VRIJE ALKMAARDER
historische re
redevoeringen.
Rede H.M. de Koningin
Het nieuwe Ministerie ingeleid.
t>%ten beroep op allen.
toekomstig
dUnms regeringsbeleid.
Nu of nooit!
Jy
OuiUitg.1 Stichting „De Vrije Alkmaarder" i.o. DSGBLAIl VOOR DIKMüllR EU OMGEVING Administratie: Westerweg 27. Telefoon 3250
TE- Dir.< M.J. Roggeveen; Hoofdred E. Ta. Collo UH0Ul-KU Advert pr. 15 c». p. m.m. m. een min. t. f 1.50
an klei Wnd. hooidred.: Jan C. Reuver. DONDERDAG 28 JUNI 1945 Abonnem.pr.25 ct. per week (voorloopig)
lagdepf- Redactie: Achterdam 20; Tel. 2274 2e Jaargang No. 676 lo.se nummer. 10 cent
J-F. i'
secre8^"*"""
Jrafei
oorüch/'of. Schermerhorn
ografei
king 1 I II
Iijks-F
Inge?
volIe<Gisteravond heeft Zijne Excellentie
»™>f. Ir- W. Schermerhorn, voorzitter
in de ministerraad, belast met de
SubseSemene oorlogvoering, een uitvoe-
17-ge rede gehouden voor de microfoon
in de zender „Herrijzend Neder-
-nd", waaraan wij het volgende
ln* i tienen:
en rijksgenoten,
Nadat het thans optredende kabinet
st grote voorrecht heeft gehad door
8 JCt.M. de Koningin bij U te zijn inge-
:id, rust op ons de plicht U allen een
tzicht te geven, zowel in de alge-
iene gedachten, die de formateurs
}zig ebben geleid, als wel zeer in het bij—
ander omtrent het te voeren beleid.
Zelden of nooit zal misschien een
ouw'gering in ons land zijn opgetreden
io n<*er zwaar<ler omstandigheden dan
1 ïans het geval is. Na er op gewezen
hebben, dat een nieuwe strijd be-
IQ int op een ander front, met andere
w apens dan door de voorgangers van
eze regering zijn gehanteerd was 't
preker een behoefte namens het Ne-
erlandsche volk te spreken over en
>t hen, die ons voorafgingen, op
-ier arbeid wij thans verder bou-
ren, door wier geestkracht, door wier
weet, bloed en tranen het ons moge-
jk is geworden de weg omhoog
zeer te betreden.
Voorts willen wij, zoo zeide hij,
ier ook onze erkentelijkheid betui-
»Uaien voor de hulp, die ons beroofde
^•aderland na de bevrijling op zo
ne'henig gebied van de geallieerden
1 leeft ontvangen. Het is ons een
vaarborg, dat wij ook in de toe-
:omst, waarin wij nog sterk van hun
m.iulp afhankelijk zullen zijn, niet te
im/ergeefs een beroep op hen zullen
loen.
Hierna gewaagde de min.-pres. met
Irote waardering van het beleid van
ninister Gerbrandy en H.M. de
foningin.
Eenmaal zal de geschiedenis, ver-
rolgde spreker, beter dan wij dat op
iet ogenblik kunnen, oordelen over
le betekenis van hetgeen het Lon-
lensche kabinet voor Nederland is
jeweest.
H. M. de Koningin heeft
gisteravond de volgende rede
voering uitgesproken:
Landgenoten,
Het nieuwe bewind is thans
gevormd, het eerste, dat op va
derlandse bodem is ontstaan na
onze bevrijding en waarvan op
twee na alle leden de bezetting
hebben megemaakt.
Wij staan nu als volk in zijn
geheel klaar om te beginnen aan
de opbouw van onze toekomst.
Het visioen, dat onze helden
en heldinnen voor de geest
stond, toen zij hun leven gaven
voor recht en voor vrijheid, wil
len wij thans tot werkelijkheid
maken.
Nu is het wachten voorbij en
tevens de alom gevoelde onze
kerheid. Het ogenblik is aange
broken, waarop vorm gegeven
kan worden aan onze toekomst.
De toekomst eist een democratisch
beleid, met vastberadenheid uit
gestippeld, welk beleid U zo
straks in de regeringsverklaring
zal worden uiteengezet.
Ik behoef U niet te zeggen,
dat er talloze moeilijkheden en
bezwaren, ja soms schier on
overkomelijke, op onze weg lig
gen- Naast de schaduwen kan ik
echter Goddank op sterke licht
punten wijzen: het feit. dat wij
in de donkere tijd, die achter
ons ligt, naar elkaar gegroeid
zijn, het duidelijk merkbare
verlangen naar eendracht, de
groeiende gemeenschapszin en
het onderling vertrouwen en
naastenliefde.
Een onzer eerste plichten te
genover God, tegenover onze
volksgemeenschap en tegenover
onszelf is de bestaande drang
naar saamhorigheid verder te
ontwikkelen en het hoogste en
beste wat in ons leeft in dienst
te stellen van onze volksgemeen
schap.
Wij willen ons ertoe zetten
onszelf geestelijk op te bouwen
en onze kinderen, elkeen naar
eigen overtuiging opdat wij als
volk de moeilijkheden, die wij
op onze weg zullen ondervinden,
te boven kunnen komen.
Immers, wij willen trachten
voortrekkers en baanbrekers te
zijn voor de nieuwe tijd, die vóór
ons ligt.
Een wereldtekort aan grond-
Nog steeds: in oorlog.
In onze 20ste eeuw is vaak gespro
ken over de zedelijke verolichting
van Nederland tegenover Indië. Deze
oorlog zal aan ons allen hoge eisen
blijven stellen en zal ook ons mate
riële herstel belemmeren.
Wij waren na de val van Java tot
het ogenblik van de nederlaag van
Duitsland met.in staat overeen
komstig onze betekenis deel te nemen
aan de oorlogvoering tegen Japan en
aan de strijd ter bevrijding van In
donesië. De historische slag in de
Java-zee, waarin de beste tradities
van de Koninklijke Marine, zoals die
zijn gevormd in de glorietijd van ons
stoffen, aan afgewerkte goederen
en aan sommige soorten van
voedsel en hierbij zij niet
vergeten de gebrekkige moge
lijkheden van vervoer dringt
voorlopig de gedachte, dat wij
onze toekomst géheel in eigen
hand hebben, naar de achter
grond.
Gaarne doe ik een beroep op
de vriendschap onzer bondgeno
ten om ons zoveel in hun ver
mogen ligt tegemoet te komen.
Wij zijn hun erkentelijk voor
hun geschenken en voor het
geen zij ons leveren in onze
nood.
Ook doe ik een beroep op hen
om te bereiken, dat uit Neder
land geroofde en als zodanig te
herkennen goederen, die in
Duitsland worden aangetroffen,
zo spoedig als dat kan aan Ne
derland worden teruggegeven.
Wij zullen onze bondgenoten
iri geestelijk opzicht hun hulp
vergoeden door een steunpilaar
te zijn in het nieuw ontstaande
Europa en wanneer wij ons land
weder kunnen opbouwen zullen
wij hun tonen, dat wij sterk
zijn.
Ik heb mij overtuigd van de
verwoestingen en van het ge
brek. dat er geleden wordt in de
meest geteisterde streken- Ik
doe een klemmend beroep op al
len die iets bezitten, dat de bit
tere nood kan lenigen, dit af te
staan ten behoeve van onze zo
zwaar beproefde broeders en
zusters. Zij hebben letterlijk aan
alles gebrek, aan het meest
eenvoudige en allernodigste.
Als wij ons straks mogen ver
heugen in de bevrijding van gro
ter Nederland onder de keer
kringen. waaraan onze jongeling
schap zo bereid is haar beste
krachten te geven, zal op ons de
plicht rusten het vernieuwde
koninkrijk op te bouwen.
De taak die ons wacht, en de
verantwoordelijkheid, zowel ten
opzichte van het vad<"jand ais
ten opzichte van ons Koninkrijk,
zijn ontzaggelijk groot. On dit
historisch ogenblik geldt Voorze
ker de spreuk: Nu of nooit.
Wij aanvaarden» met vertrou
wen die taak. Ons jongste ver
leden heeft bewezen wat wij
kunnen. Zij zal blijken niet te
groot of te zwaar voor ons te
zijn. God zal ons helpen.
Bijna voelbaar was gisteravond de
verbondenheid waarin het gehéle
Nederlandse volk in gespannen aan-,
dacht luisterde naar de beide waar
lijk historische redevoeringen, zowel
van H.M. de Koningin als van den
nieuwen minister-president.
Wij wisten, dat deze redevoerin
gen een nieuw tijdperk in de ge
schiedenis van het Nederlandse volk,
een tijdperk van herstel en vernieu
wing in moesten luiden- Wij wisten,
dat dit kabinet voor een grote, een,
zoals prof. Schermerhorn ook zeide,
schier bovenmenselijke taak was ge
steld. Wij wisten echter niet en had
den niet durven hopen, dat de twee
ledige taak van herstel en vernieu
wing tot een dergelijke synthese zou
kunnen worden samengevoegd, waar
door het aangekondigde beleid het
herstel op vele punten tevens ver
nieuwing van ons maatschappelijks
cultureel eri sociale leven zou bete
kenen.
Uit deze rede bleek en het waa
een verademing na het gevoel vat»
onzekerheid dat na de bevrijding op(
vele plaatsen bij het Nederlandse:
volk dreigende afmetingen aan ging
nemen dat op menig gebied bij da
regering het voornemen bestaat met
deskundigheid, met forse hand en
kennelijk na ernstige bezinning opj
de vele vraagstukken, aan te pak
ken. in te grijpen èn te bouwen.
Bij het luisteren naar deze wel
bijzonder gedegen redevoering vat*
prof. Schermerhorn. een redevoering,
die tevens een appèl was aan ons
aller burgerzin, speelde even door
onze gedachten de herinnering aan
de brallende, niets zeggende en door,
zinloos gebrul onderbroken redevoe
ringen van zekere voormalige „staats
lieden". Wij beleefden hier een deel
van het herstel van ons Nederlandse
volksleven en voelden ons gelukkig
in de wetenschap dat een democra
tisch geregeerd volk op een derge
lijke wijze voorgelicht wordt over
het voorgenomen beleid van haar
regering.
Het is ondoenlijk op onderdelen
van deze redevoering in te gaan. Wij
zullen zeker bij de uitvoering van de
aangekondigde maatregelen herhaal
delijk op een en ander terug komen
en dan de betekenis daarvan nader
bezien.
Nu of nooit, er oo of er onder!
Wij zijn ons allen bewust, dat we op
dit keemunt van onze Nederlandse
en misschien ook wel West-Europese
geschied">nis staan. Wij hebben na
deze rede verirouwen in een: er op!
Ook wii willen geloven aan de ge
zonde krachten in het Nederlandse
volk en willen medewerken en onze
olicht doen op de plaats waar wl|
zes+eid zen- E.T.-C.
Het is ons een voorrecht te kun
nen mededelen, dat prof. Ger
brandy zich bereid verklaard heeft
>r zijn volledige ervaring, zijn kennis
van de verhoudingen en ook de
t persoonlijke vriendschappen, die
hij zich in Engeland verwierf, ten
ei dienste van het vaderland te blij—
ei ven stellen, zulks in samenwerking
t< met de huidige regering en op de
wiize als door de omstandigheden
jl zal worden geboden.
^.Herstel en vernieuwing".
Het lijdt geen twijfel, dat in de
r-omschrijving van de opdracht ge
dachten zijn uitgedrukt, die de taak
«Ier regering bepalen, ten aanzien van
rpns geteisterde vaderland zelf.
t Niet de eenvoudige leuze: het moet
gilles anders worden, zal ons moeten
ileiden, maar wel een hersteld en
werdiept besef van goed en kwaad
van hetgeen voor de samenleving be
hoort te volgen uit het belijden van
ieders diepste levensbeginselen, hoe
verschillend die op zichzelf ook mo
gen zijn
volksbestaan, zijn gehandhaafd en
misschim overtroffen, was het
brandpunt in de wanhopige worste
ling, waa-m Nederlands-indië tijde
lijk ten onder ging.
Oude en nieuwe scheidingslijnen.
Bij de poging om een regering
samen te stellen op een wijze die niet
te schril afsteekt bij de geest waarin
tijdens de bezetting duizenden het of
fer van hun leven brachten, moesten
de formateurs ook nog met andere
factoren rekening houden dan met
beginselen en programma's der par
tijen, welke bij het uitbreken van de
oorlog in de volksvertegenwoordiging
waren gerepresenteerd.
Hierbij wees spreker op de houding
der voormalige illegaliteit tegenover
de zgn. legale wereld.
Het behoeft echter geen verwonde
ring te wekken, dat bij de gegeven
zeer grote verscheidenheid van over
wegingen een volkomen synthese op
ieder gebied niet kon worden bereikt.
Niettemin mag van het kabinet ge
zegd worden, dat het op brede basiS
tot stand is gekomen.
Nederland in de wereld.
En thans iets over het te voeren
beleid:
Betreffende het buitenlands beleid
verklaart de regering, dat die naast
de deelneming aan de oorlog tegen
Japan zal zijn gericht op de interna-
ionale samenwerking met al onze
