Een boek voor U? STAIJ V schaamt zich Pinksterbruiloft zijn eigen lof te lezen Greep uit waf er de laaisfe maanden verscheen HOEWEL do papierposltie ook voor de uitgevers Van boeken nog^ verre van rooskleurig Is, kan men toch by de verschillende boek handelaren weer een keuze maken uit vele werken. Het -ia uiteraard ln ons blad onmogelijk alles aan te kondigen, wat er van de pers kwam. WU zouden daarvoor vele pagina's nodig hebben. Toch meen den wU goed te doen ln dit Pinksternummer de aandacht te vesti gen op een aantal verschenen werken. De keus is vrij willekeurig en bedoelt „elck wat wils" te bieden. WU hopen hiermede niettemin onze lezers een dienst te bewUzen. BIJ de uitgevexa. Van Loghum Slatcrus en J. M. Meulenhoff ver scheen de eerste aflevering van Ijet standaardwerk over Nederland in oorlogstijd „Onderdrukking en Ver- ret", onder redactie van Mr. J. J. van Bolhuis, Dr. C. D. J. Brandt, H. M. van Randwijk en Prof. Mr. B. C. Slotemaker. In deze eerste afleve ring worden onze binnen- en buiten landse politiek vóór 1940, zjj het zeer summier, voor de lüstorie vast gelegd. De belde onderwerpen waren bö de heren Mr. Pr. C. Smit en Mr. J. J. van Bolhuis in deskundige han den. Het werk is gedrukt op voor deze tUd uitzonderlijk goed papier en voorzien van vele passende illustra ties. Het geheel zal verschijnen in ongeveer 44 maandelijkse afleverin gen. De prijs bedraagt f2.50 per af levering. Iedere aflevering omvat 64 pagina's. VAN dc hand van dc oud-minister van Sociale Zaken Dr. Jan v. d. Tempel verscheen bij Tjeenk Willink te Haarlem „Nederland in Londen". Op openhartige, doch discrete wijze vertelt de Londense minister over *Un ervaringen ln Engeland tijdens de bezetting van ons land. Dingen, die velen nog onduidelijk waren, wor den in het boek van Van de Tempel opgehelderd. Een welkome en nood zakelijke aanvulling op het memo randum van Gerbrandy. OVER de Sowjet-Unle zyn, vooral na de laatste oorlog, vele boeken verschenen. Bewijs dat de wereld dit onderwerp niet langer met een dood doener of nog erger een dood zwijgen wil afdoen. De Republiek der letteren te Amsterdam gaf in dit verband een vertaling van hét boek van Hewlettt Johnson, Deken van Canterbury onder de titel „Socialis me in het zesde deel der Wereld". Het boek laat ons zien, dat de schrij ver de Sowjet-Unie welgezind is ,al onthoudt hU deze zijn critiek niet Wie van deze theoloog een godge leerd werk verwacht, vergist zich. Over het probleem van kerk en gods dienst in Rusland wordt maar zeer terloops gesproken. Hoewel men de schrijver een zekere oppervlakkig heid niet kan ontzeggen, kan dit* boek voor velen toch verhelderend werken. GOEDE boeken voor de. jeugd zijn "br betrekkelijk weinig. De mees te zijn paedagogisch allerminst ver antwoord. Daarom is het een ge noegen een boek voor de rijpere Jeugd aan te kondigen, dat ver bo ven het gemiddelde peil ligt Dit boek is „Het zwervende schip" van Lisa Tctzner, uitgegeven bij de Ne- derl. Iloekeninip. en Uitg. MIJ. v. h. van Ditmar te Amsterdam. Kinde ren uit een grote stad zwermen uit over de wereld en beleven vele avon^" turen. Dit zijn geen voze fantasieën, maar levensechte werkelijkheid. Voor onze jongens en meisjes van harte aanbevolen. De vertaling was by BcpOtten ln goede handen. De •erie zal uit tien delen bestaan. Ontspanningslitteratuur van goede kwaliteit biedt het verhaal van twee mensen ln de Stille Zuidzee, die elkander trouw zijn tot in de dood en dat Gottmer te Haarlem deed verschynen ohder de titel „Donkere Stromen". Wie belang stelt ln hét leven op Tahiti en omgeving leze dit door S. van Praag vertaal de boek van Charles Nordhoff en James Norman Hall. BIJ de uitgeversmaatschappy „Hol land! a" te Baarn verschenen her drukken van de Alkmaarse schrijf ster Anke Servaes .en wel „Kinder zaal en „Paul AUeen". Anke Ser- vaes behoeft by ons publiek geen nadere aanbeveling, zy heeft haar eigen lezerskring. Men zou alleen zuster Liesbeth, de heldin van „Kinderzaal" met al te veel voor- treffeiyke eigenschappen behept kunnen vinden. Voor het overige weet de schryfster het kind mees- teriyk te typeren. BIJ dezelfde uitgever verscheen „Avontuur ih de eenzaamheid" een novelle van de kunstredacteur van „Het Vrye Volk" Rein Blijs tra. Voor de litteraire fynproevers een koste- ïyk boekske, dat de lezers mede op reis neemt door Griekenland. Er zit spanning in, al zal de sensatiebe luste de intrige een beetje langade mig vinden. De taal Is perfect. VELEN zullen Indertijd met inte-, resse het boekje van John Steinbeck „Mensen en Muizen" hebben gele zen. De naar dit boek gemaakte film werd eveneens een groot suc ces. De „Nederlandse UltgeverU" te Baarn verzorgde thans in een verta ling van Jac. van der Ster onder dé titel „De rode pony" een aantal no velleachtige schetsen. Van harte aan bevolen. EVENEENS by de „Nederlandse Uitgeverij" verscheen een roman van Th. van Walder„Het begon ln Balti- more'. Een vlot en pretentieloos ver haal gebaseerd op historische gege vens. Wy hadden nog nooit een werk van deze schrijver onder ogen ge had. Dat hy echter schijven kan, staat Voor ons vast. WIE een zeer bizonder detective verhaal weet te waarderen, moet zich het boek aanschaffen van de Deense schryfster Ingrid Chrlstian- sen „De dood op Rossnaesholm", in een vertaling van Greta Baas Jel- gersma uitgegeven by Kemink en Zoon te Utrecht Met dit boek won deze leraarsvrouw een prys van 15 duizend dollar. Het is een uitermate spannend boek, waarin voor de af wisseling nu eens een vrouw de rol van detective vervult Een welko me variant op het thema Paul Vlaanderen en Dodenhuis. Zomers en Keuning te Wagenlngen deden opnieuw een werk van J. W. Ooms verschijnen^,,Water over Hol land". Het is de geschiedenis van een familie in de Alblasserwaard. Actueel, omdat het voor een be- langryk deel speelt in de jaren, die nog maar nauweiyks achter ons lig gen. Voorvhen, die houden van een „sterk" boek over het volk der Hol landse polders een verrassing. DE schrijver Al bert Helman is in onze litteratuur een ietwat zonder linge figuur. Hy is een eerste klas zwerver, in de meest letteriyke en gunstige betekenis van het woord. Wie een- boek van hem ter hand neemt- kan er meeétal op rekenen mede te worden genomen naar ver re streken. Speciaal de Midden-Ame rikaanse landen hebben zijn bizon- dere aandacht. Daarom is het geen wonder, dat by de „Amsterdamse Boek- en Courant MaatschappU" 'n achtste druk verscheen van Heimans „De rancho der X mysteries". Het boek speelt ln de Mexicaanse haciën da, is doordrongen van een oeroud heidens occultisme, overdekt door een dun 'christeiyk veroislaagje. Een boek om een nacht voor op te biy- ven. HET,MAN is ook dichter. Dichter van zeer moderne, abrupt-styiige verzen. In zyn bundel „Ontsporing", eveneens verschenen by bovenge noemde uitgeversmaatschappy, tref fen wy verzen aan, die nauweiyks deze titel mogen dragen. Diarnaast echter vinden wy verzen, die hoe wel zeker niet zoet-vloelend ge tuigen van waarachtig dichterschap. Helman ls zeker geen dichter, die de grote letterlievende massa ge- makkeiyk zal liggen. Wie zich ech ter enige moeite wil getroosten kan, na enig zoeken, enkele juwelen vih- VOOR hen, die belangstellen in ver schillende vraagstukken betreffende de toekomst van ons land verscheen voor het genootschap „De Lage Lan den" bij E. J. BrlU te Leiden een zestal brochures tegen zeer lage prgs. Het zyn: „Nederlands na-oor- logse gedaante" door Marnix; „Een volk dat leeft, bouwt aan zyn toe kom?' door Felix; „De taalkundig cnlturele kant van het annexatie- vraagstuk" door Prof.„ dr. G.' G. Kloeke; „De culturele verwantschap tussen Noordwest Duitsland en de Nederlanden" door dr. P. v. d. Kooy, „Neerlands Grootheid Neerlands zwakheid" door Dr. H. J. Keuning; „De mythe der Duitse eenheid" door Dr. H. J. Keuning. Handige boekjes, die een schat van materiaal bevat ten. Zg dienen echter met oordeel dés onderscheids te worden gelezen. DE beste ^elfverdedvgingssport is ongetwyf^ld Yiu-Yitsu. De Uitgevers Mg. „Kosmos" te Amsterdam deed een handig, van plaatjes voorzien boekje verschynen van Jan N. Roo- ker, dat de belangstellenden op een voudige wy'ze de beginselen van de ze sport bijbrengt en enige misver standen uit de weg ruimt M.E.B. „De wetenschap kan men niei vooruitbrengen zonder verouderde stellingen en uitlatingen van bekende autoriteiten aan een critisch onderzoek te onderwerpen," (Van een byzondere medewerker). „De laatste dertig jaar heeft Duitsland de wereld twee maal een bloedige oorlog opgedrongen en beide keren werd het verslagen", al dus Stalin ln een antwoord op een brief van een millAalr deskundige, die hem vroeg of de betekenis van de Duitse generaal Clausewltz voor do krygskunde niet even groot was als dertig jaar geleden. „Is dat toeval?", vervolgt Stalln. „Natuurlyk niet. Betekent het niet dat niet alleen Duitsland als geheel, maar ook zyn militaire ideologie de ne derlaag geleden heeft? Ongctwyfeld. Iedereen weet, met welk een achting de militairen van de gehede wereld, waaronder ook onze Rus sische militairen, tegenover de militaire autoriteiten van Duitsland stonden. Is het geen tyd om een eind aan die onverdiende achting te maken?" Als militair deskundige genoot Clausewitz, die in 1812 aan Russi sche zgde serteerf, altyd groot aan zien by de Russen, niet in het minst omdat Lenin enige keren vol lof over hem gesproken had en hem zelfs ge citeerd had om zyn eigen'bewerin gen kracht by te zetten. Nu' is Le nin, de vader der Russische revo lutie, wel de allergrootste der grote autoriteiten in de Sowjet-Uriie, en niemand zal het in zyn hoofd halen Iemand aan te vallen, die door Le nin geprezen is. Hetzelfde geldt eigeniyk voor alles wat Marx, En gels en Stalin geschreven of gezegd hebben: hun woord is voor de we tenschap wet. Zo ziet Bergen aan Zee er des zomers uit! rangera. Een lustoord voor vacantie- En da professoren? Kolonel Razin, professor in de ge schiedenis der krygskunde, schreef ln de brief, die bevengenoemd ant woord van Stalin uitlokte, dat hy al vyftlen jaar bezig was aan een boek over militaire historie. Hg haalt in zijn brief alle plaatsen aan, waar Lenin zich pryzend over Clausewitz heeft uitgelaten en verklaart dan, dat hy ten zeerste in de war is ge bracht door het feit, dat in de ver schillende militairé tydschriften van de laatste jaren Russische militairen met enige minachting over de Duit se militaire deskundigen, waaronder ook Clausewitz, hebben geschreven. Mag dat zo maar, vraagt hy als Le ning Clausewitz tot een groot man verklaard heeft? Of zgn Lenln's op vattingen hier verouderd? En.zelfs als dat zo is mag dan de eerste de beste officier dat verkondigen, voor dat een grotere autoriteit het be vestigd heeft? Het antwoord van Stalin, waar van wy hierboven enige regels aan haalden, is niet zozeer belangwek kend om de militair-wetenschappe- lgke argumenten, waarmede hy Clausewitz, Moltke, Schliefen, Lu- dendorff en Keitel aanvalt, als wel om de scherpe bewoordingen, waarin hij Razin's blind geloof in alles wat Marx; Engels en Lenin gezegd heb ben, aanvalt. „Men kan de wetenschap niet vooruit brengen zonder verouderde stellingen en uitlatingen van be kende autoriteiten aan een critisch onderzoek te onderwerpen. Dat geldt niet alleen voor militaire autoritei ten, maar ook voor de klassieke vertegenwoordigers van het Mar xisme". Stalin haalt dan als voor beeld Friedrich Engels aan, die ge zegd heeft, dat van de Russische le geraanvoerders in de oorlog van 1812 tegen Napoleon Barclay de Tolly de enige jgas die de moeite van het noemen waard is. „Engels had na- Koetoezow was onbetwist twee tuurlgk ongeiyk''^ zegt Stalin „want hoofden groter dan Barclay de Tol ly. Maar toch", vervolgt Stalin, niet zonder ironie, „toch zyn er op het ogenblik mensen te vinden, die schuimbekkend deze onjuiste uitla-- ting van Engels zullen verdedigen". Byzantinisir)e is troef! Niet alleen aan het blinde vast houden aan alle uitlatingen van Marx, Engels en Lenin ergert Sta lin zich, maar ook aan het voortdu rend steken van de loftrompet over Stalin. Professor .Razin had aan zyn brief een aantal stellingen over krygskunde toegevoegd, die helaas in het tydschrift „De Bolsjewiek", waarin de briefwisseling gepubli ceerd is, niet zyn opgenomen. Men kan veilig aannemen, dat in die stellingen dè nodige lofzangen over Stalin voorkwamen, niet zozeer om* dat zy aan Stalin toegezonden wer den, als wel omdat zulks nu een maal de gewoonte is. Er verschynt op het ogenblik byna geen weten schappelijk werk, geen krant en geen brochure, en er wordt beslist geen enkele redevoering gehouden in Rusland of tegen het e^ide begint de schrijver of spreker hoog op te geven van de „wyshejd", de „ge leerdheid", dè „zorg" en de „genia liteit" van de „grote" Stalin, de „vader der Sowjet-volkeren", de „grote en geniale legeraanvoerder", de „vriend en leraar van alle wer kende mensen" en dergeiyke. Op Stalin maakt zulk een byzan- tisme blykbaar dezelfde Indruk als op ons, want hy schrijft: „Het oor wordt onaangenaam getroffen door de dithyramben ter ere van Stalin. Men schaamt zich eenvoudig om het te lezen". Het leven in de natuur is nu geheel ontplooid! Op de foto een kykje in een Reiger-kolonie. DER HARINGEN door Rinko Wiersma De „Hollandse Nieuwe? komt ge woonlijk tegen Pinksteren. In onze Noordzee kustplaatsen is de 13e Mei de grote dag waarop de haringvissers uitvaren. Tien dagen later is het zee banket er al te koop. De haringvangst is elk jaar weer een soort van kans spel, want niemand kan nog vermoe den hoe de vangst zal zijn. Maar wat de prijzen betreft is er niet veel pro fetische gave nodig om te .voorspel len, dat de haringen ons ontzaggelijk duur zullen komen. De haringlief hebbers zullen zich niet door de prijs laten .afschrikken. ..Beter duur dan niet te koop", ^zullen zij verzuchten, denkende aan de tijd van de Duitse overheersing toen we verstoken ble ven van de nieuwe haring, dit bij uitstek Hollandse lievelingsgerecht, dat door de dichters werd bezongen. Pen sympathiek leeaedierte De- haring is een sympathiek zeegé- dierte, een gezellige vis. In deze heer lijke zonnige dagen komt hij opzetten in - groten getale, in scholen, ja in legioenen. Zo'n school haring lijkt, voor eèn amateur .een „dromer ter haring vangst" al een ontzaglijke menigte, maar in werkelijkheid is ze meestal slechts de voorhoede van wat de er varen haringvisser, zonder enige nei ging tot visserslatijn, pleegt te om schrijven als een „haringberg". Dit moet een verbijsterend gezicht zijn. Millioenen haringen trekken naar de kusten, naar de scheren, waar ze kuit willen schieten. Het is een haring bruiloft. op massale schaal, waarbij walvissen en dolfijnen zich-zelf te gast hodigen. Ze beleven daarbij de sensa tie van de held uit het sprookje, die zich door een rijstebrijberg moest.eten. Men mag aannemen; dat de slacht offers zich in een zodanige bruilofts- roes bevinden, dat ze het nauwelijks zullen bemerken. De walvissen en de dolfijnen daarentegen gaan doodnuch^ ter hun gang. wat geen verbazing wekt. daar het bekend is. dat harnig- eten ontnuchterend werkt. Zelfs de poëtische meeuwen, die ook hun deel opeisen, onikomen niet aan dézein vloed .die dodelijk is voor alle liefdes- lyriok' Harinqen in extase Men stelle zich zó'n haringberg voor. Voor zover het oog rijkt glinstert de zee zilverkleurig. De Karingen zwem men niet meer. daarvoor ontbreekt hun de ruimte, ze staan stil ln een vreemde éxtase, opeen gepakt als ha ringen in een ton. zou je Bijna zeggen als je niet bijtijds zou inzien, dat deze beeldspraak hier-slechts ten dele op gaat. Daar gaan dan de vissers op af en ze halen de bruiden plus de bruide goms van de haringbruiloft weg om ze in te pekelen. Ook de mens is in bepaalde omstan digheden ongevoelig vqor de tragiek die er beslóten ligt in het geweldda dige uiteenrukken van deze stomme dieren, die hun leven moeten geven juist op het hoogtij-moment. Nu ze vervuld waren van de onweerstaanba re drift tot voortplanting en instand houding van de haringheid. De men sen hebben zich reeds sinds de ne gende eeuw hiermede bezig gehouden, ze schepten hun schuiten vol en voe ren naar de kust om dadelijk een haringfeestmaal aan te richten. Dat was een kort festijn, daar het haring kaken in die sombere tijden nog niet was uitgevonden. Beladen met die millioenenen-voudige vloek van vele haring-generaties daalde de oer vijand der haringen (walvissen en dolfijnen) waren bij hem vergeleken slechts beestjes) in 1397 te Biervliet ten grave. Willem Beukelszoon heétte deze gesel van het haringgeslacht, die ech ter tijdens en na zijn leven doof zijn soortgenoten geeerd werd. Karei V de grote keizer, bezocht zr- graf in Biervliet in -gezelschap v. zijn beide zusters, de koninginnen van Hongarije en van Frankrijk. De uitvinding van het -haringkaken kwam aan de economische ontwikkeling van ons vaderland enorm ten goede.' zoals men in alle boekjes over de ge schiedenis van ons land kan Dat oude oorkonden van ''e Han^a reeds in de dertiende eeuw van het - haringkaken gewag zouden heb ben gemaakt, is waarschijnlijk een vrucht,van Duitse na-ijverige fant-rie.' waarvan de kiemkracht na de neder laag der Duitse wapenen in de twr de wereldoorlog zeer gering is den. Geheimzinnige wispelturieheid De haring is behalve een gezei'ige vis ook wispelturig. Er !S moeilijk staat op hem te maken. De stad Der gen in het hoge noorden bloeide dank zij de haringvangst in de zestiende eeuw totdat in 1567 de haringen plot seling uit de kustgebieden in die eon- treien verdwenen, ten gevolge n r er van de stad deerlijk verarmde De haringen doken1 elders op en „de een zijn hering bleek de ^ander zijn ne ring". de Hollanders plukten er pro fijt van. De geleerden hebben gepro beerd de oorzaken na te gaan va" dè wispelturigheid van de haringen, i«ar .zij hebben weinig zekerheid ve- - e- gen. Zij geloven, dat het in verband staat met de'temperatuur van het wa ter. waardoor de voeding en de voort planting der vissen wordt beïnvloed* Zo ziet men, dat ook zo'n koü^oe- dige vis bij zijn amoureuze pe^i' «u beïnvloed wordf door de temper?' ur. Interessant is echter, dat de geschied kundigen in de archieven konden na- gaarv dat het verschijnsel zich in pe rioden van ongeveer zestig jaar re gelmatig herhaalt. Zo verdwenen in' het jaar 1808 de haringlegioenen bij na geheel uit het Kattegat en pas ia 1877 kwamen ze even onverwacht te rug. Omdat er op het ogenblik bijna •geen onderwerp bestaat dat niet op een of andere manier met deviezen verband houdt, kan ik moeilijkzwtf- "~gen over het' feit. dat de Hollandse haring ons geen wind-kuit schiet. Ver leden jaar leverden wij honderddui zend ton haring aan Rusland, ih ruil voor kali, de onmisbare meststof In Amerika, België. Zweden, Tsjecho-Slo- wakije en in de Britse zone van Duits land smuldermen verleden jaar van onze haring. Dit jaar verwacht men, dat de appetijt in het buitenland nog groter zal zijn. „Wij blijven er. nuch ter van", zal menige lekkerbek ^ver zuchten, maar minister Lieftinck, de weinig emotionele cijferaar, zal dood- nucbter riposteren: „Nuchter?Nu dan heb je ook geen haring nodig!'1'... Zeilwedstrijden op de Friese meren. Het „schütsjesilen* is nog altyd zeer in zwang. in Friesland

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 6