Een boek voor U?
STAIJ V schaamt zich
Pinksterbruiloft
zijn eigen lof te lezen
Greep uit
waf er de
laaisfe
maanden
verscheen
HOEWEL do papierposltie ook voor de uitgevers Van boeken nog^
verre van rooskleurig Is, kan men toch by de verschillende boek
handelaren weer een keuze maken uit vele werken. Het -ia uiteraard
ln ons blad onmogelijk alles aan te kondigen, wat er van de pers
kwam. WU zouden daarvoor vele pagina's nodig hebben. Toch meen
den wU goed te doen ln dit Pinksternummer de aandacht te vesti
gen op een aantal verschenen werken. De keus is vrij willekeurig
en bedoelt „elck wat wils" te bieden. WU hopen hiermede niettemin
onze lezers een dienst te bewUzen.
BIJ de uitgevexa. Van Loghum
Slatcrus en J. M. Meulenhoff ver
scheen de eerste aflevering van Ijet
standaardwerk over Nederland in
oorlogstijd „Onderdrukking en Ver-
ret", onder redactie van Mr. J. J. van
Bolhuis, Dr. C. D. J. Brandt, H. M.
van Randwijk en Prof. Mr. B. C.
Slotemaker. In deze eerste afleve
ring worden onze binnen- en buiten
landse politiek vóór 1940, zjj het
zeer summier, voor de lüstorie vast
gelegd. De belde onderwerpen waren
bö de heren Mr. Pr. C. Smit en Mr.
J. J. van Bolhuis in deskundige han
den. Het werk is gedrukt op voor
deze tUd uitzonderlijk goed papier en
voorzien van vele passende illustra
ties. Het geheel zal verschijnen in
ongeveer 44 maandelijkse afleverin
gen. De prijs bedraagt f2.50 per af
levering. Iedere aflevering omvat 64
pagina's.
VAN dc hand van dc oud-minister
van Sociale Zaken Dr. Jan v. d.
Tempel verscheen bij Tjeenk Willink
te Haarlem „Nederland in Londen".
Op openhartige, doch discrete wijze
vertelt de Londense minister over
*Un ervaringen ln Engeland tijdens
de bezetting van ons land. Dingen,
die velen nog onduidelijk waren, wor
den in het boek van Van de Tempel
opgehelderd. Een welkome en nood
zakelijke aanvulling op het memo
randum van Gerbrandy.
OVER de Sowjet-Unle zyn, vooral
na de laatste oorlog, vele boeken
verschenen. Bewijs dat de wereld dit
onderwerp niet langer met een dood
doener of nog erger een dood
zwijgen wil afdoen. De Republiek der
letteren te Amsterdam gaf in dit
verband een vertaling van hét boek
van Hewlettt Johnson, Deken van
Canterbury onder de titel „Socialis
me in het zesde deel der Wereld".
Het boek laat ons zien, dat de schrij
ver de Sowjet-Unie welgezind is ,al
onthoudt hU deze zijn critiek niet
Wie van deze theoloog een godge
leerd werk verwacht, vergist zich.
Over het probleem van kerk en gods
dienst in Rusland wordt maar zeer
terloops gesproken. Hoewel men de
schrijver een zekere oppervlakkig
heid niet kan ontzeggen, kan dit*
boek voor velen toch verhelderend
werken.
GOEDE boeken voor de. jeugd
zijn "br betrekkelijk weinig. De mees
te zijn paedagogisch allerminst ver
antwoord. Daarom is het een ge
noegen een boek voor de rijpere
Jeugd aan te kondigen, dat ver bo
ven het gemiddelde peil ligt Dit
boek is „Het zwervende schip" van
Lisa Tctzner, uitgegeven bij de Ne-
derl. Iloekeninip. en Uitg. MIJ. v. h.
van Ditmar te Amsterdam. Kinde
ren uit een grote stad zwermen uit
over de wereld en beleven vele avon^"
turen. Dit zijn geen voze fantasieën,
maar levensechte werkelijkheid.
Voor onze jongens en meisjes van
harte aanbevolen. De vertaling was
by BcpOtten ln goede handen. De
•erie zal uit tien delen bestaan.
Ontspanningslitteratuur van goede
kwaliteit biedt het verhaal van
twee mensen ln de Stille Zuidzee,
die elkander trouw zijn tot in de
dood en dat Gottmer te Haarlem
deed verschynen ohder de titel
„Donkere Stromen". Wie belang stelt
ln hét leven op Tahiti en omgeving
leze dit door S. van Praag vertaal
de boek van Charles Nordhoff en
James Norman Hall.
BIJ de uitgeversmaatschappy „Hol
land! a" te Baarn verschenen her
drukken van de Alkmaarse schrijf
ster Anke Servaes .en wel „Kinder
zaal en „Paul AUeen". Anke Ser-
vaes behoeft by ons publiek geen
nadere aanbeveling, zy heeft haar
eigen lezerskring. Men zou alleen
zuster Liesbeth, de heldin van
„Kinderzaal" met al te veel voor-
treffeiyke eigenschappen behept
kunnen vinden. Voor het overige
weet de schryfster het kind mees-
teriyk te typeren.
BIJ dezelfde uitgever verscheen
„Avontuur ih de eenzaamheid" een
novelle van de kunstredacteur van
„Het Vrye Volk" Rein Blijs tra. Voor
de litteraire fynproevers een koste-
ïyk boekske, dat de lezers mede op
reis neemt door Griekenland. Er zit
spanning in, al zal de sensatiebe
luste de intrige een beetje langade
mig vinden. De taal Is perfect.
VELEN zullen Indertijd met inte-,
resse het boekje van John Steinbeck
„Mensen en Muizen" hebben gele
zen. De naar dit boek gemaakte
film werd eveneens een groot suc
ces. De „Nederlandse UltgeverU" te
Baarn verzorgde thans in een verta
ling van Jac. van der Ster onder dé
titel „De rode pony" een aantal no
velleachtige schetsen. Van harte aan
bevolen.
EVENEENS by de „Nederlandse
Uitgeverij" verscheen een roman van
Th. van Walder„Het begon ln Balti-
more'. Een vlot en pretentieloos ver
haal gebaseerd op historische gege
vens. Wy hadden nog nooit een werk
van deze schrijver onder ogen ge
had. Dat hy echter schijven kan,
staat Voor ons vast.
WIE een zeer bizonder detective
verhaal weet te waarderen, moet
zich het boek aanschaffen van de
Deense schryfster Ingrid Chrlstian-
sen „De dood op Rossnaesholm", in
een vertaling van Greta Baas Jel-
gersma uitgegeven by Kemink en
Zoon te Utrecht Met dit boek won
deze leraarsvrouw een prys van 15
duizend dollar. Het is een uitermate
spannend boek, waarin voor de af
wisseling nu eens een vrouw de rol
van detective vervult Een welko
me variant op het thema Paul
Vlaanderen en Dodenhuis.
Zomers en Keuning te Wagenlngen
deden opnieuw een werk van J. W.
Ooms verschijnen^,,Water over Hol
land". Het is de geschiedenis van
een familie in de Alblasserwaard.
Actueel, omdat het voor een be-
langryk deel speelt in de jaren, die
nog maar nauweiyks achter ons lig
gen. Voorvhen, die houden van een
„sterk" boek over het volk der Hol
landse polders een verrassing.
DE schrijver Al bert Helman is in
onze litteratuur een ietwat zonder
linge figuur. Hy is een eerste klas
zwerver, in de meest letteriyke en
gunstige betekenis van het woord.
Wie een- boek van hem ter hand
neemt- kan er meeétal op rekenen
mede te worden genomen naar ver
re streken. Speciaal de Midden-Ame
rikaanse landen hebben zijn bizon-
dere aandacht. Daarom is het geen
wonder, dat by de „Amsterdamse
Boek- en Courant MaatschappU" 'n
achtste druk verscheen van Heimans
„De rancho der X mysteries". Het
boek speelt ln de Mexicaanse haciën
da, is doordrongen van een oeroud
heidens occultisme, overdekt door
een dun 'christeiyk veroislaagje. Een
boek om een nacht voor op te biy-
ven.
HET,MAN is ook dichter. Dichter
van zeer moderne, abrupt-styiige
verzen. In zyn bundel „Ontsporing",
eveneens verschenen by bovenge
noemde uitgeversmaatschappy, tref
fen wy verzen aan, die nauweiyks
deze titel mogen dragen. Diarnaast
echter vinden wy verzen, die hoe
wel zeker niet zoet-vloelend ge
tuigen van waarachtig dichterschap.
Helman ls zeker geen dichter, die
de grote letterlievende massa ge-
makkeiyk zal liggen. Wie zich ech
ter enige moeite wil getroosten kan,
na enig zoeken, enkele juwelen vih-
VOOR hen, die belangstellen in ver
schillende vraagstukken betreffende
de toekomst van ons land verscheen
voor het genootschap „De Lage Lan
den" bij E. J. BrlU te Leiden een
zestal brochures tegen zeer lage
prgs. Het zyn: „Nederlands na-oor-
logse gedaante" door Marnix; „Een
volk dat leeft, bouwt aan zyn toe
kom?' door Felix; „De taalkundig
cnlturele kant van het annexatie-
vraagstuk" door Prof.„ dr. G.' G.
Kloeke; „De culturele verwantschap
tussen Noordwest Duitsland en de
Nederlanden" door dr. P. v. d. Kooy,
„Neerlands Grootheid Neerlands
zwakheid" door Dr. H. J. Keuning;
„De mythe der Duitse eenheid" door
Dr. H. J. Keuning. Handige boekjes,
die een schat van materiaal bevat
ten. Zg dienen echter met oordeel
dés onderscheids te worden gelezen.
DE beste ^elfverdedvgingssport is
ongetwyf^ld Yiu-Yitsu. De Uitgevers
Mg. „Kosmos" te Amsterdam deed
een handig, van plaatjes voorzien
boekje verschynen van Jan N. Roo-
ker, dat de belangstellenden op een
voudige wy'ze de beginselen van de
ze sport bijbrengt en enige misver
standen uit de weg ruimt
M.E.B.
„De wetenschap kan men niei vooruitbrengen zonder verouderde
stellingen en uitlatingen van bekende autoriteiten aan een critisch
onderzoek te onderwerpen,"
(Van een byzondere medewerker).
„De laatste dertig jaar heeft Duitsland de wereld twee maal een
bloedige oorlog opgedrongen en beide keren werd het verslagen", al
dus Stalin ln een antwoord op een brief van een millAalr deskundige,
die hem vroeg of de betekenis van de Duitse generaal Clausewltz voor
do krygskunde niet even groot was als dertig jaar geleden. „Is dat
toeval?", vervolgt Stalln. „Natuurlyk niet. Betekent het niet dat niet
alleen Duitsland als geheel, maar ook zyn militaire ideologie de ne
derlaag geleden heeft? Ongctwyfeld. Iedereen weet, met welk een
achting de militairen van de gehede wereld, waaronder ook onze Rus
sische militairen, tegenover de militaire autoriteiten van Duitsland
stonden. Is het geen tyd om een eind aan die onverdiende achting
te maken?"
Als militair deskundige genoot
Clausewitz, die in 1812 aan Russi
sche zgde serteerf, altyd groot aan
zien by de Russen, niet in het minst
omdat Lenin enige keren vol lof over
hem gesproken had en hem zelfs ge
citeerd had om zyn eigen'bewerin
gen kracht by te zetten. Nu' is Le
nin, de vader der Russische revo
lutie, wel de allergrootste der grote
autoriteiten in de Sowjet-Uriie, en
niemand zal het in zyn hoofd halen
Iemand aan te vallen, die door Le
nin geprezen is. Hetzelfde geldt
eigeniyk voor alles wat Marx, En
gels en Stalin geschreven of gezegd
hebben: hun woord is voor de we
tenschap wet.
Zo ziet Bergen aan Zee er des zomers uit!
rangera.
Een lustoord voor vacantie-
En da professoren?
Kolonel Razin, professor in de ge
schiedenis der krygskunde, schreef
ln de brief, die bevengenoemd ant
woord van Stalin uitlokte, dat hy al
vyftlen jaar bezig was aan een boek
over militaire historie. Hg haalt in
zijn brief alle plaatsen aan, waar
Lenin zich pryzend over Clausewitz
heeft uitgelaten en verklaart dan,
dat hy ten zeerste in de war is ge
bracht door het feit, dat in de ver
schillende militairé tydschriften van
de laatste jaren Russische militairen
met enige minachting over de Duit
se militaire deskundigen, waaronder
ook Clausewitz, hebben geschreven.
Mag dat zo maar, vraagt hy als Le
ning Clausewitz tot een groot man
verklaard heeft? Of zgn Lenln's op
vattingen hier verouderd? En.zelfs
als dat zo is mag dan de eerste de
beste officier dat verkondigen, voor
dat een grotere autoriteit het be
vestigd heeft?
Het antwoord van Stalin, waar
van wy hierboven enige regels aan
haalden, is niet zozeer belangwek
kend om de militair-wetenschappe-
lgke argumenten, waarmede hy
Clausewitz, Moltke, Schliefen, Lu-
dendorff en Keitel aanvalt, als wel
om de scherpe bewoordingen, waarin
hij Razin's blind geloof in alles wat
Marx; Engels en Lenin gezegd heb
ben, aanvalt.
„Men kan de wetenschap niet
vooruit brengen zonder verouderde
stellingen en uitlatingen van be
kende autoriteiten aan een critisch
onderzoek te onderwerpen. Dat geldt
niet alleen voor militaire autoritei
ten, maar ook voor de klassieke
vertegenwoordigers van het Mar
xisme". Stalin haalt dan als voor
beeld Friedrich Engels aan, die ge
zegd heeft, dat van de Russische le
geraanvoerders in de oorlog van 1812
tegen Napoleon Barclay de Tolly de
enige jgas die de moeite van het
noemen waard is. „Engels had na-
Koetoezow was onbetwist twee
tuurlgk ongeiyk''^ zegt Stalin „want
hoofden groter dan Barclay de Tol
ly. Maar toch", vervolgt Stalin, niet
zonder ironie, „toch zyn er op het
ogenblik mensen te vinden, die
schuimbekkend deze onjuiste uitla--
ting van Engels zullen verdedigen".
Byzantinisir)e is troef!
Niet alleen aan het blinde vast
houden aan alle uitlatingen van
Marx, Engels en Lenin ergert Sta
lin zich, maar ook aan het voortdu
rend steken van de loftrompet over
Stalin. Professor .Razin had aan zyn
brief een aantal stellingen over
krygskunde toegevoegd, die helaas
in het tydschrift „De Bolsjewiek",
waarin de briefwisseling gepubli
ceerd is, niet zyn opgenomen. Men
kan veilig aannemen, dat in die
stellingen dè nodige lofzangen over
Stalin voorkwamen, niet zozeer om*
dat zy aan Stalin toegezonden wer
den, als wel omdat zulks nu een
maal de gewoonte is. Er verschynt
op het ogenblik byna geen weten
schappelijk werk, geen krant en geen
brochure, en er wordt beslist geen
enkele redevoering gehouden in
Rusland of tegen het e^ide begint
de schrijver of spreker hoog op te
geven van de „wyshejd", de „ge
leerdheid", dè „zorg" en de „genia
liteit" van de „grote" Stalin, de
„vader der Sowjet-volkeren", de
„grote en geniale legeraanvoerder",
de „vriend en leraar van alle wer
kende mensen" en dergeiyke.
Op Stalin maakt zulk een byzan-
tisme blykbaar dezelfde Indruk als
op ons, want hy schrijft: „Het oor
wordt onaangenaam getroffen door
de dithyramben ter ere van Stalin.
Men schaamt zich eenvoudig om het
te lezen".
Het leven in de natuur is nu geheel ontplooid! Op de foto een kykje in
een Reiger-kolonie.
DER HARINGEN
door Rinko Wiersma
De „Hollandse Nieuwe? komt ge
woonlijk tegen Pinksteren. In onze
Noordzee kustplaatsen is de 13e Mei
de grote dag waarop de haringvissers
uitvaren. Tien dagen later is het zee
banket er al te koop. De haringvangst
is elk jaar weer een soort van kans
spel, want niemand kan nog vermoe
den hoe de vangst zal zijn. Maar wat
de prijzen betreft is er niet veel pro
fetische gave nodig om te .voorspel
len, dat de haringen ons ontzaggelijk
duur zullen komen. De haringlief
hebbers zullen zich niet door de prijs
laten .afschrikken. ..Beter duur dan
niet te koop", ^zullen zij verzuchten,
denkende aan de tijd van de Duitse
overheersing toen we verstoken ble
ven van de nieuwe haring, dit bij
uitstek Hollandse lievelingsgerecht,
dat door de dichters werd bezongen.
Pen sympathiek
leeaedierte
De- haring is een sympathiek zeegé-
dierte, een gezellige vis. In deze heer
lijke zonnige dagen komt hij opzetten
in - groten getale, in scholen, ja in
legioenen. Zo'n school haring lijkt, voor
eèn amateur .een „dromer ter haring
vangst" al een ontzaglijke menigte,
maar in werkelijkheid is ze meestal
slechts de voorhoede van wat de er
varen haringvisser, zonder enige nei
ging tot visserslatijn, pleegt te om
schrijven als een „haringberg". Dit
moet een verbijsterend gezicht zijn.
Millioenen haringen trekken naar de
kusten, naar de scheren, waar ze kuit
willen schieten. Het is een haring
bruiloft. op massale schaal, waarbij
walvissen en dolfijnen zich-zelf te gast
hodigen. Ze beleven daarbij de sensa
tie van de held uit het sprookje, die
zich door een rijstebrijberg moest.eten.
Men mag aannemen; dat de slacht
offers zich in een zodanige bruilofts-
roes bevinden, dat ze het nauwelijks
zullen bemerken. De walvissen en de
dolfijnen daarentegen gaan doodnuch^
ter hun gang. wat geen verbazing
wekt. daar het bekend is. dat harnig-
eten ontnuchterend werkt. Zelfs de
poëtische meeuwen, die ook hun deel
opeisen, onikomen niet aan dézein
vloed .die dodelijk is voor alle liefdes-
lyriok'
Harinqen in extase
Men stelle zich zó'n haringberg voor.
Voor zover het oog rijkt glinstert de
zee zilverkleurig. De Karingen zwem
men niet meer. daarvoor ontbreekt
hun de ruimte, ze staan stil ln een
vreemde éxtase, opeen gepakt als ha
ringen in een ton. zou je Bijna zeggen
als je niet bijtijds zou inzien, dat deze
beeldspraak hier-slechts ten dele op
gaat. Daar gaan dan de vissers op af
en ze halen de bruiden plus de bruide
goms van de haringbruiloft weg om ze
in te pekelen.
Ook de mens is in bepaalde omstan
digheden ongevoelig vqor de tragiek
die er beslóten ligt in het geweldda
dige uiteenrukken van deze stomme
dieren, die hun leven moeten geven
juist op het hoogtij-moment. Nu ze
vervuld waren van de onweerstaanba
re drift tot voortplanting en instand
houding van de haringheid. De men
sen hebben zich reeds sinds de ne
gende eeuw hiermede bezig gehouden,
ze schepten hun schuiten vol en voe
ren naar de kust om dadelijk een
haringfeestmaal aan te richten. Dat
was een kort festijn, daar het haring
kaken in die sombere tijden nog niet
was uitgevonden. Beladen met die
millioenenen-voudige vloek van vele
haring-generaties daalde de oer
vijand der haringen (walvissen en
dolfijnen) waren bij hem vergeleken
slechts beestjes) in 1397 te Biervliet
ten grave.
Willem Beukelszoon heétte deze
gesel van het haringgeslacht, die ech
ter tijdens en na zijn leven doof zijn
soortgenoten geeerd werd.
Karei V de grote keizer, bezocht zr-
graf in Biervliet in -gezelschap v.
zijn beide zusters, de koninginnen
van Hongarije en van Frankrijk. De
uitvinding van het -haringkaken kwam
aan de economische ontwikkeling van
ons vaderland enorm ten goede.' zoals
men in alle boekjes over de ge
schiedenis van ons land kan
Dat oude oorkonden van ''e
Han^a reeds in de dertiende eeuw van
het - haringkaken gewag zouden heb
ben gemaakt, is waarschijnlijk een
vrucht,van Duitse na-ijverige fant-rie.'
waarvan de kiemkracht na de neder
laag der Duitse wapenen in de twr
de wereldoorlog zeer gering is
den.
Geheimzinnige
wispelturieheid
De haring is behalve een gezei'ige
vis ook wispelturig. Er !S moeilijk
staat op hem te maken. De stad Der
gen in het hoge noorden bloeide dank
zij de haringvangst in de zestiende
eeuw totdat in 1567 de haringen plot
seling uit de kustgebieden in die eon-
treien verdwenen, ten gevolge n r er
van de stad deerlijk verarmde De
haringen doken1 elders op en „de een
zijn hering bleek de ^ander zijn ne
ring". de Hollanders plukten er pro
fijt van. De geleerden hebben gepro
beerd de oorzaken na te gaan va" dè
wispelturigheid van de haringen, i«ar
.zij hebben weinig zekerheid ve- - e-
gen. Zij geloven, dat het in verband
staat met de'temperatuur van het wa
ter. waardoor de voeding en de voort
planting der vissen wordt beïnvloed*
Zo ziet men, dat ook zo'n koü^oe-
dige vis bij zijn amoureuze pe^i' «u
beïnvloed wordf door de temper?' ur.
Interessant is echter, dat de geschied
kundigen in de archieven konden na-
gaarv dat het verschijnsel zich in pe
rioden van ongeveer zestig jaar re
gelmatig herhaalt. Zo verdwenen in'
het jaar 1808 de haringlegioenen bij
na geheel uit het Kattegat en pas ia
1877 kwamen ze even onverwacht te
rug. Omdat er op het ogenblik bijna
•geen onderwerp bestaat dat niet op
een of andere manier met deviezen
verband houdt, kan ik moeilijkzwtf-
"~gen over het' feit. dat de Hollandse
haring ons geen wind-kuit schiet. Ver
leden jaar leverden wij honderddui
zend ton haring aan Rusland, ih ruil
voor kali, de onmisbare meststof In
Amerika, België. Zweden, Tsjecho-Slo-
wakije en in de Britse zone van Duits
land smuldermen verleden jaar van
onze haring. Dit jaar verwacht men,
dat de appetijt in het buitenland nog
groter zal zijn. „Wij blijven er. nuch
ter van", zal menige lekkerbek ^ver
zuchten, maar minister Lieftinck, de
weinig emotionele cijferaar, zal dood-
nucbter riposteren: „Nuchter?Nu
dan heb je ook geen haring nodig!'1'...
Zeilwedstrijden op de Friese meren. Het „schütsjesilen* is
nog altyd zeer in zwang.
in Friesland