1945 Ikmaarder 1946 Een jaar van worsteling en herrijzing Duitsland en Japan werden vernietigend verslagen Directeur: M. 3. Roggeveen. Hoofdredactrice: E. Tas—Callo. MAANDAG 31 DECBMBLE 3 ga—' 3e Jaargang No. 106-327. tt— DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING UITGAVE. STICHTING „DE VK1JE ALKMAARDER" ACHTERDAM 20. TELEF. REDACTIE 2274. TELEF. ADMINISTRATIE 3371. Een blik ierug 1945 Het jaar van onze bevrijding, zal in onze geschiedenis een jaar van grote betekenis blijven, omdat Nederland zijn natioanle zelfstandigheid herwon. 1945. Een jaar van vreugde, doch ook één van harde nood, van verdriet om wie niet weerkeerden en teleurstelling om dat, wat van onze verwach tingen nog niet verwezenlijkt werd. Wanneer de ontzaglijke vele gebeur tenissen van dit jaar ons in gedachte voorbijtrekken, dan blijft naast de dankbaarheid om de bevrijding ook de verwondering. Verwondering dat wij, wijzelf dit alles in zo'n kort tijd bestek beleefden. Echter ook verwon dering dat zo snel een deel van het herstel tot stand kwam endat zo mei vergeten wordt. Het jaar begon ln de bitterste ma teriële en geestelijke nood. Geen ver warming, geen licht, geen voedsel. Om het in huis nog enigszins drage lijk te maken, werd het hout in eigen omgeving gekapt. Om 's avonds nog Iets te kunnen doen, werden de vreemdste uitvindingen gedaan, zodat een restantje van een ander vettig pre paraat, nog een hoek van de kille ka mer verlichtte. Tochten werden on dernomen op de fietsen met anti-plofs of zal te lopende, 0m nog wat voedsel van den boer te halen, dat dan op de noodkacheltjes moest worden bereid, 't la wel goed, ons deze ellende voor He geest te halen, opdat we nog eens even ln dankbaarheid gedenken, wel ke wonderen onze hujsvrouwen ver richtten en ook om "dankbaar te zijn voor de grote mate van herstel, die er op dit materiele gebied reeds is be reikt. aan den vliand verleende hulp ol steun". In de practijk van de zuive ring thans, zou de gewraakte uitdmk- king van miniater Burger hoogstwaar schijnlijk geen aanleiding tot ontslag m er zijn.... Als wij ons in April *rote Mg®1 afvragen, of de Duitsers Westelijk Ne derland zullen verdedigen, bemoedigt prof. Gerbrandy ons In zijn radiorede van 7 April. Hij verklaart. „Gemar teld volk van Nederland het ontzet nadert!" En inderdaad: 16 April is de bevrijding van Oostelijk en N. O Ne derland practisch voltooid. Doch April gaat de Wieringermeer onder water. Al Is het verdriet om deze ramp groot, wij allen voelen toch: het einde van de bezetting nadert. Een glimp van de bevrijding vangen wij op, als eind April de gealliëerde toe- stellen boven onze steden komen om voedsel af te werpen. Het eerste vre deswerk van het Bomber-command. 29 April eindelijk! Als we menen: de nood had niet nóg langer kunnen du ren, dan Wedt Himmler de onvoor waardelijke overgave aan. Het duurt nu niet lang meer, of ook wij in het Westen kunnen de Canadezen begroe ten en hoe. Dikwijls uitzinnig is de vreugde der bevolking. ..DENK EROM, RAZZIA'S!!" Vele malen hebben wij elkander op deze 'wijze gewaarschuwd, als de bezetters weer op 't pad waren, om ons van onze Tijwiel, die wij zo dringend nodig hadden, te beroven. Velen konden dikwijls de opgezette vallen niet meer ontwijken en moesten op smadelijke wijze afstand 'doen van hun vehikel. Anefo/Meyboom P. Naast deze materiele nood, die ook heel wat geestelijke ellende veroor zaakte, was er de angst. De angst om vader, zoon en verloofde. Het was ons Immers 2e Kerstdag 1944 door den Duit ser aangezegd, dat alle mannen zich moesten melden. 3 Januari werd er in een regeringsverklaring, via radio Oranje uitgezonden, met klem op gewezen, dat niemand zich moest melden, dat men in onderlinge solidariteit zou handelen en dat ieder die direct of Indirect zijn medewer king verleende aan de maatregelen van den vijand, t. „z. t. zou worden vervolgd wegens collaboratie. Mi nister-president Gerbrandy herhaalde een week later persoonlijk deze zeer duidelijke waarschuwing en nog een week later, kon ons de regeringsvoor lichtingsdienst uit Londen mededelen, dat 92 pet. van de aanmeldingsplich- tlge mannen hadden geweigerd. Het Nederlandse volk voelde zich on danks het doodsgevaar waarin het verkeerde sterk in dit eensgezinde verzet. Het Nederlandse verzet. Onge twijfeld zal ons volk daar, blijvend trots op kunnen zijn. In die tijd van ergste nood verzwakt evenmin de prachtige spoorwegstaking. Razzia's ln het gehele land. Niemand ts meer veilig. De kerken protesteren, de artsen schrijven Seiss Inquart en doen in hun brief mededelingen over de afschuwelijke behandeling van on ze gedeporteerde mannen. Als de nood het hoogst ls, lijkt de redding nog ver weg. Wel komt er het witte brood uit Zwedan. We zouden vroeger niet heb ben kunnen begrijpen, hoe een enkel brood zo'n vërlióhting in de nood kon zijn. Maar de bevrijding van ons land schijnt bij de grote rivieren stil te staan en watersnood dreigt in het ge hele Noorden. Na de aanslag op Rauter, volgen ln Maart massa-executies. De Vrije Alkmaarder meldde 20 Maart, dat ln Apeldoorn 75, in Haar lem 22 en in Amsterdam 52 Nederlan ders als „repressaille" voor het vuur- peleton de dood vonden. Inmiddels luisteren we met gespan nen aandacht naar wat er uit de vrije werld voor berichten tot/ ons komen. Er vinden in die tijd belangrijke wij zigingen in onze Londense regering plaats, waaronder het geruchtmakende ontslag van minister Burger naar aan leiding van zijn radiorede, waarin hij met betrekking tot de toekomstige zuivering zeide: „Het gaat niet om het vinden van begane fouten, maar om het vinden van hen, die fout geweest zijn". De regering achtte toentertijd een dergelijke uitlating „in strijd met de door haar gevoerde politiek van 'onverzoenlijkheid met betrekking tot n dan zijn wij bevrijd en kan het herstel en de vernieuwing, waarvoor ln de illegaliteit zo menig offer werd gebracht beginnen. Het Koninklijk gezin keert, enthou siast verwelkomd, in het vaderland terug. Ook stromen duizenden, bevrijd uit concentratiekampen en Arbeitslager, over onze grenzen. Prof. Schermerhorn en de heer Drees krijgen opdracht van H.M. de Koningin een nieuw kabinet te vormen en 27 Juni deelt prof. Schermerhorn in een ma gistrale radiorede de plannen van dit Weggebezemd Wint 1946 de vrede 1945: Het glorierijkste jaar van de geschiedenis" Maar de eerste schreden der Ver. Volken op het vredespad waren nog wankel Wu allen wisten, in het begin van1' 1945, dat de 'strijd, hoewel nog 1 niet ten einde, reeds beslist wzc Po oorlogswals deed Europese grond daveren; het Ardennen-offensief, de laatste stroohalm waar de Duitsers zich aan vastklampten, begon vast te lopen; Finland, Roemenië,, Hon garije en Bulgarije hadden voor de j aars wisseling reeds hun eens zo machtige bondgenoot de rug toege keerd; de R.A.F. en de Amerikaanse luchtmacht legden in dagelijkse aan vallen van ongekende hevigheid de leatste hand aan de „Ausradierung* van de Duitse industriecentra; huis voofr huis, ja kamer voor kamer ontworstelden de Rode legers Boeda pest aan de taaie Duitse tegenstan- MEI 1945. Het moment der capitulatie-onderhandelingen tussen Z.K.H. ■Prins Bernhard en Duitse autoriteiten te Wageningen. Anefo/W. v. d. Poll P. kabinet dat zich het herstel en de ver nieuwing tot taak heeft gesteld, mede. Doch de regering staat voor een ontzag lijke opgaaf, welke nog verzwaard wordt, niet alleen door de afwezigheid van voorraden, van transportmiddelen, van kolen en van machineriën, maar ook dóór vele arbeidsconflicten, waarvan de- stakingen in Rotterdam wel het meest het herstel in gevaar brengen. Wij maken kennis met nieuwe ele menten in ons maatschappelijk leven. Daar is het veelomstreden Militair Ge zag, dat toch ongetwijfeld de eerste en belangrijke stappen voor het op gang brengen van ons gedesorganiseerde ambtenarenapparaat heeft gedaan. Daar is de Nationale Advies Com missie, het college,, dat een schakel had behoren te zijn, tussen het kabi net en de nog ontbrekende werkelijke en nieuwe volksvertegenwoordiging. In ons politieke leven verscheen als nieuw element de Nederlandse Volks beweging, wier streven: de doorbre king van verouderde scheidslijnen, met succes bekroond schijnt te zullen wor den. .Vervolg 5e kolom. ders en trokken pp naaar Presburg en Weenen; op 12 Jan. zet maar schalk Koniev een krachtig offen sief in om het Silezische mijnge- bied te kraken. Drie dagen tevoren was de eindstrijd tegen Japan be gonnen met de grote landing op het eiland Luzon, door 800 Amerikaanse bodems uitgevoerd., Zo bloedde het agressieve oorlogs beest uit dodelijke wonden, maar in zijn laatste stuiptrekkingen klem den zijn klauwen vaster om de slachtoffers, die nog niet aan zijn greep ontrukt waren, en de rijzende dageraad der vrede deed ook scher per de gestalte van de tweespalt in het kamp der overwinnaars afteke nen. Het Poolse conflict is tot een twistappel geworden, die het eerste voedsel zal zijn voor een weder opkomend wantrouwen en in Grie kenland wordt een tragische broe derstrijd gestreden. Snel ontwikkelt zich de strijd in het Oosten tot een vernietigingsslag voor de Duitse le gers; Zjoekov zet op 14 Januari een nieuw offensief in vanuit twee brug- gehoofden over de Weichsel en ten Z. van Warschau. De Duitss iiniee in Polen storten met donderend ge raas onder de aanstormende Russi sche tanks ineen. Terwijl de gealliëerde legers in het Westen voorbereidingen treffen voor hun grote offensief, houden Churchill, Roosevelt en Stalin „er gens in het Zwarte Zeegebied" een conferentie (Yalta 7 Febr.). De Poolse troepen slaan een bruggehoofd over de Rijn bij Remagen (8 Maart); de Russen blijven met zevenmijlslaarzen op marcheren. De geniale Führer zet Vori Runstedt opzij en probeert het eens met Kesselring (22 Maart); voor Göring heeft hij blijkbaar geen ander hoewel het dag en nacht bommen regent op Berlijn en an dere steden van het „Duizendjarig Rijk". Op 25 Maart wordt in het Westen de laatste ronde ingezet over de successen ligt het „veilig heidswaas". Op 11 April komt het verras sende bericht, dat Simpson's tank colonnes bij Maagdenburg, aan de Elbe zijn! Temidden van de vreug de over de geweldige successen komt als een donderslag het over lijdensbericht van president Roose velt. Alom heerst rouw, maar de strijdorkaan woedt voort; over Wee nen, dat de dertiende valt; over het Oosten en Westen van Duitsland, waar de legers bliksemsnel nu op rukken in verschillende richtingen, over Japan, waar het éne industrie centrum na het andere nu een ge duchte beurt krijgt. Berlijn ligt onder Russisch vuur! Op 22 April nemen de beroemde kanonniers van Leningrad de be schieting van de Duitse hoofdstad ter hand; weldra regent het bom men en granaten op de stervende veste, de Russische infanterie baant zich reeds een weg naar het cen- trum. Op de 26ste valt Bremen en de Amerikanen onder Hodges schud den de Russen van Koniev bij Tor- ga de broederhand! Op Zondag 29 April verspreidt een extra-bulletin van ons blad het heugelijke nieuws, dat Himmler, (Reichsführer nu Hitier „im Nichts veschwunden" is), de onvoorwaar delijke overgave aan Engeland en Amerika heeft aangeboden! Wilde geruchten doen de ronde: Hitier zou stervende zjjn, Göring zou zelf moord hebben gepleegd en Beieren komt in opstand. De volgende dag stijgt de spanning nog. Hitier zou in zijn ondergrondse hoofdkwartier (onder de Tiergarten!) strijdende zijn gevallen een feit is, dat Mus- solini met 17 handlangers te Milaan zijn roemloos einde vindt. Eerst op 7 Mei een dag na de overgave door Blaskowitz van de vesting Holland kon de onvoor waardelijke capitulatie van Duits land worden gemeld. De vreugde van de Victory Europe Day (8 Mei) bruist over de wereld hoeveel tranen van dankbaarheid zouden die dag vergoten zijn? (Zie vervolg pag 2, 6e kolom) OUDE JAAR Och neen, ge behoeft er U niet toe te zetten de rekening van het afgelopen jaar op te m^ken, de gedachten zullen U immers bestormen op deze eerste oude jaarsavond, die wij sinds '39 vieren in een vrij land. En hoeveel zorgen er nog zijn, er zal toch nauwelijks één huis in ons vaderland zijn, waar de bevrijding niet met dankbaarheid zal worden her dacht. Zeker, de ergste rampen waren ons bespaard, wanneer wij gelijk onze Zuiderburen reeds de laatste avond van het vorige Jaar in vrijheid hadden mo gen doorbrengen. Herinnert ge U, hoe wij juist een Jaar geleden aUen een stuk wanhoop en wrok om het hart droegen, hoe wij elkander dof en gelaten de tries te feiten vertelden: de ellende van de razzia's, de cijfers der hongerdoden, de onverdragelijke successen van Von Rund- stedt in de Ardennen? Maar toch en hoe dan ook, het nationaal-soclallstische schrikbewind ls gevaUen en zo weinig vermag het ons nog angst' aan Jagen, dat het gericht dat ln Neurenberg vol trokken wordt onze belangstelling ter nauwernood op wekt. Hoe is het moge lijk dat deze kleine bange lieden zoveel rampen hebben veroorzaakt? Maar dat is tegelijk de tweede gedach te die ons -niet los laat: de ellende die dan toch maar veroorzaakt is. Wij be grijpen, dat wij van de verschrikkelijke gevolgen van de oorlog maar een klein gedeelte zien. En toch ls het al zoveel, dat het ons die blijdschap ontneemt, die gewoonlijk de dankbaarheid vergezelt. Vervult ons soms zelfs niet de angst, wanneer wij er ons rekenschap van ge ven dat de heerlijkste steden en de kostelijkste cultuurschatten zijn vernie tigd, dat de stad van Kant geplunderd wordt en het oude Weenen leeggeroofd, („eigen schuld", ik weet het wel) dat de ze Pyrrhusoverwinnlng „Die üntergang des Abendlandes" in zal luiden? En bo venal, is het niet een voortdurende nacht merrie, dat, nu de partij gewonnen heeft, die naar wij geloofden en nog vertrou wen, het recht aan haar zijde had, zij zelf zo ontzaggelijk veel onrecht doet of althans geschieden laat? Zouden deze gedachten niet als van zelf de meesten onzer bestormen? Mocht het dan zijn, dat wij ze vanavond tracht ten los te maken van het rumoer van de dagelijkse dingen en de wereldse strijd, dat wij, voor God staande, beseften de schuld voor deze geschonden wereld niet te mogen werpen op dien enen man of aan die en die mensen, die hun macht misbruikten Want al rust op ons aUen de schuld zeker niet gelijdeüjk en al is hét waar, dat er recht geschieden moet (zonder het fundament van het recht kan het huis der liefde niet worden gebouwd), wie onzer is zonder zonde? Zouden al deze dingen niet bovenal zijn geschiedt, omdat de volken bestaan uit mensen als wij? Maar als wij dit zien dan komt daar teyens lb ons leven de zekerheid, dat er neig zo veel kan worden genezen door wie in deemoed herstellen wil en dienen wil in Christus' geest, een met makkers aller landen, in de ene strijd P. v. d. MEULEN. ZIJ DIE STIERVEN Er waren „groten" der aarde, die dit jaar van ons gingen. Er waren vele minder groten. Er waren boven dien tienduizenden der „kleinen", die stierven in de concentratiekampen in ons eigen land, in Duitsland, in In donesië, in Thailand, in Japan.... Tienduizenden anderen vielen op de slagvelden en duizenden stierven voor de vuürpeletons. Dan zijn er nog de ongetelden die omkwamen van honger, uitputting en verdriet. Er waren dit jaar t veel gekende en ongekende helden die stierven, om uit hen een erelijst samen te stellen. Laten wij hen allen gedenken. Een biik terug De maatregelen van het nieuwe ka binet spraken het meeste tot ons volk ln de onder leiding van Minister Lief- tinck uitgevoerde geldsanering. Voor 22 October zijn vrijwel overal de tijdelijke gemeenteraden gekozen. 20 November werd de Staten-Gene- raal geopend. Een Staten-Generaal, daar is vrijwel het gehele Nederland se volk het over eens, welke zo spoe dig mogelijk in 1946 vernieuwd moet worden. 1946. Een enorme taak ligt er nog voor regering en volk. Allereerst hopen we, dat de Indone sische kwestie tot een bevredigende oplossing zal worden gebracht. Doch nog vele andere problemen zijn er. Reeds in 1945 vroegen zij onze aan dacht. De zuivering, zij zal zoveel mogelijk afgewerkt dienen te worden; de kwesties betreffende geïnterneerden en de al of niet uitvoering der dood straf: zij eisen beantwoording; de oor logspleegkinderen, zij moeten op ver antwoorde wijze verzorgd;- de perike len rond omroep en pers, zij dienen opgelost. 1945, het was een jaar van uitersten. 1946 zal een jaar van enorme krachts inspanning voor ons gehele volk zijn. Allen, die nimmer zullen weerkeren en die hun leven offerden voor ons bestaan: wij zullen ze niet mogen ver geten. Allen, die thuiskwamen en al len die hun bijdrage tot het herstel willen leveren: zij zullen eervolle en behoorlijk betaalde arbeid moeten vinden. De - regering van thans ver dient in haar streven naar herstel aller steun; de verkiezingen van straks eisen onze volle mede-verantwoordelijkheid. Vol moed 1946 in! De twaalf slagen Wanneer die eeuwige Zwerver, de Tijdt zijn mensenkinderen voert van het oude jaar in het nieuwe, dan is het, of Hij zijn oude, maar altijd rap pe voeten, een ogenblik laat rusten en ons omhQog tilt opdat wij onze blik ken kunnen laten weiden over dat, wat voorgoed achter ons ligt. En als het uurwerk van de klok dan zijn beschroomd en schor geluid ho ren laat, als waarschuwing dat de twaalf slagen welhaast komen gaan. De twaalf slagen die op dat moment zoveel voor ons betekenen, dan voelen wij ons kleintjes. Want deze twaalf slagen, zij nemen ons uit de handen, wat nimmer meer ongedaan gemaakt kan worden, al on ze fouten, ónze misstappen, onze laffe daden en de woorden van kleinzielig heid, alle beledigingen en vernede- ringen die wij anderen aandeden en de legioenen van lelijke gedachten, heel de menselijke rampzaligheid van één lang jaar wordt ons uit handen genomen. Maar ook de schaarse goede dingen die wij deden, de grote gedachten die wij koesterden en de liefde die wij om niet gaven: dze kostbare kleino den, zij zijn verleden. Wij worden stil wanneer de weeg schaal ligt op onze uitgestrekte hand en wij niet meer kunnen verhinderen, dat de éne schaal zo veel lager hangt dan de andere. Wij worden stil, voelen de aanwe zigheid van onze vrienden en huisge noten als een goedgezinde hand op onze schouders drukken; wij allen overdenken immers dezelfde dingen met verschillende gedachten. Wij schamen v,ia -filet verev mus- - gende bekentenis en voelen het als een zegen, bij elkander te zijn kinderen in het donker. Wij vergeven hem of haar, die met een luidruchtig woord, een kwink slag de stilte komt verstoren.... zou den wij niet allen wel een of meer herinneringen wjllen verdrijven?....- en deze luide tonen sterven reeds weer af, wijl zij geen weerklank vin den; de stilte omgeeft hen tegelijk met het rustige antwoord, dat een ver giffenis inhoudt. Wanneer de twaalf bronzen slagen vallen, dan staan wij op en omhelzen elkander. Het nieuwe jaar heeft zijn Intrede gedaan; een last glijdt van ons af en een nieuwe, ondanks alles, lieve last schuift de Tijd op onze schouders. Wij hebben ons voorgenomen wijzer te zijn en beter te doen dan voorheen. „Onze" Canadezen vertrekken Het Jaar van' onze bevrijding spoedt ten einde. De Canadese soldaten keren, na jarenlange afwezigheid, huiwaarts en daarmede breekt tevens het tijdstip aan, dat het hoofdkwartier voor Nederland, dat in Apeldoorn gevestigd was, wordt opgeheven. Het ingang van 1 Januari komen vele artikelen van de bon. Er is een testament van Hitier gevonden. Stemmen over de confe rentie te Moskou. Voor bijzonderheden zie pag. 3. 81 DE BEVRIJDER VAN NEDERLAND, VELDMAARSCHALK MONTGOMERY, WERD TIJDENS ZIJN BEZOEK AAN AMSTERDAM IN AUGUSTUS OP DE MEEST ENTHOUSIASTE- WIJZE ONTVANGEN. Zijn tocht door de stad werd een ware triomftocht. Aan de grens der gemeente werd „Monty" verwelkomd door burgemeester de Boer. Naast den veldmaarschalk minister-president Scher merhorn-. - - Anefo/Raucamp P,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1945 | | pagina 1