EMANUEL SHINWELL
LE CORBUSIER - Wereldvernieuwer
Smakelijk eten
r~
Conversatie rond een envelop
em kleermaker
die minster werd
Snelle Schepen
Stijf tn het ijs en dik onder de sneeuw liggen de visschersschuiten
in de haven van IJmuiden. Van uitvdren is geen sprake, omdat het
zoeltcater aan boord onherroepelijk zou bevriezett,
Britaln I want" (1943) en „When the
Men Come Home" (1944). En meer
dan één keer kreeg hij van Cljurchlll
zelf lof voor zijn constructieve voor
stellen.
Zfln tijd kwam, toen Attlee hem in
Augustus 1945 den zeteTVan het mi
nisterie van Brandstof- en Energie
voorziening kon aanbieden en hy bin
nen vijftien maanden zyn plan, natio
nalisatie van de mijnen, verwezenlijk
te. Thans heeft hij tegen het weer te
kampen. Maar tenslotte zal Shlnwell,
die tijdens den oorlog zelde. dat een
standbeeld ter nagedachtenis van
degenen, die hun leven gaven voor 'n
nieuwe vrije maatschappij, niet ge
noeg is, de massa achter zich weten,
want hy gelooft in het, wat hij noemt
„reforming Instinct".
De strijd van den CCD tegen het
clandestien slachten van vee, die
voornamelijk gericht is tegen het
onttrekken van vleesch aan een
rechtvaardige distributie, is ook uit
een ander oogpunt van groot belang.
Bij de verschillende door dezen dienst
ingestelde onderzoeken inzake het
frauduleus slachten en verhandelen
van vleesch, is namelijk gebleken,
dat vele clandestine slachters hun
febrek aan gemeenschapsgevoel nog
aar g%laten, ook uit zedelijk en hy.
giënisch oogpunt op zeer laag peil
staan. Zoo werd o.a. vastgesteld, dat
in de hoofdstad van een onzer pro.
vincies verscheidene dezer lieden aan
venerische ziekten lijden. Voegt men
hierby de vaak stuitende omgeving,
waarin het vee wordt geslacht, bijv.
in vuile varkenshokken, en de onhy
giënische wijze van vervoer en bewa
ring. waarbij het vleesch door vele
handen gaat, dan is het niet aan twij
fel onderhevig, dat zulk vleesch een
ernstige bedreiging vormt voor onze
volksgezondheid.
Bij een slager te Leerdam namen
controleurs van den CCD 'n hoeveel,
heid vleesch, vet en afvallen in be
slag. waaronder twee stukken bedor
ven rundvleesch waren. Dit vleesch,
dat oorspronkelijk van een vrijbank-
verkoop afkomstig was en door den
slager volgens zijn verklaring
van een onbekende gekocht, ver
toonde ettergezwellen. De slager
zeide het vleesch voor het maken
van worpt en zure zult te hebben
willen gebruiken. De man is in ver-
zekerde bewaring gesteld.
Mijnwerkers ongerust
over de komst van Polen?
Het eerste kamerlid Hermans,
heeft den Minister^van Economische
Zaken de volgende vragen gesteld:
Is het den Minister bekend, dat
onder de mijnwerkers groote onrust
bestaat omtrent de bekendmaking,
dat 5000 Polen van het voormalige
leger van Generaal Anders in de
mijnen te werk zullen worden
gesteld
Is de Minister niet van meening,
dat door deze onrust politieke en
sociale spanning onder de mijnwer
kers ontstaat, ten nadeele van de
productie
Is de Minister niet verder van mee
ning, dat door het groote aanbod
van Nederlandsche vrijwilligers de
mogelijkheden voorhanden zijn, in
het tekort aan mijnwerkers afdoende
te voorzien?
Is de Minister, In verband hier
mede, op de hoogte van het feit dat
vele mijnwerkers bereid zijn nuls
vesting te verleenen aan Nederland
sche arbeidskrachten en dat gebou
wen, die tot nu toe onderdak boden
aan politieke delinquenten, vrij zijn
gekomen en eveneens plaats bieden
voor Nederlandsche arbeidskrachten?
Is de Minister bereid aan de Ka
mer mededeeling te doen naar aan
leiding van de geruchten, die in de
mijnstreek de ronde d~en, als zou
de Regeering van plan zijn de toe
zeggingen, gedaan op 13 Mei 1946
ten aanzien der Pensioenregeling voor
de mijnwerkers voor een gedeelte te
niet te doen?
Is het den Minister verder bekend,
dat de particuliere mijnen niet bereid
zijn de bydragen van vóór 1919 ge
heel voor haar rekening te nemen?
Acht de Minister het in dit ver
band niet begrijpelijk, dat de mijn
werkers pas oereid zijn, hun volle
krachten aan de productieverhooglng
te geven, indien de pensioenregeling
een wettelijken grondslag heeft
verkregen
Profeet van de zakelijke, sociale architec
tuur. Zijn revolutionaire, maar constructieve
ideeën over woning- en stedebouw
Le Corbusicr, tijdens het houden van
een lezing in een karakteristieke
houding.
jys cene bijzondere tentoonstelling no de andere in het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam, komt onze kennis verrijken en onzen smaak
veredelen.
Massimo Campigli's schoons, stille schilderijen, hier saamgebracht
in een expositie,"fL\e tot in lengte van dagen den kunstmintiaars heu
gen zal, laten niet af belangstelling te trekken. Niettemin heeft de
directie van het Stedelijk Museum ons al weer een nieuwe verrassing
bereid met de inrichting van deze tentoonstelling van het werk van den
oorspronkélijken en genialen Franschen Zwitser Le Corbusier.
DROOMEN WORDEN
WERKELIJKHEID
Le Corbusier is een man, die den
moed heeft {phad zijn droomen tot
werkciykheid te maken. Een denker;
socioloog, een socialist zouden wij
geneigd zijn hem te noemen, na het
bestudeeren van zijn gedachten en
daden, die bijeengebracht in den
vorm van teekemngen, foto's en
schilderyen.
De mensch en zyn levensgeluk be
palen de gedachten van dezen uni-
verseelen kunstenaar en geleerde,
want denken en scheppen zyn by
hem gegroeid tot een eenheid. Het
meubel, de kamer, het huis, de stad
In het algemeen het leven en in
het byzonder het wenen der men-
schen, zijn de groote onderwerpen,
die hem bezighouden. Een nieuwe
t(jd vraagt om nieuwe beginselen en
de saneering van deze wereld, moet
beginnen althans gepaard gaan
met de oplossing van het woonvraag-
stuk in den meest wijden zin.
Le Corbusier, begonnen met alle
bewuste aesrthetlca over boord te
zetten, heeft zich bepaald tot de
constructieve en organisatorische
tyd beschikte is als een architec
tonische Hercules het veelkoppige
monster-probleem te lijf gegaan. Is
het al niet langer dan 25 jaren gele
den, dat wij hier ons verwonderden
over de bizarre eenvoud en nuchter
heid. van zjjn stalen stoel, in de da
gen, dat de merk nog zyn sympho-
-nieën ln hout maakte, byzantqnsch
van fantasie, acsthetische sprook
jes, onbetaalbaar, behalve voor direc
ties van hooge-wlnsten-uitkeerende
8cheepvaartmaatschappyen
De nieuwe zakeiykheid Lq_ Cor
busier en Breüer waren haar profe
ten heeft Het gewonnen. Hy de
Zwitser met den naam Jeanneret
die later als Franschman"Le Corbu
sier zal heeten, heeft de wereld haar
nieuwe aangezicht getoond en de toe
komst voorspeld in teekeningen en
maquettes.
Zijn grondbeginselen zyn: licht,
lucht en ruimte; zon, voor ons wes
terlingen. die er gebrek aan hebben;
schaduw voor hen ln de tropen; gras
en boomen, bloemen en planten, voor,
in en op de huizen.
Daarenboven tijdsbesparing, orga
nisatieDat alles komt neer op
de volgende noodzakel ykhedenwaf
de woningen betreft: ruimte onder
het huis, door kolommen-bouw toe te
passen; in het huis, door vrye een-
Hef grootsche volkspaleis te Moskou, Centrosoyus, door Le Corbusier ont
worpen (1929), doch nog slechts gedeeltelijk uitgevoerd.
noodzakelijkheden. Hy concludeerde,
dat het gebruik, het nuttig effect van
meubelen, huizen, steden richtsnoer
bg de constructie, aanleg en opbouw
moest zijn. Comfort en hygiene, wel
zijn en geluk, (voorzoover deze laat
ste begrippen afhankeiyk zijn van
materieele omstandigheden) zqn de
grondbeginselen van zyn fantaseeren
en construeer en.
Hy, die schilder,, die de architectuur
beoefende in~zyn vryen tijd en
het gebodene op deze tentoonstelling
indachtig, mogen wy de gevolgtrek
king maken, dat hjf over veel vryen
J~ïE envelop lag daar in
de laatste blanke
sneeuw. Ze lag er vol
komen ongemotiveerd en
wapperde melig en een
beetje besluiteloos met
een klep. De lantaarn,
die miezerig figuurtiès
teekende op het witte
kleed, vond het maar
matig. „Ga weg," zei ze,
„je bederft het heele ef
fect." De envelop deed
nog iets lustéloozer en
keek misprijzend naar
boven. ,Doe niet zoo
kunstzinnig"smaalde
ze, straks komen er
honden by je. Ik zou me
beroerd lachen."
De mijnheer zei niets
en vond het alleen maar
koud. Hij was niet
kunstzinnigIntegendeel
hy had schoon genoeg
van sneeuw van lyrische
praatjes over witte we
relden en rijp dat flon
kerde als kristal. Om
precies te zijn: hij voelde
een beslist verlangen
naar ontzaglijke hoe
veelheden warm water,
die zoo maar naar bene
den kwamen drentelen.
„Goed dat die lamp
brandt," zei hij tegen de
juffrouw, die het ook
koud vond en morose
keek, anders had ik 'm
niet zien liggen." De
lantaarn snoof en wilde
plotseling uitgaan. Maar
het ging natuurlijk niet,
want lantaarns gaan al-
deen maar uit ah 1a fe
mijnhceren sleutels in
sloten willen steken. En
niemand wilde op dat
moment sleutels in slo
ten steken.
„Wat zou erin zitten",
murmelde de mijnheer,
die niet kunstzinnig,
maar wel nieuwsgierig
was. De envelop giechel
de, want ze wist iets
grappigs. JZaap 'm op",
adviseerde de juffrouw
met verpletterende logi
ca. De lantaarn vónd
dat'ie er misselijk van
werd en zei het.
,floudt je waffel", zei
de mijnheer streng, lan
taarns vraten niet."
De juffrouw zuchtte
en dacht dat het kouder
was dan zooeven en bo
vendien ook later. De
Een surrealistisch
verhaal, waarvoor
de schrijver beleefd
zijn verontschuldi
gingen aanbiedt.
manheer zuchtte ook en
dacht aan bankbiljetten,
die in een envelbp gaan
zitten en dan gezamen
lijk in de sneeuw vallen.
„Ik tnii weten icat erin
zit", zei hij moeilijk en
slikte iets weg. De juf
frouw keek contempla
tief naar een boomtop
en weerstond de verlei
ding om weer te zeggen,
dat de mijnheer 'm op
moest rapen. Ze dacht
dat het hinderlijker was
om zich in een interes
sant stilzwijgen te hul
len en deed dat. De mijn
heer stak aarzelend een
schoen uit en tikte er
mee tegen de klep, tcat
dwaas was want een en
velop is geen partuur
«oor zooiets. Bovendien
had de mijnheer afzich
telijk groote schoenen.
,£chov je zuster", zei
de envelop immoreel en
wapperde kwaad door.
De mijnheer hoorde het
niet, maar dat was niet
erg, want hij had geen
zuster. ,Jj uister eens",
zei hij tegen de juffrouw
met een gezicht alsof hij
iets erg 'goeds ging zeg
gen: „Misschien is die
envelop wel net als een
vrouw." De juffrouw deed
halverwege een geeuw
decisief haar mond dicht
en deelde ijzig mede, dat
ze nog nooit uren in de
sneeuw had liggen wap
peren. De mijnheer rond
het een onbetamelijke
veronderstelling en zei
dat hij hel zoo niet be
doelde. ,Jets van veel
beloven en weinig geven
en zoo", filosofeerde hij.
Maar de juffrouw vond
het een opvallend slecht
grapje en zweeg. ,£al ik
'm dan maar oprapen",
vroeg de mijnheer alsof
hij iets gevaarlijks ging
doen en liet er vérder
geen gras over groeien,
omdat hjf het idee van
een met gras begroeide
envelop vreeselijk dwaas
vond.
Twee seconden later
lag ze weer in de sneeuw
terwijl de mijnheer in
zeer slechte taal een be
toog hield over idioten,
die leege enveloppen
verliezen.
„Neem die aoore vlek
mee", balkte ae lantaarn
tegen vier hielen die
haast hadden. De envelop
giechelde.
voudlge platte gronden, die de moge-
ïykheld laten tot onconventioneele m-
deeling, waarbij b.v. de slaapkamers
op vry-hangende vloeren, ter halver
hoogte achter ln de groote woon
ruimte worden aangebracht; lang
gerekte ramen die de geheele hoogte
van de woonlaag beslaan, waardoor
licht en zon ongehinderd kunnen
binnentreden en doordringen tot ach
ter in het woonvertrek, o p het huls
door platte daken met tuinen.
Le Corbusier heeft afgedaan met
de ons zoo vertrouwde „gang"-stra-
ten, waarin zon een luxe ls en boo
men, zoo er al plaats voor is, een
kwynend bestaan leiden. Hy denkt
zich de huizenryen op behooriyken
afstand van elkaar, 5 tot 8 woonla
gen hoog, geplaatst op kolommen,
zoodat verkeer er onder door moge-
ïyk biykt; de ruimten tusschen zijn
langgerekte wonlngryen, rykeayk be
plant. zoo echter, dat er geen onge-
wenschte beschaduwing der gevels
plaats kan vinden. Ziet men de platte
gronden van zyn woonwyken en wo
ningen, dan herkent men daarin den
schilder van abstracte schilderyen en
zoo komt men tot het besluit, dat de
schilder en de archiect samen den
mensch Le Corbusier vormen.
DE MODERNE STAD
EN HAAR EISCHEN
Hoe zal de moderne stad er vol
gens hem uit moeten zien Het
stadsprobleem, de agglomeratie van
menschen in kantoren, fabrieken en
woonwyken is een maatschappelijk,
sociologisch probleem van de eerste
orde. Le Corbusier laat zijn kantoor
gebouwen hoog in de lucht in torenen
als wolkenkrabbers; geen plompe
vierkante, naar boven toe pyrami-
daal uitloopende massa's, maar ran
ke. yie gevaarten met een kruisvor
mig grondvlak.
En alweer zy staan op zoodanl-
gen afstand van elkaar, dat tusschen
en om hen er ruimschoots plaats
biyft voor beplanting en parkaanleg.
Maar het gaat er niet alleen om
ruimte te scheppen voor kantore!) en
fabrieken, ook en vooral voor de
•werkende bevolking, die deze gebou
wen des daags bevolkt. En hij tra
ceert de woonwyken in de onmiddel-
ïyke nabijheid, in den trant als reeds
beschreven. Zoo ziet hy kans, om.
door toepassing van hoogbouw,
tweemaal zooveel menschen onder te
brengen op hetzelfde areaal als thans
geschiedt, doch onder veel en veel
etere omstandigheden.
Het ligt voor de hand, dat Le Cor
busier slechts tot de verwerkeiyking
van zyn ideeën kan komen door de
toepassing van boton, staal en glas.
Het verkeersvraagstuk heeft Le
Corbusier opgelost, door afzonderlij
ke verkeerswegen, voor snel en lang
zaam verkeer boven het straatniveau
en boven elkaar aan te leggen, het
geen weer mogeiyk is door de toe
passing van de dragende kolommen.
Den voetgangers blijft het recht op
de parter re-afdeel ing: straten en
pleinen.
Het ls alles hoogst interessant en
boeiend.
Corbusier's droomen zakeiyk-
practische droomen worden wer
kelijkheid. zyn ideeën hebben andere
architecten beïnvloed en reeds me
nige gedachte van den meester is
ook van anderen geesteiyk eigendom
geworden en ln een of ander project
verwerkt.
Nu ls deze „architect-ln-vryen
tyd". belast met het toezicht op den
herbouw van eenlge Fransche steden
en bovendien en vooral adv-
seur voor den wederopbouw vjci
Europa by de Verecnlgde Volken en
vertoeft in New York. Erkenning bc-
teekent uit erkenning door do
hoogste instantie. Dat h(J al eerder
erkend werd als schepper van nieu
we sociaal-architectonische vormen,
blijkt uit de waardeering van de Rtis.
scn voor Le Corbusier, die hem con
gé belangryke opdrachten hebben
verstrekt; zoo ontwierp hy het groot,
paleis Centrosoyus te Moskou, dat
echter nog slechts gedeeltelik werd
uitgevoerd.
DE OUDE EN DE
NIEUWE STAD
Ongetwyfeld kan en zal zyn werk
op den duur bydragen tot een betere
organisatie van wonen en leven, al
dus tot het scheppen vap mensch-
waahdiger omstandigheden, tot ver
hooging van welvaart en geluk, vre
de en veiligheid het ideaal ter ver-
wezeniyking waarvan het instituut
der Vereenigdc Volken werd gesticht.
Zoo nuchter en zakeiyk als hy
schrijven mag, toch is hy <Je kunste
naar, die door harmonische compo
sitie van ïynen en vlakken het wezen
der schoonheid benadert.
Natuuriyk past de romantische,
ontroerende slhoonheid van oude wo
ningen en steden niet in zijn geeste-
ïyk plan. Inderdaad, by de beschou
wing van de plannen, teekeningen en
fotoTs, denken wy onwillekeurig aan
Amsterdam, aan de centra van
schoone oude steden ln het buiten
land en dan vraagt ook menigeen
zich af „stel Je voor, dat ik lp een
Le Corbusier-stad zou moeten wo
nen..." Dat is dan een geconstrueer
de stad. niet gegroeid door de eeuwen
hen, zooals b.v. Amsterdam, door-
ademd van verschillende eeuwenoude
culturen, waar de historie huivert om
de ranke topgevels en torentjes, waar
gebouwen en paleizen getuigen van
feodale uitbuiting, monarchistisch
absolutisme en commerciecle tyran-
nie zoo'n stad, gedacht door Le
Corbusier heeft geen historie, maar
ze is het begin van nieuwe aera; ze
schept in deze tyden van cultuur
loosheid de voorwaarden voor nieuwe
cultuur. Deze oogenschyniyk nuchte
re zakeiykheid is de bodem waarop
een nieuwe styi, oen nieuw geloof, een
gemeenschappelijk Ideaal zullen kun.
nen groeien. Zyn Ideeën zyn de basis
ideeën voor een nieuwe Cultuur van
een menschheld in gemeenschap en
den mensch-met-pcrsooniykheid.
C. T.^-
De bepalingen inzake
uitvoergoederen
Dr. Gani is 't er niet mee eens
De republikeinsche minister van
Economische Zaken. dr. A. K. Gani,
heeft tegenover den spccialen cor
respondent van A.N.P.-Aneta tc Ma-
lang verklaard, dat binnenkort op de
reeden van Cheribon en Probolinggo
het Amerikaansche schip van de
„IJsbrandtsen"iyn de „Flylng Cloud"
wordt verwacht. Het schip zal textiel
aanvoeren en dezelfde goederen laden
als door Engelsche en Australische
schepen zyn geladen te TJilatjap
(volgens het Republlkeinsch pers
bureau „Antara" zyn deze goederen
teakhout, thee, kapok, koffie en ta
pioca). Op een opmerking, dat deze
goederen op de lijst van verboden
ultvoergOederen staan, antwoordde
dr. Gani: „Ik ben het met deze be-
Klingen niet eens, voorts zyn het
volkingsproducten en geen onder
nemingsproducten".
Te Brussel arriveerde gisteren Mr
Harold E. 8tassen, candidaat voor de
presidentsverkiezingen in Amerika,
Hif zal een bezoek brengen aan nage
noeg alle landen van Europa.
DE MAN
DIE
T MEEST
ONDER
DE KOU
TE LIJDEN
HEEFT
,Geen i lid van de re-
fjreering", zoo zeide Lord
Shepherd, Labourlid van
tet Engelsche Hooger-
huis tijdens de beschul
digingen, die tegen den
minister van Brandstof-
Energie-voorziening
werden geuit, „heeft een
scherper geest dan Shin
wellae oppositie zou
zich hebben verzet, in
dien men in October 1916
koiendistributie had wil
len invoeren".
Wie is Shinwell
Het was tydens den oor
log. In het Lagerhuis
houdt Shinwell weer een
van zijn krachtige toe
spraken. Plotseling
wordt hii door Lady*
Astor onderbroken: „Wie bent U?
Wie is uw familje?" vraagt zij, om'
daa zelf antwoord te geven: „Van U
is niets bekend! Uyj familie zou men
naar Polen terug moeten sturen!"
Maar de man, op wien de boven
aangehaalde paradox van toepassing
is. komt niet uit Polen Ook ligt zijn
verleden niet geheel in het duister,
al wordt er dan ook niet veel over
gesproken en weet „Who is who" van
1937 slechts een simpele 8 regels over
be n te vertellen.
Zijn geboorte op 18 October 1884
leverde geen stol' voor een society
gesprek, hoewel hq toch in 't hartje
tan Londen werd geboren.
De vader van den huidigen minis
ter was maar een eenvoudig werk
man in een kleeding-fabriek in East
•End. Hy heeft niet beter en niet
slechter voor zyn gezin gezorgd dan
iedere arbeider in de tweede helft
van de 19e eeuw. Zoo was het ook
Biets buitengewoons, dat Emanuël
op zijn elfde jaar de school moest
verlaten, om als loopjongen zyn eer
ste boterhammen te verdienen. Maar
de jongen wilde meer: een vak lee-
ren. Waarschynlijk op aanraden van
zijn vader werd hy dan ook kleer
maker en als zoodanig had hij het
dus al een heel eind in de maat-
echappy gebracht.
Maar een keer op weg naar een
De
Oranje" slaat alle
records
Dat ook het scheepvaartverkeer
$ich na den oorlog steeds meer
aan de eischen van het snelver
keer gaat aanpassen blijkt uit het
feit, dat het s^. ,j*otti" van de
Mij. ,Jïederland" thans in 21 da
gen van San Francisco naar Ba
tavia vaart. Voor den oorlog duur
de deze reis gemiddeld een maand.
Het vlag geschip van de Mij.
,Jfederland", de „Oranje", dat tij
dens den oorlog den Geallieerden
zulke goede diensten heeft bewe.
zen als hospitaalschip, maakt
thans record-rcizen tusschen Am
sterdam en Batavia, teneinde in
de groote behoefte van het passa
giersvervoer van en naar Indo.
nesië te voorzien.
Vrijdag vertrok de „Oranje"'
onder gezagvoerder I. Bakker
naar Batavia. Van deze reis keert
het schip waarschijnlijk 6 April
terug om dan 5 dagen later op
nieuw den tocht tc aanvaarden.
Eind Mei zal de Oranjetoeder-
om de sluizen van IJmuiden bin
nenvallen en vervolgens na een
korte rust wederom het ruime sop
kiezen. Om elke vertraging van
lossen en laden te vermijden,
wordt geen lading meegenomen.
Emanuel Shinwell, de Engelsche minister voor de
brandstof- en energievoorziening.
beter bestaan, nam hy het niet al
leen voor zyn vakgenooten op. Neen,
met hem zou zqn heele klasse een
betere toekomst tegemoet moeten
gaan! Hoe hij dan in contact kwam
met zeelieden, vertelt de historie niet.
Evenwel staat vast, dat hy er gedu
rende den eersten wereldoorlog in
slaagde, deze mannen te organisee-
ren en in oppositie met de offfciëelé
unie zijn eischen te formuleeren en...
ten deele te verwezeniyken.
Na zyn eerste successen wordt hy
dan geheel en al door de politiek In
beslag genomen. Hq ls een goed spre
ker, heeft een scherpe tong. is steeds
in den aanval en komt steed3 met
positieve voorstellen voor den dag.
In 1922 wordt hij door een radlkale
Schotsche groep in het Lagerhuis
gekozen om reeds twee jaar later
door het eerste Liabour-kabinet Mac
Donald benoemd te worden tot parle
mentair secretaris van het bureau
van Mqnbouw. Niemand minder dan
Lord Haldane gaf toen als zqn mee
ning te kennen, dat Shinwell, de loop
jongen van 1896, wel de bekwaamste
Labour-afgevaardigde was.
Toen het Labour-kabinet verdween,
moest ook Shinwell zyn eersten groo-
ten tegenslag in ontvangst nemen.
Hij moest zqn regeerlngspost verla
ten. Maar met het tweede kabinet
Mac Donald komt ook hq weer opda
gen en neemt, na een kort verblijf in
het ministerie van Defensie, zqn oude
plaats in.
Ook deze ambtsperiode mocht niet
van langen duur zqn. Voor den twee
den keer moest hq een nederlaag In-
casseeren. Daarna verdween hy ech
ter niet van de publieke tribune Fel
ler dan ooit propageerde hy het
programma der Labour-party. En
toen Mac Donald een nationalen
koers had Ingeslagen, zag hy er niet
tegenop, in den kieskring van zqn
gewezen chef als tegen-candidaat op
te treden en hem te verslaan. Zoo
werd hq één van de vooraanstaande
figuren der Labour-party en kreeg de
reputatie van „playing a lonè hand".
Deze mentaliteit is dan later mede
aanleiding geweest, dat hy geen
plaats nam in het oorlogskabinet.
Ook had de destqds al 55-jarige te
veel ondervinding en vreesde voor
den derden keer zqn regeeringsfuno
tie te moeten afstaan. „De coalltie-
regeering", zoo voorspelde hq' in het-
Lagerhuis, „is te vergelijken met een
vliegende bom, die op haar hoogste
punt naar beneden stort en explo
deertzoodat niets meer over
blijft" Hy bleef echter in den aanval:
verweet Churchill naar dictatoriale
macht te streverC noemde de verlies-
cqfers onjuist, schetste de monetaire
politiek als koorddanser-acrobatiek
en stelde de ministers aan de kaak,
die naar de rennen gingen en geen
tqd hadden, de vragen in het Lager
huis te beantwoorden.
Hq leverde échter niet slechts af
brekende critiek, maar verduideiykte
het Ideaal,- dat hy nastreefde in „The
