Nationalisatie der circulatiebank
gUITENLAND j
Witboek over Koning Leopold
Maatregelen tegen Franco geeist
Keulen in hongerstaking
KORT maar krachtig
Buitenland
Binnenland j
Een protest tegen de slechte
aardappelen
Onregelmatigheden bij
Rijksbureau
Radiorede van Sjahrir
4e Jaargang No 964
Uitgave N.V. Noordhollandse Pers
1945 i.o. Redactie Achterdam
20 tel. 2274. Adm. en Adv. Rid
derstraat hoek Oudegracht teL 3971
Alkmaar.
■naarder
Vrijdag 90 Juni 1947
Directeur:
TH. W. REYNDERS
Hoofdredacteur:
Q. E. DE WINTER
DAGBLAD VOO» ALKMAAR EN OMCEVINQ
Te Brussel is nu eindelijk een „Witboek" gepubliceerd over de ver
richtingen vuii Koning Leopold. Of men er wijzer uit /.al worden is de
vraag. Het boekje omvat 27 pagina's en is het resultaat van een on
derzoek door een „commissie van acht", die door de Koning zelf was
ingesteld. In het rapport wordt er op gewezen, dat de neutraliteits
politiek van België, die voor de oorlog gevoerd werd, door Paul Spaak
goedgekeurd en door het parlement was bekrachtigd slechts drie weken
voor de invasie van 1940. Leopold is dus aan het afschuiven. Gelijk
heelt hy! Het rapporf behandelt voorts de volgende zeven belangrijke
punten: 1. He neutraliteitspolitiek van 1936 af; 2. De verdedigings
voorbereidingen; 3. De militaire operaties tijdens de stryd van 18 dagen
in 1940; 4. De houding van de Koning tijdens de capitulatie; 5. De
houding van Leopold tydens de bezetting en de redenen van z\jn bezoek
aan Berchtesgaden6. Zijn tweede huwelijk; 7. Zijn wegvoering, naai'
Duitsland. Het rapport verklaart verder, dat de beschuldiging als zou
de Koning zich, zonder de Britse en Franse bondgenoten gewaarschuwd
te hebben, hebben overgegeven, geheel vals is. Over het bezoek aan
Hitier zegt het rapport dat Leopold gevraagd heeft: 1. Vrijlating van
de Belgische krijgsgevangenen en ^2. Verhoging van het broodrantsoen
der Belgen. Over het morganatische huwelijk wordt alleen gezegd, dat
dit geen politieke gevolgen kan hebben. Het is dientengevolge dus onbe
langrijk.
feyggg
„Stad Alkmaar" gereed voor de te waterlating van de scheepswerf
Piet Smit te Rotterdam.
ER zullen weinig mensen zijn, die
Franco niet iets
kwaads gunnen en
daarom verheugt
't ons te kunnen
melden, dat Lord
Templewood, tij
dens de oorlog
Brits ambassa-
deur in Spanje,
in een rede voor.
de B.B.C. voor
gesteld heeft, dat
i ie V.S. en Enge-
I land de export
I van olie, rubber
en katoen naar
Spanje verbie
den. Templewood
zeide ervan over
tuigd te zijn, dkl
een dergelijke
maatregel het
Franco-regiem binnen enkele weken
of maanden ten val zal kunnen bren
gen. Als Abd-el-Krim dan ook nog
een handje meehelpt...
IN een officieele Britse, verklarnig
is Donderdagavond bekend gemaakt
dat 9600 arbeiders van de Keulse
ijzerfabrieken, constructiewerkplaat -
scn en machinefabrieken het werk
hebben neergelegd, daar zij, naar zij
verklaard hebben wegens de verla
ging der voedselrantsoenen, niet in
staat zijn te werken, men verwacht,
dat Vrijdag practisch alle fabrieken
en werkplaatsen stil zullen liggen.
De staking ving aan nadat een
vakverbondsdelegatie een beroep had
gedaan op de „Landtag"" waar haar
echter werd gezegd, dat de „Land-
tag" geen verantwoordelijkheid voor
de rantsoenverlaging draagt, daar
deze het gevolg is van een besluit
der Engels-Amerikaanse autoritei
ten.
EEN functionnaris van het Witte
'Huis te Washington heeft verklaard,
dat president Truman thans de laat
ste hand legt aan een boodschap aan
het congres, waarin hy zijn vetq zal
uitspreken over de door de republi
keinen ingediende en door beide hui
zen aangenomen arbeidswetgeving.
Door de republikeinse leiders werd
echter verklaard, dat zij in beide
huizen van het congres op de twee
derde meerderheid kunnen rekenen
welke nodig is om het presidents
veto te overstemmen.
NOG mëer Amerikaans nieuws:
Nada. de zeeliedenvakverbonden aan
de Oostkust der V.S. besloten hadden
een loonsverhoging van 5 pet. te ac
cepteren hebben ook de vakverbon
den aan de Westkust de staking op
geheven,* de onderhandelingen zullen
v/orden voortgezet.
Ook het verbod van vrachtvervoer
per trein naar de havens is opge
heven.
HET Amerikaanse ministerie van
buitenlandse za
ken heef' officieel
uiting gegeven
y aan de ingenomen
heid van de Ame
rikaanse regering
met de door Enge-
land en Frankrijk
aan Molotof ge
richte .uitnodiging
om deel te nemen
aan de besprekin
gen over de taak
van Europa met
betrckkl Ig tot het plan van Mars-
EEN Lockheed Shoorting Star
heeft het wereldsnelheidsrecord voor
vliegtuigen, dat met G8".6 km. per
uur op naam stond van Group-Cap-
tain Donaldson met een Gloster Me-
teor, gebracht op 988 km. per uur.
HET Joods comité voor nationale
bevrijding te New-Yprk koestert het
plan een „massaimmigratie" van 20
tot 25 duizend joden door de Britse
blokkade naar Palestina te doen
plaatsvinden, aldus de repatriatie-
ambtenaar van dit comité, Jabotins-
ky op een persconferentie te New-
York. Hij voegde er aan toe dat dit
het voorspel betekende van een mas
saimmigratie van 50 tot 100 duizend
Joden naar Palestina.
TOT slot nog een „zuiveringsbe-
richt": Dr. Wolf Schwammberger,
advocaat van Dr. Hjalmar Schacht,
ex-president van de Duitse rijksbank
heeft beroep aangetekend tegen het
door het Duitse zuiveringsgerechts
hof te Stuttgart uitgesproken von
nis. Schacht was tot 8 jaar dwang
arbeid in een kamp veroordeeld.
In _ecn ziekenhuis te Londen is
overleden generaal-majoor Eric Pina-
res, bevelhebber der Britse troepen
te Berlijn en Brits vertegenwoordiger
in de geallieerde kommandatura.
2 Franse gevechtsvliegtuigen heb
ben van Algiers tot Bone (bij de grens
van Tunis) de Egyptische prins Omar
Chalin geëscorteerd, die zonder toe
stemming met zijn particulier vlieg
tuig te Algiers was geland.
De Tsjechoslowaakse politie is op
zoek naar Joe Jacobs (Jacob Kozicki)
voormalig menager van de ex-wereld
kampioen bokser zwaar gewicht Max
Schmeling Jacobs wórdt er van ver
dacht beul te zijn. geweest in he kamp
te Leitmeriz (Noordwest-Tsjecho-Slo-
wakije).
Zweden heeft de goudbevoorrading
van zijn juweliers tot een derde van
het normale kwantuni teruggebracht,
daar het alleen tegen goud de voor
de import van buitenlandse goederen
benodigde dollars kan krijgen.
Jhr. Loudon, de Nederlandse am
bassadeur te New York, heeft Wjeny-.
dag in de „Netherland club" aldaar-
onderscheidingen uitgereikt aan onge
veer 50 Amerikanen en Nederlanders
uit het Oosten der V. S „als bewijs
van dank voor hetgeen een verarmd
land van een edelmoedig land heeft
ontvangen".
Meer dan 30 culturele verenigingen
te Nanking hebben in een manifest
geprotesteerd tegen hat incident in
Sinkiang. Zij noemen de aanval der
Mongolen voorbedac if,^»en bedreiging
voor de wereldvrede er» een schen
ding van de beginselen van het Chi
neesSowjetrassisnhe verdrag.
Op de werven te Belfast is een van
de modernste walvisvaarders ter we
reld, het Noorse fabrieksohip Thors-
havet, te water gelaten. Het wordt
door dieselmotoren voortbewogent
MARK CLARK OVER HET
COMMUNISME IN OOSTENRIJK
Generaal Mark Clark, oud-bevel
hebber van de Amerikaanse bezet
tingstroepen in Oostenrijk thans be-
velhebbe. van het zesde Amerikaan
se leger, heeft op een persconferentie
verklaard, bevreesd te zijn, dat de
communisten in Oostenrijk evenals In
Hongarije geschied was, de overhand
zouden krijgen indien de V.S. geen
vastberaden politiek voerden om de
verbreiding van het communisme in
Europa een halt toe te roepen.
„Het bezit van eigendommen, die
de Duitsers de Oostenrijkers ontna
men, geeft de Russen geweldig veel
vat op het laad". Generaal Clark
was van gevoelen, dat oorlogsgevaar
niet ^onmiddellijk dreigde daar „het
slechts een kwestie schijnt te zijn
van hoe spoedig de geschillen kunnen
worden bij gelegd".
HET PLAN VOOR CONTROLE OP
DE ATOOMENERGIE?
De Sowjet afgevaardigde in de
werkcommissie voor de atoomenergie
van de V.N., Andrei Gromyko, heeft
heden tijdens de vergadering der
commissie verklaard, dat de Sowjet-
Unie geen enkel plan voor de con
trole op de atoomenergie zal aan
vaarden, volgens hetwelk sancties
ingeval schendingen niet worden op
gelegd onder supervisie van de vei
ligheidsraad, zodat het recht van ve
to van de grote mogendheden, dat
deze in de veiligheidsraad bezitten,
derhalve niet zou kunnen gelden.
MARSHALL
MEN heeft in de krant kunnen lezen, dat er door onze minis
ter van Financiën bij de Tweede Kamer een wetsontwerp is in
gediend. strekkende tot nationalisatie van de Nederlandse Bank,
de officiële circulatiebank van ons land. Komt deze nationalisa
tie tot stand, dan zal de Nederlandse Bank uit particuliere han
den in die van de Staat overgaan. De particuliere aandeelhou-
ders zullen een schadeloosstelling ontvangen. Deze uitkering zal
niet in geld plaats vinden, doch door inschrijving in het 2'/2%
Grootboek der Nationale Schuld en wel tot twee maal het no
minale bedrag der aandelen. Voor een behoorlijke afwikkeling
der eigendomsrechten wordt dus zorg gedragen.
De motivering
DE minister begint met vast te
stellén, dat de Nederlandse Bank
reeds sedert lange tijd openbare
werkzaamheden verricht, die feite
lijk tot het terrein van de over
heidstaak behoren. Aan deze pu
blieke activiteit is het primaire
doel van de bank, nJ. streven naar
winst, zelfs geheel ondergeschikt
gemaakt. Daarnaast is door de om
vangrijke groei van *het bankwe
zen in het algemeen het karakter
van de Nederlandse Bank steeds
meer gewijzigd in die van een cen
traal banklichaam, waarop andefé
bankinstellingen voor het waar
borgen van hun credietwaardigheid
in crisisperioden konden teruggrij
pen. Deze verandere positie van de
circulatiebank die teyens het
monopolie voor de bankbiljetten-
uitgifte bezit maakt het wense
lijk, dat de rechtstreekse invloed
van de Staat wordt vergroot. Dit
klemt te meer, daar het onbillijk
zou zijn een eventuele winstderving
af te wentelen op particuliere aan
deelhouders. Er kunnen toch om
standigheden optreden, dat de bank
zich genoodzaakt zal zien winstmo
gelijkheden te laten varen ten nutte
van een op dat ogenblik te volgen
bankpolitiek. De nationalisatie van
de circulatiebank zal niet tot gevolg
hebben, dat deze instelling haer
zelfstandigheid verliest en zou wor-
- p«n afdeling van het de
partement var Financiën. Ook de
directie der bank zal een zelfstan
dige positie blijven Innemen en
ycr*- n van n«n pi gen sta
tuut, zonder dagelijkse inmenging
van het departement.
Hei Bankbesiuur
TEN aanzien van het bestuur der
genationaliseerde bank is de be
langrijkste bepaling wel die, waar
bij aan de minister van Financiën
het recht wordt gegeven in geval
len waarin hij ter coördinatie van
opgenomen, dat er minstens drie en
ten hoogste vijf directeuren zullen
zijn.
De wet regelt ook samenstelling en
taak van de genoemde ^ankraad.
Op de goede weg
HET stemt tot tevredenheid, dat
men eindelijk ten aanzien van de
nationalisatie van de Nederlandse
Bank de beslissende stap gaat on
dernemen. Te lang reeds bestond er
in ons land de ongezonde toestand,
dat de geld- en circulatiebank in
particulier eigendom was. Wij be
doelen hiermede geenszins te zeg
gen, dat de particuliere aandeel
houders misbruik van hun positie
zouden hebben gemaakt.
Doch in deze tijd, nu de over
heidsbemoeiing zo zeer is toegeno
men op ieder terrein van het eco
nomische- en financiële leven, le
verde de status van de nationale
bank steeds bezwaren op. Daarom
valt de te nemen maatregel slechts
toe te juichen. Heel het omvang
rijke financiële apparaat dient in
handen van de Staat te zijn, wil
deze zijn organische functie naar
behoren kunnen vervullen.
Daarom zien wij de nationalisatie
van de Nederlandse Bank slechts
als een eerste stap. Deze dient te
worden gevolgd door een nationali
satie van het gehele bank- en cre-
dietwezen. Dit laatste zal ongetwij
feld op verzet van het particulier
bankbedrijf stuiten, dat de verwor
ven machtspositie niet gemakkelijk
zal opgeven- Maar juist om den
wille van die machtspositie zal de
Staat geen lankmoedigheid mogen
.tonen. Daarvoor ligt er in het bank
kapitalisme -- internationaal, maar
de monetaire- cn financiële politiek
van de regering en de politiek van
de bank zulks nodig acht, aan de
directie de nodige aanwijzingen te
geven De bankdirectie zal deze
aanwijzingen dienen op te volgen;
daargelaten beroep, dat zij bij de
Kroon kan instellen. Alvorens der-ook nationaal een te groot gevaar,
gelijke aanwijzingen te geven dient Wij hopen uit onze volksvertegen-
de minister het advies in te winnen woordiging stommen te horen op-
van de Bankraad. gaan. die de gehele nationalisatie
De uitgebreide werkzaamheden van van het bankwezen aan de orde
de bank maken een meerhoofdige stellen. Men vergete daarbij ook 't
leiding noodzakelijk. Daarom is inverzekeringsbedrijf niet.
het nieuwe ontwerp een bepaling DEWI
DE protesten over de slechte aardappelen zijn alge
meen. Ook het Zuiden klaagt: de Katholieke Arbei
dersbeweging in Zuid-Limburg en de Limburgse Ka
tholieke Mijmverkersbond, hebben, in verband met de
slechte aardappelenpositie in Zuid-Limburg een tele
gram aan minister Mansholt gestuurd, waarin er op
wordt gewezen dat vele gezinnen zonder aardappelen
zitten omdat de (slechte) oude schaars of in het ge
heel niet te krijgen zijn en dit terwijl de nieuwe pie
pers nog 40 tot 75 cent per kilo kosten. In het telegram
dringen de arbeiders er op aan om de bestaande voorraad oude aardappe
len tegen verlaagde prijzen beschikbaar te stellen omdat er zóveel afval
aan zit. Met klem wordt cr ook opaangedrongen om de nieuwe aardappelen
tegen meer redelijk ook voor de arbeidersbeurs bereikbare prijzen
aan de markt te brengen. Een telegram waar ieder waarschijnlijk wel van
harte mee kan instemmen.
OP het Rijksbureau voor hout in
Den Haag is het ook niet alles koek
en ei. Enige tijd geleden ging er een
gerucht, dat er zwendel op grote
schaal plaats vond. Nu blijkt alles bij
nader inzien toch niet zo héél erg te
zijn, maar toch nog erg genoeg om
er voldoende aandacht aan te schen
ken en een en ander te publiceren als
waarschuwing tegen diegenen, die mis
schien van plan zijn om ook eens een
dergelijke poging te wagen. Er is ge
bleken: dat een chauffeur, door vals
heid in geschrifte te plegen, zichzelf
op aldus onregelmatige wijze in het
gezit had gesteld van een aantal ver
gunningen, benodigd voor in totaal
twee kubieke meter hout. Voorts
kwam vast te staan, dat een andere
employé van het Centraal bureau van
de houtgemachtigden te Amsterdam
een ander kunstje had uitgehaald. Hij
had een vergunning uitgereikt en
daarvoor een lap stof in ontvangst ge
nomen. Omkoperij dus. Verder zijn
vier op 1 April 1946 reeds ontsla
gen, dus inmiddels ex-employés van
het Centraal bureau betrokken bij het
verhandelen van een vergunning Het
Ministerie voegt „voor een goed be
grip" aan haar verklaring toe. dat het
Rijksbureau voor hout de uitgifte van
vergunningen voor gezaagd naaldhout
heeft gedelegeerd aan het bovenge-
genoemde Centraal bureau te Amster
dam, welk bureau een organisatie is
van de houthandel. Zo tussen neus en
lippen door wordt aan het einde van
het rapport nog medegedeeld, dat er
ook malversaties waren inzake onge
oorloofde handel in bonnen voor glas
en petroleum. Men laat zich hierover
echter niet uit en deelt alleen mede,
dat er (gelukkig maar) geen Rijks
bureau bij betrokken is.
OP 26 Juni a.s. zal een bon voor ge
droogde Zuidvruchten worden aange
wezen. Deze bon, die alleen voor per
sonen van 2 t.m. 20 jaar beschikbaar
wordt gesteld, geeft récht op het ko
pen van 100 gram Zuidvruchten.
PERSONEN, die destijds over de
FransDuitse grens zijn gerepatriëerd
en aldaar hun bezit aan rijksmarken
hebben ingeleverd, worden er nog
maals aan herinnerd, dat zij zich uiter
lijk tot ep met 1 Juli a.s. met hun
„cartes de repatrie" hU de plaatse
lijke arbeidsbureau kunnen vervoe
gen. Na die datum zullen beslist geen.
„cartes de repatrie" meer in behande
ling worden genomen.
WOENSDAG is in de Maas by Te-
gelen een 23-jarige jongeman die
deel uitmaakte van een in de ge
meente Tegelen ondergebrachte com
pagnie Polen, met zijn kano omge
slagen en verdronken. Het slachtof
fer stond by zyn collega's bekend
als een voortreffeiyk zwemmer.
Woensdagnjiddag is het zes-jarig
zoontje van de familie Coolen on
der de gemeente Venlo in de Maas
gevallen en verdronken. Enige uren
later werd het stoffelijk overschot
terug gevonden.
OP het geallieerde soldatenkerk-
hof achter het Venlose ziekenhuis,
waarvan de graven door burgers
met veel toewijding worden ver
zorgd, schynen de laatste tyd per
sonen te komen die de graven niet
weten te eerbiedigen. Van het graf
van een Engels vlieger verdween een
foto, die daar op verzoek van de ver
wanten was geplaatst Van andere
graven worden vazen vermist en niet
zelden zyn de daar gebrachte bloe
men enkele uren later al weer ver
dwenen.
Het staat vast, dat voor een deel
ook kinderen hierin de hand hebben.
VOOR het Amsterdamse Byzonder
Gerechtshof, zitting houdende te
Utrecht, stond terecht mej. S. G.
Barkelaar uit Bilthoven, die hulp
had verleend aan de Duitse contra-
spionnagedierist. Verdachte was
reeds voor de oorlog pro-Duits ge
zind. Tydens de bezetting kwam zij
in contact met een zekere Arno,-lid
van de Duitse-contra-spionnage-
dienst in Nederland. Deze wist haar
er toe te bewegen zich in de kringen
van de Utrechtse universiteits bibli
otheek in te (jringen, van waaruit
boeken naar het buitenland wer
den gezonden, onder anderen naar
Zwitserland en Spanje.
Daarin maakte de Illegaliteit aan
tekeningen, welke mededelingen be
vatten voor bepaalde personen in het
buitenland. Ondanks het feit dat de
Duitsers goed op de hoogte bleken
van de werkzaamheden welke in de
universiteits bibliotheek voor de Ne
derlandse spionnag^dienst werd u
verricht en verdachte zeer geraffi
neerd te werk ging, werd by een
tweetal huiszoekingen alleen de c u-
cierge gearresteerd, die later \y er
vry kwam. Reeds uit voorzorg geno
men veiligheidsmaatregelen zijn don
ook de oorzaak geweest, dat de Dn t
sers met al hun naspeuringen n -t
enig succes hebben geboekt. K d
voor de bevryding pleegde de B S.
een aanval op verdachte, waarbij
deze zo zwaar werd gewond, dat zy
heden pér brancard de zittingazaxl
moest worden binnengedragen. De
procureur-fiscaal hield hiermede, re
kening en eiste slechts zes jaar.
SJAHRIR heeft een radiorede ge-
meer verminkt is overgekomen. HU
besprak do republikeinse nota en do
antwoordnota van de Commissie- Ge
neraal. Een be
langrijk ding is
ook 7,o weet Ane-
ta te melden, dat
van een verzoek
van republikein
se zUde tot een
onderhoud met
de C.-G. nog
niets bekend Is.
Sjahrir heeft voor
z'n radiorede geen
gelegenheid gehad
contact met Djokjakarta op te ne
men. Aangenomen mag vroren, dat
de bezoeken van de Britse en Ame*
rikaanse consuls van Invloed zlln ge
weest op de inhoud van zyn rede.
VOLGENS besluit van de republi
keinse ministerraad Is dr. Halim, lid
van *t werkcomité van het K.N.I P.,
benoemd tot republikeinse regerings
commissaris te Batavia, belast met
de bewaking en de verbetering van
de koers van het republikeinse geld.
SJAHRIR
Het weer vandaaa
Zwakke, later matige wind tussen
West en Zuid. Weinig verandering in
temperatuur.
In de provincies Friesland, Gronin
gen en Drente vrij veel bewolking
met aanvankelijk nog nu en dan enige
regen. In het overige gedeelte van het
land tijdelijk opklarend met op enkele
plaatsen ochtendmist. Later weer toe
nemende bewolking met plaatselijk
enige regen.