Bloesempracht
vruchtenoogst
RUSLAND CONTRA AMERIKA
Stadswoning gister
en morgen
GUNSTIGE CULINAIRE PERSPECTIEVEN
Weg valse traditie,
eenheidscomfort,
salon-complex!
Ssd^DDnohboid
Sombere bespiegelingen omtrent
de mogelijkheden van een oorlog
en de betekenis daarvan voor
Engeland en West-Europa
r~ -
VJ
MJIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIItlillMK
Dit jaar overvloedig kersen
- tegen redelijke prijs? - IJs
selstein is optimistisch
(Van een bijzondere medewerker)
l?R is de laatste honderd jaai
veel veranderd in onze wo
ning. Bedstee, alcoof en pothuis
*ijn verdwenen. De pomp maakte
plaats voor de waterleiding. Gas
en electrisch licht zijn een onmis
bare outillage geworden. En wel
dra zullen ook centrale verwar
ming en warmwatervoorziening
daartoe behoren. Maar de woning
zelf werd niet aangepast aan deze
en andere eisen van woonbescha-
ving. In strijd met de veranderde
technische mogelijkheden hand
haafde zich n>et
de onverm. ,fK „,ITW rr'
practische keu kabinet,
beter bekend onder de naam pijpe-
laatje.
De afmetingen van alle vertrek
ken in het gros onzer stadswonin
gen kan men van te voren al voor
spellen als men de minimum
voorschriften plaatselijke
bouwverordening kent. De bouw
®n exploitatie van deze woningen
Was meestal in handen van zake
lijk geleide bedrijven. Voor zover
'daar ethische en aesthetische over
wegingen aanwezig waren, wer
den deze door de concurrentie-
Jwang wel geëlimineerd. Ontwerp
5n uitvoering kwam veelal in han
den van aannemers zonder vol
doende scholing. Waar dat voor
geschreven was. werd alleen de
gevel door een architect ontwor
pen. Het waren dan ook meer de
Ongezonde verhoudingen in de
bouwwereld en het gebrek aan
originaliteit dan de traditie, die
>nzc eenheidswoning creëerden,
waarin de minimumeisen tevens
kis maximum fungeerden.
Zo niet langer
T~\e gebrek n \un deze woning
behoeven wij haast niet meer
ie noemen. Slecht verlichte, onge-
Eellige kamers, die in verhouding
Jot de breedte veel te diep zijn. In
de keuken staat meestal de goot
steen in de hoek, wat voor de
porno had. maar nu niet meer
hodip ia Voor ruimtebesparing is
Jfle glazenkast soms nog boven de
Jan recht geplaatst. Het aantal
kasten en stopcontacten is streng
gerantsoeneerd. Was- en droogge-
legenheid. bergplaats voor fietsen
in kinderwagens zijn er niet. Dat
A ANTREKKELIJKER dan de kijkgaatjes in het gemeentehuis,
die eens een doodsbenauwde burgemeester in elke deur liet
aanbrengen is ongetwijfeld het struikgewrocht op een torendak, dat
volgens ingewijden een eibernest moet wezen, doch dat meer aan
een konijnenhok doet denken door de op knaagdier-oren lijkende
flapper-vleugels der bewoners. Schilderachtiger dan de oude straat
jes, waar vleze muizen in alle stilte hun laatste adem uitblazen zijn
echter de uitgestrkte boomgaarden, die IJsselstein als een hechte
ring omsluiten.
NOG niet zo erg lang geleden
stak de gekroonde kerkspits uit
boven een hei-witte en licht-rose
haag van kersen-, appel- en peren
bloesems. Dat is nu voorbij en als
de wind in kracht iets toeneemt
zullen de frisse tinten verdwijnen
om plaats te maken voor de don
kergroene kleur, die het gehele
silhouet een landelijk loom cachet
zal verlenen.
De bloemen hebben hun tijd ge
had, hun rol gespeel®. Zon en bijen
leverden een bijdrage voor een snel
verloop van het bestuivingsproces
en wel in die mate, dat fruitdes-
kundigen tevreden in hun handen
wrijven.
„Je kunt natuurlijk niet weten
wat er nog gebeuren gaat, maar
het gewas is gezond en de vrucht-
zetting bij kersen x:n peren zo
gunstig, dat iedereen kan rekenen
op een behoorlijke oogst, die wel
licht die van het vorig jaar
overigens een heel best jaar
overtreft". Deze conclusie komt
naar voren in gesprekken met
elke willekeurige boomgaardier.
Eenmaal, andermaal..."
Vóór de pluk, die half Juni be
gint, wacht een der IJsselsteinse
cafeetjes nog een drukke en roezige
dag. Dan zullen fruitkopers en
bongerd-eigenaren samen komen,
dan zal de notaris-klerk zijn kra
kend „Eenmaal, andermaal..." laten
weergalmen en na afloop van de
„veiling" zal een groot aantal „tui
nen" zyn verpacht aan vreemden,
die zich dit seizoen zullen belasten
met het spreeuwen-jagen, het pluk
ken, het sorteren en het opstrijken
der fruitopbrengst.
Wellicht komt nu de vraag op:
„Waarom dat verpachten?" Iemand
zal hierop antwoorden: „In IJssel
stein wonen veel veehouders, die
vanzelf in de eerste plaats aan
hun dieren denken. Zij bezitten
echter ook boomgaarden en omdat
de pluk samenvalt met de hooi
bouw, die alle aandacht opeist,
kunnen zij zich onmogelijk bezig
houden met kerscnsortcrcn en
spreeuwen-schieten. Al deze men.
sen zijn dus wel verplicht om naar
de notaris te stappen, die het fruit
voor hem „op het hout" zal ver
pachten. Een gelukkige oplossing
kunnen velen deze regeling niet
noemen; liever marchandeerden zij
met vrienden of kennissen, maar
„uit de hand"-verpachten is nu
eenmaal verboden
Wrfar allerwegen de noodkreet
klinkt „Meer arbeidskrachten" mag
de geruststellende verklaring van
een „bongerdman" niet verzwegen
blijven.
„Nee," zo zal hij zeggen, „wij
hebben steeds seizoenarbeiders in
onze dienst, die op het ogenblik
in de grienden tenen snijden of
hout hakken, maar over enkele
weken hun gereedschap neerleg
gen om het pluk schort voor te
kunnen binden. Trouwens, zij
staan jaar in, jaar uit in de
vruchten en het werk schenkt
veel voldoening en arbeidsvreug
de. Een leek denkt misschien dat
het allen plukkers zijn, die
schorten dragen, maar deze, op
het eerste gezicht zo eenvoudige
bezigheid eist routine en kennis
van -riken."
Nog ligt IJsselstein in landelijke
van dit type ontworpen. In een
nieuwe flat in Amsterdam worden
voor werkende echtparen desge
wenst de woningen schoon gehou
den en een „toko" op de parterre
voorziet in de dagelijkse levensbe
hoeften.
Door toepassing op groter schaal
van de flatbouw zal er in een stad
meer plaats komen voor recrea
tieve doeleinden, wat vooral in het
centrum hard nodig is. Daar zal
het individuële huis als bouw-cen-
heid op de duur verdwijnen.
Dit wil nog niet zeggen, dat de
gehele stad uit louter torenhuizen
moet bestaan. Dat zou een even
karakterloos en onoprecht doel
zijn als de huidige étage-cultus.
Juist een eerlijk bekennen van de
in de bewoners levende uitcenloo-
pende wensen: een zinvolle afwis
seling van hoge en lage bebou
wing en van individuële en ge-
meenschapswoningen, zal de stad
weer stijl geven.
er kleine en grote gezinnen zijn en
mensen met en zonder salon-com
plex, mocht niet hinderen. Zil
moeten zich maar aan het een
heidsmodel aanpassen.
Ieder een landhuisje gaat niet.
Aon één ding werd echter bij al
dit verval vast gehouden: de
schijn-zelfstandigheid van de in
lagen opgestapelde en in rijen aan
eengeregen étages werd een heilig
voorschrift Maar wie toevallig
twist-, hoorspel- of jitterbug-zieke
buren heeft weet wel beter.
Vrij is men slechts in een land
huisje met een hectare tuin. Zo
kan men echter geen steden bou
wen. Voor Amsterdam alleen al
zou het gehele Rijnland gean
nexeerd moeten worden. En onze
steden breiden zich toch al veel
te veel uit ten koste van het om
ringende natuurschoon.
Hoe het wel moet
I-Iet inzicht begint echter baan
AAte breken. Reeds voor de oor
log ging men in Amsterdam over
tot het scheppen van gemeen
schappelijke voorzieningen. Het
binnenterrein werd niet meer
door schuttingen in hokjes ver
deeld. Het tergend schouwspel
voor de bovenhuisbewoner op bloe
mentuin, kippenfokkerij, of vuil
nisbelt beneden hem behoorde
daarmee tot het verleden. Ook van
hem en zijn kroost was de tuin en
het speelterrein. In de onderbouw
van het huizenblok zijn gemeen
schappelijke bergplaatsen, speel
ruimten en was- en drooginrich-
tingen ondergebracht
In Rotterdam bouwde men twee
volksflatgebouwen in hoogbouw
eveneens met gemeenschappelijke
voorzieningen. Noch over de berg
plaats, noch over de wasmachine
ontstonden conflicten. De huis
vrouwen, die eerst de Vrijdag als
wasdag toegewezen kregen, wil
den aan het eind van de maand
niet eens veranderen. („Nota bene,
wie wast er nu op Vrijdag?").
Alleen het ontbreken van een
schoorsteenmantel in de centraal
verwarmde woningen was voor
velen een bezwaar. Maar die dra
gers van pendules en vazen wer
den dan wel door de bewoners
zelf getimmerd of gemetseld. Ook
met gedifferentieerde bewoning
werd rekening gehouden. Het aan
tal slaapkamers der woningen va
rieerde.
Het succes van de eerste pogin
gen heeft tot nieuwe plannen ge
leid. Zowel in Amsterdam als Rot
terdam zijn nieuwe woongebouwen
....schilderachtiger dan de oude straatjes zijn echter de uitgestrekte boom-
gaarden, die IJsselstein als een hechte ring omsluiten.
dommel; binnenkort zullen de we
gen, die naar dit land overvloei
ende van ruit leiden opnieuw
potdicht liggen van de stroom
„snoepers", die in deze contreie zal
roberen appel of kers te verschal
en. Het '.s moeilijk te zeggen, of
de „kersenboer" reeds dit jaar zijn
bekende hutten met fruitmanden
langs de berm kan nlaatscn, opdat
het een ieder, gelijk in vroeger
dagen, vergund is naar hartelust te
eten en in te slaan. Desondanks zal
het bordje „Geen gast tot last",
misschien niet altijd, maar toch wel
in vele gevallen zij het dan fi
guurlijk aan de bomen worden
gehangen.
Vrijwel ïl het IJsselsteinse fruit
wordt in Utrecht geveild en de al
gemene verwachting luidt, dat de
aangevoerde hoeveelheden zonder
bindende distributie-bepalingen in
de handel zullen komen, gezien het
fiasco van het vorige jaar. Ten aan
zien van de prijzen spreken velen
het vermoeden uit, dat deze aan
merkelijk ager zullen liggen, hoe
wel natuurlijk steeds rekening moet
worden gehouden met de hoge be-
drijfsonkosten en pluklonen. Toch
kan een ieder do Kersentijd zonder
veel zorgen tegemoet zien; de
stand van zaken doet vermoeden,
dat dit jaar op elke tafel voldoende
vruchten zullen verschijnen.
&R zyn vele beroepen waarin
Av men van seizo^ rbeid spreekt
tuinders, kersenplukkers, bouu
vakarbeiders noemt U maar op.
En wie in deze warme dagen door.
de vestiaire van schouwburg of con~
certzaal dwaalt, zal bz effen dat ook
de garderobe zyn ups en downe
kentWanneer we ons verstouten,
in avondkledy over 's fleren wo
gen te wandelt.' en hebben we aan
de grote klerenkast" niets andere
af te geven dan een vriendelijk
hoofdknikje aan de JuffrouwOê
vistiairerust is beklemmend. Men
hoort het tikken van de breinaalden
der vestiaire-Juffrouwen, die nu
hard opschieten .net h- i sokken of
half hemd je.
Nijvere handen staan zelden stil
en „time is money" ook als de uit
gaande gemeente met blote rug en
glimmende revers over straat 'gaat.
Dan staat de ontmanteling snij ver
heid stil en dienen de kosten op
andere wijze te worden gedekt. Als
alle vrij gezellen nu by hun entree da
sokken uittrokken en die in bewa
ring gaven, om deze gatloos terug
te ontvangen na de voorstelling.
Hiermede zouden allr partyen ge
diend zijn.
Op het regutje zou men kunnen
laten drukken: Toon besef voor
de situatie." Als üw sokken Uw
tonen tonen, laten de vestiaire-
dames achter de toonbank tonen,
dat ze tijdens de vertoning Uw
voetbckleedselen toonbaar maken."
Als het U gaat, zoals mij, moet w
zelfs nog worden overgewerkt.
door Prof. Dr. G. J. Renier
T ATEN we het lelijke ding nu
•*-' een met name noemen. Ge
woonlijk trachten we dit te ver
mijden. De pest toen deze af
schuwelijke ziekte geregeld woed
de heette bij de Engelsen en
ook wel bij ons de plaag. Wan
neer de fabelschrijver Lafontaine
de ziekte moet vermelden, maakt
hij zijn excuus aan de lezer: „La
peste, puisgu'il faut 1'appeller par
son nom". En vandaag wil ik, ook
met alle verontschuldigingen, de
mogelijkheid van een Russisch-
Amerikaanse oorlog in zoveel
woorden noemen en bespreken.
De Russen wensen geen oorlog.
Weinig Amerikanen wensen hem,
hoewel er in de nieuwe wereld
stemmen te horen zijn, die zich
zonder afschuw over de mogelijk
heid daarvan uiten. De mislukte
conferentie van de vier te Mos
kou brengt in ieder geval een ga-
aan het feit dat Engeland niet
tegen het Nazisme, niet eens zelfs
tegen de barbaarsheden die het
kenmerkten, ten strijde toog, her
inneren? Die had het immers ja
renlang getolereerd en vergoelijkt.
De tweede Wereldoorlog is begon
nen tegen een staat, die het Euro
pees evenwicht bedreigde, tegen
een staat die oorlog wilde, tegen
welddadige oplossing van inter
nationale wanverhoudingen, zo
niet onder de onmiddellijke waar
schijnlijkheden, dan toch wat hel
derder onder de intellectueel toe
laatbare veronderstellingen. M. a.
w.. al blijft het woord oorlog on
welvoeglijk, het klinkt gaande
weg toch minder krankzinnig.
Nu wil ik even de vraag stellen,
wat een Russisch-Amerikaanse
oorlog voor ons in Engeland, en
dat betekent tevens voor ons in
het progressieve West Europa,
zou betekenen. Neutraliteit is uit
gesloten. Vroeg of laat wordt
iedere oorlog waarin een Grote
Mogendheid is betrokken een we
reldoorlog. Aan welke kant we
ons ook zouden bevinden, stoffe
lijke ellende en onnoemelijk lij
den zouden ons lot zijn. Wat zou
ons geestelijk te wachten staan?
Samengaan met Rusland zou ons
Westen In een nieuwe reeks va-
zalstaton van Moskou doen ver
keren. Het zou ons verplichten,
radicale sociale rechtvaardigheid
ten koste van ons hele geestelijke
bezit te kopen, en dat is ons te
duur.
QAMENGAAN met Amerika-
zou ons ten slotte evenwel
weinig goedkoper uitkomen. Het
zou ons in de draaikolk van on
geplande en onplanbare economi
sche anarchie meeslepen. Het zou
ons nog vaster aan de dollar kne
velen. Nog meer: het zou ons aan
de politieke reactie, waarschijn
lijk zelfs aan de nieuwste vormen
van fascisme, overleveren. Is dit
een overdrijving? Mag ik de lezer
De Conferentie te
Moskou mislukt.
Wat nu?
1
De „Grote Vier" die zulke kleine
resultaten boekten. Boven: Bevln,
onder: Bidault, links. Marshall,
rechts: Molotov
een door machtswellust aangetas
te groep, die het lot van Duits
land in handen had. Eerst toen
de oorlog aan de gang was Is
's vijands leer met 's vijands
macht vereenzelvigd. Het Britse
volk is uit anti-Duitsheid anti
fascistisch geworden. Mocht het
tegen het communistisch Rusland
moeten strijden, dan was het,
vóór men het besefte, anti-socia
listisch, of erger.
Zo is dus de geestelijke prijs
van het lu*e artikel oorlog nog
groter dan de stoffelijke prijs.
Neutraliteit, op de lange duur
onhoudbaar, biedt ons geen uit
weg aan, zelfs niet in de vorm
van een Europese federatie zon
der Rusland. Een Europese fede
ratie met Rusland zou nog erger
fijn, want dat betekende meteen
partij kiezen. Wo moeten onze
steun blijven geven aan alle po
gingen om de twee potentiële te
genstanders bij elkaar te houden.
Hoe zwak de U.N.O. ook blijkt te
zijn, hoe hol de fraseologie van
ons nieuw burgerlijke internatio
nalisme ook mag klinken, toch
moeten w© blijven meewerken
aan al de nieuwe vormen, waar
in wie weet het. op een keer nog
een nieuw leven kan worden ge
goten.
Dilettantisme
T NTERNATIONALE samenwer-
I king is heus niet gemakkelijk.
De regeringen der Grote Twee
spannen zich in om haar te ver
hinderen, althans om datgene te
doen, wat samenwerking uitsluit.
Het nieuwe programma van Tru-
man. met zijn petroleum-aubade
aan de Republikeinse partij, met
ztjn binnenste buiten gekeerde
Monroejas. met zijn vlootvertoon
en zijn verminderend aantal sol
daten, is allerminst aanlokkelijk.
En de Russen maken het ernaar.
Hun recept voor diplomatie is
ogenschijnlijk onhebbelijkheid. In
werkelijkheid evenwel worden zij
bezeten en beheerst door zenuw
achtigheid, vrees, onkunde en on
bekwaamheid. Laten wo toch
vooral begrijpen dat die formida
bele Russische diplomatie eigen
lijk het optreden is van in< n
die het Westen niet kennen met
begrijpen, die de taal van bet
Westen onvoldoende beheersen,
die er een naïeve opvatting der
geschiedenis op na houden, en
die, ondertussen, nog banger zijn
voor hun eigen bazen dan voor
de vreemdelingen waarmee ze
„onderhandelen". Molotow zegt
nooit ja of neen. Hij zegt: „mor
gen antwoorden", want hij moot
thuis even vragen of het mag-
Onze Russische bondgenoten
hebben leraren en psychiaters no-
dig. Wie dat begrijpt, kan mis
schien een tikje geduldiger tegen
over hen zijn dan wie met Je
maatstaf voor gezonde volwasse
nen wil gaan meten.
Daarin ligt, do betekenis van
het bezoek van Wallace aan onze
landen. Politiek staat hij in zijn
eigen land bijna alleen. Maar de
geestdriftige ontvangst die hij
hier in West Europa heeft geno
ten, en nog wel in verlichte krin-
geD waar men uitstekend op 'ie
hoogte is, bewijst dat zyn plei
dooi voor verdraagzaamheid,
voorzichtigheid, voor een oplos
sing die beide uitersten verwerpt,
bij ons een gevoelige snaar hteft
doen trillen. Wallace is geen ver
kapt communist. Hij is een ge
zonde radicaal, die eerbied heeft
voor ons streven naar een geplan
de maatschappij, en die ge' oft
dat de wereld, hoe ziek ze ook
mag wezen, door verdraatrzaam-
heid en door het bewandelen van
de gulden middenweg toch nog
gered kan worden.