REEDS NA VIJF WEKEN EEN NOR
MALE GELDCIRCULATIE BEREIKT
BESCHAVING KAN SLECHTS
RUSTEN OP NAASTENLIEFDE
SJARIR'S KABINET
GEREED
De Gaulle tot president
gekozen
ECLATANTE ZEGE
VOOR TITO
WOENSDAG 14 NOVEMBER 1945.
Se Jaargans No. 71-390.
Ikmaaider
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING
UITGAVE. STICHTING. .DE VRIJE ALKMAARDER"
ACHTERDAM 20. TELEF. REDACTIE 2274. TELEF. ADMINISTRATIE 3971.
Pe geldsaneringeen gunstig verlopen operatie
Nieuwebelangrijke regeringsmaatregelen
Gisteravond heeft de minister van financiën. Prof. Lieftinck, in een uit
voerige rede, mededelingen gedaan over de resultaten der geldsanering, welke
thans vtff weken geleden in gang is gezet. Vit zijn rede bleek, dat men over
de resultaten zeer tevreden is en dat verdere deblokkering spoedig verwacht
kan worden. Voorts kondigde de minister enige belangrijke financiële maat
regelen der regering aan, waarvan de invoering van een tot heden in ons land
onbekend regerings-afbetalingsstelsel zeer de aandacht trekt.
De ontwikkeling van de geldsanering
heeft thans een punt bereikt, aldus de mi
nister, dat mij aanleiding geeft aan dit
onderwerp opnieuw een korte beschou
wing te wijden Geldvernieuwing is im
mers een zaak, die ieder van ons afzon
derlijk en ons aiien gezamenlijk in hoge
mate aangaat. Het is een onderwerp met
belangrijke economische en geldpolitieke
aspecten, maar niet minder heeft het een
morele kant. De vraag, wat ons volk met
zijn geld doet, is een toetssteen voor zijn
algemene levenshouding en voor zijn ver
mogen om aan het stoffelijk bezit die
plaats toe te kennen, die het in de waar
dering van de mens als individu en als
lid ener gemeenschap toekomt.
De overheid kan aan de geldhoeveelhaid
en aan het gebruik, dat van dat geld
wordt gemaakt, ongetwijfeld bepaalde
grenzen stellen. Daartoe is zij voorar in
tijden van schaarste verplicht.
De nauwe grenzen echter, die gedurende
de eerste weken van de geldvernieuwing
aan de geldhoeveelheid en het geldgebruik
moesten worden gesteld, zullen geleidelijk
aan verruimd dienen te worden.
Naarmate wü daartoe overgaan, worden
de eisen van zelfdiscipline groter en klemt
de noodzaak te meer, dat een ieder weet,
wat van hem wordt verwacht en op welke
belangen, die boven de zuivere persoon
lijke uitgaan, hü als lid ener zeer verarm
de en met het herr ;elvraagstuk worstelen
de gemeenschap zijn handelen zal hebben
te richten.
Waarom zo krap.
De zeer krappe toemeting van geld,
waarmede de vernieuwing van ons ruil
middel werd begonnen, vond voor een Qiet
onbelangrijk cfeel haar oorzaak in de ge
ringe voorraad bank- en muntbiljetten,
waarover de regering eind September be
schikte. Ook andere motieven golden daar
naast: lo. moeten wij voortaan zoveel
mogelijk van ons lopende inkomen gaan
leven en 2o. werd de volledige inlevering
en blokkering dienstbaar gemaakt aan een
registratie van het aanwezige geldbezit en
was het een machtig hulpmiddel tot de
ontwapening van de zwarte handel.
De minister bracht vervolgens hulde
aan het bankpersoneel en aan de ambte
naren van disfributie- en postkantoren en
van de postcheque- en girodienst voor hun
toegewijde arbeid in de afgelopen weken,
waardoor zij zoveel tot het welslagen der
geldsanering hebben meegewerkt.
Ik spreek van het welslagen der geld
vernieuwing, aldus de minister, en be
doel daarmede in de eerste plaats, dat
de operatie, die werd uitgevoerd, den
patiënt niet door een te sterk bloedver
lies of een gevaarlijke vertraging in de
bloedsomloop aan het einde van zijn
krachten gebracht heeft. Daarvan is
geen ogenblik sprake geweest.
Welke resultaten reeds werden bereikt.
Als resultaten noemde prof. Lieftinck
o.m. de morele winst, want de bereid
heid tot het verrichten van nuttige arbeid
Is belangrijk verbeterd.
Bovendien is door de .geldsanering de
twarte handel een der zwaarste slagen
Nederlandse credieten in de
V.S. worden ontdooid
De „Usis" verneemt uit Washington,
dat Fred Vinson, staatssecretaris van
financiën, daar verklaard heeft, dat
schreden ondernomen waren om dc
fondsen van Nederland en België in
de Ver. Staten, welke „bevroren* wa
ren, toen de Nazis deze landen bezet
ten, weer vrij t® geven.
Eind deze week of begin volgende
*al een Nederlandse delegatie naar
Now York vertrekken teneinde aldaar
besprekingen te voeren ovér de dé-
blokkering van de bevroren Neder
landse saldi in Amerika.
Prol. Lieftinck
kondigt aan:
EEN REGERINGS-
AFBETALINGSSTELSEL
EEN VERMOGENS
AANWASBtLASTING
EEN ALGEMENE
VERMCG^NSHEFFING
EEN STAATSLENING
DOOR GROOTBOEK
INSCHRIJVINGEN EN
SP AARCERTIFICATEN
toegebracht, div. aan dit euvel maar toe
gebracht kan worden.
Ook de economische gevolgen van de
geldsanering geven reden tot voldoening.
De hoeveelheid bankpapier die tot nog toe
in omloop is gebracht, vertegenwoordigt
een waarde van bijna 900 millioen gulden.
Het bedrag, dat op de girale rekeningen
staat, schat ik op ongeveer het dubbele.
Tezamen betekent dit. afgezien van de
zilverbons en het zinken geld. een circula
tie van ruim 8'/s milliard. De waarde van
het volksinkomen kan men bij de huidige
bedrijvigheidsgraad en het thans bestaan
de prijsniveau berekend op jaarbasis -
op ongeveer 5 milliard gulden ramen, zodat
de geldcirculatie zich naar ruwe schat
ting thans tot het volksinkomen verhoudt
als l tot 2. Naar vooroorlogse maatstaf ge
meten is deze verhouding aan te merken
als de normale. Dat dit resultaat reeds na
vijf weken kon worden bereikt. i$ zeker
verheugend te noemen.
Zie vervolg pagina 2.
Amer -Engelse samenwerking
inzake Palestina
De Britse minister van Buitenlandse
Zaken, Bevin, heeft Dinsdag in het La
gerhuis verklaard, dat Engeland en
Amerika een voorlopige regeling voor
de Europese en Palestijnse problemen
van de Joden voorstaan, hangende een
permanente schikking, welke aan de
organisatie van de Ver. Naties voorge
legd zal worden.
De Joodse Nationale Raad te Jeruza
lem heeft een algemene staking voor
heden geproclameerd als protest tegen
Bevin's verklaring; de Arabierea zouden
al even ontevreden zijn...«
Naar beslechting der geschillen?
De Chinese centrale regering heeft
zich volgens de „Times" tot de Sow-
jet-Unie gericht met het verzoek re
geringstroepen door de lucht naar
Mandsjoerije te mogen vervoeren om
de controle over te nemen in de
plaatsen die de Sowjet-strijdkrachten
verlaten.
Zowel de Centrale regering als de
communisten hebben er in toegestemd
hun politieke en militaire geschillen
voor te leggen aan een politiek consulta
tief comité, dat op 20 Nov. bijeenkomt.
Eerste faalt hef banditisme
onderdrukken
Het nieuwe Indonesische „Kabinet" be
staat uit de volgende personen: Sjarir:
minister-president (Binnenlandse Zaken
a.i.j Buitenlandse Zaken, Sjarifoedin:
Binnenlandse Veiligheid en Inlichtingen
a.i.t Soena;io: Financiën, dr. Abdoel
Karim: Verbindingen, dr. Moelia: Op
voeding, dr. Soewandi: Justitie, dr. Adji-
darmo: Sociale Zaken, dr. Damasatiawan:
Gezondheid, dr. Darmawan: Economie,
dr Poetoehena: Publieke Werken en
Hadji Rasjidi: minister zonder Porte
feuille.
In een interview verklaarde Soetan
Sjarir, dat de eerste taak van de nieuwe
regering zal zijn het banditisme te onder
drukken en de jeugd weer onder haar
gezag te krügea.
De meeste ministers heb
ben in Nederland gestu
deerd.
Dr. Soenario heeft te Leiden Economie
gestudeerd, dr. Abdoel Karim te Delft,
dr. Moelia, ook voor de oorlog bekend
als nationalist, promoveerde te Amster
dam. evenals dr. Adjidarmo, dr. Dar-
masatiawan studeerde medicijnen te Lei
den, Darmawan studeerde te Delft, Poe-
tcehena, die aan de technische hoge
school te Bandoeng studeerde, is de
enige Ambonnees in het kabinet", Ras
jidi studeerde te Cairo. De meeste leden
zijn ruim veertig jaar oud.
Ir Soekarno heeft het nieuwe kabinet
aanvaard
JAPANSE GENERAALS CAPITULEREN.
De Japanse generaals Nagano en Yama-
moto zullen, naar uit Batavia gemeld
wordt, hedenmorgen hun zwaarden aan
de Britten overhandigen, ten teken van
bun absolute overgave.
Luchtaanvallen op Soerabaja.
Gisteren hebben wederom een aantal
vliegtuigen van de R.A.F. huizen, straten
en Indonesische concentraties in de om
geving van Soerabaja aangevallen. In de
stad zelf drongen de Brits-Indische in
fanteristen opnieuw vooruit, ondanks het
vuur van Indonesische sluipschutters. Ge
allieerde tanks werden in de strijd ge
worpen en joegen de Indonesiërs uit en
kele stellingen.
Generaal De G&ntle ia gisteren door
de Asgemblée Constituante eenstemmig
gekozen tot president van de voorlopi-
g« Franse regering. Dit betekent du*
dat zowel de communisten ala rechtse
partijen zich voarlopig achter De Ganlte
scharen.
De Gaulle werd gekozen met 555 stem
men. Eén lid van de vergadering ont
hield zich van stemming. De Gaulle
heeft de opdracht, een regering te vor
men, aanvaard.
De Gaulle heeft van zijn verkiezing
een verklaring gepubliceerd, waarin hij
de voorwaarden uiteen zet. waarop hij
bereid is de nieuwe Franse regering te
,eiden. De Assemblé moet ten eerste
de regering toestaan „onafhankelijk
heid en gezag, zodat zij opgewassen ia
tegen haar taak".
De Assemblée moet haar taak beper
ken tot de practische mogelijkheden.
Het eerst nodig is, dat zij een constitu-
tie opstelt en de begroting behandelt.
Ondanks de volmachten voor de re
gering zal deze "verantwoording ver
schuldigd zijn aan de nationale afge
vaardigden.
De Joego-Slavische verkiezingen,
welke volgens Reuter zonder intimi
datie en onder zo goed mogelijke voor
zorgen voor geheime stemming gehou
den zyn, hebben een overweldigende
steun voor het régime van maarschalk
Tito opgeleverd.
De uitslag van deze verkiezingen be
tekent een mandaat tot het vervangen
van het koninkrijk Joego-Slavië met
zijn Servische predominatie, door een
bondsrepubliek, op basis van gelijk
heid in status van de zes samenstellende
provincies: Servië, Kroatië, Slovenië,
Bosnië, Montenegro en Macedonië.
Afflee voor 't Amerikaans Congres:
De Britse premier Attlee heeft g»s-
tetren het Amerikaanse Congres in een
gemeenschappelijke zitting van Senaat
en Huis van Afgevaardigden toegespro
ken.
De grootst© taak waarvoor wij ons
thans gesteld zien. aldus Attlee, is alle
mensen, voordat het te laat is, te
waarsechuwen dat onze beschaving al
leen kan blijven bestaan door de aan
vaarding en verwezenlijking in de in-
tetrnationale betrekkingen en in ons
nationale leven van Christelijk be-
beginsel, dat wij allen eikaars evenaas-
ten zijn.
Vernietiging en opbouw.
Over enkele jaren kunnen de vernie
tigende wapens, die thans ontworpen
worden, elk deel van de wereld bedrei
gen. In het licht van deze feiten heb
ik besprekingen geopend met uwen pre
sident ten einde met alle naties der we
reld te overleggen welke soort van we
reld wij noodzakelijkerwijs dienen te
hebben, wil de beschaving blijven
voortduren. Doch bij het bespreken van
de wereldvraagstukken is het m.i. een
grote fout voortdurend te denken c^an
oorlog en het voorkomen van oorlog.
Liever moeten wij denken aan de beste
middelen om de vrede op tet bouwen.
DE V, S. BEDREIGEN NIEMAND.
Attlee vervolgde: de Ver. Staten zijn
thans de machtigste mogendheid ter
wereld De strijdmachten van de Ve*
Staten, van Gr. Briitannië en die van
andere landen beschouwen wij echter
als middelen, die alleen in het belang
van de wereldveiligheid en voor het
bedwingen van een aanvaller gebruikt
dienen te worden.
Attlee zeide een toenemende samen
werking tussen de Ver. Staten en En
geland in het kader van de Ver. Naties
te wensen.
Sprekende als leider van de Brits»
Labourpartij zeide Attlee enkele voor
oordelen. welke de Amerikanen tegen
deze partij zouden kunnen hebben, uit
de weg te willen ruimen: Hij verklaar
de: „Wanneer de „big business" ta
machtig wordt, krijgt zij het karakter
van een monopolie en dan acnten wij
het niet verantwoord haar in handen
van particulieren te laten. Voorts hul
digen wij de mening, dat de economie
geleid dient te worden, wil de gewon#
man het hem toekomende deel krijgen»
