TJARDA NEEMT ZIJN ONTSLAG
Indonesië behandeld in de Tweede Kamer
».o,
Mohammedanen voeren
„heilige oorlog"
Gewest Nd.-Holland-Nrd
der S.D.A.P. bijeen
ij ze
>all{
klc
der
tes
e
^dei
t c
i wi
ie
-str
iet-
ijl
ij
ialf
ati|
?t i
di
igei
aa
•O.
ikti
die
eds
DINSDAG 16 OCT. 1945.
3e Jaargang No. 46-365.
kmaardeï
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING
UITGAVE. STICHTING. .DE VRIJE ALKMAARDER"
ACHTERDAM 20
TELEFOON 2274.
Mei Soekarno wordi niei onderhandeld
Naar in Den Haag vernomen wordt,
is bU besprekingen gebleken, dat er
over het in Indonesië te voeren beleid
verschil van inzicht bestaat tussen de
regering en de kortelings uit Japanse
krijgsgevangenschap gerepatrieerde gou
verneur-generaal van Nederlands-Indië,
jhr oir. A. W. L. Tjarda van Starken-
borgh Stachouwer met betrekking tot het
standpunt, dat tegenover de nationalisti
sche stromingen in het kader van dit
beleid valt te nemen.
De gouverneur-generaal meent ten
aanzien van dit gewichtige punt niet de
drager van de politiek der regering te
kunnen zyn en heeft om eervol ontslag
uit zUn ambt verzocht.
Van Mook weet
te doen staat.
wat hem
Het Reuterbericht volgens hetwelk de
eK-gouverneur-generaai dr. H. J. van
Mook verklaard zou hebben, dat hij be
reid was met Soekarno te onderhande
len. berust volgens de regering op een
misverstand, aangezien de ex-gouv.-gen.
uitdrukkelijk in tegengestelde zin geïn
strueerd is. Het is de regering trouwens
bekend, dat de heer Van Mook het
standpunt van de regering olledig deelt
Da minister van Overzese Gebieds
delen, prof. J. H. A. Logemann, zal
heden in de Tweede Kamer 'der Staten-
Generaal een verklaring afleggen over
de toestand in Indonesië.
Naar eerst thans wordt gemeld, heeft
het nationalistische blad „Merdeka" van
Vrijdag J.4. een oproep van de Moham
medaanse leiders gepubliceerd, die het
volk tot den opstand aanspoort. De
Koran wordt er veelvuldig in geciteerd.
Het artikel is ondertekend met „Cemat
Islam", ..Mohammedaanse Volk
Hierin wordt een beroep gedaan op alle
belijders van de Islam in Batavia om
bidstonden te houden voor alle geloofs
genoten, die in Batavia en omstreken
gevallen zijn, als het begin van een hei
ligen oorlog tegen de Nederlandse onge
lovigen. Voorts wordt allen belijders van
de Islam verzocht niet naar hun werk te
gaan en de rood-witte vlag half stok te
hüsen en zorg te dragen, dat alle ver
keer, ook dat van trams, rijwielen, taxi's
en paardentractie volkomen wordt stil
gelegd.
Soekarno protesteert.
Dr. Soekarno heeft een protest gezon
den aan generaal Sir Philip Christison,
den geallieerden commandant op Java,
waarin hij opmerkte dat de Britten „on
voldoende neutraal" waren. Hij beklaag
de zich er ever dat „wanneer de Neder
landse troepen beginnen te schieten, de
Britse en Brits-Indische soldaten hen
niet wegjagen, maar zich bij hen aan
sluiten. Het Indonesische volk is gereed
om zich tegen de Nederlanders te ver
zetten en hen te vernietigen als de Brit
ten en de Brits-Indiërs neutraal blijven.'
In het protest staat voorts, dat de pro
vocaties der Nederlanders de Indonesiërs
zo razend gemaakt hebben, dat als het
aan hen alleen gelegen had zij heel Bata
via met al zijn inwoners door brand had
den vernield.-'
Batavia wordt rustiger
la Batavia is het volgens ANP-Aneta
rustiger geworden, hoewel 's nachts
nog steeds schoten weerklinken in het
centrum. De fanatieke jonge Indone
siërs schijnen er genoeg van te hebben,
de barricades te bewaken en er veel
voor te voelen het veld te ruimen,
waar de Seaforth Highlanders en de
Brits-Indische troepen hen krachtig
aanpakken.
Ook Van Mook seinde, dat het wat
rustiger geworden was. De situatie i6
vooral gunstiger wat betreft de veilig
heid van de zich in Bandoeng en Bui
tenzorg bevindende krijgsgevangenen
en geïnterneerden.
Wat de Engelsen er van. denken.
Een correspondent van de „Times"
zegt over de Nederlandse troepen, „dat
2U zich
Senen over de Indonesiërs, dat zij
^echtlustiger dan welbewapend zijn. De
aansprakelijkheid voor het toenemende
aantal incidenten moet niet geheel aan
één zijde geweten worden.
Soekarno en zijn zelfbenoemde kabi
net schijnen zich niet op hun gemak te
voelen, doordat zij meer door de bewe
ging worden meegesleept dan dat zij
haar leiden, maar hun gezag is waar
schijnlijk groter dan men op het eerste
gezicht zou zeggen.
De Nederlanders geloven dat ze met
een paar schoten hun gezag kunnen
herstellen, de grote voorraden, die de
Indonesiërs aan wapens en munitie nu
bezitten, ten spijt.
De Nederlanders handhaven hun wei
gering om met Soekarno te onderhan
delen maar de correspondent zegt. dat
woorden als „Quisling" en „collabora
teur" in de tegenwoordige verhou
dingen weinig betekenis hebben. „Er#
zijn zelfs een of twee leden van Soe-
karno's kabinet die een niet onwaardi
ge staat van dienst hebben in het ver
zet tegen de Japanners".
Soekarno geen landverrader
OORDEEL VAN S.D.A.P.-ERS.
„Soekarno is geen landverrader, geen
collaborateur, maar een vrijheid-natio
nalist," aldus de heer Palar op een fede
ratievergadering van de S.D.A.P., giste
ren te Amsterdam gehouden.
De hele Indonesische nationalistische
beweging staat als een eenheid achter
hem. vooral nu het begeerde doel zo na
bij schijnt. Niemand kan na de publi
catie van de ministerlijst aan de grote
aanhang twijfelen. De belangrijkste Mo
hammedaanse Partij is vertegenwoordigd
in dat ministerie.
De hele Indonesische beweging is sterk
tegen terugkeer van het Nederlandse
gezag. Men weet daar niet, dat in Ne
derland andere voor Indonesië aan
vaardbare stromingen gekomen zijn en
zal deze ook niet vertrouwen. Hier is
evenmin bekendheid met wat ginds ge
beurt, anders had de minister van over
zese gebiedsdelen niet van een „incident
Soekarno" gesproken.
Een gewapend conflict zou zeer nood
lottige gevolgen hebben. Dat conflict
moet, aldus spr., tot elke prijs worden
voorkomen, ook al zou de regering met
Soekarno moeten onderhandelen. Een
beroep zal de regering moeten doen op
de Indonesische beweging en op Soe
karno persoonlijk. Als Soekarno zich
zou terugtrekken, zou hij bewijzen over.
e'en groot politiek inzicht te beschik
ken. Spr. acht hem daartoe in staat.
De heer J. E. Stokvis, lid van de
Tweede Kamer, zeide, dat de regering
het goed bedoelt. Gebroken zal worden
rr.et de koloniale methode. Indonesië zal
zelfstandig worden binnen het Rijksver
band. In de voorbereidingen daartoe ko
men nu de moeilijkheden.
Spr. wil de figuur van Soekarno alleen
politiek zien en vindt daarom veel te zeg
gen voor de weigering van de regering om
te praten met dezen man. Er kan niet
meer gesproken worden van 'n incident.
Kan en moet de regering nu toch niet
met Soekarno onderhandelen? Men moet
bedenken, dat anders mede door geal
lieerde invloed, de regering de zwakste
partij wordt! Zij verwacht contact van
uitgezonden NICA-ambtenaren met .na
tionalisten. Spr. noemt dit een illusie.
De daad kan en moet zijn de opname in
de regering van Indonesiërs.
Oplossing van dit conflict is nood
zakelijk, anders gebeurt er een ramp.
Nu is het ogenblik gekomen, dat' Neder
land inderdaad iets groots kan verrich-
enigszins provocerend gedra-4 'ten. Zo, dat men zonder bloedvergieten
kome tot een goede verhouding: Vrij
Nederland vrij Indonesië.
Moskou spoort Catalonië tot
opstand aan
Radi» Moskou heeft tot de be
volking van Catalonië een oproep
gericht om in opstand te komen
tegen Franco, „die", zo voegde de
omroeper er aan toe, „tot de oor
logsmisdadigers behoort".
In Lausanne is de Spaanse mil-
lionnair Oriol de persoonlijke afge
zant van generaal Franco, gearri-
veerd, om met den troonpretendent
Don Juan over herstel van de Spaan
se monarchie te onderhandelen.
In de Zaterdag gehouden vergade
ring van het gewest Noord-Holland-
Noord van de S.D.A.P. in „De Har
monie" te Alkmaar werden de voor
zitter, de heer W. v d. Vali, en de
secretaris, de heer P. S. v. d. Vaart,
herkozen. Tot penningmeester werd
de heer D. Metselaar te Zaandam
Denoemd en tot bestuursleden P.
Rodenburg, Enkhuizen; A. van
Braam, Purmerend; H. van Hulst,
Hoorn; mej. W. Krui, Schagerbrug:
K Sikma, Zaandam en S. Bakker,
Oostwoud.
De partijsecretaris K. Woudenberg
voerde het woord. Hg merkte op, dat
net Nederlandse volk veel radicaler
is gestemd dan voor 1939.
Kleinigheden
Redeneringen naar aanleiding van
een emmer brood op een trottoir
rand, bestemd voor den vuilnisman:
A. Gelukkig, dat er weer zoveel
brood is dat we het weg kunnen
gooien.
B. Als het nou toch over is.
C. Als je het nou niet lust.
D. Je mag toch doen wat je wilt.
Als je er maar voor betaald hebt.
E. Je kunt er nou toch niemand een
pleizier meer mee doen.
Eén practisch tegenargument. Als
U brood weg gooit, gooit U geld weg.
Dat kunt U ook doen in een collecte
bus.
Maar voor wie in de afgelopen ja
ren geen eerbied heeft gekregen
voor het leven en voor dat wat het
leven onderhoudt, is zelfs practische
raad in dezeweggegooid.
CEEBEE.
Portugal op de tweesprong
De politieke crisis in Portugal zal
binnen enkele dagen zijn hoogtepunt
bereiken, daar as. Donderdag de can-
didaatstelling plaat3 vindt voor de over
een maand te houden verkiezingen.
De tegenstanders van Salazar hebben
verklaard deze verkiezingen te boy
cotten, tenzij deze zes maanden worden
uitgesteld en een grotere mate van
vrijheid wordt toegestaan.
De Minister van Overzeese gebieds
delen, de heer Prof. Logemann, heeft
hedenmidag in de Tweede Kamer een
verklaring afgelegd over Indonesië,
waarin hij uitvoerig de politieke ach
tergrond en ontwikkeling van de laatste
5 jaren schetste. De Minister herinner
de aan de actie van de Gaboengan Po
litik Indonesia. welke in 1939 een vol
waardig parlement eiste. De Ned. Re
gering en het Parlement achtten de tijd
toenmaals nog niet rijp voor ingrijpende
hervorming. Na Mei 1940 heeft de In
dische Regering de voortgezette aan
drang steeds afgeweerd met het recht
vaardig argument, dat een verandering
van de structuur van het Koninkrijk
eerst in behandeling kon worden geno
men na de bevrijding van Nederland.
Ondertussen had H.M. de Koningin
in Haar radiorede van 10 Mei 1941 de
aanpassing van de structuur der Over
zeese Gebiedsdelen en de bepaling van
de plaats in het Koninkrijk aan de ge
wijzigde omstandigheden aan de orde
gesteld.
Op 16 Juni d.a-v. kondigde de G.G.
bij de opening van de Volksraadzitting
een Rijksconferentie aan welke bijeen
zou worden geroepen direct na terug
keer van de regering in 't moederland.
Óp 27 Januari 1942 schetste de Lon-
dense Regeringsverklaring de samen
stelling der Rijksconferentie welke alle
wensen en opvattingen der verscheidene
gebiedsdelen zou kunnen bespreken
binnen Rijksverband.
De Nationalistische Leiders, aldus de
Minister, waren dus allerminst onbekend
met de bereidheid tot herziening der ver
houdingen, hoewel aangenomen kan wor
den dat de fundamentele radiorede van
de Koningin van 6 Dec. 1912 in Indië niet
genoegzaam bekend geworden is. Even
min zal de eenheid tijdens het verzet hier
te lande gegroeid tussen Nederlanders en
radicale Indonesische Nationalisten vol
doende bekend geworden zijn. Des te
meer te betreuren is het, dat enkele In
donesische Leiders zich hebben laten ver
leiden om aan een Japanse haatcampagne
tegen de Nederlanders mee te doen. Tra
gisch ook, dat bekwamen Parindra en Ge-
rindo Leiders zich hebben laten meesle
pen in deze revolutionaire opzet, zodat
wij van het eerste moment af stonden
tegenover een geest, die verstandhouding
met deze mannen uitsloot.
De minister vervolgt dan zijn feiten-
exposé, waarbij hij de bezettingstijd voor
Indonesië schetste. De Nederlanders
werden geheel, de Indo-Nederlanders
grotendeels uit administratie, justitie en
bedrijfsleven weggevaagd, geïnterneerd,
vernederd en mishandeld. Maar ook de
andere bevolkingsgroepen werden zwaar
beproefd. Voorraden werden op grote
schaal weggesleept, importen werden
stopgezet enz.
Tegen deze achtergrond moet men de
activiteit der Japanners zien en men
kan zich indenken, dat de birinenkomea-
de geheime rapporten de indruk ble
ven wekken, dat de veroveraars er niec
in geslaagd waren de sympathie der be
volking te winnen.
JAPPEN MAAKTEN ZICH VAN DE
JEUGD MEESTER.
Indien wij, aldus de minister, de kracht
en het anti-Nederlands karakter van de
ctoor Japan ontketende revolutionnaire
beweging hebben onderschat, dan komt
dit voornamelijk door twee factoren.
De eerste factor is: We hebben onvol
doende inzicht gekregen in intensiteit
en omvang van de jeugdbeweging. De
Japanners hebben zich meester gemaakt
van de jeugd, deze vervuld van een ver
bit nationalisme en volgegoten met
blankenhaat. Het is naar mijn overtui
ging haar breidelloze emotionaliteit, die
thans het regime van Soekarno mede-
sleept.
De tweede factor is: De elementaire
kracht der nationalistische verlangens.,,
De leiders van de revolutionnaire be
weging hebben geweten, dat de Japanse
maarschalk Tirautsji het er om te doen
was hier, evenals in Birma, Indo-China
en de Filippijnen de United Natlons nog
zo groot mogelijke politieke moeilijkhe
den in de weg te leggen. Maar mis-
bemerkten, dat Japan ineenstortte, heb-
schien juist toen de inheemse leiders
ben zij gemeend de onafhankelijkheid te
mogen en moeten aannemen uit bezoe
delde handen.
(Verslag wordt morgen vervolgd).
