Will Conijn en Wil Janssen schreven
iO
boekje o
I
■fSr/t-
bij
Wintersdiildci
USB
Banken
gedenkplaat
Nieuw
onderkomen
Dijk te Kijk
Vereniging heeft
driehonderd
vrienden
I
Nieuwe leden
krijgen boekje
i
L i
Jan Kamp. Üw huis is ons visitekaartje
de dijk
te kijk I
I
Hoogheemraad
trots op
Prince George
Kerst- en
nieuwj aarskaarten
bruiken om verhaaltjes te illustreren
enz.
WOENSDAG 20 DECEMBER 1989
1989
DE DUINSTREEK
PAGINA 15
Hl
Samenstelling: Jouke Minke ma
issen
igöWlll
g©.
„Van slagschip tot
kustverdediging”
Achtste uitgave van
„Vrienden van de
Hondsbossche”
Glorietijd voorbij
I I
O
In december 1921
strandde
het schip op de dijk
In boerderij van Kroon
ALKMAAR/CAMPERDUIN - In het gemeenlandhuis van het
Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier in Alk
maar, hebben de beide auteurs Will Conijn en Wil Janssen een
boekje over de Prince George gepreseneerd. „II.M.S. Prince
George, van slagschip tot kustverdediging” is de titel van de
achtste uitgave van de kring van „Vrienden van de Hondsbos
sche”. Een fraai boekwerkje met tal van informatie en foto’s van
deze legendarische, onterecht gekwalificeerd als Engelse krui
ser. De schrijvers willen benadrukken dat het inderdaad om een
voormalig slagschip gaat, dat nu nog als wrak tegen de Honds
bossche Zeewering ligt. En daar nog immer dienst doet ais kust
verdediging.
Alle schilders zetten deze winter hun beste beentje voor met 50 gulden
bonus per man per dag. Kamp en z’n mannen doen er nog ’n schepje
bovenop. Wanneer u tussen 8-1 -’90 en 23-3-90 uw schilderwerk aan
onze vakkundige handen toevertrouwt, schilderen wij gratis de wanden
van uw keuken, badkamer of toilet mee.
Informeer daarom nu bij ons naar de subsidieregeling voor de
winterschilder. Wij maken graag vrijblijvend een offerte.
JAN KAMP’S SCHILDERS EN INTERIEURAFWERKERS
ANTHONIUSSTRAAT 49, BERGEN, TEL. 02208-12574/12006/99009
Prince George werd in
twee jaar geschreven
w'
-
- -
I
tfl
H
S
■Éij
J.M.
Het gebouwtje waarin het museum De
Dijk te Kijk, in Petten zal in de loop van
het volgend jaar worden gesloopt,
waarna er nieuwbouw voor in de plaats
komt. Dat deelde dijkgraaf G. Ris mee
tijdens de presentatie van het boekje
over de Prince George. De eerste expo
sitie die er in de nieuwe huisvesting zal
Er zal, nabij het wrak van de Prince
George, aan de Hondsbossche Zeewe
ring een rustbank worden geplaatst.
Bovendien zal het Hoogheemraad
schap er een gedenkplaat neerzetten,
waarop een pakkende tekst en infor-
is te zien zijn is die over de Prince Geor
ge.
De beide schrijvers van het boekje
over het Engelse slagschip, Conijn en
Janssen, zijn overigens voornemens om
binnen niet al te lange tijd een compleet
boek te gaan schrijven over de Prince
George ,,van A tot Z". Er is tijdens en na
het gereedkomen van deze uitgave nog
zoveel materiaal bij het schrijversduo
binnengekomen, hetgeen een vervolg
zeker rechtvaardigt. Bovendien zal het
tekstueel ook kunnen worden uitge
breid en er kunnen meer foto’s worden
geplaatst. Kortom, een boek om nu al
naar uit te gaan zien. En dat komt na
tuurlijk t.z.t. in de boekhandel.
-tUs T895
Dijkgraaf G. Ris overhandigt de tekst
van de gedenkplaat die bij de Prince
George op de dijk wordt geplaatst aan
J. Schilstra (rechts).
De auteurs Will Conijn (links) en Wil
Janssen (rechts) bieden hun eerste ex
emplaar van de Prince George aan
Vriendjes en Vriesman.
REGIO - In veel huizen komen rond
de jaarwisseling tal van goede wensen,
vaak op mooie en ook dure kaarten.
Bewaart u die? Prima! Maar mis
schien ruimt u ze op. Is het niet wat
jammer ze weg te gooien bij het oud
papier?
In huize Zonnehove te Son (N.-Br.)
waar dubbel gehandicapte kinderen
worden verzorgd, doet men er nog van
alles mee: naar onderwerp verzame
len. Collages maken, uitknippen, ge-
De glorietijd van de Prince George
was in 1915 nagenoeg voorbij en een
jaar later werd het schip buiten dienst
gesteld. Enkele jaren heeft het toen
nog dienst gedaan als havenservice-
en hospitaalschip onder de naam van
Victorious II in de wateren rond het
Britse Chatham. In 1919 werd het, wat
de naam betreft, weer in ere hersteld.
Op 29 januari 1921 kwam het voorlo
pige einde. Het schip werd verkocht
aan een sloopbedrijf en doorverkocht
aan een Duits bedrijf.
Conijn en Janssen zijn bij het samen
stellen van hun boekje beslist niet over
een nacht ijs gegaan. Janssen vertelde
dat talloze instanties, musea in bin
nen- en buitenland, archieven,
scheepvaartbedrijven en andere orga
nisaties zijn aangeschreven alvorens
de eerste letters aan het papier werden
toevertrouwd. Maar het uiteindelijke
resultaat is dan ook bewonderens-
waardig. Een boekje om te bezitten.
I
matie over de Prince George. De plaat
is tijdens de ten doophouding van het
boekje over de Prince George al sym
bolisch overhandigd door dijkgraaf G.
Ris aan de voorzitter van de Vrienden
van de Hondsbossche, J. Schilstra.
Het is echter alleen verkrijgbaar voor
leden van de „Vriendenkring”. En el
ders op deze pagina leest u hoe men lid
kan worden voor slechts vijf gulden
per jaar.
Aan de Weser in Duitsland waren
nogal wat bedrijven die, na de eerste
wereldoorlog, van over de hele wereld
sloopschepen kochten om het ijzer- en
staaltekort in Duitsland op te heffen.
Een sloopbedrijf in Brake kocht de
Prince George en er is een vermoede
lijke fraude in het spel. Echter, de
schrijvers Conijn en Janssen hebben
hierover in de archieven niets defini
tiefs kunnen vinden.
Met dit kostbare naslagwerk en do
cument hebben de schrijvers eindelijk
en definitief afgerekend met alle in
dianenverhalen, die.er jarenlang over
de Prince George de ronde hebben ge
daan. Er is nogal wat geschreven over
het „spookschip” uit Engeland, dat
zijn Waterloo vond tegen de dijk tus
sen Petten en Camperduin. Van quasi-
historie tot romantiek. „En nog”, zo
legt Conijn uit, „zijn we niet volledig.
Het vliegtuigje dat tegen het wrak van
het slagschip bij Camperduin te pletter
sloeg.
van Wijsmuller kwam het slagschip
assisteren. Maar die werd geweigerd.
Per sleepboot kwam Hayter met zijn
bemanning aan wal en kreeg onder
dak in de boerderij van de familie
Kroon in Camperduin. Hayter blijkt
dan een groot komediant te zijn want
hij geeft telefonisch blijk van zijn
woede als hij „met Engeland belt”.
Men kon toen roeiend niet meer naar
het schip terug. Deze episode, en het
vervolg tot en met de bulderende
stranding hebben de schrijvers ont
leend aan het relaas, in de eind jaren
zestig beschreven door ondergeteken
de in de Verenigde Noordhollandse
Dagbladen.
Het slot van het verhaal handelt dan
over wat naslaginformatie uit diverse
dag- en weekbladen, over tal van tech
nische gegevens van de Prince George,
over getuigeverklaringen en tenslotte
over een vliegtuigongeluk. Piloot De
Knegt van een Fokker jachtvliegtuigje
raakte slechts licht gewond toen zijn
toestel te pletter sloeg tegen een kabel,
die vanaf het achterschip naar de
voormast was gespannen. De toenma
lige dr. Heringa uit Schoorl verleende
eerste hulp. En De Knegt werd naar
het Marine Hospitaal in Den Helder
gebracht.
vroegere dijkwerkers nog even „rui
ken” aan veel materiaal, dat na de
stranding en tijdens de sloop van het
schip is overgebleven. Een collage
vormde een kleine tentoonstelling in
het gemeenlandhuis van Hoogheem
raadschap.
De Prince George, een schip met een
rijke historie. Rijk beschreven ook
door Conijn en Janssen. In december
1921 bulderde het slagschip op het ba
salt van de Hondsbossche Zeewering.
Het zou, maar dit even terzijde, de eer
ste grote klus betekenen van de pas
benoemde strandvonder Simon Gut-
ker. „Een stranding met een luchtje”,
zo concluderen ook Conijn en Janssen.
„Een vreemde zaak”, om het wat eufe-
mistischer te beschrijven. Want één
ding is zeker, kapitein Hayter wist van
een hoge verzekeringspremie. Het
schip, op weg naar Duitsland zou...
moest zijn weg „voorgoed onderbre
ken”.... De Prince George werd op 22
augustus 1895 feestelijk tewater gela
ten. Een slagschip. een type schip, dat
mede de kern van de Engelse slagvloot
vormde. Het was een ideale oorlogsbo
dem, die het tegen elke tegenstander
kon opnemen. Projectielen die nage
noeg elke pantsering van de tegenpar
tij kon doorboren. In de jaren negentig
van de vorige eeuw stond de Engelse
oorlogsvloot bekend als de machtigste
ter wereld. In de scheepsbouw kwam
in de loop van de begin jaren negentig
nogal wat verandering. Schepen wer
den groter en de snelheid werd belang
rijk opgevoerd. Duidelijk dus, dat de
Prince George bij het uitbreken van de
eerste wereldoorlog in 1914, al danig
verouderd was. In juli van dat jaar was
de bodem het vlaggeschip van het ze
vende eskader slagschepen. Een be
langrijke oorlogstaak kreeg de Prince
George in de oostelijke wateren van de
Middellandse Zee. Deze episode
wordt door de auteurs van het boekje
uitvoerig beschreven.
De weersomstandigheden werden
er niet beter op en grote, hoge golven
stortten zich over het eens zo roem
ruchte schip. Een Hollandse sleepboot
Nog steeds worden we bijna dagelijks
bedolven onder een lawine van infor
matiemateriaal. We zouden er nog wel
drie uitgaven aan kunnen toevoegen.”
De belangstelling bleek in 1981
ruimschoots aanwezig om het initia
tief te starten en de kring groeide
langzaam maar gestaag naar een hui
dig aantal van ruim 300 vrienden. De
eerder veschenen uitgaven, elk waar
devol en van goede kwaliteit, hebben
aan de groei en de bekendheid van de
kring van Vrienden van de Hondsbos
sche, zeker bijgedragen. Het waren:
1. Petten en dé Hondsbossche Zeewe
ring in kaart, beeld en reconstructie,
1466-1614 door H. Schoorl (1981).
2. De Rijndijk bij Petten en de kust-
ontwikkeling tussen 1296-1466, door
H. Schoorl (1982).
3. Geologische geschiedenis van de
Hondsbossche Zeewering, door dr.
E.F.J. de Mulder, Rijks Geologische
Dienst (1983).
4. De Hondsbossche, het leven buiten
en binnendijks, door Cor Eijerman
(1984).
5. Mens en bodem achter Hondsbos
sche en duinen, door A. Schermer(f),
plus een kaartbijlage (1985).
6. De invasie van de Engelsen en de
Russen in Noord-Holland in 1799 en
de Hondsbossche door J.J. Schilstra
(1986).
7. Kustgenese - kust genezen? Bijdra
ge tot de discussie over de kust van
Noordhollands Noorden, door H.
Schoorl (1987-1988).
8. H.M.S. Prince George, van slag
schip tot kustverdediging, door Will
Letterlijk als een rots in de branding
ligt de Prince George aan de Honds
bossche Zeewering. Het deels gesloop
te schip mag daar tot in lengte van
jaren blijven liggen. En het Hoog
heemraadschap is daar maar wat trots
op en blij mee. Men kan zich eenvou
dig geen goedkopere en effectievere
golfbreker wensen. Dijkgraaf G. Ris
weet te melden, dat zijn schap het eni
ge ter wereld is, dat zich verzekerd
weet van een dergelijke zeekering en
zandwinner. Kortom een prima kust
verdediging.
Maart 1981 waren de in 1977 begon
nen verhogingswerkzaamheden aan
de Hondsbossche Zeewering in het ka
der van de Deltawet voltooid. „De dijk
verzwaard, het land bewaard”, luidt
de spreuk op de gedenksteen. Ter gele
genheid van dit gedenkwaardige kar
wei gaf het hoogheemraadschap
Noordhollands Noorderkwartier een
herdenkingsboekje over de lange en
bewogen geschiedenis van de Honds
bossche uit, dat door de heer J.J.
Schilstra werd geschreven. Bij het sa
menstellen van dit boek, De Honds
bossche, moesten een groot aantal on
derwerpen niet, nauwelijks of onvol
doende besproken blijven. Reden
waarom toen initiatieven werden ge
nomen om de belangstelling te peilen
naar een publikatiereeks over onder
en onbelicht gebleven facetten rond
het fenomeen Hondsbossche. Als vorm
werd destijds voorgesteld voor dit
doel een vriendenkring op te richten.
De kring van Vrienden van de Honds
bossche is ondertussen een heel eind
op streek en gegroeid naar een vol
waardige activiteit van jaarlijkse pu-
blikaties.
Zoals al in het hoofdverhaal ge
meld, is, evenals alle andere uit
gaven van de Vriendenkring van
de Hondsbossche, ook het achtste
deel niet in de boekhandel ver
krijgbaar. Toch is er een bijna
niet goedkopere manier om er
aan te komen. Men kan zich opge
ven als lid van de Vriendenkring.
En voor elke publikatie is men
dan vijf gulden verschuldigd. Dit
wordt per acceptgirokaart gere
geld. Zelfs de zeven eerder uitge
geven boekjes, zoals die elders
staan vermeld op deze pagina,
zijn nog te koop voor vijf gulden
per stuk. Maar men moet zich dan
ook wel opgeven als lid. Er kan
worden geschreven met kring
van Vrienden van de Hondsbos
sche, Postbus 22,1800 AA in Alk
maar. Gebeld kan er ook worden
met Hoogheemraadschap Alk
maar, tel. 072-193636 en dan vra
gen naar de heer W. Messchaert.
Hiermee zou de stranding bij Camper
duin immers te verklaren zijn geweest.
Nadat de Prince George van Chatham
naar Sheernis is versleept komen er
twee Britse sleepboten aan te pas (de
Joffre en de Ployer) die de reis aan
vaardden over de Noordzee met als
bestemming de Duitse havenstad Bra
ke. „Het casco was goed verzekerd”,
melden de schrijvers met een uitroep
teken. Onder leiding van kapitein
Hayter, bijgestaan door een aantal
runners, verliep de reis aanvankelijk
voorspoedig. Voor de Nederlandse
kust ging de Prince George voor an
ker. De twee slepers gingen terug naar
Engeland om... te gaan bunkeren (ook
al een vreemde zaak).
Via een loopbrug kwam het sloopmate riaal van de Prince George aan wal.
Wilt u uw kaarten voor dit doel af
staan dan gelieve u ze te doen toeko
men aan de St. Adelbertabdij te Eg-
mond-Binnen, met vermelding „Zon
nehove, Son”. Bij voorbaat dank.
De schrijvers hebben ruim twee jaar
lang aan him boekje gewerkt. Conijn
legt uit hoe hij in de zomer van 1986,
lopend langs de Hondsbossche Zeewe
ring werd geconfronteerd met de over
blijfselen van een, zoals hij even later
zou vernemen, vroegere sinaasappe
lenboot. Aanvankelijk kon niemand
hem vertellen wat de herkomst was
van de boot. Via veel informatie en een
ffiÖSÖSSSS
George nogal was geromantiseerd,
kwam Conijn in contact met Wil Jans
sen. Nadien begon het „graafwerk” op
grote schaal. En langzaam maar zeker
werd de legpuzzel (bijna) compleet.
Stukje bij beetje werden de contouren
van de Prince George voor de beide
mannen zichtbaar en tekende zich het
uiteindelijke resultaat af. Het resul
taat in boekvorm werd door beide
schrijvers overhandigd aan twee oud
gedienden van de Hondsbossche. Het
waren Jaap Vriendjes en Cor Vries
man (samen 175 jaar), die het eerste
exemplaar krijgen uitgereikt. Een uit
stekende gedachte van de organistie
om deze „stoere kerels” uit een grijs
verleden, toen nog werkzaam aan de
dijk, naar Alkmaar te halen om de
doop van het boekje bij te mogen wo
nen. Immers, het zijn vooral Vriesman
en Vriendjes geweest, die persoonlijk
de stranding van de Prince George en
alle gebeurtenissen daarna hebben
meegemaakt. Een brokje nostalgie
voor Vriesman en Vriendjes. Want
naast de presentatie van „hun” Prince
George in al zijn facetten, mochten de
t
I
A A
a&W.
Xz X.
1 i
