maaïdeï
Denemarken, land van KajMunk
I
Buitenland j
Voor-lndië aanvaart Britse
voorstellen
Anti-communistisch vierjaren
plan
Griekenland zendt klachten
naar de V.N.
Binnenland
„Noodvoorziening Perswezen"
in de tweede kamer
Staking in houtverwerkende
industrieën
Kerk te Minnertsga uitgebrand
KORT maar krachtig
Buitenland
4e Jaargang No 950
Uitgave N.V. Noordhollandse Pers
1915 l.o. Redactie Achterdam
20 tel. 2?74. Adm. en Adv. Rid
derstraat hoek Oudegracht tel. 3971
Alkmaar.
.DAGBLAD VOO» JW«V» EN OMCEVtNO
oensdag 4 Juni 1947
TH. W. RHTYNDEIU
Hoofdredacteur!
O. S. DS WETTE»
Gisteren heeft de Britse eerste minister Clement Attlee, in het La
gerhuis medegedeeld, dat het Britse aanbod van de dominion-status
gillisUg is ontvangen door alle drie VooMndlsche pftrtyen, die verte
genwoordigd zijn op de conferentie met de onderkoning. Attlee's ver
klaring werd met luid gejuich begroet.
Het is niet»de bedoeling, aldus Attlee, om een uiteindelijke consti
tutie op te stellen voor Voor-lndië. Dit is een aangelegenheid van het
volk zelf.
Een belangrijk punt in het Britse plan voor Voor-lndië Is, dat de
huidige constituerende vergadering haar werk zal voortzetten, doch
dat de door haar te vormen constitutie niet van toepassing kan zijn
op die delen van het land, die niet bereid zyn deze te aanvaarden.
Marshall zou, aldus een correspon
dent van Reuter te Washington, zich
bezig houden met de uitwerking van
een vierjaren plan tegen het com
munisme. De bedoeling hiervan is het
totalitaire systeem en het commu
nisme in Europa volledig uit te
roeien en tegenlijkertyd een duurza
me bijlegging van de Ssowjet-Ame-
rikaanse geschillen mogelyk te ma
ken. Het plan telt drie phasen. Het
eerste bestaat uit het tegengaan van
de uitbreiding van het communisme.
Het tweeder dat positiever is, zal be
staan uit het scheppen van ordelij
ker, en betere economische omstam
digheden in de door het communisme
bedreigde gebieden. Het derde ge
deelte van het vierjarenplan zou de
oplossing moeten brengen van het
grootste, probleem. In die periode zou
een vredesregeling tussen Rusland en
Amerika moeten getroffen worden,
die het einde zou inluiden van de
psychologische oorlogsvoering.
Amerika is van plan militaire mis
sies uit te zenden aan landen, die dit
wensen. Marshall verklaarde voor
het congres, dat indien Amerika hier
niet toe overging een andere mo
gendheid het zou doen. Marshall kon
nog niet zeggen hoeveel van derge
lijke missies zouden worden uitge
zonden.
Ondertussen gaat de atoomcom
missie van de Verenigde Naties,
waarvan we het bestaan zo langza
merhand zouden vergeten, met haar
werkzaamheden .voort. Andrei Gro-
mykd gaf gisteren in deze commissie
wederom de verzekering dat de Sow-
jet Unie staat op afschaffen van de
atoombom als eerste stap in welk
schema dan ook voor een interna
tionale controle op de atoomenergie
Aangezien dit standpunt lijnrecht
staat tegenover het Amerikaanse
blijft «r op atoomgebied een inpas-
se. waarde V.N. geen uitweg uit
Ziet
Chinese vredesmethoden
De Chinezen, die enkele dagen gele
den Zo hevig naar vrede in hun
eigen land schenen te verlangen zijn
begonnen op minder vreedzame wij
ze hun problemen öp te lossen." Gis
teren werden overal in het land per
sonen gearresteerd, verdacht com
munist te zijn. In Noord-China, waar
de staat van beleg is afgekondigd,
werd de censuur op het nieuws ver
scherpt. De arrestatie van studenten
die enkele weken geleden te Sjang
hal plaats vond was aanleiding tót
een studentenstaking. Deze stakers
hebben verklaard dat zij niet aan de
studie zullen ,gaan voordat alle ge-
aresteerde studenten onvoorwaarde
lijk in vrijheid zullen zyn gesteld. De
studenten houden wel van een paar
weken vacantie.
In de nationale vergadering heeft
Paul Ramadier, eerste minister van
Frankrijk, in een geheel onverwach
te rede een felle aanval gedaan op
de communistische partij. Hij ver
klaarde dat deze de huidige epidemie
van stakingen in Frankrijk fteeft uit
gelokt. Ramadier sprak nadrukke
lijk en hartstochtelyk en wees her
haalde malen naar de communisti
sche banken. Hij werd door alle ove
rige partijen toegejuictyd, toen hij ver
klaarde, dat de communisten de sta
kingen bevorderen om de val van de
regering te bewerkstelligen. „Een
regeringscrisis op dit ogenblik", zo
zeide Ramadier, „kan het parlemen
taire stelsel in gevaar brengen. De
regering zal toezien, dat "het niet ge-
b^yrd."
Griekenland houdt niet op met klach
tente zenden aan de V.N. Dit maal
betreft het beschuldigingen aan het
adres van Joego-Slavië en Albanië.
Een aanval van guerillastrijders op
een dorpje aan de Grieks-Albanese
grenS zou, aldus de Griekse klacht,
van Albanië uit zijn geleid. Guerilla
strijders aan de Joegoslavische grens
trokken zich onlangs onder dekking
van het vuur van een Joegoslavische
grenspost op Joegoslavisch gebied te
rug. De Griekse regering verzocht
de klachten aan de Veiligheidsraad
over te brengen. De geschiedenis
vermeld er niet by aan wie de Veilig
heidsraad de klachten weer zal over
brengen.- Ongetwijfeld zal er een
nieuwe commissie worden benoemd,
om deze gevallen te onderzoeken.
Deze commissie za.1 zich in enkele
sub-commissies onderverdelen, die op
hun beurt te rade zullen gaan bij
experts. Wanneer hèt rapport van
deze laatsten binnen zal komen zal
het wel ongeveer te laat zijn.
Nationale souvereiniteit
Volgens het Griekse nieuwsbureau
hebben de Bulgaarse grenswachten
aan de leden van de subcommissie
van onderzoek van de V. N. de toe
gang tot Bulgaars grondgebied gewei
gerd. De subcommissie wilde een on
derzoek instellen met betrekking tot
nieuw voorgevallen grensincidenten.
Een der Bulgaarse officieren zeide,
dat men het vuur zou openen, wan
neer toch gepoogd zou worden de
grens te overschrijden.
Het, z.g.n. „Voorlezer's Huls" te Richmond, Staten Eiland, New York,
een der eerste scholen, welke voor 1696 door de eerste Nederlandse ko
lonisten In de Ver. Staten werdén opgericht
Hoe warm het was!
op de vuilnisbelt van de ge
meente Bathmen zag een jon
genpas-geboren kuikentjes lo
pen, die afkomstig bleken te
zyn uit eieren, die daar waar
schijnlijk waren terecht geko
men omdat -een boender-fok
kerij ze als schouw-eieren had
afgekeurd. Wat de broedma
chine niet veroorloofd was,
presteerde de zon met een dag
temperatuur van circa 113
Ulij, £a$.m
Af en toe dwarrelt er op ons bu
reau een blaadje, dat de weidse ti
tel van „Het laatste nieuws uifc.üiu
dië" voert. Het vod voert een voort
durende actie tegen de regeirngspo-
litiek. Het doet dit op een dusdanige
manier, dat het product verdient te
worden gesignaleerd. In het nummer
van 30 Mei schrijft het over de on
kreukbare figuur van prof. Scher-
merhorn het volgende schunnigs:
„Onze verontschuldigingen aan
Gani, die wy ervan beticht
hebben, de openbare nutsbe
drijven te willen roven. Niet
Gani, maar Scliermerhorn is
de schuldige. Prof. Posthuma
onthult namelijk, dat Scher-
merhorn accoord gaat met na
tionalisatie van die bedryven.
De redevoeringen van Gani
waren op dit punt derhalve 'n
doorgestoken kaart.
Wij zijn inderdaad niet op
de idee gekomen, dat de Ne
derlandse onderhandelaar Scher
merhorn, zonder enige be
voegdheid, zou afwijken van
artikel 14 van Linggadjati.
waarin de teruggave van. Ne-
derlandse eigendommen uit
drukkelijk is vastgelegd. Schor
merhorn heeft zich zo vastge
beten in het waandenkbeeld,
dat hij kan doen en laten wat
hij wil, dat het onbehoorlijke
van zijn gedrag aan hem ont
gaat. Hij speelt de rol van ro
mantische held, die de hydra
der Indische ondernemers te
lijf* moet. Met h' zwaard der
„onteigening" is één kop der
hydra: de nutsbedrijven, afge
hakt. Het zou zielig van
dwaasheid zijn, indien het niet
zo treurig was, dat dergelijke
v dingen in ons lartd mogelijk
zijn, zonder dat de romanticus
op onzacht wijze uit het land
zijner dromen wordt uitge
leid!"
Kijk een dergelijke persuiting is
zelfs te vies om er nog commen
taar bij te leveren. Hier wordt de
persvrijheid, sieraad der democratie,
op wel heel ernstige manier mis
bruikt. De lezer zij tegen dit blaad
je gewaarschuwd!
ZONDEït weerstand te bieden lieten de Denen in de eerste dagen
van. April 1940 de Duitsers hun land binnentrekken. Weerstand
zou trouwens zinloos geweest zijn. Het land bezat practisch geen
defensie-apparaat. Wie echter zou menen, dat de Duitsers met
gejuich werden ontvangen, heeft het wel heel erg mis. Als er
één Europees land is geweest, waar een .verbeten strijd tegen de
b*ezetter is gevoerd^ dan is dat wel in Denemarken. De film
„Rode Aarde" heeft van dit verzet een sprekend getuigenis ge
geven. Het verzet echter zal voornamelijk voortleven in. de fi
guur van de dorpsdominee, dichter en toneelschrijver, Kaj Munk.
Zijn vermoording door de Duitsers op 4 Januari 1944 was het sein
aan het gehele Deense volk openlijk weerstand te bieden. Sedert
dien was het in feite met de macht der Duitsers in Denemarken
gedaan. Verbeten in de verzetsstrijd, zijn de Denen niet minder
verbeten in hun strijd om het land weer zijn oude plaats ln de
wereld te hergeven.
Stannings ergenis
LANGE jaren werd het politieke
beeld van Denemarken beheerst
door de magistrale figuur van de
socialistische minister Stauning.
Aan hem heeft dit kleine eiland-
staatje onzegbaar veel te danken.
Stauning trouwens was de ziel
van de Scandinavische social-
democratie. Zijn gezag was on
betwistbaar. Toen hij in 1942
stierf, liet hy een lege plaats ach
ter, die byna niet te vervullen
bleek. Tenslotte werd Stauning
opgevolgd door zyn partijgenoot
Wilhelm Buhl. De verkiezingen
van October 1945 hadden een voor
de socialisten ongunstig verloop.
Erkwam een niet-socialistische
regering aan het bewind. Na vele
jaren was de socialistische party
weer oppositiepartij.
Hei huidige bewind
HET huidige bewind wordt door
de agrariërs uitgeoefend en ge
niet de voortdurende steun van
de conservatieven en de radica
len. Eerste minister is thans de
boer Knud Christensen. Door ceri
radicalisering van de arbeiders
klasse verloor de sociaal-demo
cratie 18 parlementszetels aan de
communisten. Verder spreekt hier
zeker het feit mee, dat de kabi
netten tijdens de bezetting onder,
socialistische leiding stonden. De
regering van Christensen zet ze
ker het werk van de vorige re
geringen niet zonder meer voort;
zij breekt dit werk echter ook
niet af. Dat zou haar trouwens
duur te staan kunnen komen.
De economische ioesiand
DE economische toestand levert
vanzelfsprekend ook voor de De
nen moeilijkheden op. De Duitsers
hebben op grote schaal geplun
derd. De vordering van Dene
marken op Duitsland bedraagt
niet minder dan 8 milliard kro
nen. t)aarvan zal wel niet veel
terecht komen. De Denen hebben
dus ingrijpende maatregelen moe
ten nemen om de moeilijkheden 't
hoofd te bieden. Ook hier verd
a'~ middel toegepast: een vermo
gensheffing ineens. De collabora
teurs kregen een zeer hoge boete
te betalen. Het geld werd gedeel
telijk geblokkeerd. Dat alles is
echter nog niet voldoende om de
valuta weer een vaste basis .te
geven. Deze "bltjft dan ook de
zwakke plek.
Disiribuiie en prijzen
DE prijzen zijn sedert 1940 met
ongeveer 60 procent gestegen.
Met alle macht wordt er aan ge
werkt om devaluatie te voorko
men. Momenteel noteert de Deen
se kroon zelfs iets hoger als on
middellijk voor de oorlog.
Groot nadeel ondervinden de De
nen ook doordat Engeland thans
veel minder agrarische producten
afneemt dan voor de oorlog. En
het deel, dat nog wórdt betrok
ken, 4can vaak niet voldoende
lonende prijzen maken.
Ondanks een zeer behoorlijke
voedselpositie bestaat er in De
nemarken toch distributie voor
verschillende artikelen, zoals:
brood, boter, koffie en thee. Nog
kort geleden werd distributie
voor vlees ingevoerd om het vlees-,
verbruik te beperken en daar
door meer vlees beschikbaar te
krijgen voor de uitvoer.
Zo is niettemin toch Denemar
ken van alle door Duitsland be
zette landen het meest onge
schonden uit de stryd gekomen.
DEWI
Gisteren is in de tweede kanier een begin gemaakt niet de behan
deling van het wetsontwerp nood voorziening perswezen". Reed* de
eerste spreker de heer Bunger (Arb.) begon met te constateren, dat
de perszuivering een grote teleurstelling is gebleken. Van pers\nj-
heid kan, aldus deze spreker, geensprake zijn als bepaalde op mate
rieel gewin gerichte groepen zich meester maken van de pers. Staats
invloed kan evenzeer gevaarlijk /ijn- De behandeling van het wets
ontwerp is zowel voor de regering als voor de kamer van onaan
gename taak, het Is de legalisatie van de regering, die oorzaak van
de mislukking van het persbeleid geweest Is.
Ook de heer Korthals (Vryh.) uitte zijn misnoegen over het telt
dat twee jaar na de bevrijding men het nog niet verder heeft k en
brengen dan tot een spoèdbehandelhig bij do regeling'van een 7.0 be
langrijke zaak alg de perskwestie. De heer Schoonenberg (CPN)
verklaarde dat zUn fractie voor het wetsontwerp zal stemmen. Hy
heeft er echter bezwaar tegen dat wel personen gezuiverd worden,
doch dat de bedrijven onaangetast blijven. Er moet aldus dit lid der
tweede kamer „de doodstraf" kuanen worden opgelegd, n.l. eer
soluut verschijningsverbod. De regering heeft de beloften va
Schermerhorn ten aanzien van de bonafide, d.i. de ex-illegale per»
niet nagekomen. De enige oplossing zon zijn als aan de oud-illegale
pers gezien haar verdiensten tijdens de bezetting en stennend op de
Londense beloften, prioriteit zou worden verleend.
E.V.C. in actie
Niet alleen in Frankrijk en België
tracht men door stakingen hoger lo
nen te verkrygen en andere doelein
den te bereiken. Ook Jn Nederland ls
de E.V.C. begonnen zich te roeren.
Gisteren werd een 24-uurs-staking
geproclameerd in de houtverwerken
de industrie. In verschillende Am
sterdamse houtverwerkende indu
strieën kwam een deel der arbei
ders niet op het werk. Het percenta
ge der stakers wórdt op 25% ge
schat. In de Zaanstreek was het
aantal nlet-opgekomen arbeiders
groter. Sommige bedrijven lagen ge-
heêl stil.
In de Amsterdamse metaalbedrij
ven1 werd Maandag een staking van
korter duur gehouden. Gedurende
twee uur legden een gedeelte van de
arbeiders 't werk neer. Eisen: loons
verhoging en vacantietoeriag.
Tengevolge van" de hitte brak gis
teren brand uit in een houtwarenfa-
briek te Helmond. Een grote partij
hout, die daar was opgeslagen vatte
vlam. Tijdens de bluswerkzaamheden
vielen twee leden der vrijwillige
brandweer door het dak van een
houtsloods. Zij werden vrij ernstig
gewond en moesten In het ziekenhuis
worden opgenomen.
In het Noorden van ons land was
het niet de hitte van de zon, die
brand' deed ontstaan in de hervormde
kerk te Minnertsga. Toen een leidek
ker bezig was met het solderen op
het dak van de kerk vatte dit dak
plotseling vlam. De kerk, die dateert
uit de 15e eeuw stond weldra in lich
ter laaie. Brandweerlieden met ma
teriaal uit Leeuwarden, Harlingen en
Franeker verleenden assistentie. Het
vuur sloeg over naar ln de omgeving
liggende boerderyen, twee schuren
brandden totaal uit .Ook de kerk is
tot een ruïne geworden.
Bunkers
Het zal nog vele jaren duren, zo
deelt men ons van officiële zflde me
de, voordat alle door de Duhaers met
Nieuwe schoenenbon
Het Centraal distributiekantoor
deelt mede, dat óp plaatselijk door
de distributiediensten bekend te ma
ken tijdstippen in het tydvak van 1
Jurtl tot 13 Juli 1947 een schoenen
bon naar keuze zal worden verstrekt
aan diegenen, wier stamkaartnum
mer op het cijfer 3 eindigt en voor
zover de bon 612 zich nog aan hun
inlegvel bevindt.
De tweede distributiestamkaart
met bijbehoorend Inlegvel, waarvan
de bon 612 zal worden verwflderd.
dient te worden overgelegd. Tevens
zal in genoemd tijdvak aan kinderen
geboren ln de maand Juni van een
der jaren 1932 t.m. 1945, alsmede
aan de kinderen, geboren in de
maand Augustus 1946, een schoenen
bon worden verstrekt van, de soort
en maat, welke overeenkomt met
leeftjjd en geslacht van het kind
Van het met de t.d. over te leggen
inlegvel zal de bon 64 worden ver
wijderd.
behulp van Nederlander» geoouwde
bunkers zullen zijn opgeruimd. O;
het ogenblik worden slechts die oh
jecten gesloopt, die In het openbaar
belang moesten verwijderd worden.
De anderen zullen ter besparing van
geld en arbeidskrachten blijven staan
Het strand van Hoek va- iana
tot Den Helder is weer bega_.ibaar,
zij het op eigen risico. Naar schat
ting is tot dusver voor het slopen
van verdedigingswerken In het ge
hele land ongeveer tien millioen gul
den uitgegeven. Van het materiaal
wordt een gedeelte gebruikt voor
andere bouwdoeleinden. Het puin
wordt verwerkt in wegen en in ver
harde stroken langs startbanen op
de vliegvelden.
Kurt Schumacher, de Duitse
socialistische leider ln de weste
lijke zóne gaat met een kleine de
legatie naar het internationale
socialistische congres te ZUrlc.t
in Zwitserland.
Josephine Baker is ln het huwe
lijk getreden met de "bandleider
Jo Bouillon.
Het Japansfe kabinet heeft besla
ten een departement var-. Arbeid
in te stellen. Het besluit zal ter
goedkeuring aan het parlement
worden voorgelegd.
Voor de woning van de Franse
minister-president Ramadier wer
den demonstra"e8 gehouden var.
mensen die meer brood eisten.
In November zullen ln rtalië al
gemene verkiezingen worden ge
houden.
De Palestijnse Arabieren hebben
voorgesteld dat de Arabieren de
commissie van onderzoek van de
Verenigde Naties zullen boycot
ten.
Deze Palestinacommlssle vertrekt
volgende week naar Jeruzalem*
waar zjj haar hoofdkwartier zal
vestigen.
Binnenland
Vermoedeiyk tengevolge van
kunstmestbnoei is gisteren brand
ontstaan ln een kapitale boerde
rij aan de Molenweg in de Wie-
rlngermeer. Dertig duizend gul
den schade.
Nederland tracht een lening te
plaatsen op de Zwitserse markt
in Zwitserse francs. -
Het staat nog ulM vast dat voor.
2 millioen guiden aan groenten
naar Duitsland rullen worden uit
gevoerd. De onderhandelingen vttn
nog gaande.
Hel weer vandaag
In het noorden van. het land Iets
lagere temperatuur met tl!«Myic
enige bewolking. In het Zuid*-, van
het land opnieuw waim tmt ln de
namiddag geringe kans op een enk»*!*
onweerabul. Zwakke wind u»t uiteen
lopende richtingen