tnsseii democratie en dictatuur
POLEN
Buitenland
Politici optimistisch over de
Parijse conferentie
Kurt Schumacher becritiseert
de geallieerden
Sensationele Zaterdagmiddag
Amerikaanse nota aan de
Republiek
te Jaargang No. 972
Uitgave N.V. Noordhollandse Para
1945 1.0. Redactie Achterdam
20 tol. 2274. Adm. en Adv. Rid
derstraat hoe* Oudegracht tel. 3871
Alkmaar.
latraarder
DAGBLAD VOOR ALKMAAR SN OMGEVING
Maandag 30 Juni 1947,
TH. W. REYNUERS
Óoofdredacteur:
a E. DE WINTER
De Gaulle beschuldigt de communisten
GISTERAVOND HEEFT MOLOTOF, de Russische minister van buitenlandse
zaken, op een officieel banket, dat door zijn Franse collega, Bidault, werd
aar.^b"-'-n. verklaa: V-d&f-dS-Alop -p succes van de Parijse --nferentie over
de economische wederopbouw van Europa gerechtvaardigd was. „Deze hoop,"
aldus Molotof, „is gerechtvaardigd, omdat wj| alle drie bezield zijn met de
wil, de moeilijkheden te overwinnen. Laat ons denken aan de offers, die
onze landen tijdens de oorlog gebracht hebben."
Dr Britse minister van^buitenlandse zaken, Bevin, gaf te kennen, dat hij
ook niet zo pessimistisch gestemd was over de afloop van de conferentie en
zei, dat men de dingen niet naar zijn uiterlijk moest beoordelen.
BIDAULT was minder optimistisch
dan Molotof en Bevin. Als om te wij
zen op de urgentie van de taak, die
de drie ministers moesten vervullen,
verontschuldigde hij zifch voor de so
berheid van het diner en de slechte
kwaliteit van het brood. Reuter merkt
hierbij op, dat ondar^s Bidault's ver
ontschuldiging het menu nauwelijks
sober genoemd kon worden.
Onder de genodigden bevonden zich
Paul Ramadier, de Franse premier, en
de Amerikaanse ambassadeur in
Frankrijk, Jpfferson Caffery.
Politieke waarnemers geloven, dat
de bijeenkomst van 2i/2 uur, die aan
het feestmaal voorafging, geen b^glis-
send karakter droeg. De voornaamste
redenen hiervoor zien zij in het feit,
da' de Russische delegatie verzocht
had. de bijéénkomst een uur uit te
stellen, hetgeen, zoals men aanneemt,
betekent, dat Molotof nog steeds
wacht op definitieve' instructies uit
Moskou naar aanleiding van de ver
gadering van Vrijdag.
Men heeft het gevoel, dat wanneer
Rusland zich bereid verklaard had
om met Frankrijk en Engeland samen
tc werken aan Europa's herstel vol
gens de door de westerse mogendhe
den voorgestelde lijn of indien het
zelf voorstellen had gedaan, die zo
veel betekend hadden als een verwer-
pin-r vr- de voorstellen der westerse
mogendheden, een of andere officiële
verklaring jiadig tou zijn gevordm.
Naar_verluid, heeft Bevin zijn ver
zoek tot geheimhouding van de be
sprokingen VQQrnam^jjlc jtedaan. om
het baclnstadium waarin - standpun
ten van de gedelegeerden in algemene
termen zonden kunnen w.orden samen
gaat en één doel gericht, do** te ko
men.
Wanneer en indien dit zal zijn ge
schied jsou heii_ni?.ar jwaarreners gelo-
v~> weinig zin meer hebben het
nic m-s over de besprekingen va- dag
tot dag geheim te houden.
ONDANKS HET FEIT, dat de bijeen
komst jfcflioleel geheim is, wordt uit
betrouwbare bron vernomen, dat men
op grond egrste bs ""icing 2
conclusies kan trekken:
1. De Soviet-Itussische delegatie is
nar. ParLa_gfikfimc& ru5i_cen >n ««te-e
sproken belangstelling voor het plan
van Marshall tot hulp aan Europa.
2. De Sovjet-T>"ssische d%leg ''9 heeft
de kaarten nog niet op tafel »•>»--3 en
bepaalt zich tot het inwinnen van in-
lf~Mingen, wat het plan van Marshall
in feite ir' -n".
GENERAAL DE GAULLE heeft,
ter gelegenheid van een herdenking
van 86 slachtoffers van het nazi-
regiem te Lille een rede uitgespro
ken. Duizenden mensen stonden
langs de straten der stad en riepen
„lang leve De Gaulle" en „de
Gaulle aan de macht" toen de gene
raal aan het hoofd van een optocht
zich naar de plaats van de plech
tigheid begaf.
Ongeveer vier duizend personen
namen aan deze optocht deel, waar
onder oud-stryders uit beide wereld
oorlogen.
In zyn rede waarschuwde gene
raal De Gaulle voor de gevaarlijke
hegemonie", welke de Sowjet-Unie
over Europa tracht te verkregen en
verklaarde hij, dat er een gevaarljj-
kè internationale toestand bestaat.
Met het oog op de conferentie te
Parijs wijzigde de generaal zijn oor
spronkelijk plan om hoofdzakelijk
over binnenlandse economische
moeilijkheden te spreken en pleitte
hij voor een verenigd Europa.
„Een Europa van vrije mensen en
onafhankelijk^ volke'ren, dat in
staat is eke poging tot hegemonie
het hoofd te bieden".
Frankryks moeilijkheden om de
binnenlandse toestand op te lossen,
zijn grotendeels te wijten aan de
gevaarlijke internationale toestand.
welke in het geheel niet verbeterd.
De Gaulle wees op de macht van
de Sowjet-Unie. „Op 't ogenblik be
heerst de Sowjet-Unie twee derde
van het Europese continent".
De communisten in Frankrijk
beogen dictatuur in te stellen, ten
einde hun plannen uit te kunnen
vberen.
Zonder de Franse communistische
partij met name te noemen, heeft
De Gaulle duidelijk doen uitkomen,
dat hij die partij er van beschul
dig een dictatuur in Frankrijk te
willen vestigen en het land in de
Russische invloedssfeer te bren
gen. Dit is zijn krachtigste uitda
ging aan de communisten sedert het
begin van zijn campagne. Politieke
kringen te Parijs kennen er die be
tekenis aan toe, dab de Gaulle van
oordeel is dat 't tijdstip waarop 't
land hem aan de macht zou kun
nen roepen, snel nadert. Wat de
generaal gezegd heeft over de Eco
nomische problemen, waarmede Ra
madier te kampen heeft, wordt even
eens opgevat als een aanduiding,
dat hij gereed is om op korte ter
mijn de politieke arena binnen te
stappen. Hij liet de gelegenheid niet
onbenut er opnieuw de nadruk op te
leggen, dat een regering als de hui
dige niet in staat is de nodige, zy
het ook onaangename, maatregelen
te treffen, die de economisich toe
stand edst.
De rede werd door zevenduizend
mensen aangehoord. Men applau-
diseerde vooral toen de Gaulle de
partijpolitiek critiseerde en het be
vrijden van de vakverenigingen van
politieke invloed eiste.
KURT SCHUMACHER, leider der
Duitse sociaal-democraten, verklaar
de op het gehouden congres van de
ze pg£tij onder toejuichingen, dat de
Duitsers geen gebrek aan initiatief
kan worden verweten, daar iedere
mogelijkheid daartoe door de gealli
eerden wordt afgesneden. De leuze
„Oost of West" achtte hij zinloos,
daar een politiek van blokvorming
slechts rampzalige gevolgen kan
hebben. De economische raad alleen
kan de moeilijkheden niet geheel op
lossen. De bezettingspolitiek der ge
allieerden moet worden gewijzigd en
er moet sneller hulp worden gebo
den. De Amerikaanse houding ten
aanzien van de ontmanteling zal be
palen, in hoeverre West-Duitsland
zich kan herstellen. De ontmante
ling van industriën is niet alleen
schadelijk van economisch, doch ook
van psychologisch standpunt bezien
daar zij een crisis van de eerste
grootte in de openbare mening te
weeg zou brengen, die misschien
riiet meer te overwinnen zou zijn.
(Eigen correspondentie)
Het gerucht doet de ronde, dat Poolse vliegtuigen in ge
deelten landen. Eerst een losgeraakte deur, daarna een ge
broken landingsstelsel en tenslotte ,als het dan nog mogelijk
is, het vliegtuig zelf met zijn benauwde passagiers. Wij moe
ten dit gerucht tegenspreken. De Poolse vliegtuigen mogen
minder luxueus zijn dan de onze, ze zjjn echter niet minder
veilig. Wel zal het de Nederlander verwonderen, dat fle
reizigers zich niet aan het rookverbod storen en dat de
piloten de kist neerzetten zonder zich er eerst van te
vergewissen, dat de landingsbaan.vr\j is een verkemüngs-
vlucht boven het terrein zoals die ln het Westen gebOoHce-
lïjk ls, schijnt men als tijdverspilling te beschouwen. Merk
waardig is ook, dat in Polen verongelukte vliegtuigen niet
weggeruimd worden, maar dat men de resten wellicht by
wflze van waarschuwing op de velden laat liggen. Waar
schijnlijker is echter, dat men niet over de arbeidskrachten
beschikt om de werkzaamheden uit te voeren.
Duitse arbeidskrachten
POLEN heeft gebrek aan arbeids
krachten en tracht op velerlei
manieren in deze behoefte te
voorzien. Het stelt pogingen in
het werk de Polen in het buiten
land, die deel uitmaakten van de
geallieerde strijdkrachten tot te
rugkeer naar het vaderland te be
wegen. Het laat Duitse krijgsge
vangenen voor zich werken. Het
houdt Duitse vrouwen, en meis
jes, die tijdens de oorlog in Po
len werkzaam waren, vast en
stelt ze te werk in fabrieken, die
door hen niet verlaten mogen
worden. Op welke rechtsgronden
dit geschiedt is een vraag, die
niemand zich stelt, behalve dan
een verdwaalde journalist. De Po-
'n beschouwen dit als formalisme,
zoals het bordje In het vliegtuig
„verboden te roken". De Duitsers
hebben het land verwoest en uit;
geplunderd en de bevolking ge
massacreerd, wie zal het recht
van Polen om Duitse vrouwen te
werk te stellen in twijfel kunnen
trekken?
In Polen heerst ongekende nood
en er bestaat slechts een metho
de om deze te boven te komen:
opvoering van de productie. En
even onbekommerd als de Poolse
vliegtuigen op hun bestemming af
gaan, even onbekommerd koerst
de Poolse economie naar haar
doel: grotere welvaart.
Geen principes, maar welvaari'
De regering hangt niet aan
principes. Zij bekommert zich
weinig om maatschappelijke stel
sels. Zij volgt de weg, die in een
gegeven situatie de gunstigste
perspectieven voor de reconstruc
tie biedt. Zij staat op het stand
punt dat het socialisme eerst be
ginnen kan, als er een basis van
maatschappelijke welvaart aan
wezig is. Waarvoor thans reeds
strijd voeren over de vorm van dit
socialisme dat Immers nog ver
weg is? Deze opvatting maakt
samenwerking tussen de arbei
derspartijen mogelijk. Doch om
de komst van het socialisme te
verzekeren wensen communisten
en socialisten de macht in handen
der arbeiderspartijen .te houden.
Commufcisten en socialisten heb
ben uit handen der Sowjets de
macht ontvangen. Zij beschou
wen de toestand als hun histori
sche kans, die zij niet mogen ver
knoeien.
De comedie
De Angel-Saksen drongen op
verkiezingen in Polen aan, maar
de arbeiderspartijen wisten, dat
het Poolse volk; in meerderheid
hit boeren bestaande, nog niet
achter hen stond. In Nederland
beweerde men een jaar lang, dat
het volk nog niet rijp was voor
verkiezingen. De socialisten en
communisten in Polen verdedig
den dezelfde stelling, maar toen
er geen ontkomen meer aan was,
bedachten zij, dat verkiezingen in
Polen nog nooit correct zijn ge
weest en zij zagen er dus geen be
zwaar in om nog eens zulk een
comedie op touw te zetten. In de
komende regeringsperiode hebben
wfl de gelegenheid het Poolse
volk in ónze zin op te voeden,
was de redenering van een Pool
se socialist met wie ik in gesprek
kwam.
Zo beschouwt bestaat er in Po
len geen democratie. De beste be
titeling van bet bewind lijkt mfl
een gematigde dictatuur. Een dic
tatuur die sporen van democratie
bevat. Er bestaat een oppositie
en deze geeft kranten uit; de
mensen oefenen vrijuit critlek
zonder vervolging te duchten.
Aden moet vooruit zien
WIJ willen hier geen oordeel vel
len, wjj willen Polen slechts be
kijken ln zijn gebondenheid aan
eigen omstandigheden. Toen ik er
een vijftiental jaren geleden ver
toefde, kwam bet voor, dat een
politieagent, die iemand bekeur
de hem voor de keus stelde, of
hy of vijf dan wel drie zloty wil
de betalen. Bij betaling van 5 zl.
kreeg men een .kwitantie. Betaal-
devmen 3 zl. dan stopte de poli
tieagent het geld in zijn zak en
geen haan kraaide er naar. Ook
thans heerst er op grote schaal
corruptie. Immers, ieder die ont
wikkeld genoeg is om als amb
tenaar te fungeren, moet geaccep
teerd worden. Tot enige selectie
is men eenvoudig niet in staat.
Aan de andere kant zijn de sala
rissen zo laag (de inflationistt-
eche tendenz is niet te keren) dat
aan de verleiding om wat bij te
verdienen slechts weinigen weer
stand kunnen bieden. Niemand
ziet er in deze sfeer dan ook be
zwaar tegen om aan de druk van
de P.P.R. toe te geven en als
ambtenaar tot de communistische
partjj toe te treden. Niemand
wordt gedwongen om lid te wor
den. Maar het wordt wel verstan
dig geacht. Het dringend gebrek
aan arbeidskraohten zal niet al
tijd blijven bestaan. En een over-
heidsbetrekking, die bepaalde fa
ciliteiten verleent, is natuurlijk
niet te versmaden. Op de socia-
iistisehe departementen zullen
waarschijnlijk velen, om diezelfde
reden tot de P.P.S., de Poolse so
cialistische party zijn toegetreden,
doch de druk der P.P.R is gro
ter. Hier ligt de sleutel voor een
beter begrip van de tegenstelling
tussen P.P.R en P.P.S. Beide
partijen zijn marxistisch en sinds
Arcieszewski, de vroegere leider
der P.P.S. met zijn rechtervleu
gel in Londen is gebleven, ls de
P.P.S. een vrij radicale party.
Het vèrschil ligt dan ook in <Se
democratische opvattingen van
de twee party en, of nog juiste*
in het geesteiyk klimaat De P.
P.S. is vryer, ruimer, de P.P.R.
ofschoon niet zo orthodox als de
communistische partyen elders,
heeft toch veel minder democra
tische traditie.
Lening noodzakelijk
DE autocratische tendenzen van
de arbeiderspartijen in Polen
moeten in bet licht van de af-
weerstryd tegen het fascisme In
het verleden en de grote moeiiyk-
heden van het moment beschouwd
worden. De ervaringen van de
socialisten en communisten in
brt Polen van Pilsudski waren
van die aard, dat zy alles ln het
werk zullen stellen om een terug
keer van deze verhoudingen te
verhinderen. Ook-de ontwikkeling
in Griekenland en Turkye en de
houding der Angel-Saksen jegens
Franco-Spanje maant hen tot
voorzichtigheid. Wie enige weken
in Polen heeft vertoefd, en de le
vensomstandigheden van de Pool
se bevolking heeft kunnen bestu
deren twyfelt, of deze verhoudin
gen en het ontwikkelingspeil van
de Poolse massa een grote mate
van democratie toelaten zonder
dat het land naar nog groter ar
moede en ellende afgiydt.
De huidige regering biykt over
doorzettingsvermogen te beschik
ken. Zy weet de arbeid eniger
mate te organiseren en dit is
thans het belangrykste. Maar Po
len zal zyn reconstructieplannen
niet ten uitvoer kunnen brengen
indien het niet een aanzieniyke le
ning van bet Westen ontvangt.
Dit dwingt Polen zich op het
Westen te oriënteren en hierin
ligt een mogelykheid tot beïn
vloeding die de democratie in het
land tenslotte zal biyken te kun
nen redden.
I
RÏNNENLAND I
Tegen S.D.-er Mollis de doodstraf geëist
Zaterdag, kort na het middaguur, werd ons land opgeschrikt door
sensationele berichten uit Indonesië. Het persbureau ANETA be
richtte telefonisch aan het A.N.P., dat het Republikeinse persbu
reau ANTARA een bericht van Radio DJokja' gepubliceerd had,
dat melding maakte van een officiële dagorder, welke generaal
Spoor had uitgevaardigd en waarvan de inhoud als volgt luidde:
a. Zondag 29 Juni zal met de overgave van alle transport
middelen aan het leger worden begonnen.
b. Alle troepen zullen deelnemen aan de actie en zullen Zon
dagavond worden samengetrokken.
c. Maandagmorgen zal om drie uur dertig begonnen worden
met een afleidingsactle aan de aanvalspunten, terwyi om
zes uur de algemene actie begint.
d. lil de Nederlandse bezette gebieden zullen massa-arresta
ties plaatsvinden. Woningen moeten doorzocht worden,
door personen van welke nationaliteit dan ook.
e. Dit bevel biyft van kracht, tenzy het Zaterdag te 21 uur
wordt ingetrokken.
m „ANETA" had zich gewend tot generaal Spoor, doch ontving
tydens het telefoongesprek nog geen antwoord. Wel kon worden
medegedeeld, dat generaal Soedirman, de bevelhebber van do T.R.L
een order had uitgevaardigd, waarin bevolen werd, dat alle Repu
blikeinse strijdkrachten en het volk paraat en rustig moesten bij]ven
en dat elke aanval beantwoord moest worden. „Indien grote ge
vechten plaats hebben en begonnen zjjn door het Nederlandse leger,
moet het gehele Indonesische volk aan de tegenaanval deelnemen",
zo besloot de order, die voorts verklaarde, dat het wapenstilstand»-
verdrag en alle andere verdragen hierdoor waren vervallen.
De tegenspraak
De tegenspraak van Nederlandse
zijde liet niet lang op zich wachten.
Een bericht van Reuter verklaarde
20 minuten later reeds, dat een Ned.
militaire woordvoerder iedere weten
schap van een dergeiyk order ont
kende, terwijl nog geen uur na het
Aneta-bericht In Den Haag offi
cieel werd verklaard, dat het be
richt „ten hoogste kon slaan op stuk-
.ken, die behoren tot voorbereidende
maatregelen, waarvan niet is beslo
ten, dat zy zouden worden uitge
voerd".
De Regeringsvoorlichtingsdienst te
Batavia noemde later op de dag het
bericht „onjuist en volkomen waar
deloos". De woodvoerder van de R.V.
D. pakte tenslotte scherp uit: „In
tyden van minder spanning zon dit
bericht door de Ned. kringen zonder
meer voorbygegaan zyn", zo ver
klaarde hy, „als zynde één van de on
afzienbare reeks leugens uit het Re
publikeinse kamp. Soedinpan zal een
ander van meer vakmanschap getui
gend voorwendsel moeten bedanken,
indien hij zyn eigen agressieve oor
logsvoorbereidingen wil motiveren",
aldus de woordvoerder. (Gelukkig
maar, dat de RVD 't niet voor 't zeg
gen heeft Red.)
Ontspanning
Deze berichten sloten aan by reeds
eerder ontvangen -mededelingen over
een verscherping van de toestand.
Gelukkig trad later een ontspan
ning van de toestand in. De repu
blikeinse minister van voorlichting
verbood verdere omroeping van het
bericht omtrent de dagorder en
trachtte met Nederlandse autoritei
ten in verbinding te treden teneinde
een onderzoek naar de herkomst ln
te stellen.
Omstreeks 18 uur kwam het be
richt, dat volgens het Amerikaanse
departement van Buitenlandse Za
ken de Amerikaanse regering de re
publiek had gevraagd mede te wer
ken aan de onmiddellijke vorming van
interimregering:.
De Amerikaanse regering beloofde
financiële steun, zodra deze interim
regering tot stand was gekomen. Be
vestigd kon niet worden, of het be
drag van deze steun de lening van
100 miliioen dollar zou belopen, die
de republiek ongeveer twee jaar ge
leden aan Amerika had gevraagd.
Evenmin werd bevestigd het uit Re
publikeinse bron ontvangen bericht,
dat de Britse regering een nota zou
hebben overhandigd.
Zondagmorgen bracht de Republi
keinse minister van onderwys, Soc-
wandl ,een bezoek aan Dr. van Mook,
vermoedeiyk ter bespreking van de
Amerikaanse nota. De tekst van de
ze nota werd Zondagmorgen even
eens bekend gemaakt. De V.S. wy-
zen er op, dat uit een voortduren
van de impasse waarschyniyk ellende
geboren wordt *n noemen de voorde
len, die een spoedige overeenkomst en
een streven naar samenwerking zul
len opleveren bij het overwinnen van
de moeilijkheden, waar Indonesië
voor staat.
Keert Sfahrir terug?
Hoewel radioberichten de Indruk
wekten, dat Sjahrlr onder be|' o
voorwaarden bereid zou zyn
nieuw een regering te vormen, maakt
een bericht van ANP melding van
een onderhond, dat Sjahrlr gehad
heeft met een Republikeins blad tn
waarhy hy verklaarde, dat „er g< i
enkede kans Is, dat hy opnleu V^- J
optreden als premier ln het volgen
de kabinet". Zelfs noemde Sjahrlr 't
hoogst onwaarschijnlijk, dat hy In
de nieuwe regering de portefeuille
van buitenlandse zaken zou beheren.
Doodsiraf legen Mol is
„We hebben voor dit Hof de i.
ste maanden vele SD-ers zien ver
schijnen en allen hebben do N r-
landse zaak zeer veel kwaad gedaan,
doch deze verdachte slaat op dit punt
alle andere met stukken", aldus be
gon Mr. Jansen, procureur-fiscaal
aan het Bijz. Gerechtshof te* Amster
dam zyn requisitoir tegen de uit H.i-
versüm afkomstige beruchte SD-cr
W. O. Mollis, die 20 jaar by de Am
sterdamse politie in dienst was en
toen naar de SD overging.
Nadat hy in 1944 eerst in de pro
vincie Utrecht had geopereerd ging
hy naar de Euterpestraat, waar zijn
„carrière" begon. Samen met de al
even beruchte Maarten Kuiper werd
hij ingedeeld bij het z.g. „Komman-
do C.P.N.", speciaal bestemd om
jacht te maken op communisten, zyn
optreden in onze provincie ving aan
met het onderzoek naar de overval
op het Alkmaarse stadhuis, by wel
ke gelegenheid zoals men weet Jan
Hoberg werd gegrepen. In een ka
mer van het politiebureau deed Kui
per de gordynen dicht en Mollis
sloeg met een wandelstok zolang^ op
het zitvlak van Hoberg ,tot de stok
aan splinters was en het bloed door
Hobergs' broek supeldc...
De proc.flscaal meende dat by een
langer onderzoek nog meer misda
den aan het licht zouden komen en
onder applaus van de publieke tri
bune eiste hy de doodstraf, een eis,
die Mollis volkomen onverstoord
aanhoorde.
Het weer vandaag
GEBROKEN BEWOLKING
Droog weer. Gebroken bewolking
matige wind tussen West en Zuid-
West In het binnenland nog vrjj
warm, doch koel vergeleken by de
voorafgaande dagen.
