„Het huis met de kogel
Bewoond museum
ClinMirii Ifleesdrima ontdekt
Dokie Durf in „Boris Baal duikt op"
4 W
u
RAD 10
Geitenworst en rottend vlees
De zestiende eeuw herleeft
Een pittoresk hoekje van de gang op de eerste \erdieping. Het eiken wen
teltrapje met diep uitgesleten treden voert.de bezoeker naar de tweede
étage waar nog enige mooie kamers te bewonderen zijn.
Er zyn altijd mensen geweest, die
hun huizen namen geven. Soms staat
men werkelijk verbaasd over de zeer
ivreemde opschriften, die men op een
gevelsteen of uithangbord kan lezen.
In vele gevallen zal het voor het na
geslacht een raadsel bleven hoe men
8oms aan namen als „De Wildeman"
of „Het Moriaansoord" komt, maar in
het geval met het „Huis met de Ko
gel" is de afleiding al heel gemak
kelijk te vinden.
Dit huis dan, is waarschijnlijk ge
bouwd omstreeks de jaren 1480, in
leder geval omstreeks de wisseling
fvan de 15e en 16c eeuw, hoewel hier-
bver geen juiste gegevens bekend
Zijn.
Nu werd in 1573 de stad Alkmaar
bongerd door de Spanjaarden onder
leiding van de Hertog van Alva, de
zelfde legeraanvoerder, die in Den
Briel' zo deerlijk zijn neus stootte.
Alva had ook in de strijd tegen Alk
maar het geluk niet aan zijn zijde:
©p 8 October 1573 moest hij met zijn
soldaten het veld ruimen en zwich
ten voor de dapperheid van de sol
deniers en burgers, die, daarin bij
gestaan door een schare moedige
burgeressen, de Vesting Alkmaar
heldhaftig verdedigden.
Dit ontzet van Alkmaar was de
bekroning van een maandenlange
strijd en er was dan ook heel wat
aan vooraf gegaan. In het Archief
van de stad is heel veel lezens- en
wetenswaardigs te vinden over het
beleg en wanneer men de moeite
neemt om hier in oude boeken te
gaan snuffelen dan komt men vast
en zeker een boekje tegen, dat het
ooggetuigeverslag bevat van de heer
Mr. Nanning van Foreest van Alk
maar. die in het jaar 1573 Raad ende
Pensionaris van de stad was. In dit
boekje, dat In het jaar 1739 naar
het authentieke geschrift van Nan
ning van Foreest werd uitgegeven,
kan men lezen dat op Maandag 14
September 1573 het volgende ge
schiedde waaraan het „Huis met dt
Kogel" zijn naam ontleent:
„Op den zeiven dag werdt' er
een kogel in een buis op 't Lut-
tic-oudorp geschooten wegende
veertig pond. verbrak een spin
wiel en eén stoel daar 't mijsjo
op zat en spon, en een tobb-?
aan welk,, een vrouw stond U
wasschen, zonder echter iemand
te wonden, schoon cr zeven men
s^hen In huis waren."
13. Het kostte Dokie niet veel moeite om boei 13 te vinden. Dadelijk toen hy op het gevaarte sprong,
zag hij het hefboompje zitten waarover een notitie was gemaakt op de rand van de krant die om de bom
was gewikkeld. In zijn geestdrift om dit hefboompje over te halen maakte Dokie echter een fout: Hij
vergat zijn roeibootje vast te leggen. Langzaam dreef de pieremegoggel, Dokie's enige schakel met de be
woonde wereld, weg. Het resultaat echter, van Dokie's handbeweging aan de hefboom, was verrassend: als
een geduldige bruinvis verscheen de stalen rug van de eenmansduikboot Dokie had zijn besluit genomen.
„Als iedereen nog doet alsof het oorlog is, doe ik het ook" zei hij inzichzelf. Met een elegante beweging
sprong hij in het mangat „Deze boot wordt natuurlijk spoedig door iemand gebruikt", redeneerde hij.
„Wanneer deze knaap hem komt halen, zal Dokie voor een kleine verrassing zorgen!"
De bouw van het huis
De kogel, die aldus In het huls
doordrong en er enigfc verwoesting
zij het dan niet van ernstige aard,
aanrichtte, is bewaard gebleven en
Is In de gevel aangebracht waar men
haar van buiten af gemakkelijk kan
bezien. Het is inderdaad nog steeds
hetzelfde projectiel dat ln 1573 op
zo snode wijze afrekende met het
"spinwiel en de stoel daar 't mijsjc
op zat en spon" en bjj weging is vast
te stellen, dat de kogel zo om en
nabij de veertig pond weegt. Dit dus
wat betreft de naam.
Het huis zelf is niet alecn belang
rijk uit historisch oogpunt, doch ook
uit architectonische overwegingen,
want het ls een der weinig overge
bleven voorbeelden van toegepaste
houtbouw ln ons land. De geheel
houten voorgevel aan de Waterzijde
is ln drio afdelingen verdeeld en
iedere afdeling, die overspringend
gebouwd is volgens het principe van
de zogenaamde „overstekken" wordt
door consoles gedragen.
Ten tijde van het beleg werd het
huis bewoond door Jan Arentsz, een
in deze streken bekend hageprediker
en een van de voornaamste voor
vechters van de hervorming in de
Noordelijke Nederlanden. Hij maak
te het echter niet meer mee dat op
14 September 1573 zijn huis bescho
ten werd. want op 28 Augustus
i
9.
Moresby echter ging op elk punt,
dat mijnheer Chitterwick aanroerde,
nader ln. „U zei, dat het hem kwaad
maakte, dat U naar hem keek?"
„Wel, in zekere zin", antwoordde
mijnheer Chitterwick, die zjjn uiter
ste best deed om volkomen eerlijk
te blijven. „Ten minste, die indruk
kreeg ik. Maar ik had hem ook wer
kelijk strak aangekeken en dus had
hft het volste recht verontwaardigd
te zijn. In zijn plaats zou ik ook zo
gereageerd hebben. Ik geloof niet,
dat U al te veel aandacht aan zijn
boosheid mag schenken. Bovendien
nam hij na korte tijd in het geheel
geen notitie meer van my."
„Nadat hjj meende, dat hjj U vol
doende afgeschrikt had", viel Mo
resby hem in de rede.
„Dat is te zeggen", zei mijnheer
Chitterwick, die zich weinig op zijn
gemak voelde, „tja, ik weet niet, of
bjjna drie weken ervoor dus stierf
hij-
Bewoond museum
Dit „Huis met de Kogel" nu (dat
bewoond wordt door een tweetal an
tiquairs waarvan er een een kundig
binnenhuisarchitect ls, die zich reeds
een zekere roem heeft verworven
met het, plaatsen en ontwerpen van
oud-Holiandse schouwen) zal Vrij
dag a.s. voor het publiek openge
steld worden. Men kan dit schitte
rend ingerichte huisje waarin al
leen de schouwen in Iedere kamer al
een bezienswaardigheid op zichzelf
zijn voor een luttel geldsbedrag
van onder tot boven bezichtigen. De
zestiende eeuw zal dan in al haar
glorie voor u herleven.
Het is een en ai oud-Hollandse
degelijkheid in dat huls op de hoek
van de Appelsteeg (een plaats waar
al menig Alkmaarder, zonder er bij
zondere aandacht aan te schenken,
zal zijn voorbij gegaan), eiken be
timmeringen, eiken deuren, gewitte
muren en stevig eiken meubilair. En
dan niet te vergeten de stoffering
met tin-borden en kroezen, die het
respect van iedere kenner afdwin
gen en oude gebruiksvoorwerpen
van ander materiaal.
Ruim twee jaren werd er gewerkt
aan de inrichting van het huis.
Wij kunnen de heer G. Jansen, die
dit alles met zijn medebewoner vol
bracht en nu „museumdirecteur" is
geworden, van harte gelukwensen
met het inderdaad grootse resultaat.
TH. K.
Een gevaar voor de
volksgezondheid
Een ongeluk ligt in een klein
hoekje. De waarheid van dit bekende
gezegde heeft Dinsdagmiddag dc zo
on van de Alkmaarsc veehandelaar
Groot aan het Kwakelpad ervaren,
toen hij, omstreeks half vijf, bij de
Friesebrug werd aangehouden door
de vleeskeurmeester T. Dit zelfde
ongeluk bleek echter voor de volks
gezondheid een geluk te zijn, want
G. vervoerde in een mand op zijn
transportfiets een hoeveelheid clan
destien geslacht vlees, dat een abo
w wRHoK
r
I _m$_,
pi: i
U het wel eens opgemerkt hebt,
maar indien er Iets in mijn omge
ving is, waarvan ik weet, dat ik er
niet naar kijken mag, dan schijnen
mijn ogen er automatisch door aan
getrokken te worden".
„Dat is inderdaad met de meesten
van ons het geval, mijnheer" verze
kerde Moresby hem, „en hoe* het ook
zij, in dit geval is het een geluk,
want zodra U dacht, dat hij U ver
geten was, keek U opnieuw naar
hom".
„Ja, ik ben bang. dat het zo is",
moest mijnheer Chitterwick tegen
wil en dank toegeven.
„En wat zag U toen?"
Mijnheer Chitterwick vertelde, dat
de twee klaarblijkelijk aan het twis
ten waren geweest en kwam toen
aan de episode van dc hand boven
het koffiekopje. Hjj deed dit eigen
lijk tegen zijn zin, want hij besefte,
dat hjj misschien van een mieren-
Receptie Com. Jonker
Wij wijzen diegenen die belangstel
len in het jubileum van Corn. Jon
ker er van deze plaats nog eens op,
dat tot de receptie, welke des mid
dags van 2 tot 4 uur in het Gulden
Vlies wordt gehouden, slechts toe
gang wordt verleend aan hen, die in
het bezit zijn van een uitnodiging.
Men wende zich daarvoor schrif
telijk tot de secretaris van het Hul
digingscomité, van Houtenkade 42.
Genodigden wordt vriendelijk ver
zocht om 2 uur aanwezig te zijn.
miuabcle geur verspreidde. De keur
meester merkte onmiddellijk op dat
„er iets niet klopte" en maakte ge
bruik van zjjn bevoegdheid om de
man aan te houden en hem naar het
bureau van politie over te brengen.
Hier bekende G. spoedig en deelde
mede, dat in een schuur aan het
Noordhollandse kanaal (nota bene
recht tegenover het slachthuis) nog
een hoeveelheid vlees en ingewanden
lag. In samenwerking met de C.C.D.
werd toen door de keurmeester T.
een onderzoek ingesteld waarbij
kwam vast te staan, dat het vlees
afkomstig was van een door G. op
zeer onoordeelkundige wijze geslach
te zgn. pink (een nog jonge koe) en
bestemd was voor een slager,' die
reeds een gedeelte van de waar in
orftvangst had genomen.
Worst van bedorven
vlees
By deze slager, slager Botman uit
het Fnidsen, werd ten spoedigste
huiszoeking gedaan.
Hier vond men een vrij groot ge
deelte van het geslachte dier. Een
nader onderzoek wees uit, dat B.,
nog meer'vlees in huis had, dat op
clandestiene wijze geslacht was.
Men vond n.I. de overblijfselen
van een tweetal geiten, die B. even
eens op frauduleuse wijze in zyn be
zit \ad gekregen en die geslacht en
geleverd waren door zijn overbuur
man Verwer. Het plan van deze sla
ger was geweest om van het reeds
bedorven vlees worst te fabriceren.
Gelukkig voor zjjn klanten is door
het ingrijpen van keurmeester T.,
dit plan niet doorgegaan.
Woensdagmiddag werden wij in
staat gesteld om op het slachthuis
de inbeslaggenomen resten (die
slechts één dag oud waren) te aan
schouwen. Het vlees, dat onmiddel
lijk voor de consumptie is afgekeurd,
zag er smerig en bijna groen van
kleur uit en stonk zodanig, dat men
het de ruime vleeshal bijna niet
kon houden.
hoop een berg maakte; maar hij wist
dat het zijn plicht was. En met deze
biecht schoof hij tegeljjk alle verant
woordelijkheid van zich af. De vraag,
of er inderdaad van een mierenhoop,
dan wel van een berg sprake was,
kon nu verder aan de politie worden
overgelaten.
Moresby ondervroeg hem nauw
keurig op dit punt. Beide mannen
beseften, dat hiervan het leven van
een man zou kunnen afhangen en
vermeden zorgvuldig voorbarige coft-
clusies uit het gebeurde te trekken.
Ten slotte vertelde mijnheer Chit
terwick, hoe de fout van de kellne-
rin, die hem aan de telefoon had ge
roepen. een einde aan zyn observa
ties had gemaakt.
Nadat het verhaal uit was, bleef
de hoofdinspecteur enige ogenblik
ken lang in gedachten verzonken
zitten. Hy wreef met zijn hand langs
zijn kin en trok aan zijn lange snor.
„Hm! Veronderstel dat de zaken een
keer nemen, die wij vrezen, mijnheer
Chitterwick. Beseft U dan, in welke
positie U komt te verkeren?"
„Maar al te goed", zuchtte mijn
heer Chitterwick.
„U zult dan in de situatie komen
van iemand die de moord heeft zien
gebeuren. Daar U een criminoloog
is, behoef ik U niet te vertellen hoe
De gelegenheid maakt
de dief
In de afgelopen dagen (toen 't zo
warm was) had een bewoner van de
Marlaine Pontstraat 's nachts een
raam open laten staan. Een of meer
individuen zagen hun kans schoon
en hebben van de gelegenheid ge
bruik gemaakt om de woning binnen
te dringen en een damesrijwiel (Merk
Hercules), een jas en verschillende
distributiebescheiden te ontvreem
den.
De onoordeelkundige slachting en
de slechte behandeling van het vlees
hebben het in minder dan geen tijd
doen rotten.
En hiervan wil een onverantwoor
delijk slager dan worst fabriceren,,
die ter consumptie in de handel ge
bracht moet worden!
Dergelijke elementen verdienen niet
alleen, dat zij een flinke boete krij
gen, neen, het zou voor hen zo kwaad
nog niet zijn als zg voor geruime tijd
eens uit de samenleving genomen
zouden worden.
AUTOPEDS GEVONDEN
Aan het bureau van politie zyn als
gevonden voorwerpen gedeponeerd
een tweetal autopeds. Inlichtingen
hierover kan men verkrijgen bij dp
kinderpolitie.
Van veilingen
en markten
LANGEDIJKER GROENTEN CEN
TRALE, 2 Juli 1947. Aangevoerd
290.000 kg aardappelen; Eerstelingen
f 12.20—f 14.50; Drielingen f 8.10—
f 11.40; Rode schotten f 20—f 21.70;
Kriel f 4.10—f 9.70; 3.800 kg rode
kool f 32.80—f 33.10; 250 stuks
bloemkool f 9.70—: f20; 200 bospeen
f 11.50.—; 140 kg tomaten f 108—
f 113; 200 krop sla f 2.
NOORDERMARKTBOND 2 JuU
1947. Aangevoerd 104.000 kg vroege
aardappelen f 12.20f 14.20; grote
f 12.60; Drielingen f 8.60—f 10;
kleine f 4.10f 5.20; rode schotten
f 14f 17; 45 kg tuinbonen f 5.30
WINKEL 2 JULI
Aardappelen (rode schotten) 16.10;
sla 12; peulen 1280; kruisbessen
30; rode bessen 4560; frambozen
60; aardbeien 1.501.99.
AVENHORN 1 JULI
Vroege aardappelen: 975 kg grove
schotse 1213.30; 104550 kg grote
schotse 12.70—14.50; 7025 kg driel.
schotse 7.50—9.70; 1525 kg kriel 4
6; 75 kg grove rood 15.70; 100 kg
driel.\rood 6.20; 25 kg driel. rood
afw. öV 50 kg driel. afw. 7; 1175 kg
grote afw 11.10—13.40; 5100 kg
grote rood 20.10—22.60; 100 kg knol
biet 11.90; 450 kg bos bieten 2.60;
buitengewoon belangrijk dit is".
„In een geval van vergiftiging",
mompelde mijnheer Chitterwick,
„zou ik zeggen bijna uniek".
„Zo is het. Een direct bewijs! Dat
is het, wat wij U moeten laten leve
ren, mijnheer Chitterwick".
„Ja", antwoordde mijnheer Chit
terwick ongelukkig.
Moresby scheen al geheel zeker te
zijn van zijn zaak. „Wel, mynhe§r
Ohitt;rwick, U zult ons bergen moei
lijkheden besparen. Ditmaal zullen
wij niet voor elk klein onderdeel be
wijzen hoeven aan te dragen. U stapt
eenvoudig in de getuigenbank en
vertelt, dat U de moord zag gebeu
ren. Dat is alles".
„Maar wg weten toch nog niet of
het wel een moord is", meende mijn
heer Chitterwick te moeten opmer
ken.
Moresby scheen de opmerking niet
te hebben gehoord. „Het openbaar
ministerie zal U om de hals vallen.
Of sterker nog, U zult de openbare
aanklager zijn, want daar komt het
tenslotte op neer".
„Zal ik dat?" vroeg mijnheer Chit
terwick.
„Wel", zei Moresby, „ik stel voor,
dat wij eens naar die oude dame
gaan kijken".
(Wordt vervolgd).
510 kg tuinbonen 7.60—8.10; 75 kg
slabonen 138; 170 bos bospeen 4.
AVENHORN 2 JULI
Vroege aardappelen: 1700 kg grove
schotse 10.5011.90: 98350 kg grote
schotse 10.60—12.60 6875 kg driel.
schotse 9.30—10.40; 1200 kg kriel
5.40—6.60; 225 kg driel. rood 7—7.90
350 kg grove rood 11.20—11.30; 8125
kg grote rood 16.5018.30; 2000 kg
grote afw. 1112; 1350 kg drieL
afw. 9.30—9.40; 220 kg bieten I 6.20;
150 kg tuinbonen 8.20, (p. 100 kg.).
ZUIDERKOGGE 2 JULI
Rode schots 15.7017.70; gewone
schots 10.2012.20; drielingen 8.10
9.50; aanvoer 65000 kg. Bloemkool
324; "peulen 2658; doperwten 18
21; tuinbonen 8.10—9.30; bospeen
12.50—16.70; slabonen 1.22—1.34;
stambonen 6392; sla 35; kroten
3.104.50; frambozen 1.051.50;
rode bessen 4560; aardbeien 1.20
—2.55.
MEDEMBLIK 2 JULI
Aanvoer 226400 kg aardappelen:
grote 11.3012.20; drieling 8.40
11.30; kriel 4.70—7.40; ronde 19.80
20.80; aardbeien 1.90.
ZWAAG 2 JULI
Aardappelen 412.80; rode aard
appelen 9.8021.10; spina&e 810;
postelein 69; bipten 12; rode kool
41; slabonen 1.271.50; snijbonen
1.501.27; tuinbonen 814; dop
erwten 1927; peulen 3788; toe
maten 711.25: waspeen 16; bos
peen 9—19; rabarber 13—14; andij
vie 1120; sla 13.90; bloemkool
529; komkommer 1521; perziken
659; aardbeien 1.802.80; fram
bozen 401.40; kruisbessen 4379.
WOGNÜM 2 JULI
Aardappelen grote 4012.60; klei
ne 5.90—10.50: kriel 3.20—4.50; rode
eerstelingen 7.7019.50; aanvoer
41250 kg. Kruisbessen 24; rode bes
sen 60; rode bessen voor fabriek 45;
slabonen 1.201.60; aardbeien le
soort 2.102.80, 2e soort 1.202.00;
peulen 30—1.09; sla 1—4.60; bloem
kool 218.50; bosselderie 2; bospeen
tweede soort 8"30; perziken per kilo
1.50; frambozen 801.40 ;spinazie
24; tuinbonen 1.50 11.80; ra
barber 8.1012.30; knolbieten 5.4Q—
10.20;sjalotten 5.70; snijbonen 1.30.
UITZENDINGEN
VRIJDAG 4 JULI 1947
Hilversum I 301 m. Nieuws:
7, 8, 13, 19.20 en 22.80 uur.
7.30 Voor het werlcJeerst een
lied. 8.30 Dertig minuten lichte klan
ken. 9.00 Muzikale grabbelton. 10.00
Vioolrecital. 10.30 Morgendienst.
11.00 Amati-trio. 12.00 Stafmuziek.
13.15 Ned. kamerkoor. 14.00 Piano
duo. 14.20 Van oude en nieuwe
schrijvers. 15.00 Bij een kopje thee.
15.50 Declamatie. 16.20 Rotterdams
strijkkwartet 17.00 Harprojtal.
17.20 Orgelconcert. 18.00 Mand&ina-
ta. 19.15 Babel en Bijbel. 19.30 Gees
telijke liederen. 18.45 Loon- en prijs
politiek. 20.15 Residentie-orkest.
21.30 Nieuwe opnamen. 21.50 Vocaal
kwartet. 22.45 Avondoverdenking.
23.15 Driemaal Strausz.
Hilversum II 415 m. Nieuws:
7, 8, IS, 18, 20 en 23 uur.
7.30 Muziek btf het ontbijt. 8.15
Op naar het licht. 8.18 Vrijdagmor
gen operaprogramma. 8.50 Voor de
huisvrouw. 9.00 Gram.muziek. 10.00
Morgenwijding. 10.20 De regenboog.
11.15 Voor de vrouw. 11.30 Orgel
spel door Johan Jong. 12.30 Sport
agenda. 12.35 Dansorkest. 14.00
Kookkunst 14.20 Concert. 15.10 Ons
volk in zijn dichters. 16.00 Lichtere
orkestwerken. 16.30 Tussen twaalf
en zestien. 17.00 Accordeonorkest.
17.30 Muzikaal babbeltje. 18.30
Dansorkest The Ramblers. 19.00
Praat u rustig verder. 19.30 Wereld
tragiek en Christelijk geloof. 20.30
Tot het hart van het volk. Rede van
prof. Schermerhom. 21.00 Men
vraagt en wij draaien. 21.30 Buiten*
lands weekoverzicht. 21-45 Ama
teurs zetten hun beste beentie voor.
22.15 Swing en Sweet.
wijding. 23.15 Vrijdags
Dezelfde gang aan de andere kant gezien. U ziet: men behoeft niet bang
te zijn het hoofd te stoten, want de antieke kast, die hier staat is meer dan
mans groot.
FEUILLETON
door Anlhony Berkeley
