PORTUGAL BEKEKEN DOOR
HOLLANDSCHEN BRIL
Rotterdams haven, land- en tuinbouw
ten doode opgeschreven
Vrouwen zijn er weinig in tel
Stierengevechten
Spellingswee
PE 5C+I00NMAAIC
Kijk_es momQ.,$\hie>-U}oo5 heb zijl-V.
mute veigebeiv
Groote energie en veerkracht
van Nederl. Industrie
LAND VAN KURKBOOMEN EN EZELS
(Speciale correspondentie)
j)E autorit van bet vliegveld bjj Lissabon naar de stad zelf, die op zeven
heuvelen heet te zijn gebouwd, ia bU avond fantastisch: enorme
Jircede allces, volop verlicht, voeren naar het centrum der stad en ook
's avonds laat krioelt het er van de auto's, ja juist 's avonds na negen
uur, want de theaters beginnen pas tegen tien uur. Men kr(jgt al da
delijk den indruk, dat het Portugal tijdens den Spaanschen burger
oorlog en den tweeden wereldoorlog niet slecht is gegaanWat
pus Hollanders natuurlijk direct opvalt is, dat alle winkels afgeladen
liggen. Maar erg goedkoop is het er niet. Zoo kost een behoorlijk over
hemd f 20.een linnen boord f 1-50, een behoorlijke sigaar f 0.70. Lis
sabon heeft prachtige hotels en het eten is er uitstekend, evenals de
Portugeesche wijn. Deze laatste kan het transport niet goed verdragen
en leent zich daarom niet goed voor export, de bekende portwijn na
tuurlijk uitgezonderd. Deze laatste drinkt men in Portugal niet vóór
maar n& het eten. Koffie wordt altijd zonder room of melk gedronken.
In groote tegenstelling met de luxe in de hoofdstad is de armoede
op het platteland. In de bergen ziet men veel huisjes van op elkaar
gestapelde keien gebouwd, met wat cement bestreken. Deze huisves
tingen maken een zeer armoedige indruk. Op het platteland loopen vrij
wel alle vrouwen en ook vele mannen, op bloote voeten. De vrouwen
Zijn over het algemeen in Portugal niet erg in tel. Wordt men bij een
Portugeesche familie ten eten tenoodigd, dan krijgt men de gastvrouw
piet te zien vóór men aan tale. gaat. En op het platteland valt het op,
'Ai\t de man óp den ezel zit, steeds gewapend met zijn parapluie, terwijl
lijn wederhelft er naast loopt, zooals gezegd barrevoets.
AIS DUITSCHLAND NIET HERSTELT
IN BERLIJN VECHTEN DE VROUWEN
OM EEN MAN
minder bloedig dan in
Spanje, maar toch
YjfAAR in Portugal geen water
leiding is zijn het ook weer de
.vrouwen, die het water halen in
grooto aardewerk-kruiken, die zij
los op het hoofd dragen, na eerst
een kussentje op haar krullebol te
hebben gelegd. Zijn de kruiken le
dig, dan worden die op hun kant
los op het hoofd gedragen. Je staat
Steeds weer verwonderd, dat die
kruiken er niet af vallen. In Oporto
zag ik heele rijen vrouwen, die zand
in manden op hun hoofd transpor
teerden. Allen zagen er even ar
moedig uit en keken even somber.
Het ontwikkelingspeil in Portu
gal is nog niet hoog. Men zegt, dat
het grootste deel der bevolking nog
pnalphabeet is. En van diegenen,
Jlie wèl kunnen lezen en schrijven,
gijn er maar betrekkelijk weinig,
iie het werkelijk goed kunnen.
jWij hebben ons dan ook niet druk
er over gemaakt, dat Portugal niet
mder de zuivere democratieën kan
vorden gerekend, want wat heeft
kiesrecht eigenlijk voor waarde, als
ie grootste helft lezen noch schrij-
i yen kan?
Vrijwel overal in Portugal ziet
men de kurkboomen, die tot aan de
kruin zijn geschild. Het duurt tien
jaar voor de schors weer aange
groeid is.
Zooals men in Holland langs de
«Wegen rijwielpaden ziet, heeft men
in Portugal aan iederen kant een
«mal zandpad voor de ezels. Voor
zoover wij de industrie hebben ge
zien, staat deze bij lange na niet op
hetzelfde niveau als bij ons, met het
gevolg, dat de loonen er ontzettend
laag zijn. Een ongeschoolde arbeider
«chijnt een gulden of vijftien per
Week te verdienen. Voor den oorlog
moet dit nog veel lager geweest zijn.
Er z\jn in Portugal, evenals in
Spanje, stierengevechten en wy
I hebben ze gezien ook. Eigenlijk
met tegenzin, maar w(j werden
Een onzer lezers is zoojuist te
ruggekeerd van een zakenreis
naar Portugal. Hij geeft in ne
venstaande reisbeschrijving zijn
indrukken van het land van Sa-
lazar weer. Wij merken hierbij
op, dat het niet eenvoudig is Por
tugal binnen te komen. De
Vreemdelingenpolitie te Lissabon
beslist namelijk of iemand een
visum krijgt en is daarmee verre
van soepel. De schrijver van het
artikel had alle medewerking van
de Nederlandsche autoriteiten en
bovendien den steun van Portu
geesche relaties. Het mocht niet
baten. Pas na bemiddeling van
Hr Ms Legatie had hij succes.
Door al die strubbelingen arri
veerde hij twee maanden later
dan aanvankelijk verwacht op
het vliegveld te Lissabon. Men
leze zijn interessant relaas.
er voor uitgenoodigd. Laten we
direct zeggen, dat het ons erg
meegevallen is. Deze vermaken
z(jn in Portugal bij lange na niet
zoo ruw als in Spanje, voorna
melijk doordat men in Portugal
de hoorns der stieren omwoelt
of de punten er afvijlt; verder
wijl men jonge, vurige paarden
gebruikt.
Vlak voor het begin klinkt een
trompetsignaal, ten teeken dat een
minister is aangekomen. Het publiek
staat dan onmiddellijk even op.
Daarna begint de voorstelling en
worden in iets meer dan twee uur
zes stieren afgewerkt en wel op
verschillende manieren. Laten we
in dit verband vertellen van no. 1
en no. 4, waar de ruiter te paard bij
te pas komt
Eerst gaan de deuren aan één
zijde der arena (die naar schatting
een middellijn van 5060 M. heeft)
open en komt een ruiter op een
prachtig paard binnen. Hij is mooi
en kleurig gekleed en rijdt recht
vooruit naar de loge \an den mi
nister,, waar hij, steeds zijn hoed of
steek in de hand, een buiging maakt.
Daarna laat hij zijn paard recht
achterwaarts terugloopen, rijdt op
nieuw naar voren tot aan den rand
der arena en laat dan zijn paard
steeds opzij stappen, tot hij, al bui
gende, geheel in de rondte is ge
weest.
Dan wordt de stier binnengelaten.
Met een paar roode lappen wordt
het dier een beetje gesard en als het
nu in het midden der arena staat,
gaat de ruiter op een afstand van
een meter of tien, dwars voor hem
staan, den stier eenige malen roe
pend. Eerst krabt het beest wat met
de voorpooten in het zand, om dan
plotseling recht vooruit te rennen.
Op hetzelfde oogenblik krijgt het
paard de sporen en vliegt het als
een pijl uit een boog vooruit langs
de ombeining en precies, maar dan
ook precies, voor den stier langs.
Dit kunstje herhaalt de ruiter. Bij
no. 4 werd het paard Inderdaad even
getikt. Daarna krijgt de ruiter een
paar bandarillos in de rechterhand.
Weer rent de stier op het paard toe,
dpch de richting is nu anders en
tiet paard draait vlak voor de ho
rens om langs den stier, zoodat deze
rechts van het paard in tegenover
gestelde richting loopt Op hetzelfde
oogenblik prikt de ruiter de twee
stokken met de ijzeren puntjes in
de huid van het dier. en wel zoo,
dat er aan iederen kant van de
ruggestreng één zit Dit wordt twee
maal herhaald. Daarna klinkt een
trompetsignaal en verlaat de ruiter
de arena. Men vertelde mij. dat hij
circa f 2.000 per middag verdient
Leuke sport
Vervolgens komt het voetvolk
in actie. Een der kunsten bestaat
hierin, dat een dezer lieden den
stier, als die woedend komt aan
rennen, tegemoet loopt en boven
op den kop springt! Ik had geen
enkele behoefte het hem na te
doen, vooral niet, toen de sprong
mislukte en de stakkerd, drui
pend van bloed en meer dood
dan levend de arena werd uit
gedragen. Maar deze menschen
hebben een sterk eergevoel. Na
de pauze was hU weer present,
zy het ook met een hinkend
been. HU herhaalde de waag-
h&lzerU die ook toen mislukte,
gevolgd door een oorverdoovend
gegil en gefluit van het publiek.
Na genoemden sprong op den
kop, vindt men het blijkbaar wel
letjes en wordt het arme dier de
arena uitgelaten en niet, zooals in
Spanje, door een degen gedood.
Om Portugal te kunnen verlaten
moet men weer een uitreisvisum
halen, dat ca. f 12. kost plus wat
geduld. Met dergelijke dingen Is
Portugal nogal bureaucratisch; Wie
langer dan 8 uur buiten Lissabon
vertoeft, moet zijn pas weer naar de
Vreemdelingenpolitie brengen. Der
gelijke dingen zijn vrij irriteerend.
Een verdere moeilijkheid Is, dat zelfs
zakenmenschen nauwelijks Pransch
of Engelsch spreken. De conversatie
geschiedt dan ook meestal in een
mengelmoes van beide talen. De ge
wone man spreekt alleen Portu-
geesch en niemand kan je te woord
staan. Ook in hotels heeft de bui
tenlander moeite zich begrijpelijk
te maken.
ffET zal met U zijn als met mij; gc
kunt na die vijf jaar oorlog zoo
het een en ander gebruiken in Uw
hulshouding: Wat linnengoed, ser
vieswerk, potten en pannen, om al
leen maar aan het hoognoodige te
denken. Of, wanneer ge wat ver
nieuwing in de aankleeding van Uw
woning wenscht, een aardige huls-
kamerlamp, een remplacant voor
Uw radiotoestel, dat ge in den be
zettingstijd inleverde, wat leuk kin
derspeelgoed, ja wellicht hebt ge als
gewoon burgermensch reeds Uw
zinnen gezet op een mooie vulpen
als verjaarsgeschenk voor Piet....
VIJI MEI IN GEVAAR
Vergeten wij onzen
Nationalen Vrijheidsdag
PR is reeds teveel over gesproken.
Na deze zes woorden is er zelfs
reeds teveel over geschreven, maar
de verontwaardiging moet ons toch
van het hart en daarom nogmaals
de vinger op een teere plek, een plek,
die ieder jaar schijnt terug te moe
ten komen tegen den tijd, dat wij
onze dooden gaan herdenken en
onze zwaar bevochten vrijheid gaan
vieren. Want schreven wij vorig jaar
ook al niet over een dergelijke teere
kwestie?
Toen echter schreven wij n a alles
wat er was gebeurd, nu willen wij
het er voor doen en pogen te red
den wat er nog te redden valt.
Onze Nationale Vrijheidsdag is in
gevaar! Onze Nationale Feestdag, de
dag, waarop onze vrijheid terug
kwam. Vijf Mei. Er zijn voorschrif
ten, die luiden: „Doorwerken! Wij
houden ons aan dit of dat".
En als wij dat nu even nagaan,
dan zullen er in den komenden tijd
misschien overal voorschriften ver
schijnen want papier en inkt zijn
geduldig en meegaand en is over
eenige, neen, al over een jaar, onze
mooiste dag van het jaar weg. Ver
dwenen. Onder papieren voorschrif
ten bedolven. Vergeten
Vergeten. Wij zijn al teveel ver
geten in dezen na-oorlogschen tijd
en voor sommige dingen is dat goed.
Maar zullen wij onszelf de schande
aandoen onzen Nationalen Vrijheids
dag te vergeten? Als wij onze ge
vallenen hebben geëerd op den der
den Mei, mogen wij ons dan niet met
ingetogen vreugde overgeven aan de
zoo zeer door hen bevochten vrij
heid? Een ieder, die dezen dag nu
reeds onder voorschriften gaat be
graven, begraaft onze gevallenen
dieper en dieper tot er ook van hen
niets meer over is. Want al het gesol
van vrij of niet-vrij om den Natio
nalen Feestdag zijn slagen in het ge
zicht van hen, die vielen, omdat zij
wilden, dat wij leefden en ons een
maal in het jaar zouden opmaken
dit nieuwe vrije leven te vieren.
Of, als ge dit alles onbelangrijk
vindt, oog voor een paar van die
doddige zwart-suède schoentjes met
teenstuk, een vlotte japon voor mid
dag of avond, een prettig zittend
costuum, opdat ge eindelijk weer
eens ieta anders kunt aantrekken
dan Uw half-sleetsche trouwpak,
treurig restant van wat eens een
burgermans-garderobe was, of
Maar laat lk niet verder gaan. Er
zijn zoo van die dingen in dit na-
oorlogsche leven, waarover men
niet moet spreken. Het gaat goed in
Nederland.... Alleen de doorsnee
burger merkt het niet, omdat hij
„Nederland heeft groote belan
gen by een snellen opbouw van
Dultachland; niet alleen aard-
rykskundig, maar vooral ook
economisch. Indien wy ons ach
terland zullen verliezen", zoo
zei de heer Moser, „behoeven wy
de haven van Rotterdam niet
meer op te bouwen en zullen
vele land- en tuinbouwbedrijven
ten doode opgeschreven zyn".
De burgerbevolking daar krijgt
een dagrantsoen aan voedsel van
1500 calorieën, doch, daar niet alle
bonnen gehonoreerd kunnen worden,
is het in werkelijkheid niet meer
dan 800 cal. Bovendien raken de
voorraden uitgeput en zullen zooveel
menschen den hongerdood sterven,
als er in Amsterdam, Rotterdam en
Den Haag wonen. De Duitscher» zijn
er niet van overtuigd, dat de voed
seltoestand uiterst critiek is. Men
meent, dat het dwarsdrijverij van de
bezettende machten is. De textiel-
positie is, dank zij de oude voorra
den, nog vrij behoorlijk. Wit de huis
vesting betreft, in de groote steden
is ongeveer 80 van de huizen ver
nield, waardoor 20 millioen men
schen gedoemd zijn in holen te
leven.
Spr. bezocht in Hamburg een grot
van 4-3-1)6 meter, waarin zeven
menschen woonden. Alleen het rui
men van het puin zal 20 jaar in be
slag nemen.
De maatschappelijke structuur is
geheel veranderd. Er hebben zich
n.1. twee klassen gevormd: de „aus-
gebombte" en de „nicht-ausgebomb-
te". De spanning tusschen deze twee
klassen is groot en spr. achtte het
zich niet elk oogenblik voor oogen
stolt, dat we moeten rekenen op
zeven of meer magere jaren, na de
vette met veel werkloosheid en on
gezonde sociale verhoudingen.
yOOR al dezulken, die iets van
noode hebben, omdat ze achter
op raakten en niet „in zaken" waren,
is de jaarbeurs 1947 in die prachtige
oude Domstad Utrecht een Tanta
luskwelling. Zinnenbegoochelend
evenementWanneer ge er ten
minste niet als nuchter zakenman
tegenover gaat staan en de show
bekijkt en aanvaardt, zooals gij den
onvermijdelijken overlast van een
groot, zeer groot, wellicht te groot
aantal zakelijke belemmeringen hebt
leeren aanvaarden met een opstan
dig gemoed. Zij deze zakenmen
schen zien de grootheid, veelzij
digheid, het fijnzinnige vernuft,
goeden smaak en den taaien wil van
den Nederlandschen koopman, den
Nederlandschen fabrikant en zijn
duizenden deskundige medewerkers
in de enorme verscheidenheid van
de fijnste en meest practische arti
kelen, die hier tentoongesteld zijn,
de zeer hooge prijzen der stands en
derzelfder aankleeding ten spijt.
Nederland toont met de Jaarbeurs
1947 tot wat het na vijf jaar oor
logsellende en verwoesting en een
goed jaar van moeizaam herstel,
kón presteeren, zoo het de materia
len ter beschikking krijgt. En dat Is
niet gering. Vandaar, dat Utrecht
weer als voorheen magneet is voor
de buitenlanders. Een magneet die
vele deviezen naar zich toesleept en
dus van enorm belang fs voor ons
land.
Toen ik als heel klein jochie,
Met beentjes in een bochie,
Voor 't eerst naar school moest
komen,
Om in een bank te droomen
En ik door 't letterbordje,
Op 't allereerste sportje,
De ladder heb bestegen.
Op weg naar aardsche zegen.
Toen hebben lieve juffers,
Aan ons nog jonge suffers.
Gezegd en onderwezen:
„Zoo moet je Hollandsch lc
Hou goed in je gedachten,
Er zijn twee taalgeslachten.
Een „n" Is goed onthouwen
Voor mannen en bij vrouwen
Komt nooit een „n" te staan. Jan,
Onthou, dat komt van pas, man,
Een vrouw krijgt altijd minder,
Da's weer wat minder hinder,
Je schrijft dus aan dén heer, hoor,
Dat komt bij vrouwen niet voor,
Dat zal zoo altijd blijven.
Je schrift op tafel.... „Schrijven!"
Na jaren lesjes lezen,
Was ik dus onderwezen.
Ik heb 't rapport gekregen.
Voor taal een echte negen!
Maar zooals nu de zaken staan,
Zal 'k weer naar school toe moeten
gaan!
JAN HOTTENTOT.
De heer Al/red Moser. die van
een reis door de vier bezettlnft-
zónes Is teruggekeerd, Kaf hier
over in een lesing *Un meening
weer. Hiernaast vindt U z(jn visie
op het probleem Duitschland.
niet onwaarschijnlijk dat dit tot een
botsing zou leiden. Bij een volkstel
ling is gebleken, dat er op 100 man
nen 150 vrouwen zijn. In Berlijn is
dit zelfs 35-150! Er wordt letterlijk
om een man gevochten en vele vrou
wen hebben de hoop, nog eens te
kunnen trouwen, maar laten varen.
De verhouding tusschen sterfte en
geboorte is 10 1.
Zeer veel kinderen worden nioj
meer naar school gestuurd. Men
heeft een groot tekort aan onderwij
zers, zoodat de klasse-sterkte veelal
over de 100 bedraagt. Dit alles ver
oorzaakt een geestelijke afzakkinjf
en men daalt tot een primitief
levenspeil.
De bevolking
JJESEFFEN de Duitschcrs, dat zij
schuld hebben aan de toestanden
door het Hitler-rcgime veroorzaakt?,
Het antwoord op deze vraag formu
leerde spreker kort: „Alleen zij, die
zelf schade hebben ondervonden tij
dens de bloeiperiode van het nazi-
regime, begrijpen, dat zij daarvoor
zelf verantworodelijk zijn"
Als men een Duitscher vraagt, of hij
lid geweest is van de „Partei", zal
hij ontkennend antwoorden. Dit is
een algemeen verschijnsel geworden,
zoodat een conférencier daarover
zelfs een mop vertelde (het was tij
dens een voorstelling in een Ber-
lijnsch cabaret): „Wanneer Hitier
nog leefde, en men arresteerde hem,
zou hij vrij uitgaan, want hij is na-
tuurlijk óók nooit lid van de .Partei"
geweest!"
Men kan de bevolking naar haar
leeftijd In drie groepen verdeelen:
boven 50 jaar, deze groep is over het
algemeen betrouwbaar. 30—50 jaar,
deze groep is onbruikbaar en hoogst
onbetrouwbaar. De jeugd van 18—30
jaar. De laatste groep begrijpt, dat
zc door de nazi's bedrogen is en is
daarom zeer gedesillusioneerd.
Zij Is zeker tot betere gedachten
te brengen, als diegenen, die het
voorbeeld willen geven, de daad bij
het woord voegen!
Deze kwestie van heropvoeding
staat bij de bezettende machten als
nummer één op het programma.
De Duitsche jeugd haalt ech
ter de schouders op voor mooie
leusen. want zy ziet óók de prak-
tyken van de Geallieerde legere:
Deze dryven zwart-handel op
groote schaal.
De zuivering is volledig mis
lukt.
In een internationaal persbe
richt werd verklaard, dat een
wapenfabriek In de Amerikaao-
schc zóne was opgeblazen. Er
wordt echter op het oogenblik in
die fabriek in drie ploegen ge
werkt (Spr. bracht zelf een be
zoek aan deze fabriek).
700 deskundigen (nazi's) zyn
tewerkgesteld In groote bedry-
ven in Engeland. Amerika en
Canada.
40 hooge nazi-officieren zjjl
door de Russen uit de Britichc
zóne weggehaald en zyn th.'.ns
als docent werkzaam op de Mili
taire Academie in Moskou.
De S.8.-ers in de kampen krij
gen viermaal zooveel voedsel als
de burgers. De Russen zeggen
hierop: „Dat is omdat Jullie ze
direct tegen ons gebruiken wil
len".
Spreker schreef deze wantoestan
den toe aan het groote wantrouwen,
dat nog steeds heerscht tusschen
Amerika en Rusland.
De heer Mozer beëindigde zijn le
zing, waarvoor veel belangstelling
bestond, als volgt: „Een eventueele
oorlog tusschen Amerika en Rusland
zal de ondergang van West-Europa
bcteekenen. Daarom mogen we niet
vijandig tegenover de een, noch te
genover de ander staan, maar wij
moeten trachten een brug te zijn
tusschen Oost en West!"
TULBAND IN DE MODE
Er is weer een nieuwigheid Ui
Amerika. Schoudertasschen hebben
afgedaan!
Karin Booth toont ons bij haar
complet een suede tasch, die met 'n
vergulde ketting aan de ceintuur
van de jas hangt. Haar costuum Is
«en deux-pièces (mantel en jurk
combinatie). De jas heeft vlinder
mouwen en een capuchon die ach
ter op den schouder gedragen wordt
BU dit geheel wordt een tulband
van dezelfde stof gedragen. Dit is
in Amerika zeer in de mode op het
oogenblik.
Den Oceaan over
Voor bezoek aan
hun Amerikaanschen
onderduiker
Purmerend. Tijdens de laatste
negen maanden van den bezet
tingstijd hield de familie Schric-
ken aan de Wilhelminalaan den
Amerikaanschen piloot Victor
Ki„cger, die met een parachute
bij het Jisperdijkje was neerge
komen, verborgen. Na de bevrij
ding werd Victor benoemd tot
eereburger van Purmerend,
waarbij hem een zilveren medail
le van de stad op de borst werd
gespeld en hem een oorkonde
werd overhandigd. Ook na zijn
vertrek naar de nieuwe wereld
bleef er een hartelijke briefwis
seling bestaan tusschen de fami
lie Schrieken en Victor en vele
zijner familieleden.
Voor wat de familie Schrieken
voor den Amerikaan heeft ge
daan, wilde men gaarne het Pur-
merender echtpaar persoonlijk
danken. Daarom noodigde men
reeds langen tijd geleden den
heer en mevrouw Schrieken uit
eens den Oceaan over te steken.
Deze uitnoodiging werd aan
vaard. Volgende week nu ver
trekt het echtpaar Schrieken voor
drie maanden naar Amerika,
waar het den Purmerendere aan
hartelijkheid zeker niet zal ont
breken.
JAARBEURS 1947:
NEDERLAND MAAKT HET
Van onzen special en verslaggever