TL1
ZATERDAG-BIJVOEGSEL van
$LZ _V RJbT E A L A i: A ARDE R
NoV 6757117 Eebr. 1945
-0-0-0-0-0 -0-0-0-0-0-0-0-0-0-0 -0-0-Q-O 0 0 0 0 0 0 0 -ö 0—0 0 0 0 -0-0-0-0-0-
D E O II V E R 2 O E If L_ _UK E.
Onze me de we rker" X. ~X. schrijft ons:
Alle aandacht wordt dezer dagen geconcentreerd op het doen en laten van de
"grote drie", welke zicli inspannen aan Nazi-Duitsland politiek en militair de
genade sla i toe te brengen. Wij beseffen, dat van het wel sla. een van hun poging
de beslissing over zijn of niet-zi.,n ook van ons land afhankelijk is.V/at onze
eigen Nederlandse staatslieden te Londen en in bevrijd Nederl. nd inmiddels
doen of laten, lijkt in verband daarmede wel buitengewoon weinig belangrijk,
loch menen wij er goed aan te doen juist in deze dagen even aandacht te vragen
voor de figuur van onzen Minister-., resident Ge r brandy, d.e bezig is zijn kali
net geheel te reorganiseren. Want meer dan iemand anders is hij op dit o,ven-
blik de man die ons Nederlandse volk in de wereld vertegenwoordigt. Beter dan
een van zijn vrienden tot dusverre heeft weten te doen, heeft onlangs een van
zijn ergste vi jenden hem weten te karakteriseren, toen hij hejji in een uitzen
ding van de B.N.G. "Gerbrandy, den onverzoenlijke" noemde. Voorzover dat order
even omst.-.ndl heden mogelijk is, willen we proberen hier iets te ze, gen
over dezen staatsman.
Toen in het voorjaar van 1939 De Geer zijn kabinet vormde, waarin voor het
eerist aan enice So ci aal -Demo era ten een plaat e! werd i'ngeruira&r-h4elden de An
ti-Revolutionairen zich over het algemeen afzijdig. Prof .Gerbrandy van deVrjje
Universiteit bleek echter bereid de post van Minister van Justitie in te ne
men. Ruim twee jaren later liet- De Geer zijn post in de steek. Zijn regering
vas in Mei 1940 naar Londen uitgeweken en in de voorzomer van 1941 was door
de aanval van Hitier op Sovjet-Rusland de internationale situatie grondig ge
wijzigd. Engeland en de Sovjet-IJnie sloten een verdrag waardoor, zoals nu wel
gebleken is, de vooruitzichten voor Duitsland buitengewoon veel slechter wer
pen. De Geer zes klaarblijkelijk geen kans onder die gewijzigde omstandivhs-
uen leiding te blijven even aan het Nederlandse schip'van staat en verkoos
"vergeten burger" te worden. Op dat ogenblik greep Gerbrandy het roer. Lij
heeft daarmede aan ons vaderland een onschatbare dienst bewezen. I/aars oh.i jn-
lijk v/as hij de enige, die o? dat ogenblik de leiding- kon overnemenAlbarda
de bekwame parlementaire leider der Sociaal-Demo craten, zou door ons vy..lc in
zijn geheel niet rl s minister-president zijn aanvaard. Ook de Rooms-iO*. l:holie -
ke ministers Vel ter en Steenberghe waren voor deze post niet de as ng:ev.'<: zenen.
De Calvinist Gerbrandy v/as de man voor dat ogenblik. Hij volgde Let vue beeld
van den groten En eisen staatsman Churchill, die reeds jaren te voren na4 in
gezien, dat, wie werkelijk tegen Hitler-Duitsland wilde optreden, tot een o-
vereenkomst met bet Kremlin zou moeten komen. Juist Gerbrandy - als vertegen
woordiger van die zeer typische Hollandse mentaliteit, die men vindt- in de
kringen der Gereformeerden - was in staat Nederland in deze nieuwe situatie
het Engelse voorbeeld te doen volgen. Van hem heeft ons volk het aanvaard,dat
hij terwille van de strijd tegen Duitsland, waarmede inderdaad géén verzoe
ning mogelijk wastot een accoord kwam met Rusland, waertegen hij en de zij
nen meer bezwaren hadden dan welke andere Nederlandse bevolkingsgroep ook.
Zijn regering heeft er naar gestreefd alle Nederlanders in de strijd, tegen,
den Nazi-tyren. te verenigen. Dat is hem niet geheel gelukt. Waarom speciaal
ie Rooms-Kacholieke ministers bij herhaling uit zijn kabinet getreden zijn ie
r ij niet geheel duidelijk. Minister Dijxhoorn .legde het amb^ van minister van
oorlog neer, omdat hij met de geall. niet tot volledige overebhetemming kon
komen. Minister Burger, voortgekomen uit de Nederlandse verzetsbeweging,kwam
pen val in verband met een minder gelukkige formulering van de regeringepoli-
iek tegenover collaborateurs. De twee andere Soc.-Dem.ministers vonden in
bet conflict- tussen hun jon,,ere partijgenoot en den Min,-Pres .aanleiding zich
terug te trekken. Wij tasten vooralsnog in het duister over de precieze mo
tieven der vers ohillende partijen in dit conflict, dat aanleiding werd tot, het
aftreden van het gehele kabinet.
Is minister Gerbrandy een erg lastig mens Best mogelijk Voor de leiding
var. het nieuwe Nederle.nd, waarop wij hopen, is hij waarschijnlijk niet de aan
gewezen man. Vermoedelijk is hij op sociaal en economisch terrein daarvoor te
oonaerva+.ief - evenels zijn grot® voorbeeld winston Churchill voor het Enge
land van na d«z« oorl-o-g dc wwigowczcn man zal zijn» Gerbrandy zelf vcr-
- ld aarde-
