VIJF JAAR GELEDEN BEGON DE JAPANSCHE INVASIE ZWARTE TABAK ENBELASTING Fiscus eischt van de kweekers hooge zekerheidsstellingen Vreedzame toekomst voor atoomenergie FABRIKANTEN EN CROSSIERS aan den tand gevoeld hooge boete wegens zwarte winsten Felle strijd achter de schermen Allerlei voor de Jeugd Wat F ritsje droomde Herinnering aan den heldhaftigen en wanhopigen strijd in den Archipel Handvol mannen verdedigde Tarakan tegen overmacht. Januari 1942, vijf jaar geleden, dat de Japanners in Indonesië aan land gingen en de korte, doch hevige strijd een aanvang nam. Op 10 Januari 1942 begon de invasie op Tarakan (Oost-Borneo) en in de Minahassa (Noord- Celebes). Borneo, Celebes en de Molukken werden ver overd. Op 14 Februari landde de vijand op Sumatra bij Palembang. Eind Februari was de strijd in de Buitenge westen practisch afgeloopen. Op 28 Februari drongen de Japanners op drie plaatsen uit het Noorden Java binnen. Op 8 Maart namen zij Bandoeng, waar regeering en hoofdkwartier waren gevestigd. Éenige uren te voren was de wanhopige strijd gestaakt. Ook op Borneo werd de tactiek der JVerschroeide Aarde" door de Japanners toegepast, toen de gealli eerden hen te dicht in de buurt kwamen. Alles wat maar enigszins van waarde was, werd in puin en as gelegd Australische infanterie passeert de vernielde installaties op Tarakan. Wat weten wij eigenlek van dezen oorlog af? Minder dan wy aan de nagedachtenis van veel dappere land- genooten verschuldigd zijn. Over den «lag ln de Java-zee en den ondergang van achout-bfl-nacht Doorman heeft leder wel gehoord; over de prestaties van de militairen te land hoort men tegenwoordig op zijn hoogst de op merking, dat er destijds een arm zalige tegenstand is geboden! Teveel wordt wellicht vergeten, met hoe ontstellend weinig menschen en ma teriaal de overmachtige vijand ge keerd moest worden. De strijd in de Buitengewesten ln leder geval heeft staaltjes van held haftige verdediging, ja, van een b(jna roekeloos en nutteloos verzet tot het uiterste te zien geven. Misschien herinneren we ons nog flauwtjes uit de voor ons verboden radio-uitzendingen de woudloopers van Manokwari, een klein garnizoen op Nieuw-Gulnea, waarvan 60 mam het binnenland introkken om van daaruit den vijand te blijven besto ken. Hun levensmiddelen gingen ver loren, hun schoenen sleten, zfj vielen ten prooi aan infecties, ondervoeding en vijandelijke overvallen. Zij misten medische verzorging, de verhouding tot de Papoea's was aanvankelijk Biecht, zieken en gewonden moesten zij in veel gevallen achterlaten. Uit eengeslagen konden de deelen van de troep elkaar niet meer vinden. Som migen begonnen als gevolg van de buitensporige ontberingen te lijden taan geheugenverlies; zij stierven aan deze ziekte. Na een bovenmenschelij- ken tocht door zwaar, moerassig ter rein kreeg ln 1944 de gehalveerde troep contact met de Inmiddels op Westelijk Nleuw-Guinea terugge keerde geallieerden. Dit is een voorbeeld van verzet tot het uiterste; van krachtsinspanning en zelfopoffering ver boven de gren zen van wat verlangd mocht worden. Tarakan's lot. En laten we dan ook nog eens denken aan wat er nu vijf jaar geleden gebeurde op dat olie- eilandje Tarakan, gelijk men dat op een sobere wijze geboekstaafd vindt in een uitgave, die Indertijd het M.G. over „Het Koninklijk Nederlandscb-Indlsche Leger ln den strijd tegen Japan" het licht deed zien. Tarakan was het eerste strate gisch belangrijke punt, dat de Japanners uit het Noorden ontmoet ten. De drinkbeker kon niet aan de kleine bezetting voorbijgaan en zH wist dat. Op een vreeselijken dag zouden zij het hooren en zien: het is zoover. Op dit kleine eiland was f^en manoeuvre-ruimte. De opdracht luidde: de olie-installaties en -voor raden vernielen en standhouden tot het uiterste. De censuur weet, ln hoeveel brieven naar huis de soldaten een voorzichtig woord van afscheid heten doorschemeren. Vit de mededeelingen van een arts, die den slag om Tarakan meemaakte, blijkt dat de Jappen 8000 man verloren, terwijl van het Nederlandsche garnizoen van 1200 man de helf buiten gevecht werd gesteld. In den nacht voor de ca pi. tulatte werd vrijwel de geheels voorste linie der Nederlanders ge dood door Japansche rimboe-Spe- cialistendie onder gebruik maken van misleidende N ederlandsche commando's de Nederlandsche stellingen uHsten binnen te drin gen. Een dag later moest de Ne. derlandsche commandant in eigen Efrsoon een groep van 100 Neder- ndsche soldaten tot capitulatie dwingen, die onkundig van de catastrophe door waren blijven vechten na twee Japansche torpe dojagers met geschutsvuur tot zinken te hebben gebracht. Er is hard gevochten op Tarakan. Inderdaad werd Tarakan het eerste aanvalsdoel der Japanners. In de commandopost hing een grafiek, grootste waakzaamheid was gemerkt door een zwarte pijl. Het was die van 10 op 11 JanuariDeze grimmige samenloop van beider berekeningen ging nog verder; als net gunstige uur stond genoteerd: ..Gunstig half opkomend getij te 3.00, opkomende maan in aen rug van landenden vijand uit het Oosten." En zie, nadat 's avonds ln alle kalmte (onze vlieg, tuigen waren reeds lang tevoren tegen een dagelijks wederkeerende overmacht ondergegaan) een vloot van bijna veertig oorlogs- en trans portschepen voor de Oostkust voor anker was gegaan, telefoneerde om drie uur de sergeant-majoor op een post aan de Oostkust: „De vijand nadert met sloepen ln groepen van vhf. Mijn zicht echter moeilijk, want w(j kijken tegen de juist opkomende msan in." Ondertusschen werd het vernle. lingsplan uitgevoerd. Het werk van generaties, een waarde van dertig millioen, ging aan scherven of in vlammen de lucht in. Als de avond valt, is de hemel hel verlicht. Hon derdduizenden tor nen olie stroomen brandend langs vooraf bepaalde banen naar zee. Zevenhonderd boor putten, voorts machinerieën. Installa ties, centrales, pijpleidingen, kracht stations, alles wordt vernield volgens een plan, dat tot op de seconde klopt. De hitte van den brand is zoo groot, dat er regenvorming plaats heeft, waardoor alles en allen met een kle verige. zwarte substantie worden overdekt. Tarakan, een eiland van vijftien bh twintig kilometer, werd verdedigd door 1200 1300 man. Dit beteekent, dat op sommige punten, waar de vijand aan lana ging, niet meer dan acht man zaten. Er waren talrijke verloren posten; mannen, wier taak het was. zich dood te vechten en dat ook hebben gedaan. Met een vijftien, tot twintigvoudige overmacht en superieur materiaal stonden reeds spoedig duizenden Ja panners van aangezicht tot aange zicht met de hoofdmacht, in de buurt van de olieterreinen op het Zuid- Westelijk deel van het eiland. Zij ken den onze stellingen: pas in November waren de laatsti_Japansche inwoners met waardevolle inlichtingen naar 't moederland vertrokken. Onze troepen beschikten niet over vliegmachines, niet over pantserauto's, zelfs niet over veldradio'8. Wat we niet had denWat dat wil zeggen, kan men opmaken uit het volgende voor beeld. Er komt een bericht binnen van een der vooruitgeschoven afdeelin- gen: „Wordt langs beide flanken lang. zaam onttrokken. Heb dringend be. hoefte aan water, munitie en voedsel. Infiltraties houden aan. Situatie on- pleizierig. Ik houd onder alle om. standigheden stand. Luitenant T." Het is v(jf uur. Onmiddellijk worden blikken thee klaar gemaakt, voedsel verpakt en munitie ingeladen. Men zal trachten hem nog voor donker te bereiken. Helaas, om zes uur blijkt het al te laat te zijn. Luitenant T. met zijn mannen is geheel omsin geld. Zijn bericht was te lang onder weg geweest. De ordonnans had moe ten loopen en was nog gewond ge raakt bovendien. In den daarop vol genden nacht zijn luitenant T. en zijn troep al doorvechtende, tot den laat- sten man gesneuveld. De verliezen wanen schrikbarend hoog. ook onder de gewapende employé'a van de B.P. M. Vele van de vrouwen, die ln het hospitaaltje met gevaar voor eigen leven waren blijven werken, zagen hun mannen doodelijk gewond bin nendragen. Hoe kan men dit beschrij ven? Op den avond van den Hen Ja nuari. bij het ingaan van den twee den nacht, kwamen de ondercomman danten by den overste, die op het eiland het bevel voerde, om instruc ties te halen voor een laatsten wan hopigen tegenaanval. De stemming was nuchter. Ieder wist, wat hem wachtte. Men deed aan galgenhumor tijdens dat laatste samenzijn. Geen dier ondercommandanten is uit het slagveld van dien nacht teruggekeerd. Den volgenden ochtend volgde de capitulatie, waardoor althans de vrouwen werden gered. De landingsoperaties bij de bevrijding van Tarakan werden uitgevoerd is nauwe samenwerking van Amerikanen, Engelsen en Australiërs. Een Amerikaans landingsvaartuig, met Australiërs aan boord, op weg naai de kust. Leveren of niet leveren De tabaksstreek langs den Rijn is een gebied, dat zich in een bijzondere belangstelling van den fiscus mag verheugen. Want we verraden stel. lig geen publiek geheim, indien we zeggen, dat er „zwart" in den loop der jaren heel wat nicotlnekruid Is omgezet, zoodat het begrip „vermo- fensaanwas" h.er een bijzondere ac- ualiteit heeft. Wat dacht u b.v. van80.000 zekerheldsstelling. die een boer ln Amerongen moest op brengen? Menige kleine kweeker moet duizenden guldens aan den fis. cus offeren en het is te verwachten, dat Amerongen in de nabije toekomst weer een astronomisch bedrag zal moeten betalen. Dit hangt namelijk nauw samen met de kwestie van het niet-leveren van den laatsten oogst. Men kent de geschiedenis: verleden Jaar betaalde de regeering o.a. f 0.93 en 1-06 voor een pond tabak en daar de boe ren zich op het standpunt stelden, dat men hen meer beloofd had de zeer dure werkkrachten maakten BI 1 board Margaret Bonner is een Amerikaansche schrijfster van detective-verhalen. Haar laatste boek kwam in den handel zonder hec laatste hoofdstuk, waarin de ont knooping van het mysterie gegeven werd. De schrijfster wordt bedolven onder vragen naar de oplossing, en verzekert, dat het laatste hoofdstuk „per abuis" is weggevallen. Wie de Amerikaansche reclame kent, is wei geneigd aan de waarheid hiervan te twijfelen. Hoeveel maal zal het kanon bulderen? Langzaam maar zeker begint in Soestdijk en Baarn een zekere nerveuze spanning te komen. De beide, het dwhtsi bij het Prinselijk Paleis gelegen hotels, Hotel Trier en Astoria Hotel (het vroegere Badhoteli, wereldberoemd gemor, den in de spannende dagen voor de geboorte van Hare Koninklijke Hoogheden Prinses Beat.ix en Prinses Irene, raken reeds aardig volgeboekt, hoewel het nog zeer vroeg in het seizoen is Druk-doende lieden met gewich tige gezichten loopen rond om de juiste plaats voor de telextoestel len, welke de berichten de wereld zullen inzenden, te zoeken. Ondanks schaarschte van ma- teriaal ivordt druk gedelibereerd ovar het plaatsen van extra tele. toonleidingen en boer Haarman mag zich, sinds bekend is, dat op zjjn terrein de batterijwelke op oorv&rdoovende wijze zal vertel- len of er een prinsje dan wel een prinsesje geboren is, geplaatst zal worden, in een bijzondere belang, stelling verheugen. Inmiddels werkt het Oranje comité BaarnSoest, ijverig aan de organisatie der Oranjetocht en groeit de hoeveelheid baby kieer tjes, welke H.K H. Prinses Julia na wordt aangeboden, om te ver. deelen onder andere gelukkige jonge moeders, gestadig aan tot een geweldige berg klein goed Dr. J. de Oroot, behandelend geneesheer van H.K.H. Prinses Julianadie uiteraard een zwijg, zaam man is, deed niettemin een verheugende mededeeling Hij zeide w„Alles Is zoo goed, dat ik u niets kan verteller* Ik ver. wacht de geboorte van de Ko. ninklijke baby tegen half Februa n, doch zal mij reeds tn de eerste week van Februari naar Soestdijk begeven''. Hoeveel maal zullen de kanon nen buideren f 61 maai of 101 maalt de teelt anders niet voldoende renda bel werden protestvergaderingen belegd. Er werd met vuisten op ta fels geslagen, hoofden liepen rood aanmaar het resultaat was toch tenslotte, dat men besloot, niet aan de regeering te leveren en te wacn- ten. Een klein deel der kweekers in de streek langs den Rijn verklaarde zich niet solidair en leverde toch, doch de meesten in Amerongen lieten ook bQ een n.euwe aanmaning ver stek gaan. En thans is de oogst na genoeg geheel verdwenen, maar de fiscus, die precies weet, hoeveel tede re boer verbouwt en hoe groot de opbrengst ongeveer is, Informeert naar de leveringspapieren. Kunnen deze niet getoond worden, dan maken ze een rekensommetje dat de betrok ken boer minstens 7 tot 9 maal zoo veel gebeurd heeft en komen dan bij een cijfer met een staart nullen, waarvan zij een behoorlijk stuk cou- peeren Daarom zullen aanslaeen van 20.000 en dergelijke nog vrQ be scheiden" zijn. Hoewel de officieele leveringsplicht aan de regeering thans vervallen is, wil dit echter geenszins zeggen, dat de nieuwe oogst ditmaal „vrij" verkocht mag worden. Men dient de tabak te ver- koopen aan een erkend handelaar en in alt geval kiezen vele boeren de NAT (Ned. Amateur Tabakker), die voor de ruwe tabak 2 tot 2.20 betaalt hoewel de regeering als prijs 1.60 bepaald heeft Maar men heeft na deze transacties tenminste paple- ren, die men aan den fiscus kan too. nen. Overigens is de algemeene ver- wachtng, dat dit voorjaar in April beginnen de eerste werkzaamheden weer veel minder tabak verbouwd zal worden, ook al, omdat het pro bleem der werkkrachten (loonen van /.f50 per week achtten velen te hoog) een belangrijke rol speelt. Professor Marcus Oliphant, de Britsche atoom-energie-expert heeft te Canberra verklaard, dat de Vereenigde Staten niet zulk een levendige Interesse hadden voor 't februik voor vreedzame doeleln- en van de atoom-energie als Groot-Brittannië en Australië, daar men in Amerika de beschikking had over groote hulpbronnen van olie, water en andere energieop wekkers Wanneer men zich met dezelfde inspanning toelegde op de ontwikkeling van het gebruik der atoom-energie voor vreedzame doeleinden als voor oorlogsdoel einden, zouden binnen vijf jaar door atoom-energie gedreven krachtatations in bedrijf kunnen zijn, aldus zeide de professor. Thans verwachtte hfl een dergelijke aanwending niet eerder dan over tien a vijftien jaar Een algemeene overschakeling op het gebruik van atoom-energie zou men pas over dertig veertig jaar kunnen ver wachten. GEDURENDE de maanden Mei tot November 1946. werden in de meubelindustrie 33 processen-verbaal opgemaakt, omdat er in totaal bijna een kwart millioen gulden te veel berekend zou zijn door de fabrikanten. Eén der overtreders, een fabriek in Waddinxveen. werd alleen al tot een boete van 55 000 gulden veroordeeld. In den houthandel en de houtverwerkende industrie zijn 68 proces sen-verbaal opgemaakt; aan één der houthandelaren in Oostzaan. werd een boete van 50.000 gulden opgelegd en een Wassenaarsche handelaar in kachelblokken moest zijn zaak voor twee jaar sluiten. lang wist, dat n.L door sommige grossiers aanzienlijke bedragen boven het factuurbedrag onder de tafel aan den fabrikant betaald worden. Tegen elf textielfabrikanten Het publiek krijgt wel eens den in: ruk, dat de activiteit der prijs- contróle zich ln de eerste plaats richt tegen den winkelier; ook d?ze middenstanders zelf zijn er dikwijls over gefoelgd, dat de „prijzensla gen" de meening doen postvatten, als zouden knoeierij en prjjsovertre- ding uitsluitend in den winkelstand voorkomen. Dat die meening ten on rechte bestaat, is den laatsten tijd bij méér dan een gelegenheid gebleken: ook de fabrikanten en groothandela ren worden het kind van de reke ning, die de prijscontróledienst pre senteert aan ae velen, die het Neder landsche volk met hun ongeremde winstbejag uitbuiten. De strijd tegen de knoeiende fabrikanten en groot handelaren, 3peelt zich veelal achter de schennen af, doch ls zeker niet minder heftig dan de prijzenslagen in den detailhandel. Geknoei overal Met de productie van utility-meu- belen is het klaarblijkelijk nog vol komen mis; vele fabrikanten trek ken zich geen steek aan van de behoefte aan goedkoope en goede meubelen. Er zijn. zooaLs men weet. drie klas sen utility-meubelen en één fabri kant bad het zelfs zoover weten te brengen, dat hij de goedkoopste soort maakte ofschoon hij Inge deeld was voor productie van de middelsoort en daarvoor de prij zen van de hoogste klasse rekende. De transacties in zwart hout zijn, zooaLs de prtt3contröle zelf zegt „om vangrijk". Een aantal fabrikanten, die uit het goede hout geeneden ble ken te zijn, toonde aan dat het ook anders kan, door de meubelen, die zij maakten, beneden het toegelaten maximum te verkoopen. Duizenden meters stof Een contróle ln de textielbranche bracht aan den dag, wat iedereen al is reede proces-verbaal opgemaakt, ens deviezenovertredlngan, o.a. wegens „zwarte" productie van duizenden meters stof en valsehe calculaties. De terugblik op wat de prijscon trole in den laatsten tijd verrichtte, doet verder zien, dat h«t In andere branches al niet veel beter was dan in de voornoemde bedrijven. Zoo was er een importeur van vlakglaa, die 40.000 gulden extra verdiende bo ven de toegelaten prijzen; een fabri kant van noodruiten berekende in totaal ruim 113.500 gulden te veefl. een papierfabriek, <fie closetpapier aan ziekenhuizen en sanatoria leverde, had bijna 160-000 gulden te veel in rekening gebracht Een aan tal sigarenfabrikanten bracht goed koope sigaren in de hoogste prtis- klasae op de markt en haalde op die manier 338.000 gulden extra naar zich toe: inzamelaars van amateur tabak berekenden aan de amateur- teelers 61.000 gulden te veel Bij een 27-tal fabrikanten en grossiers van metalen artikelen is een overtre dingsbedrag van ongeveer 1.400.000 gulden geconstateerd Een voordeelig zaakje bleek voorts d« productie van was en schoensmeer te zijn. waar mede 337.000 gulden te veel ver diend werd. Winstmakerij Het ls alles bijeengenomen eer» droevig beeld van de mentaliteit die er bh een aantal ondernemers en groothandelaren in onze Nederland- sche samenleving bestaat. Winst en nog eens winst is het eenige doel. dat deze heeren nastreven; het apparaat der prttscontrdle heeft, naar uit deze en andere voorbeelden blijkt, zijn bestaansrecht en zijn onmisbaarheid voor deze schaarschte periode onom- stootelijk bewezen. Deze zomer was Frits met Vader en Moeder te logeren geweest bij boer Hardink Fijn als het daar geweest was! Iedere morgen was het feest, dan stond er naast elk ontbijtbordje een heerlijk gekook eitje. Nou Je be grijpt. dat was wat! Maar dat alles was nu weer lanj |jj was ln 't land en wind blies fel over 't land en ledereen kroop als hij kon dicht bij de warme kachel. Maar Fntsje deed net het omgekeerde. Hij liep zo maar in zijn trui opeens de tuin ln niet denkend aan aie boze Oostenwind die daar juist en nijdig stond te blazen. Hij wilde wat brood voor de vogeltjes neerleggen en vergat, zoals hij wel meer deed zijn jas aan te doen. En nu was het gevolg een flinke gevatte kou. Het begon met niezen. Eerst moest Moeder er om lachen. Zo, zei ze toen hij driemaal achter elkaar hatsjie had gezegd, dat ls morgen mooi weer. Maar Frits werd ziek en de dokter kwam. Nu was hij gelukkig weer aan de beterhand. En toen kwam op een morgen een verrassing! Een brief van boer Hardink. waarin stond, dat er een kistje met eieren onderweg was voor Frits. om weer helemaal beter te worden. Heerlijk! 'a Avonds kon Frits er bijna niet van ln slaap komen. Maar toen in eens was hij ln d« hulskamer en naast zijn bordje onder eer. warmertje een Gelders eitje. Frits wilde er direct aan beginnen en begon hei kapje er af te slaan. Maar toen gebeurde er iets wonderlijks. Van onder het half- afgeslagen kapje kwam een kabouter kopje te voorschijn. Na enig wringen kwam het kereltje helemaal voor de dag. Frits wist niet wat hij zag. Wie bent u? vroeg hy beleefd. De ben Parvus en woon op de boerderij van boer Hardink. Ik ben erg bevriend met de dieren en be scherm ze waar het nodig is. Ken Je me? Nee meneer, zei Frits kleintjes. Dat dacht ik wel, was hel ant woord, maar eenmaal was lk toch ln Je omgeving toen jij de kippen op jaagde. zodat er één in de sloot te reent kwam'. Dat was héél lelijk van je Frits! Frits wist het nog en kreeg een kleur als vuur. En Je hielp het arme dier niét eens om op het droge te komen, ging de kabouter verder. Je lachte er zelfs om. Frits wist niet, waar hij blhven moest van schaamte. Hij zag het nele geval weer voor zich, zoals het toen gebeurde. Kflk. deze sloot was het, ze! de kabouter. En zowaar, nu wés Frits bij de brede sloot. Zie nu maar. dat je hier aan de overkant komt, er is echter géén plank. Hoe kén dat nu! huilde Frits half, zo ver kan lk niet springen. Heb je spijt van wat je met de kippen deed. Frits? O Ja. kabou'er. knikte Frits ijverig, héél erg, heus, lk zal nóóit meer dieren plagen. Ik zie, dat je het meent, daarom wil lk je klein beetje helpen. En weet je, wat de kabouter toen deed? HM spande de draad van een spinneweb over de sloot en raakte toen Frits op een bijzondere manier aan. en toenwerd Frits net zo klein als de kabouter. Ik kén niet over die draad, lam merde Frits. lk ben geen koorddan ser. ik zal vallen! Proberen! commandeerde de kabouter streng. En daar stapte Frits op de draad. Hij was echter zo klein en hfl kon maar zulke kleine stapjes nemen, dat hij bijna niet vooruit kwam. En de sloot was zó breed! Hij zwaaide met zijn armpjee om Jn even wicht te blijven Eventjes omkijken, of de kabouter er nog stond. Ja hoor, hH knikte Frits bemoedigend toe. Nu maar weer verder. En toenplons! daar spartelde Frits ln de sloot, Moeder! gilde hy. Daar kwam moeder al. Wat scheelt er aan. vent vroeg ze. O moeder, ik droomde toch Eo naar. ik viel Ineens 'n het water. Zóónu, dac stop lk je weer lekker onder de dekens. En nu niet meer In het water vallen, hoor! Ne* moeder, zei Frits gedwee. Moeder moest eens weten noe het gekom°n maar dat vertelde Fr'ts liever niet, H.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 3