euroblik b.v.
I
4 kapsalons
weekblad
Zilveren mos KAD0
I
a
r 9
y
lllllllll
i for hair
iilil
1 1111
intra woonkunst
Hr
Uitslagen trimloop
Koedijk
Piet Gootjes
te gast bij
Kees Brusse
eigentijdse
meubelkunst
op steenworp
afstand
Hervormde
gemeente
ili
Bazar ’’Huize
Westerkimme”
■ii
iiilM
Schilder- en
Behangwerk
SCHILDERSBEDRIJF
Ben van Wees
s
rêï/buro
g
liwwi
8
Ruïnelaan 10, Bergen
tel. 02208-6877
ROOMBOTER
BANKETBAKKERIJ
sneldrukkerij
kantoorboek
handel
rené Icuijs
Ontdek hoe lekker!
EXCLUSIEF EIKEN
VAKMANSCHAP
ff/Wf .Wf
i
GROTE KLUS wordt KLEINE KLUS
met professionele gereed
schappen en machines.
jg|
•f «Si
U
W
donderda916 oktober 1980
56e jaargang nr. 42
ALS DE HARGERVAART KON SPREKEN
Een rijksdaalder.
Zandvaart
Rijke historie
Eerste Wereldoorlog
VOOR AL UW REIZEN!
s
JOUKE MINKEMA
Mennen
/AN,
:Z:-'
vrijdagavond koopavond
i
de duinstreek
Uitgave Verenigde Noordhollandse
Dagbladen B.V. Alkmaar
Verschijnt huis-aan-huis
te Bergen - Bergen aan Zee
Schoorldam - Schoorl - Groet
Camperduin
Tuitjenhorn - Warmenhuizen - Koedijk
Krabbendam - Bergermeer te Alkmaar
Oplaag: 11.000 exemplaren
Makelaardij
Zutt Van Schoneveld,
Paardenmarkt 25,
Schoorl, tel. 02209-3297.
Met een hartelijke groet
Zr. W.A. v.d. Haagen
De lorries werden met de hand "gevuld”.
Maar de tijd is al wat moderner. Het is hier
1925 en de loc. staat klaar voor vervoer.
zandvaart verhuisde naar de andere kant
van de dijk. De pachter mocht in die tijd
zes stuivers voor een wagen witzand in
rekening brengen. Hij had ook zo zijn
rechten en plichten. Zo moest het zandpad
schoongehouden worden. Het zand moest
op de juiste manier worden gebrest, en de
ligplaats voor de schepen in de vaart
moest hij op diepte houden.
Lange tijd bleven er geschillen omtrent de
verpachting van de zandmennerij. De in
specteur van de domeinen oordeelde, dat
dit de instantie was, die de meeste rechten
bezat. De gemeente Schoorl dacht daar
duidelijk anders over. De minister van
financiën moest er uiteindelijk aan te pas
komen om de partijen tot elkaar te
brengen.
Hier lagen de schepen klaar voor het ver
dere transport. Er werd een rijksdaalder
betaald vooreen karwitzand, voor metsel-
zand betaalden de schippers drie kwartjes
en voor het stopzand vijf duppies... Dik
wijls moesten de schippers lange tijd
wachten voordat hun schepen werden be
vracht. Zij doodden de tijd met het leggen
van een kaartje, en zorgden er voor dat zij
zelf behoorlijk aan de vracht kwamen. Het
geestrijk vocht kreeg men in het kroegje
aan de vaart, waar Dirk Schagen en Grietje
Stapel de scepter zwaaiden. Hieraan was
ook een kruideniersbedrijfje verbonden.
De alcohol was dan ook niet zo vreemd
aan de bekvechtpartijen, waarbij de bur
gemeester, de bosbaas, de zandhaas en de
vele schippers betrokken waren.
Wanneer de schippers na het uitslapen
van hun roes weer in staat bleken hun
plaats achter het roer in te nemen, koos
men het Noordhollands Kanaal om hun
handel, soms niet meer dan drie tientjes,
naar elders te vervoeren. De schuiten
moesten vanaf de vaste wal worden voort
wielen met houtblokken worden geblok
keerd om de hele handel niet in het water
te laten belanden.
Uw eigen ontwerp op maat gemaakt.
Vraag vrijblijvend prijsopgave.
tel. 02208-4538
plein 31 - bergen n.h.
Roomboter
Amandel
staven
J. Oldenburglaan 6
Bergen
Tel. 02208-4930
binnenhuisarchitektuur
intra woonkunst
alkmaar
ritsevoort 23/27 tel. 072-111366
Interieurarchitektuur op hoog
nivo. Een ekspositie over hoe
modern wonen artistiek kan zijn.
Binnenhuisvormen met
technische detailperfektie.
Intrawoonkunst laat u zien dat
eksklusiviteit betaalbaar dichtbij
kan zijn.
m
co
co
O
IxC
REDACTIE "DE DUINSTREEK"
Laanweg 35 - Schoorl - Tel. 02209-2271
Advertentieprijs: 36 ct. per mm.
Contracten speciale tarieven.
Corr.: Postbus 9, 1870 AA Schoorl
Bank: Rabobank Schoorl, rek.nr. 35.85.14.304
Giro 4089266
ger tijden ook vele malen als kemphanen
tegenover gestaan. Heeft men elkaar wel
willen vermoorden, ophangen, willen ver
zuipen. Schoorl heeft de handen gewas
sen en afgedroogd in en bij de Harger-
vaart. Schoorl heeft het welletjes ge
vonden. Een blok aan het been heeft men
van zich afgeschud. Nu alweer twee jaar
geleden. De belangen worden in het
zomerseizoen behartigd door de Prince
George, de botenvereniging, die in de Har-
gervaart haar domicilie heeft gevonden,
en exploiteert de zaak.
oktober 1617 werd een pachtcontract
opgemaakt, waarin schout, schepenen en
regeerders van Schoorl de rechten tot af
graving en zandmennen kregen. Het con
tract zou gelden voor zeven jaar. Twee jaar
later kregen de Schoorlse regenten hel
voor elkaar, dat het contract met twaalf
jaar werd verlengd. Dit op grond van de
hoge kosten, die men had aan de zand
vaart. Schoorl had hiermee dus de zand
mennerij in eigen hand. Tot 1629 evenwel,
want toen liep de pacht af. Er werd een
nieuwe regeling getroffen. De zand
mennerij werd openbaar verpacht. Van de
pachtopbrengst zou de helft ten goede
komen aan Schoorl.
Vanuit die tijd komt de uitdrukking
mennen, en zandmennerij. Het woord
mennen wijst op vervoer met paarde-
kracht.
”Het witte duinsant mennen te water” wil
dus zeggen, dat het zand met paard en trek
schuit moest worden getransporteerd. De
inwoners van Schoorl gebruikten het zand
voor de vloer en om te schuren. Op 1
Hierbij willen we u van harte uitnodigen
voor de bijzondere avond op vrijdagavond
17 oktober om 20.15 uur in het zaaltje van
de kerk in Schoorl.
De eerste helft van de avond kunnen we
praten over allerlei vragen die aan de orde
komen en wordt u ook een financieel over
zicht aangeboden.
De tweede helft van deze avond om onge
veer 21.15 uur laten we u zien de film: ”Met
Godfried Bomans naar Jeruzalem”. Deze
is indertijd voor de televisie te zien ge
weest en maakte grote indruk.
Wij hopen op veel belangstelling. U kunt
ook alleen bij de film komen. Heeft u
problemen met vervoer belt u dan even de
pastorie tel. 1234, uw wijkouderling of de
heer Van Reenen tel. 1853.
De eerste pachter was Garbrant Dircxzn
van Hargen. De zandmennerij was een
belangrijk bedrijf geworden. Laterzou ook
Groet in de opbrengst van de totale pacht
som delen, namelijk een achtste; drie
achtste voor Schoorl en de andere helft
voor de domeinen. Als er opnieuw moest
worden verpacht, kwam er uit de Haag een
ambtenaar naar Schoorl. Na afloop van het
officiële gedeelte werd er dan uitgebreid
gegeten in het ’’Wapen van Brederode”,
de huidige "Roode Leeuw”.
ft
Maar intussen verdween er ontstellend
veel zand uit de duinen bij Hargen. Voor
het dempen van het Rokin in de Hoofdstad
moest de zogeheten ’’Hartjesnol” worden
opgeofferd. Dat was in 1937. Eerder, in de
jaren twintig, was de romantiek al uit de
business zo goed als verdwenen. Een
groot aantal schepen was voorzien van
mechanische PK’s. Het ging allemaal veel
sneller en de broodnijd onder de
schippers hield hiermee gelijke tred. Er
ontstonden ruzies (alweer), waarbij rake
klappen vielen. De tijd van het borreltje
voor de mannen en het haakwerkje bij de
vrouwen was voorbij. In 1933 werd het
kroegje opgeheven. De familie Schagen
vertrok en de familie Oostindië betrok het
kruidenierzaakje. Acht jaar later zou het
alleen nog maar als woonhuisdienstdoen.
In 1957 werden de lorries na vele lange ja
ren uit de rails genomen, waarna het zand-
transport door vrachtwagens werd ver
zorgd.
Het zand in de Harger duinen blijft nu
liggen waar het ligt. Zo af en toe gaat er
nog een kruiwagentje naar een boer of een
particulier. Voor de stal, voor een kinder-
zandbak. Maar de invasie is over. Geen
zandtransport meer over het water van de
Hargervaart, waaralleen nog maar recrea
tie wordt bedreven, en waar alleen nog
maar een aantal gezinnen in de huisjes
langs de vaart woont.
En wie weet voor hoelang nog? Want de
eigenaar van de gronden het Hoogheem
raadschap, is nu ook niet zo bar gelukkig
met de Hargervaart met alles d’r op en d’r
aan.
Spreken van de tijd rond de eeuwwisse
ling, maar ook ver daarvoor, en zeker ook
ver daarna. Dan zouden zij meer kunnen
verhalen dan alle zandschippers, water
sporters en recreanten tezamen. De
schippers, die sinds mensenheugenis de
vele miljoenen kubieke meters onvervalst
Schoorls duinzand naar alle delen van de
provincie vervoerden. De recreanten, die
eveneens, maar dan veel later, uit alle de
len van de provincie, maar ook ver daar
buiten, naar Hargen togen. Er uit voor
enige weken of langer. Ver van het stadse,
van de krioelende massa. Om de longen
vol frisse lucht te vullen. De Hargervaart,
waar in de zomermaanden de pleziervaar
tuigen aanleggen, de recreatie al lange tijd
hoogtij viert. Waar eveneens het Schoorls
zorgenkindje ligt. Of beter, heeft gelegen,
omdat de plaatselijke overheid met par
ticulieren in de clinch heeft gelegen, waar
het ging om de verpachting en exploitatie
van de vaart. Wel, daar heeft men in vroe-
In het begin van de achttiende eeuw
vormde het Hargergat het begin van de
Hargervaart. Deze zandvaart liep ten
noordwesten van de Slaperdijk. Het Har
gergat zou echter voor het grootste ge
deelte volstuiven. Het gevolg was, dat de
Zaterdag en zondagmiddag 25 en 26
oktober van 14 tot 18 uur staan de deuren
weer voor u open. Ook dit jaar is er weer
van alles te doen zoals: knikkeren, sjoelen,
naam pop raden etc.
De handwerkklub heeft weer enorm haar
best gedaan om u allen een zo groot
mogelijke verscheidenheid van handwerk-
artikelen aan te bieden.
Hopenlijk vindt u er wat bij voor de ko
mende feestdagen. Tenslotte is het zo
weer 5 december. Allemaal tot ziens op de
Bazar.
FNIDSEN 93-95, ALKMAAR, TEL. 072-125587
Achter de Waag, over de ophaalbrug, in het oude stadcentrum
Huur ze bij:
(KmtH BERGEN N.H.
Telefoon 02208-3640
12 km. heren: 1A. Koning 2. B. Schlack 3.
K. Schröen.
12 km. dames: 1. M.A. Zijp 2. A. Steeman.
12 km. Veteranen heren j. Bouman
12 km. veteranen dames R. Erkamp
6 km. heren: 1E. Bakker 2. A. Ooyevaar 3.
P. Does
6km. dames 1. N. Bakkum 2. R. Tas3. L. de
Waard.
6 km. veteranen heren N. Kuilboer
6 km. veteranen dames J. Bakker.
3 km. jongens: 1K. Benammar 2. P. Geels
3. M, Meyering
3 km. meisjes: 1. T. Veldhuizen 2. A.R.
Wichers 3. Y. Oortgijsen
In de jaren rond de Eerste Wereldoorlog
was Schoorls burgemeester A.J. Peeck de
pachter. Op zijn gele klompen kwam de
burgervader van tijd tot tijd kijken hoe de
zaken er in de Hargervaart voor stonden.
Bij de zandafgraving was het ene Kuijper,
die de eerste zandhaas was. Vier mannen
deden de hele dag niet anders dan de
lorries laden met het duinzand, dat be
stemd was voor de glasblazerijen, voor
metselwerk, steenfabrieken en vooral
werd gebruikt als stopzand.
Ook herbergiers konden het witte zand
best gebruiken als strooizand voor hun
café’s.
Tijdens de rustpauze mochten de laders
meerijden op de lorries naar de losplaats
in de Hargervaart. Na een stevige duw
kwamen de lorries op eigen kracht op de
plaats van bestemming. Hier moesten de
ó'-Ctoo.H. AWtewsairn/ h’ tfagieit.
De bekende Bergenaar Piet
Gootjes zal zaterdag 18 oktober
a.s. te gast zijn in het Tros Radio
programma ’’Onder de mensen”
gepresenteerd door Kees
Brusse.
in dit drie kwartier durende
programma wisselen de heer
Gootjes en Kees Brusse van ge
dachte over allerhande zaken en
natuurlijk heeft Piet Gootjes voor
deze gelegenheid een gedicht
gemaakt. Luisteren dus! Zater
dagochtend, 18 oktober 9.15-
10.00 uur, Tros, Hilversum II.
Wat een verleden. Wat een rijke Harger
historie, die Hargervaart. Laten wij er met
z’n allen nog even induiken. Nee, niet al te
letterlijk. Want zo fris is het allemaal ook
weer niet.
Hoe zei wethouder Piet Bootsma het ook al
weer tijdens de laatste gemeenteraadsver
gadering? "Aan de Hargervaart ligt nog
geen riolering”. En hij antwoordde dit op
de vraag van de burgemeester, hoe het
verder zou moeten met de rioolverorde-
ning met betrekking tot de vaart.
Wanneer we de geschiedenis aan ons
voorbij laten gaan, dan leert die, dat meer
dan vier eeuwen geleden de duinen eigen
dom waren van de domeinen de graven
van Holland. In dit gebied maakten de in
woners van Schoorl er aanspraak op. Het
was een soort gewoonterecht, dat men
zand mocht halen, als men dit nodig had.
Op 16 maart 1597 werd dit in een acte vast
gelegd.
Op 10 februari 1613 schreef de toenmalige
sekretaris van Schoorl W. Gherritszn, een
brief aan de houtvester uit die tijd, waarin
nog eens werd gewezen op deze afspraak.
De houtvester was Reinier van Oldebarne-
velt. De Schoorlse secretaris pleitte er in
zijn brief voor, dat ”ONSE ARME INGE-
SETENE” dit recht zouden behouden.
I storrn rukt alle bladeren los
strooit ze door het kale bos.
■2at u in onroerend-goed-zaken niet
sciudden en schakel tegen het normale
let een vakman in zoals:
vooreerste klas
Kerkedijk 13, Bergen
Tel. 02208-5187
Tevens kunnen wij uw isole-
'er|de (dubb.) beglazing
erzorgen en de subsidie
^jarvan aanvragen.
Groet. - De Hargervaart Wat is ie in de publiciteit geweest. Wat is er over ge
discussieerd. Het rustig kabbelende water langs de Slaperdijk, de polder in,
richting Noordhollands Kanaal. Rustig kabbelend, maar soms ook onstuimig.
Met kleine schuimkopjes, met een variant op de mens, die er immer mee te
maken heeft gehad. Soms met het schuim op ”de bek”.
De HargervaartWanneer de oevers zouden kunnen spreken
Belangrijk bedrijf
De losplaats bij de Hargervaart. Links de
"kroeg” en het winkeltje
getrokken. Een reisje naar Amsterdam
kostte zo’n drie tot vier dagen. Het ging
allemaal wat sneller bij een gunstige wind
met de zeilen in de mast. Een enkele maal
kregen de schippers een "lift” van een
speler. Maar de paar piek, die de schipper
hiervoor moest dokken, kon nauwelijks
worden gemist. En reserves mochten niet
worden aangesproken. Bij een strenge
winter, dus als er niet kon worden gevaren,
aten de schippers met hun gezinnen ”van
de mast”, dus van de spaarcentjes, voor
zover deze niet al in de kroeg van eigenaar
waren verwisseld.
>:«Si
■/r
4 .4
4 /4 J
