Bloesempracht vruchtenoogst RUSLAND CONTRA AMERIKA Stadswoning gister en morgen GUNSTIGE CULINAIRE PERSPECTIEVEN Weg valse traditie, eenheidscomfort, salon-complex! Ssd^DDnohboid Sombere bespiegelingen omtrent de mogelijkheden van een oorlog en de betekenis daarvan voor Engeland en West-Europa r~ - VJ MJIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIItlillMK Dit jaar overvloedig kersen - tegen redelijke prijs? - IJs selstein is optimistisch (Van een bijzondere medewerker) l?R is de laatste honderd jaai veel veranderd in onze wo ning. Bedstee, alcoof en pothuis *ijn verdwenen. De pomp maakte plaats voor de waterleiding. Gas en electrisch licht zijn een onmis bare outillage geworden. En wel dra zullen ook centrale verwar ming en warmwatervoorziening daartoe behoren. Maar de woning zelf werd niet aangepast aan deze en andere eisen van woonbescha- ving. In strijd met de veranderde technische mogelijkheden hand haafde zich n>et de onverm. ,fK „,ITW rr' practische keu kabinet, beter bekend onder de naam pijpe- laatje. De afmetingen van alle vertrek ken in het gros onzer stadswonin gen kan men van te voren al voor spellen als men de minimum voorschriften plaatselijke bouwverordening kent. De bouw ®n exploitatie van deze woningen Was meestal in handen van zake lijk geleide bedrijven. Voor zover 'daar ethische en aesthetische over wegingen aanwezig waren, wer den deze door de concurrentie- Jwang wel geëlimineerd. Ontwerp 5n uitvoering kwam veelal in han den van aannemers zonder vol doende scholing. Waar dat voor geschreven was. werd alleen de gevel door een architect ontwor pen. Het waren dan ook meer de Ongezonde verhoudingen in de bouwwereld en het gebrek aan originaliteit dan de traditie, die >nzc eenheidswoning creëerden, waarin de minimumeisen tevens kis maximum fungeerden. Zo niet langer T~\e gebrek n \un deze woning behoeven wij haast niet meer ie noemen. Slecht verlichte, onge- Eellige kamers, die in verhouding Jot de breedte veel te diep zijn. In de keuken staat meestal de goot steen in de hoek, wat voor de porno had. maar nu niet meer hodip ia Voor ruimtebesparing is Jfle glazenkast soms nog boven de Jan recht geplaatst. Het aantal kasten en stopcontacten is streng gerantsoeneerd. Was- en droogge- legenheid. bergplaats voor fietsen in kinderwagens zijn er niet. Dat A ANTREKKELIJKER dan de kijkgaatjes in het gemeentehuis, die eens een doodsbenauwde burgemeester in elke deur liet aanbrengen is ongetwijfeld het struikgewrocht op een torendak, dat volgens ingewijden een eibernest moet wezen, doch dat meer aan een konijnenhok doet denken door de op knaagdier-oren lijkende flapper-vleugels der bewoners. Schilderachtiger dan de oude straat jes, waar vleze muizen in alle stilte hun laatste adem uitblazen zijn echter de uitgestrkte boomgaarden, die IJsselstein als een hechte ring omsluiten. NOG niet zo erg lang geleden stak de gekroonde kerkspits uit boven een hei-witte en licht-rose haag van kersen-, appel- en peren bloesems. Dat is nu voorbij en als de wind in kracht iets toeneemt zullen de frisse tinten verdwijnen om plaats te maken voor de don kergroene kleur, die het gehele silhouet een landelijk loom cachet zal verlenen. De bloemen hebben hun tijd ge had, hun rol gespeel®. Zon en bijen leverden een bijdrage voor een snel verloop van het bestuivingsproces en wel in die mate, dat fruitdes- kundigen tevreden in hun handen wrijven. „Je kunt natuurlijk niet weten wat er nog gebeuren gaat, maar het gewas is gezond en de vrucht- zetting bij kersen x:n peren zo gunstig, dat iedereen kan rekenen op een behoorlijke oogst, die wel licht die van het vorig jaar overigens een heel best jaar overtreft". Deze conclusie komt naar voren in gesprekken met elke willekeurige boomgaardier. Eenmaal, andermaal..." Vóór de pluk, die half Juni be gint, wacht een der IJsselsteinse cafeetjes nog een drukke en roezige dag. Dan zullen fruitkopers en bongerd-eigenaren samen komen, dan zal de notaris-klerk zijn kra kend „Eenmaal, andermaal..." laten weergalmen en na afloop van de „veiling" zal een groot aantal „tui nen" zyn verpacht aan vreemden, die zich dit seizoen zullen belasten met het spreeuwen-jagen, het pluk ken, het sorteren en het opstrijken der fruitopbrengst. Wellicht komt nu de vraag op: „Waarom dat verpachten?" Iemand zal hierop antwoorden: „In IJssel stein wonen veel veehouders, die vanzelf in de eerste plaats aan hun dieren denken. Zij bezitten echter ook boomgaarden en omdat de pluk samenvalt met de hooi bouw, die alle aandacht opeist, kunnen zij zich onmogelijk bezig houden met kerscnsortcrcn en spreeuwen-schieten. Al deze men. sen zijn dus wel verplicht om naar de notaris te stappen, die het fruit voor hem „op het hout" zal ver pachten. Een gelukkige oplossing kunnen velen deze regeling niet noemen; liever marchandeerden zij met vrienden of kennissen, maar „uit de hand"-verpachten is nu eenmaal verboden Wrfar allerwegen de noodkreet klinkt „Meer arbeidskrachten" mag de geruststellende verklaring van een „bongerdman" niet verzwegen blijven. „Nee," zo zal hij zeggen, „wij hebben steeds seizoenarbeiders in onze dienst, die op het ogenblik in de grienden tenen snijden of hout hakken, maar over enkele weken hun gereedschap neerleg gen om het pluk schort voor te kunnen binden. Trouwens, zij staan jaar in, jaar uit in de vruchten en het werk schenkt veel voldoening en arbeidsvreug de. Een leek denkt misschien dat het allen plukkers zijn, die schorten dragen, maar deze, op het eerste gezicht zo eenvoudige bezigheid eist routine en kennis van -riken." Nog ligt IJsselstein in landelijke van dit type ontworpen. In een nieuwe flat in Amsterdam worden voor werkende echtparen desge wenst de woningen schoon gehou den en een „toko" op de parterre voorziet in de dagelijkse levensbe hoeften. Door toepassing op groter schaal van de flatbouw zal er in een stad meer plaats komen voor recrea tieve doeleinden, wat vooral in het centrum hard nodig is. Daar zal het individuële huis als bouw-cen- heid op de duur verdwijnen. Dit wil nog niet zeggen, dat de gehele stad uit louter torenhuizen moet bestaan. Dat zou een even karakterloos en onoprecht doel zijn als de huidige étage-cultus. Juist een eerlijk bekennen van de in de bewoners levende uitcenloo- pende wensen: een zinvolle afwis seling van hoge en lage bebou wing en van individuële en ge- meenschapswoningen, zal de stad weer stijl geven. er kleine en grote gezinnen zijn en mensen met en zonder salon-com plex, mocht niet hinderen. Zil moeten zich maar aan het een heidsmodel aanpassen. Ieder een landhuisje gaat niet. Aon één ding werd echter bij al dit verval vast gehouden: de schijn-zelfstandigheid van de in lagen opgestapelde en in rijen aan eengeregen étages werd een heilig voorschrift Maar wie toevallig twist-, hoorspel- of jitterbug-zieke buren heeft weet wel beter. Vrij is men slechts in een land huisje met een hectare tuin. Zo kan men echter geen steden bou wen. Voor Amsterdam alleen al zou het gehele Rijnland gean nexeerd moeten worden. En onze steden breiden zich toch al veel te veel uit ten koste van het om ringende natuurschoon. Hoe het wel moet I-Iet inzicht begint echter baan AAte breken. Reeds voor de oor log ging men in Amsterdam over tot het scheppen van gemeen schappelijke voorzieningen. Het binnenterrein werd niet meer door schuttingen in hokjes ver deeld. Het tergend schouwspel voor de bovenhuisbewoner op bloe mentuin, kippenfokkerij, of vuil nisbelt beneden hem behoorde daarmee tot het verleden. Ook van hem en zijn kroost was de tuin en het speelterrein. In de onderbouw van het huizenblok zijn gemeen schappelijke bergplaatsen, speel ruimten en was- en drooginrich- tingen ondergebracht In Rotterdam bouwde men twee volksflatgebouwen in hoogbouw eveneens met gemeenschappelijke voorzieningen. Noch over de berg plaats, noch over de wasmachine ontstonden conflicten. De huis vrouwen, die eerst de Vrijdag als wasdag toegewezen kregen, wil den aan het eind van de maand niet eens veranderen. („Nota bene, wie wast er nu op Vrijdag?"). Alleen het ontbreken van een schoorsteenmantel in de centraal verwarmde woningen was voor velen een bezwaar. Maar die dra gers van pendules en vazen wer den dan wel door de bewoners zelf getimmerd of gemetseld. Ook met gedifferentieerde bewoning werd rekening gehouden. Het aan tal slaapkamers der woningen va rieerde. Het succes van de eerste pogin gen heeft tot nieuwe plannen ge leid. Zowel in Amsterdam als Rot terdam zijn nieuwe woongebouwen ....schilderachtiger dan de oude straatjes zijn echter de uitgestrekte boom- gaarden, die IJsselstein als een hechte ring omsluiten. dommel; binnenkort zullen de we gen, die naar dit land overvloei ende van ruit leiden opnieuw potdicht liggen van de stroom „snoepers", die in deze contreie zal roberen appel of kers te verschal en. Het '.s moeilijk te zeggen, of de „kersenboer" reeds dit jaar zijn bekende hutten met fruitmanden langs de berm kan nlaatscn, opdat het een ieder, gelijk in vroeger dagen, vergund is naar hartelust te eten en in te slaan. Desondanks zal het bordje „Geen gast tot last", misschien niet altijd, maar toch wel in vele gevallen zij het dan fi guurlijk aan de bomen worden gehangen. Vrijwel ïl het IJsselsteinse fruit wordt in Utrecht geveild en de al gemene verwachting luidt, dat de aangevoerde hoeveelheden zonder bindende distributie-bepalingen in de handel zullen komen, gezien het fiasco van het vorige jaar. Ten aan zien van de prijzen spreken velen het vermoeden uit, dat deze aan merkelijk ager zullen liggen, hoe wel natuurlijk steeds rekening moet worden gehouden met de hoge be- drijfsonkosten en pluklonen. Toch kan een ieder do Kersentijd zonder veel zorgen tegemoet zien; de stand van zaken doet vermoeden, dat dit jaar op elke tafel voldoende vruchten zullen verschijnen. &R zyn vele beroepen waarin Av men van seizo^ rbeid spreekt tuinders, kersenplukkers, bouu vakarbeiders noemt U maar op. En wie in deze warme dagen door. de vestiaire van schouwburg of con~ certzaal dwaalt, zal bz effen dat ook de garderobe zyn ups en downe kentWanneer we ons verstouten, in avondkledy over 's fleren wo gen te wandelt.' en hebben we aan de grote klerenkast" niets andere af te geven dan een vriendelijk hoofdknikje aan de JuffrouwOê vistiairerust is beklemmend. Men hoort het tikken van de breinaalden der vestiaire-Juffrouwen, die nu hard opschieten .net h- i sokken of half hemd je. Nijvere handen staan zelden stil en „time is money" ook als de uit gaande gemeente met blote rug en glimmende revers over straat 'gaat. Dan staat de ontmanteling snij ver heid stil en dienen de kosten op andere wijze te worden gedekt. Als alle vrij gezellen nu by hun entree da sokken uittrokken en die in bewa ring gaven, om deze gatloos terug te ontvangen na de voorstelling. Hiermede zouden allr partyen ge diend zijn. Op het regutje zou men kunnen laten drukken: Toon besef voor de situatie." Als üw sokken Uw tonen tonen, laten de vestiaire- dames achter de toonbank tonen, dat ze tijdens de vertoning Uw voetbckleedselen toonbaar maken." Als het U gaat, zoals mij, moet w zelfs nog worden overgewerkt. door Prof. Dr. G. J. Renier T ATEN we het lelijke ding nu •*-' een met name noemen. Ge woonlijk trachten we dit te ver mijden. De pest toen deze af schuwelijke ziekte geregeld woed de heette bij de Engelsen en ook wel bij ons de plaag. Wan neer de fabelschrijver Lafontaine de ziekte moet vermelden, maakt hij zijn excuus aan de lezer: „La peste, puisgu'il faut 1'appeller par son nom". En vandaag wil ik, ook met alle verontschuldigingen, de mogelijkheid van een Russisch- Amerikaanse oorlog in zoveel woorden noemen en bespreken. De Russen wensen geen oorlog. Weinig Amerikanen wensen hem, hoewel er in de nieuwe wereld stemmen te horen zijn, die zich zonder afschuw over de mogelijk heid daarvan uiten. De mislukte conferentie van de vier te Mos kou brengt in ieder geval een ga- aan het feit dat Engeland niet tegen het Nazisme, niet eens zelfs tegen de barbaarsheden die het kenmerkten, ten strijde toog, her inneren? Die had het immers ja renlang getolereerd en vergoelijkt. De tweede Wereldoorlog is begon nen tegen een staat, die het Euro pees evenwicht bedreigde, tegen een staat die oorlog wilde, tegen welddadige oplossing van inter nationale wanverhoudingen, zo niet onder de onmiddellijke waar schijnlijkheden, dan toch wat hel derder onder de intellectueel toe laatbare veronderstellingen. M. a. w.. al blijft het woord oorlog on welvoeglijk, het klinkt gaande weg toch minder krankzinnig. Nu wil ik even de vraag stellen, wat een Russisch-Amerikaanse oorlog voor ons in Engeland, en dat betekent tevens voor ons in het progressieve West Europa, zou betekenen. Neutraliteit is uit gesloten. Vroeg of laat wordt iedere oorlog waarin een Grote Mogendheid is betrokken een we reldoorlog. Aan welke kant we ons ook zouden bevinden, stoffe lijke ellende en onnoemelijk lij den zouden ons lot zijn. Wat zou ons geestelijk te wachten staan? Samengaan met Rusland zou ons Westen In een nieuwe reeks va- zalstaton van Moskou doen ver keren. Het zou ons verplichten, radicale sociale rechtvaardigheid ten koste van ons hele geestelijke bezit te kopen, en dat is ons te duur. QAMENGAAN met Amerika- zou ons ten slotte evenwel weinig goedkoper uitkomen. Het zou ons in de draaikolk van on geplande en onplanbare economi sche anarchie meeslepen. Het zou ons nog vaster aan de dollar kne velen. Nog meer: het zou ons aan de politieke reactie, waarschijn lijk zelfs aan de nieuwste vormen van fascisme, overleveren. Is dit een overdrijving? Mag ik de lezer De Conferentie te Moskou mislukt. Wat nu? 1 De „Grote Vier" die zulke kleine resultaten boekten. Boven: Bevln, onder: Bidault, links. Marshall, rechts: Molotov een door machtswellust aangetas te groep, die het lot van Duits land in handen had. Eerst toen de oorlog aan de gang was Is 's vijands leer met 's vijands macht vereenzelvigd. Het Britse volk is uit anti-Duitsheid anti fascistisch geworden. Mocht het tegen het communistisch Rusland moeten strijden, dan was het, vóór men het besefte, anti-socia listisch, of erger. Zo is dus de geestelijke prijs van het lu*e artikel oorlog nog groter dan de stoffelijke prijs. Neutraliteit, op de lange duur onhoudbaar, biedt ons geen uit weg aan, zelfs niet in de vorm van een Europese federatie zon der Rusland. Een Europese fede ratie met Rusland zou nog erger fijn, want dat betekende meteen partij kiezen. Wo moeten onze steun blijven geven aan alle po gingen om de twee potentiële te genstanders bij elkaar te houden. Hoe zwak de U.N.O. ook blijkt te zijn, hoe hol de fraseologie van ons nieuw burgerlijke internatio nalisme ook mag klinken, toch moeten w© blijven meewerken aan al de nieuwe vormen, waar in wie weet het. op een keer nog een nieuw leven kan worden ge goten. Dilettantisme T NTERNATIONALE samenwer- I king is heus niet gemakkelijk. De regeringen der Grote Twee spannen zich in om haar te ver hinderen, althans om datgene te doen, wat samenwerking uitsluit. Het nieuwe programma van Tru- man. met zijn petroleum-aubade aan de Republikeinse partij, met ztjn binnenste buiten gekeerde Monroejas. met zijn vlootvertoon en zijn verminderend aantal sol daten, is allerminst aanlokkelijk. En de Russen maken het ernaar. Hun recept voor diplomatie is ogenschijnlijk onhebbelijkheid. In werkelijkheid evenwel worden zij bezeten en beheerst door zenuw achtigheid, vrees, onkunde en on bekwaamheid. Laten wo toch vooral begrijpen dat die formida bele Russische diplomatie eigen lijk het optreden is van in< n die het Westen niet kennen met begrijpen, die de taal van bet Westen onvoldoende beheersen, die er een naïeve opvatting der geschiedenis op na houden, en die, ondertussen, nog banger zijn voor hun eigen bazen dan voor de vreemdelingen waarmee ze „onderhandelen". Molotow zegt nooit ja of neen. Hij zegt: „mor gen antwoorden", want hij moot thuis even vragen of het mag- Onze Russische bondgenoten hebben leraren en psychiaters no- dig. Wie dat begrijpt, kan mis schien een tikje geduldiger tegen over hen zijn dan wie met Je maatstaf voor gezonde volwasse nen wil gaan meten. Daarin ligt, do betekenis van het bezoek van Wallace aan onze landen. Politiek staat hij in zijn eigen land bijna alleen. Maar de geestdriftige ontvangst die hij hier in West Europa heeft geno ten, en nog wel in verlichte krin- geD waar men uitstekend op 'ie hoogte is, bewijst dat zyn plei dooi voor verdraagzaamheid, voorzichtigheid, voor een oplos sing die beide uitersten verwerpt, bij ons een gevoelige snaar hteft doen trillen. Wallace is geen ver kapt communist. Hij is een ge zonde radicaal, die eerbied heeft voor ons streven naar een geplan de maatschappij, en die ge' oft dat de wereld, hoe ziek ze ook mag wezen, door verdraatrzaam- heid en door het bewandelen van de gulden middenweg toch nog gered kan worden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 3