht ik dat
het middel om je hoofd te beschermen met
je handen erger zou zijn dan de kwaal,
omdat na het verbrijzelen van de handen
het hoofd zijn volle aandeel toch zou
krijgen. Je handen moet je het langst
ongedeerd houden, omdat zij het meest
onmisbaar zijn. Met volle overgave, weer
loos en willoos zonder innerlijk verzet
aanvaardde ik de behandeling die mij werd
toebedeeld.
Toen het bloed van mijn gezicht begon te
stromen en gutste uit mijn neus als een
open kraan werd mij toegesnauwd ’’knijp je
neus dicht”.
De Hargervaart te Groet.
MAKELAARDIJ BERGEN
PR HENDRIKLAAN 48
TELEFOON 02208 - 332G
wOensdag 30 april 1980
In de ’’Nieuwsbode” van zaterdag 5 mei 1945 (1e jaargang nr. 126) die uit een
Engels vliegtuig op vaderlandse bodem dwarrelde, stond het lang verwachte
nieuws:
”De Duitse strijdkrachten in Nederland hebben zich onvoorwaardelijk aan
generaal Eisenhower overgegeven. De capitulatie is om 8 uur vanmorgen
ingegaan”.
De verschrikking in Europa was over; de strijd om de vrijheid was gestreden.
Elders in de wereld helaas nog niet en Nederlands-lndië zuchtte onder de Japanse
terreur.
Straten houden uw namen
voor heden en morgen in stand
maar onze kinderen brengen
ze niet meer met u in verband.
\fjij kunnen u niet meer bereiken,
wij komen een zintuig te kort,
wij leggen ons neer bij de feiten
dat gij minder en minder wordt
Jaap Hemelrijk was zijn naam..,En het
gedicht van Ed. Hoornik op een uitnodi
ging om de tentoonstelling in het KCB te
bezoeken, bracht mij op het idee om het
boek van Jaap Hemelrijk weer in de
publiciteit te brengen.
Jaap Hemelrijk was een joodse inwoner
van Bergen die het allemaal overleefde.
Hij werd op 14 februari 1888 in Winters-'
wijk geboren.
Op 29 april 1926 benoemde de Alkmaarse
gemeenteraad Dr. J. Hemelrijk tot rektor
van het Murmellius gymnasium.
Hij was een socialist in hart en nieren,
kwam via de politiek als organisator van
kaderkursussen voor arbeiders in het
onderwijs terecht, ging studeren en werd
leraar aan het stedelijk gymnasium van
Utrecht. Hij promoveerde in 1925 in de
letteren en wijsbegeerte, ging in Bergen
wonen na zijn aanstelling in Alkmaar en zat
even later ook in de Bergense gemeente
raad.
De ’’rode joodse rektor” werd hij wel
genoemd. Hij was klein van stuk, een
voudig en natuurlijk in zijn optreden,
zonder enige pose en wars van alle vertoon.
Jaap Hemelrijk was een groot kindervriend.
De school was voor hem ’’alles”. Hij stelde
vrijheid en verantwoordelijkheid tegenover
vrees en straf.
Op 10 mei 1940 kwam de oorlog in alle
hevigheid over ons losgebarsten. De
maatregelen tegen Joodse Nederlanders
troffen ook Dr. J. Hemelrijk en hij werd van
’’zijn” school verwijderd en verbonden aan
het Joods Lyceum te Amsterdam.
Over deze hele periode kan men uitgebreid
lezen in het gedenkboek over het Alkmaars
gymnasium, dat de geschiedenis van de
school behandelt tot 1954.
Jaap Hemelrijk dook later onder, hoewel ze
het huis "de Spar” aan de Eeuwigelaan
aanhielden. Mevrouw Hemelrijk woont
daar thans nog altijd.
Jaap Hemelrijk werd tijdens zijn onder
duikperiode gearresteerd en op transport
gesteld naar de Duitse vernietigingskam
pen. Hij is niet zoals miljoenen anderen in
de gaskamers vernietigd. Deze joodse
jongen overleefde het en kwam geestelijk
wel aangetast, maar ongebroken terug.
Zijn aantekeningen, aanvankelijk alleen
voor familie opgeschreven werden later in
drie delen uitgegeven onder de titel "Er is
een weg naar de Vrijheid”.
Wij kunnen hem en de miljoenen slacht
offers van de tweede wereldoorlog het best
herdenken door hem zélf aan het woord te
laten.
Jaap Hemelrijk werd na afloop van de
oorlog in zijn funktie hersteld en is na zijn
pensioenering in 1973 overleden.
Te middernacht werd ik plotseling wakker,
mijn vrouw was al het bed uit.
”Wat is er”, vroeg ik, maar twijfelde geen
moment.
"Politie, gauw”, riep ze. ”Ga jij naar Japie’s
kamer, in zijn bed. Ik zal me aankleden”.
"Zou ik niet liever in de schuilplaats
kruipen?".
"Nee, als ze je daar bij de radio vinden, is
het nog veel erger. Je papieren zijn volgens
Jan uitstekend”.
I k was het er mee eens en wisselde van bed
met Japie, die slaapdronken als hij was,
.wegstommelde naar mijn echtelijk slaap
vertrek, terwijl beneden ongeduldig op de
deur gebonsd werd en een rauwe stem
schreeuwde:”Gauw een beetje, verdomme.
Anders trappen we een deur in”.
Ik hoorde de plompe laarzen op de treden
van de trap. In m’n ochtendjas keek ik om
de hoek van de kamerdeur.
’’Daar hebben we al beet. Kleed jij je maar
,vast aan, want je gaat mee”, zei met een
grijnslach van voldoening een opperwacht
meester van de marechaussee, een jonge
man, met een hardvochtig zelfingenomen
gezicht.
Mijn leven scheen me met een bijlslag
afgehouwen, terwijl ik zelf als toeschouwer
sterk bewogen bij de afbraak toekeek.
"Pas jij maar op deze knaap”, zei dezelfde
wellustige, wrede mond, ”dan neem ik dat
wijf (dat was mijn vrouw) wel even onder
handen”.
”En waar is nou je radio, vuile jood”, brulde
de man die mij arresteerde. "Ik zal hem wel
vinden, al is hij nog zo goed verstopt”.
De radio werd niet gevonden en ik vertrok
zonder afscheid.
’’Misschien is het beter zo”, dacht ik met
stille ontroering en op de voet gevolgd door
acht gewapende mannen ging ik het
vertrouwde pad af’’voor de laatste
keer” dacht ik met bijna theatrale opzette
lijkheid om me van de verschrikkelijke
werkelijkheid te doordringen.
De rektor van het Alkmaars gymnasium,
Jaap Hemelrijk werd ettelijke keren door de
Duitsers en door de NSBers aan een
verhoor onderworpen. Over dat eerste
verhoor laten we hem zelf aan het woord.
Bergen,- Hoe zuiver heeft de dichter Ed. Hoornik in slechts acht regels geschetst
hoe de situatie, veertig jaar na het begin van de laatste wereldoorlog, thans is
geworden.
De doden die onze generatie nog jaarlijks betreurt, de mensen die gevallen zijn in
de strijd tegen de barbarenze worden steeds minder en minder herdacht.
En natuurlijk, we hebben straten, pleinen en lanen naar hen vernoemd, maar onze
kinderen brengen die namen niet meer met hén in verband.
Misschien dat een Churchill-laan nog wel beelden oproept van de onverzettelijke
Britse staatsman. En op het ogenblik weet bijna iedereen wel weer wie Hannie
Schaft is geweest, dank zij herdenkingen op televisie en radio.
Maar welke Bergenaar ”van-na-de-oorlog” stelt zich iets voor als hij door het
"Hemelrijklaantje” loopt. Ik denk zelfs dat er wel Bergenaren zijn, die helemaal niet
weten dat er een Hemelrijklaantje is
U kunt het vinden tussen Eeuwigelaan en Buerweg en het is genoemd naar een
inwoner van Bergen die vele jaren aan die Eeuwigelaan heeft gewoond. In huize
"de Spar”.
Duizenden grafzerken staan er over de
wereld. In Nederland verdeeld over 480
geallieerde begraafplaatsen, de Grebbe-
berg en in de diverse gemeenten waar de
talloze in het heldhaftige verzet gevallenen
rusten.
De graven, symbolen van een strijd die ook
voor onze vrijheid werd gestreden. We
staan er op 4 mei a.s. weer bij stil. We
denken aan de meidagen van 1940, de
bange jaren van leed, onderdrukking, angst
en ontbering, aan strijd en verzet en aan
1945. We gaan stil naar de Kerkedijk in
Bergen om rond ”de 250 van Bergen” aan
onze dankbaarheid uiting te geven, om na
te denken over wat er was, over vrede en
vrij zijn.
Het schitterend onderhouden ereveld waar
de destijds geschonken RAF-Ensign half
stok naast onze driekleur hangt, geeft
andermaal de verbondenheid weer van hen
die toen streden en vielen, van hen die
vochten en het overleefden en van ons van
het moment van vandaag die onze vrijheid
danken aan ontelbaar velen.
Samen met een aantal Engelse gasten,
waaronder oud-RAF vliegers, vrienden van
de in Bergen begraven vliegers, staan we
rond de graven, de verzetssteen en het'
grootofferkruis.
De dit jaar ongetwijfeld vele deelnemers
aan de Stille Tocht zullen ook een nieuw
gedenkteken aantreffen op de begraaf
plaats; een symbool dat op aparte wijze de
tragiek weergeeft en appelleert aan onze
gevoelens.
De geallieerde begraafplaats aan de Ker
kedijk, waarvoor, gezien de grote belang
stelling en de bezoekers het hele jaar door,
een apart begeleidingskomité is opgericht
dat nauw samenwerkt met de Oranje
vereniging en het Bevrijdingskomité, werd
o.a. in 1979 bezocht door de Engelse
schoolkinderen van Mr. Selkirk. Diep onder
de indruk schreef de 14-jarige John
Leighton in het gastenboek de woorden die
onder de toen genomen foto bij dit artikel
zijn vermeld.
4 Meimet de oecumenische kerkdienst
in de morgenuren. Mevrouw Lies over de
Linden-Haasbroek bespeelt om 17.30 uur
het carillon in de toren van de Ruïnekerk.
Het carillon bestaat dit jaar op 5 mei tien
jaar en het is, zoals bekend, opgedragen
aan de 250 te Bergen begraven geallieerde
militairen. Het speciale konsert is de
inleiding tot de samenkomst in het kerk
gebouw om 18.45 uur.
Bergenaren en Engelse vrienden, waar
onder de oud-vliegers/afgevaardigden van
RAF-squadrons, zoals mr. Richardson die
ook voedseldroppings boven het voormali
ge Bergense vliegveld deed in 1945, zijn
dan samen. Om precies 19.30 uur gaan we
in stilte naar het ereveld. De twee minuten
stilte na aankomst worden gevolgd door de
woorden van dominee Williams uit Rye, de
oud-RAF Lancasterpiloot, nu rector van de
Church of England temidden van de graven
van zijn vrienden en landgenoten.
De bloem- en kranslegging is andermaal
ons eerbetoon waarna "The last Post”,
zoals elk jaar weer ontroerend zal klinken.
Dan gaan we naar huis, ieder met zijn eigen
gedachten over toen, vandaag en morgen.
Voor hen die vielen geldt "Their name liveth
for evermore".
met wat voor inzet is getracht ons die
vrijheid weer te geven. De dokumentaireS,
films, de boeken en foto’s maar bovenal de
verhalen van hen die het werkelijk mee
maakten, geven aan dat we bepaald- niet
niet vergeten zullen en
SS- <-
o
S
SS
en
mogen.
^a,e and war are the only things we have te hate.
er werd betaald voor de vrijheid.
Welk onbeschrijflijk leed er is geleden en
-.'SSS-jS
I
BIBBS
Ss»®#
siBli
