c
■VW
De papierfabriek Van Gelder Zoonen
bestaat 50 jaar j
SINTELS
I"
i Hl
5
i timm m*\
mS
Bim en de verdwijning van Moneypump Jr.
„Zalig rijn zij, die niet ragen
en nochtans geloofden". (Joh.
29. 20b.)
(dewi). Wie wij ook zijn en waar ook
wij staan, wij allen streven ln ons le
ven Idealen na. Ik zeg niet verheven
idealen! Voor ongeteld velen be
staan deze Idealen in een goede baan,
een zorgeloos leven, goed eten en
drinken, een klein beetje levensgeluk.
Het U mij verre deze idealen gering te
schatten. Zij liggen voor de hand en
hij die zegt in het geheel niet ln die
richting te streven, 16 veelal een klein
beetje een huichelaar. Waarmee Ik ook
al weer niets kwaads bedoel. Wij moe
ten elkaar ln het leven weten te zeg
gen waar het op staat.
Laten wij dus gerust die kleine dingen
die het levsn toch zoveel gemakkelij
ker kunnen maken, nastreven. Er
wordt van ons geen levensontvluchting
gevraagd, noch minder dat wö ons op
sluiten In een ivoren toren en met de
wereld en haar boosheid niet van doen
willen hebben. WIJ hebben te staan
midden ln het leven. Dèèr is onze
plaats. En dan mogen gerust die min
of meer materialistische dingen hun
recht hebben. Als je werkloos bent. is
esn goede baan Inderdaad een ideaal.
En dan ls het streven ernaar niet eens
enkel materialistisch. Voor een huis
moeder van een groot gezin met wei
nig inkomsten ligt ln 'n zorgeloos be
staan een blij wenkend verschiet. Bij
esn schraal distributiepakket lijkt goed
eten en drinken Iets heerlijks. En een
klein beetje levensgelukhunkeren
wij er allen niet naar?
Neen, deze kleine dingen kunnen
heel groot worden, heel belangrijk zijn.
Wij hebben echter wel te bedenken,
dat er hoger idealen zijn. Die na te
6treven geeft groter voldoening, geeft
het leven dieper zin. Zij. die daaraan
toekomen zijn de ware Idealisten,
Ik denk in dit verband aan de Idea
len van gerechtigheid, barmhartigheid
en naastenliefde. Ik denk aan zovele
andere Idealen, die den msns feitelijk
ln contact met het Eeuwige brengen.
Wanneer wij deze nastreven, dan
krijgt ons leven een andere inhoud.
Dan wordt het opgeheven uit de aar-
degelijkheid van het materiële, naar
een hoogte, waarop uitzichten op het
hemelse, het Eeuwige worden geopend.
Dan trekt de msns ujt in de wereld
pis profeet om het nieuwe te verkon
den. Dan wordt de mens tot geroepe
ne. Want Idealist zijn, wil zeggen ge
roepene zijn. Geroepen Iets tot stand
te brengen.
En hier krijgt het leven spanning.
Want zijn roeping volgend zal de
mens ervaren de kloof die er is tussen
ideaal en werkelijkheid. Zal hij erva
ren ook, dat het Ideaal in zijn abso
luutheid onbereikbaar en slechts te he
naderen. Dat is de eeuwige spanning van
den idealist. Verdwijnt die spanning,
dan .zal het Idealisme doodvallen.
Maar ook al is dan 't Ideaal onbe
reikbaar, het zal ons niet minder vast
houden. Al zisn wij het Beloofde Land
niet en zullen wij het nooit binnen
gaan, toch zullen wij altijd opnieuw
de weg inslaan, dieer henen leidt.
Gelde voor ons allen: zalig zijn zij,
die niet zagen en nochthans geloofden.
(te Velsen)
JN de 17e eeuw zwaaide® honderden
molens hun wieken tegen de Zaanse
hemel, hun molenwerk dreunde, hun
namen gaven kleur aan de taal: ..De
held Josua"; „De grauwe hengst"; „De
pronker"; „Het Guyswijf". In 1S99 was
reeds de eerste houtzaagmolen „Het
Juffertje" van Uitgeest naar da Zaan
overgebracht. In 1904 kwam de eerste
balkenzager te Westzaandam en ln 1919
de eerste papiermolen, die de toepasse
lijke naam „De Rauwer" droeg. Pel
molens, schors- en snuifmolens volgden.
Loodwltmolena, blauwsel-, mosterd-,
schelp-, zand-, run-, vol- en verfmolens;
de zeventiende eeuw zag ze alle ver
rijzen. Niet minder dan 432 molens ver
meldt Honig ln 1708 ln de banna Oost
en Westzaan en tussen de Jaren 1726 en
1799 noemt hij er 503.
Het begon met
een olienpolen
1"EGEN het midden ven de achttiende
eeuw trad met het verval ln de
overige Nederlanden, ook aan de Zaan
de achteruitgang ln. Het aantal molens
aan de Zaan verminderde door brand
en afbraak en werd niet meer aange
vuld. Van deze achteruitgang was ech
ter nog niets te bespeuren, toen Slmon
Pleterz. Fent ln 1665 het wlndrecht ver
wierf voor de oliemolen „De Eendragt",
die later de papiermolen worden zou
waar voor de eerste maal vellen met
het watermerk Van Gelder zouden wor
den geschept. In 1726 werd „De Eendragt"
verkocht aan Jan Pletersz. Coopman, die
de molen ogenblikkelijk voor het ver
vaardigen van papier Inrichtte, zodat mag
worden aangenomen, dat „De Eendragt"
van 17J7 af papier heeft gemaakt. 49 jaar
later, ln 1775 werd de molen eigendom
van Maarten Schouten êc Comp. te Wor-
merveer, de man die de stichter zou wor
den van het bedrijf, dat thans bekend Is
onder de naam van Koninklijke papier
fabrieken Van Gelder Zonen N.V.
Gelderland was de bakermat.
*|*OEN ln de latere middeleeuwen de
Noordelijke Nederlanden zich een
plaats gingen veroveren ln het econo
misch leven van West-Europa, was het
niet ln de eerste plaats de Industrie die
tot de opkomst dezer streken bijdroeg.
Landbouw en visserij eerst, daarna
scheepvaart en handel, waren met enige
stedelijke nijverheid de voornaamste
bronnen van bestaan der Noordelijke
Nederlanden onder de grafelijke regering.
Van de verschillende takken van nij
verheid konden uit de aard der zaak
slechts diegene tot ontwikkeling komen,
waartoe de geografische gesteldheid
deze streken de mogelijkheid bood ln
de eerste plaats de textielindustrie en de
brouwerij. De papierfabricage was aan
voorwaarden gebonden waaraan ons land
moeilijk kon voldoen. De bewerking van
het materiaal vereiste een kracht, die
vóórdat de windmolens ln gebruik kwa
men, ln Holland niét beschikbaar was en
die men elders ln de waterkracht vond.
Van een eigenlijke papierindustrie wi
het eerst ln Gelderland sprake, waar de
Veluwse beken, zowel de drijfkracht, als
het voor het bereiden der paplerstof
nodige zuivere water leverden.
In het rampjaar 1672 echter, toen de Ri
publiek door Engeland, Frankrijk, Munster
en Keulen tegelijk aangevallen werd, ver
overden de troepen van Lodewljk XIV Gel
derland. Verscheidene Gelderse papierma
kers namen de wijk naar Noord-Holland,
voornamelijk naar de Zaanstreek, waai"
Boekbespreking
.J
negen gedichten
J. C.
van
Bloem
REINIG heeft de dichter J. C. Bloem
tot de hoeveelheid in het Neder
lands geschreven dichtbundels bijge
dragen.
Maar men zou heel dichtend Neder
land (en Vlaanderen!) er met de haren
willen bijslepen en wijzen op Bloem's
enkele, met de jaren dunner wordèhde
verzenbundels, waarvan leder gedicht
en zeker de negen (eigenlijk tien) ge
dichten, die „Sintels" vormen meer
waard is dan alle virtuoos ln elkaar
gezette poëzie der z g. jongeren, Jong
sten en al wie tegenwoordig meer de
tijd vindt gedichten te schrijven. Wat er
sinds de bevrijding voor het publiek
gebundeld verschenen is heeft, behalve
werk van Aafjes en Achterberg, geen
waarde. Acht cle ene helft het nodig
nutteloze en onnozele mededelingen te
doen over een gefingeerd zieleleven,
de andere tracht tevergeefs te dromen
ln de afgelopen oorlog. Over de eerste
groep kunnen we meer gerust zijn dan
over de laatste: de verveling zal bin
nenkort wel bezit van dit soort dichters
nemen en dan zullen de lange haren,
het baardje en alle andere bij het
„vak" behorende attributen wel ver
dwijnen, waarmee tevens de terugkeer
tot het „normale" leven In verband
staat.
De andere op de oorlogsherinneringen
vegeterende groep zal halsstarriger blij
ken, niet omdat zij meer kracht bezit,
maar omdat het ophalen van h%t leed
en de daden van de oorlog, die men
zelden Intensief heeft ondergaan en
meegemaakt, den burger bij tijd en
wijle goed doet. Déze oorlogspoëzie a
posteriori liegt en de leugen is aange
naam voor een slecht geweten.
De door deze dichters geschreven
poëzie wordt uit de aard der fijnzinnige
zaak door critische geesten becritiseerd
De zielsschone gedichten vinden altijd
wel fijnbesnaarde besprekers, bij wie
men les kan nemen in het verzen lezen
en die door hun vernuftig intellect in
staat zijn uit enkele regels meer phllo-
sophie en lering te halen, dan de ge
achte poëet ooit kende. Aan de andere
njde staan de critici-uit-hoofde-van-een-
beroep, die menen, zoals Greshoff eens
schreef.dat bij poëzie een pSar graden
koorts past. Het liefst vertelt men het
van oorlogsleed, resp. -daden getuigende
dichtwerk met lyrische woorden na;
daarnaast wordt veelvuldig met het
.woordje „mythe" gegoocheld.
Maar, inderdaad, de essentie van be
grippen. die in het dagelijks leven gang
baarheid hebben, is moeilijk te om
schrijven.
Door al deze grote woorden echter,
miskent men niet alleen de taak van
de critiek maar ook de poëzie zelf.
Poëzie waarderen is in brand «taan
voor poëzie, ls ook een gevecht leveren
tegen de frazen. die de gedichten naar
de kelder dreigen te jagen. Poëzie be
grijpen (zo het ooit zover kan komen)
Is veranderd worden door de poëzie.
Doch ook Indien iemand vla lezing
van verzen beho fte gevoeld zijn fiolen
uit te storten over den dichter ls er Iets
met den beschouwer gebeurd. En op
deze werking komt het aan.
DLOEM's_„Sintels" zijn opnieuw va
riaties op het thema van het on
vervuld zijn, van het nlet-bereikt-heb-
ben. Doch met de jaren; dwz. sinds
„Het Verlangen", zijn' eerste bundel, ls
iedere stap verder een zwaardere ge
worden, met als schijnbaar slot zijn
vraag ln het eerste gedicht uit „Sin
tels":
„Is dit genoeg? een stuk of wat
[gedichten,
Voor de rechtvaardiging van een
[bestaan....?**
Het ls deze schijn, waarin men zich
ln Bloem vergist Want er ls geen slot
omdat ér steeds andere, verfijnder va
riaties gevonden worden. Evenmin is er
sprake van den statischen dichter
Bloem, omdat zijn doel vooruitgeschoven
wordt, de keus verdrongen wordt door
het verder zoeken. Wat rtatlscbe poë
zie genoemd zou kunnen worden, omdat
er in één kring, n.1. in die van teleur
stelling, behoefte aan terugzien en ge
latenheid geleefd schijnt te worden, ver
beeldt ln wezen een grandioze dynami
sche levenshouding.
Een andere schijn, van de hierboven
besprokene een variatie, Is Bloem's be
rusting. In wezen strijdt hij n.1. onver
zettelijk verder tegen de rampspoed en
al wat hem ln de weg ligt. Het tragi
sche, dat men graag als Iets louter per
soonlijks in den dichter meende te
zien, dank zij enkele bekende levens
omstandigheden, is veel algemener.
IN zeven van de negen „sintels" komen
één of meer bijvoeglijke naamwoorden
voor met het voorvoegsel on-: onherkeer-
bre baan, onnoozle plicht, onbevreesd
erkennen, ongekend heengaan. Deze ty
pische woorden, die de weg afsnijden tot
het „andere" zijn voorbeelden van
Bloem's hardheid, zijn niet-en-nooit-meer
terugïfunnen, die met werkwoorden met
't voorvoegsel ont_ als ontvluchten, ont-
In verband met het aanstaande
ln September te vieren
50-jarig bestaan van de papier
fabriek te Velsen, de fabriek die
o.m. het papier levert voor de cou
ranten ln Nederland, geven wij in
nevenstaand artikel een overzicht
van de ontwikkeling der Koninklijke
Papierfabrieken Van Gelder Zonen
N.V.
nsar hun aanwijzingen proeven werden ge
nomen met de vervaardiging van wit pa
pier, waardoor men niet van vreemde
Invoer afhankelijk zou behoeven te zijn.
Het waren de Zaankanters Pleter van der
Ley met de molen „De Wever" en Jacob en
Adrlaan Honlgh met de molen „De
Bijenkorf', «Me het eerst deze tak van
bedrijf overnamen.
En de wieken draaiden
1739 bevonden zich langs de Zaan
dertien molens die wit papier ver
vaardigden, welke ln handen waren van
zeven firma's en die tezamen met vler-
en-dertlg schepkulpen werkten. Om
streeks 1750 waren er aan de Zaan twin
tig molens waarop uitsluitend blauw en
grauw papier vervaardigd werd. Men
kan dus met vrij grote zekerheid aanne
men, dat in de helft der achttiende eeuw
drle-en-dertlg papiermolens aan de Zaan
hun bedrijf uitoefenden.
De papierindustrie wist zich ln tegen
stelling met andere Zaanse bedrijven be
trekkelijk nog lang te handhaven, ook al
was haar grote bloei voorbij. Omstreeks
1T50 berekende men dat aan de Zaan
jaarlijks nog 80 000 riem wit papier ge
maakt werd, behalve het grauwe en het
blauws Voor het Jaar 1770 werd een
productie van ongeveer 100.000 riem wit
papier aan de Zaan opgegeven.
H" „handscheppen" van papier, het welbekende, maar verouderde pro
cédé, dat niet meer wordt toegepast.
assuradeur werd een industriële enquête,
de eerste In haar soort, ingesteld De
eerstvolgende Industriële enquête, welke
na de Inlijving bij Frankrijk volgens
Frans recept gehouden werd, geeft voor
Januari en eind October 1913 enige gege
vens waaruit men kan opmaken dat ln
«feze tijd de vervaardiging van vellnpa-
pler (fijn gesatineerd papier of perka
ment) de redding ls geweest van de
Zaanse witpapierfabrieken.
Veranderingen.
|N 1816 vond Pieter Smldt van Gelder
de tijd gekomen om zijn drie zoons,
Martinus, Hendrik en Pieter ln de zaak
op te nemen. Een Jaar later kocht Pieter
Smidt van Gelder de buitenplaats „Zaan-
lust" en van «fat ogenblik af onttrok hij
zich vrijwel geheel aan de zaken. Naar
bulten bleef 1UJ echter wel het hoofd der
firma Hij ging zich meer en meer met
zijn liefhebberij, het verzamelen van oude
munten en penningen, bezighouden en
de Industrie raakte hierdoor op de ach
tergrond. De beroemde collectie pennin-
arbelders bij het bedrijf werkzaam en ln
1869 nam Van Gelder Zonen (De firma
naam was 25 Februari 1846 gewijzigd van
Van Gelder Schouten êc Comp. tot Van
Gelder Zonen met als vennoten de J ne
ven (P Smldt van Gelder Jr„ P. Smldt
van Gelder Pzn. en P. H. van Gelder)
reeds de tweede plaats ln de Nederlandse
papierindustrie ln.
De grootste firma was toen Lammens
Co te Maastricht, die echter ln de vol
gende kwart eeuw door V.G.Z. van deze
plaats werd verdrongen.
De firma begon zich ook bulten de
grenzen een goede naam te verwerven
en het was vooral het ln Apeldoorn met
de hand geschepte papier, met water
merk Van Gelder Zonen, dat hiertoe veel
heeft bijgedragen.
In 1895 werd begonnen met de oprich
ting van de fabriek voor courantenpapier
te Velsen. Het terrein aan het Noordxee-
kanaal. waarop de keuze gevallen was
voor de stichting van deze fabriek, werd
in openbare veiling van het Rijk gekocht
EEN opname „ln vogelvlucht" van de
ziet, ia de foto niet van recente da
Gedurende deze jaren breidde Schou
ten zijn activiteit op het gebied der pa
pierindustrie ook bulten zijn eigen
bedrijf uit. In 1777 kocht hij in combinatie
met Cornelis. Adrlaan en Gerrit Honlgh,
de Wed. Jan Groot 6c CompNeeltjes en
Lakeman en Joris Ris 6c Zoon de papier
molen „De Veering". Nog twee Jaar zette
hij de zaken met „De Eendragt" alleen
voort. In het begin van 1784 echter be
sloot hij den man, van zijn enige dochter,
Pieter Smidt van Gelder, ln zijn zaken
op te nemen.
bekende papierfabriek te Velsen. Zoals men wel aan de enorme houtvoorraden
tum: dit waren de goede oude tijden van vóór de oorlog! (Foto K.L.M.)
Moeilijke Jaren.
J)E naam Van Gelder, die later onaf
scheidelijk aan het geschepte Hol
landse papier verbon«Jen zou zijn, deed op
deze wijze zijn Intrede ln de Nederlandse
papierindustrie. Het was deze Pieter
Smldt van Gelder, die tïoor zijn onder
nemende geest en zijn Inzicht ln de eisen
van de tijd de firma veilig door de zware
Jaren der Franse overheersing wist heen
te stupren. In vijf-en-veertlg Jaren van on
vermoeide arbeid wist hij van de kleine
papiermolen „De Eendragt" een onder
neming te maken, die voldoende weer
standsvermogen bleek te bezitten om de
omwenteling, welke In de negentiende
eeuw ln de industrie plaats greep, te vol
gen en waarop zijn nakomelingen hun
Internationale roem zouden kunnen ves
tigen.
Wilskracht en doorzettingsvermogen blij
ken uit de levensloop van dezen arbeld-
zamen man. De tijd waarin hij leefde
was niet gemakkelijk. Internationale
spanningen verduisterden de politieke
hemel van ons land. Zo betekende «Je
Franse revolutie ook voor Nederland het
begin van e-n nieuwe tijd, waardoor veel
werd opgeruimd, dat verouderd waa en
nog slechts verstikkend en belemmerend
op het volksleven werkte.
Na de omwenteling besefte men de
wenselijkheid van een reorganisatie op
economisch gebied.
Onder leiding van een Amsterdamse
glijden, ontkomen de vlucht voor de rust
weergeven en Iedere grond om over den
„berustenden dichter" te spreken, weg
nemen.
Maar ook: zijn er met dit on- niet)
en dit ont- weg) betere voorbeelden
te vinden van Bloem's machteloosheid,
zijn angst voor de stilstand en zijn on
mogelijkheid tot het compromis? Hier
door komt zijn enige weg open, de weg
naar de eenzaamheid: het stadium van
geluk, dat overblijft als alle waarden
waardeloos en alle aantrekkingskrachten
krachteloos zijn geworden. Maar ook
dit Is een doel, onbereikbaar want te
aantrekkelijk, ook al schreef hij eens:
„Beter verbitterd te zijn en verraden,
Maar zeker van de grenzen van het
leed".
„Sintels" de uitgebrande, wegge
worpen asklompen van de steenkool. Is
er een groter negatie mogelijk dan een
negental verzen onder deze naam te ver
zamelen?
H. N. A.
gen en munten, welke In 1847 te Amster
dam werd verkocht en thans gedeeltelijk
ln het Rijksmuseum wordt bewaard, ls
door hem bijeengebracht.
Terwijl cfe oudste firmant van Van
Gelder Schouten 6c Comp. zich aldus zo
goed als geheel uit het zakenleven terug
trok, beijverden de zoons zich om de van
hun vader overgenomen zinspreuk „een
papierfabrikant die niet timmert gaat
niet vooruit", te vervullen. De vierde.
zoon. Arend van Gelder, had Inmiddels
ook het beroep zijns vaders gekozen en
ln 1819 werd hij reeds voor de firma be
noemd tot overman van het Papierma-
kerscontract.
In de nu volgende Jaren was de toestand
der firma gunstig te noemen. De firma
bezat 4 molens, t.w.: „De Eendragt", „De
Bok", „De Kruiskerk" en „De Soldaat".
Behalve deze molens bezat P. Smldt van
Gelder in 1825' de volgende goederen:
De pakhuizen „De Eendragt", „De Wis
selvalligheid", „De Visser", „De Klok',
„De Groote Arentf' en „De Kleine
Arend";
vijf hulzen te Wormerveer. benevens
een wagenhuls en twee tuinhuizen;
een huls te Wormer; een dubbel huis te
Zaandam; de plaats „Zaanlust", verschil
lende landerijen en 23/1584 parten ln de
loodwitmolen „De Rob" te Koog aan de
Zaan.
In 1830 trad P Smidt van Gelder uit de
zaak en kwam de verantwoording voor
het bedrijf geheel op de vier zoons te
rusten.
De heer van Gelder leefde nog twaalf
Jaar op „Zaanlust". De ingrijpende ver
andering die zijn zoons ln het bedrijf ln-
voertïen: het Inrichten van de eerste
machinale papierfabriek ln Nederland,
heeft hU nog mogen meemaken.
In stagende UJn.
ontwikkelingsbaan der firma Van
Gelder ging nu, behoudens enkele
terugslagen die het gevolg waren van
politieke verwikkelingen ln Europa, ln
stijgende lijn. Met de uitbreiding van het
productievermogen groeide het aantal
en ln September van dat Jaar werd met
de bouw begonnen,
De Inrichting bestond uit twee papier
machines, van 290 en 205 cm arbelds-
breedte. Een jaar nadat met de bouw een
aanvang was gemaakt werd het eerste
courantenpapier vervaardigd en van dat
moment af ging de productie zowel
als afzet gestadig vooruit.
De grote vlucht, die de zaken na de
stichting van de Velser fabriek al spoe
dig namen, was aanleiding tot een zeer
belangrijke verandering.
In 1900 werden de drie fabrieken te
Wormer, Apeldoorn en Velsen, door den
enigen firmant P. Smldt van Gelder ge
dreven, door hem Ingebracht ln de Naam
loze Vennootschap Verenigde Koninklijke
Papierfabrieken der firma Van Gelder
Zonen. Bij de oprichting werden de he
ren P. Smldt van Gelder, p. Smidt van
Gelder Jr. en Joan H. A. Kruimel, direc
teur. terwijl de heren H. J. Helnslus en
J C. Dlrks te zamen voor Apeldoorn, D.
Wlepkes en N. F. Allan respectievelijk
voor Velsen en Wormerveer procuratie
verkregen.
De jaren voor het uitbreken van de
reldoorlog waren in de verschillende be-
drijver. der Vennootschap door gestadige
uitbreiding gekenmerkt. Krachtinstalla-
tles werden vergroot, papiermachines
moderniseerd en nieuwe aangeschaft;
houtstoffabriek en de cellulosefabrlek,
die Inmiddels aan het bedrijf waren toe
gevoegd, ondergingen Ingrijpende veran
deringen, die juist voor het uitbreken
de oorlog gereed kwamen. Deze groei
maakte in 1912 opnieuw een belangrijke
verandering in de organisatie noodzake
lijk. De zetel der N.V. werd van Velsen
naar Amsterdam verplaatst. De heren P.
Smldt van Gelder, Joan H. A. Kruimel
en P. Smidt van Gelder Jr. legden hun
directeurschap neer. en namen zitting ln
de Raad van Commlsssarissen. Als nieuwe
directeuren traden op de heren H. Smldt
van Gelder, N. F. Allan, J. Beuker en
D. Wiepkes.
Dit is ln vogelvlucht de geschiedenis
van de ontwikkeling der firma Van Gel-
in de tempel van Caïisa
Oplossingen:
No. 11: Vervallen wegens misstelling
No. 13: Df».
De stand van de ladder wordt vol
gende week gepubliceerd.
Probleem no. 13.
RICH. HAINDL. Serajewo.
bede i i h
WIT: Koning g8, Torens d5 en dB, Paar.
den b5 en c6. Pionnen cS, g3, g5, g6
en g7.
ZWART: Koning b5, Pionnen c4, cd. e7
en g4.
Mat In drie zetten.
Probleem no. 14.
P. TEN KATE.
WIT: Koning e7, Dame f6, Torens c3 en
c5, Lopers a6 en gl. Paarden d6 en
e5, Pion c6
ZWART: Koning d4, Dame bl. Torens
el en f2, Loper hl, Paarden c2 en II,
Pion d7.
Mat in twee zetten.
HET SYMBOOL VAN
EEN GROOT VOLK
Het paleis op den Dam
Een schepping van den vermaar
den bouwmeester Jacob v.Campen,
Het is in het jaar 1655 dat het im
posante bouwwerk in gebruik wordt
genomen: het wordt het stadhuis
van de oude Amstelstad. Niet min
der dan 13.659 heipalen werden
gebruikt voor de fundeering; da
rijke intérieurs geven een beeld van
den geest der gouden eeuw. 4
Zoo etaat daar breed en krachtig
het grijze paleis als symbool van den
ondernemingsgeest en wilskracht
van een groot volk. -4
En nog steeds is die geest onge
broken. nog immer leeft die drang
naar daden in ons volk. We moeten
nu weer vooruit, vooruit naar een
beteren tijd. Veel ontbreekt ona
nog; maar een heel belangrijk ding
is toch al bereikt: goede voeding is
geen probleem meer voor onze
flinke Nederlandsche huisvrouwen.
Daarvoor staat Do Gruyter op de
bres: een bedrijf met vertrouwde
vakmenschen, met eigen winkels die
een lust zijn voor het oog en met
gezonde voedingsmiddelen die een
streeling zijn voor de tong. Dat is
De Gruyter. Het symbool Van kwali
teit! En betere waar en tien procent
korting. Ja, we gaan weer vooruit.
Een Zuid-Afrikaans versje
In 'n huissie alleen het 'n vrouwtjie
[gebly.
In 'n hoë boomtop 'n voëltjie so vry.
Ou vrouwtjie kom nader met
[huppel-en-hop.
Oie houtjles en takkies, die tel zy daar
[op.
„Ou vrouwtjie, ou vrouwtjie. waar
[gaan Jy nou heen?"
„Ek gaan naar my huissie; daar woon
[ek alleen."
„Ou vrouwtjie. ou vrouwtjie, waarvoor
[is die hout?"
„Om koekies te bak sonder peper of
[sout!"
„Ou vrouwtjie, ou vrouwtjie, ek eet
[ook graag koek!"
„Kom, soek dan die krummels. net hier
[om die hoek."
Die voëltjie vlieg weg en die ou
[vrouwtjie spring
Hop-huppel-hop-hop houtjies hulstoe
j [te bring.
Die vuurtjie gemaak. die kole is klaar.
Die koek op die kole is gou-gou al gaar.
Ou vrouwtjie en voëltjie eet al die
[koek op.
Die voëltjie vlië toe na'n
[denneboom-top.
Hier woon hy toe altyd, Ja. sonskyn
[of reën.
Toe is die ou vrouwtjie daar nooit
[meer alteen.
Gesnapt? Maak er dan nu eens een
Nederlands versje van!
der Zonen. De gegevens ontleenden wij
aan het Jubileumboek, dat ln 1934 ter ge
legenheid van het 150-jarig bestaan der
firma ls uitgegeven en dat ls samenge
steld door Dr. Jane de Jong. In een
volgend artikel hopen wij de geschiede
nis van de fabriek te Velsen te behande
len.
Voor de
Jeugd
49. „Dag jonge vriend", zei Basll mon
ter. „Je bent juist op tijd. De ontvoer
der en de kleine Mon. zijn al langs ge
komen."
Blm was stom verbaasd. „Maar hoe
weet u dat? U was toch ingesneeuwd?"
„Dat leek maar zo", antwoordde Basll
..Een sneeuwpop valt niet op ln een
sneeuwlandschap. Een detective wekt arg
waan."
Blm was vol bewondering voor den
listigen detective en die bewondering was
wederkerig, want op de terugweg ver
telde Blm hoe de geschiedenis met Wie-
ked was afgelopen.
„Prachtig, prachtig", bromde Basll.
„Het ls tenslotte een kwestie van even
nadenken."