EINDE DER NEDERLANDSE ACTIE
door Dr. van Mook aangekondigd!
IH MACHT VAN MAANDAG OP DINSDAG TE 24 UUR
Beroep der Veiligheidsraad en
Amerikaans aanbod aanvaard
Tjilatjap (totaal verwoest) bezet
Commissie-Generaal weer terug in
Nederland
HET WEER VANDAAG
4e Jaargang No 1002
Maandag 4 Augustus 1947
Uitg. N.V. Noordhollandse Pers 1945
i.o. Redactie: Achterdam 20. Tel. 2274
Adm. en Adv. Ridderstraat hoek
Oudegracht. Tel. 3971 - Alkmaar
Postrekening 116876
kmannler
SAOJLAD VOOK ALKMAAK IN OMGEVINQ
Directeur
TH W REYNDERS
Hoofdredacteur;
G E DE WINTER
Nadat Zaterdagmiddag de regering tot ongeveer 19 uur in een bui
tengewone zitting byeen was geweest ter bespreking van de in de
Veiligheidsraad aangenomen resolutie zyn eerst Zondagmiddag de
resultaten van de byeenkomst merkbaar geworden. De Nederlandse
pers werd uitgenodigd 's middags om drie uur op het departement
van buitenlandse zaken en reeds een uur later kwam het bericht door
dat dr. van Mook in een radiorede bekend had gemaakt, dat het be
vel was gegeven de Nederlandse actie in Indonesië in do nacht van
Maandag op Dinsdag om 24 uur te staken. Men verwachtte toen, dat
dr. van Mook de order om het vuren te staken Zondagavond zou uit
geven en dat mr. van Kleffens de Veiligheidsraad van het besluit in
kennis zou stellen.
RADIOREDE DR. VAN MOOK
In zfln radiorede van gisteravond
sprak dr. van Mook allereerst over
de in de Veiligheidsraad aangenomen
Australische resolutie en het Ameri
kaanse aanbod van goede diensten.
Hy wees er op, hoe de Nederlandse
regering van oordeel is, dat de tus
senkomst der Veiligheidsraad ten on
rechte is geschied, doch niettemin
besloot aan het in de resolutie ver
vatte beroep gehoor te geven, daar
mee nogmaals willen aantonend, dat
zy geen mogeiykheid wil laten voor-
bygaan om de actie zoveel mogelijk te
beperken. Zij wil tenslotte Djokja-
karta nogmaals de gelegenheid ge
ven de houding van agressie en op
hitsing te laten varen om tot een
werkelgke uitvoering van Linggad-
jati te komen. Tenslotte wil de Ne
derlandse regering de V.S. de ruimst
mogelijke gelegenheid geven om de
aangeboden goede diensten effectvol
te maken, waarom bevel is gegeven
de actie af te sluiten. Daarbij zal
zodra mogelgk worden aangegeven
in welke delen van Java en Suma-
tra 4e Nederlandse regering rechts-
streeks zorg voor orde én veiligheid
zal dragen.
Dr. van Mook gaf vervolgens allen,
die onder rechtstreekse bescherming
staan de verzekering, dat zij tegen
iedere vorm van wraak of vergelding
op bescherming kunnen biyven re
kenen.
Wat zal de republiek
doen?
De regering zal nu afwachten of
de republiek eveneens gevolg zal ge
ven aan de oproep van de Veilig
heidsraad, aldus dr. van Mook, die
vervolgens verklaarde, dat onder sta
king der vgandeiykheden ook ver
staan wordt de staking van vernie
lingen, gewelddadigheden en vgande-
lyke propaganda.
Russischeluchtmacht heeft
grote plannen
„Het Russische volk wenst een
krachtige luchtmacht ter bescher
ming van zy'n vredelievend en op
bouwend werk" aldus generaal Stu-
dets, de Russische chef-staf van de
luchtmacht in een uitzending van ra
dio Moskou. „Ons land is epn grote
mogendheid op het gebied van de
luchtvaart, doch onze luchtmacht
moet nog aanzieniyk worden verbe
terd. Stalin heeft gezegd, dat wij
verder, sneller en hoger dan wie ook
moeten vliegen".
Generaal Studets sprak aan de
vooravond van de nationale lucht
vaartdag. Hg zeide nog, dat de mo
dernste Russische vliegtuigen de snel
held van het geluid benaderen en dat
65 van de 170 internationale afstand
en hoogterecords op naam van Rus
sische piloten staan.
Maarschalk Astapof, hoofd van de
burgeriyke luchtvaart, heeft in een
persbericht verklaard, dat de hoe
veelheid door d Russische luchtiynen
vervoerde goederen vyf en een half
maal zo groot is als voor de oor
log. Naar zijn schatting zullen in '47
5 maal zo veel passagiers per vlieg
tuig vervoerd worden als in 1940.
Tw beroemde Russische uitvinders
werken aan het plan voor een passa
giersvliegtuig dat de 1600 kilometer
naar de Oost-Oeral in 4 uur zal af
leggen en in een dag naar de Zui-
deiykste stad van centraal Azië zal
vliegen.
Hy loofde de houding van de Ne
derlandse troepen, waardoor hy de
zekerheid had gekregen, dat de nog
te geven bevelen eveneens op de
juiste en verstandigste wyze zullen
worden uitgevoerd. Voorts merkte hy
op, dat in de door Nederlandse troe
pen bezette gebieden een ieder weer
rustig aan het werk kan gaan. Het
zal nu in de eerste plaats van de be-
sli van Djokja en 1e uitvoering
daarvan afhangen of de vyandeiyk-
heden ook aan die zgde worden ge
staakt.
Dr. van Mook besloot zgn toe
spraak met de volgende woorden:
„Wel verre van een gevaar op te
leveren voor de wereldvrede, heeft
DRIE BADERS IN ZANDVOORT
VERDRONKEN
By de zeer gevaarlgke Oostenwind
zgn Zaterdag te Zandvoort in zee
twee per onen verdronken. Het eer
ste slachtoffer was de 29-jarige van
Oosterom uit Amsterdam, die om
streeks half vyf in de omgeving van
een badinrichting in zee ging. Twee
uur latei is zgn ïyk aangespoeld.
Om half acht is voorts op het Zui
dergedeelte van het vyre strand het
ïyk aangespoeld van e°n nog onbe
kend manspersoon van ongeveer 20
jaar oud.
Zondag verdween een ambtenaar
van de PRA uit Amsterdam voor de
ogen van zgn vrouw in de diepte.
Ijlings aangewende reddingspogin
gen mochten niet baten.
onze actie gebieden weer voor de we
reld opengezet en de kunstmatige af
sluiting, door Djokja in stand gehou
den. opgeheven. Wel verre van een
nieuwe verdrukking te brengen, heb
ben wy gezamenlijk de druk opge
heven die o- het land lag. Wy heb
ben in deze streken niets te ver
bergen en aanvaarden niet in laatste
plaats daarom van harte het Ame
rikaanse aanbod. Overal begint de
arbeid en het verkeer weer op te le
ven. Spoedig zal ieder vrij zyn plaats
kunnen innemen en zgn aandeel kun
nen bydragen tot de opbouw van 'n
werkeiyk vrye en sterke Indonesi
sche natie, waarin ook voor iedere
niet-Indonesiër van goede wil plaats
zal zgn. Dit is de betekenis van het
herstel van orde en veiligheid, de on
misbare grondslag van de echte vr'rj-
heid. Wij zullen daarvan met kracht
en voortvarendheid gebruik maken
voor de opbouw, wat er ook gebeu
ren mag. En wat er ook gebeuren
mag, wij zullen ons deze gewonnen
veiligheid en vryheid niet meer la
ten ontnemen".
ACTIE TEGEN AMERIKAANSE
COMMUNISTEN
Joseph Martin, voorzitter van het
Amerikaanse Huis van Afgevaardig
den onthulde, dat meer dan 1000 com
munisten en andere „opstandige per
sonen uit de administratieve diens
ten zyn ontslagen".
„De stryd tegen deze elementen is
nog pas begonnen. Wanneer wg klaar
zyn, zullen zij allen uit Amerikaan
se openbare diensten verdwenen zyn".
Valgens Martin vragen hoge rege-
ringsfunctionnarissen, die aanvanke-
ïyk tegen deze anti-communistische
campagne gekant waren, thans om
25 millioen dollar uit te trekken om
deze „zuivering" te voltooien.
De secretaris-generaal van de
Arabische Liga heeft de Australische
resolutie en de daarop genomen be
slissing van de Veiligheidsraad „de
eerste werkeiyke overwinning van de
organisatie der V.N. en een verho
ging van haar prestige in het gehele
Oosten" genoemd.
Het sa. „Volendam" is Woensdagavond uit Rotterdam vertrokken met aan
boord 2000 man troepen, welke voor aflossing In Indië bestemd zyn. Even
eens ging een grote hoeveelheid materiaal mede naar Indië (op de achter-
Nederlands Legerberichi van Zondag
Vrijwel overal zware
verwoestingen door
verschroeide-aarde-tactiek
Het gister uitgegeven officiële Ne
derlandse legercommuniqué luidt als
volgt:
West Java
De T.N.I. ontwikkelde enige acti
viteit by Tangeran. Met ingang van
2 Augustus is de treinverbinding
Tjikampek—CheribonTegal weer
op beperkte schaal in gebruik ge
steld.
MIDDEN-JAVA
Aan de Zuidkust is de stad Tjila
tjap bezet. De havenwijk en de Chi
nese wgk by Tjilatjap zyn afge
brand; slechts enkele Goedangs wa
ren intact.
Tjangkirang, 20 km. ten Zuid Wes
ten van Semarang is "eveneens bezet.
In Banjoemas werden grote hoe
veelheden munitie van Brits fabri
kaat, benevens levensmiddelen en
textiel aangetroffen.
OOST-JAVA
By Poenten is een overlandverbin-
ding tussen Patjet en Batoe tot
stand gebracht. By voortgezette zui
vering van de stad Malang werd nog
enige hinder ondervonden van sluip
schutters. In de N.W. rayons van
Soerabaja werden infiltratie pogingen
ten Zuiden van Grissee en Modjoker-
to geneutraliseerd.
SUMATRA'S OOSTKUST
De N derlandse troepen, die van-
Sjahrir is Zondagmorgen per
vliegtuig naar New Yj».. vertrokken.
Hg werd uitgeleide gedaan door Pan-
dit Nehroe.
Het Internationale Rode Kruis
heeft besloten medicamenten naar
de republiek te brengen. Het vervoer
geschieden per vliegtuig en er
*Ön verschillende radio-oproepen ge
richt tot de republikeinse regerir.g
om aan te geven welke medicamen
ten gewenst worden en naar welk
vliegveld deze gebracht dienen te
WorTL
STAKING BIJ FORD
AANSTAANDE
Het bestuur van de vakvereniging
van arbeiders in de auto-industrie
van het CIO heeft gemeld, dat er
vandaag, of Dinsdag op zyn laatst
een staking van 107.000 arbeiders by
Ford zal beginnen.
Er is een geschil omtrent de pen
sioenregeling der arbeiders, welke
deze in het arbeidscontract opgeno
men willen zien.
uit Siantar via Kabandjahe opruk
ken, hebben Brastagi bezet De door
de republikeinen gestichte branden
te Bandjahe en Brastagi richtten
aanzieniyke schade aan. Het cen
trum van Brastagi en de electrische
centrale werden intact aangetroffen.
Onze troepen stootten in Noordeiyke
richting door en brachten contact
over land met Medan tot stand. Ge
durende de gehele actie van Medan
naar Pemantang Siantar en terug
over Brastagi werd weinig tegenstand
ontmoet. Op enkele plaatsen werden
versperringen en wegvernielingen
aangetroffen. Ten Noorden van Loc-
boekpakam terroriseerden enige ben
den de Chinese bevolking.
ZUID SUMATRA
Onze troepen ontwikkelden in het
ra; ->n Palembang intensieve patrouil
legang in samenwerking met de ma
rine. Er werden voortgezette pogin
gen geconstateerd tot sabotage aan
bruggen en wegen in het door ons
Egyptische arbeiders
weigeren de „Volendam"
te helpen
De Egyptische arbeiders in de be
dryven, verband houdende met het
Suez-kanaal, hebben, volgens be
richt van een te Cairo verschijnend
blad besloten niet mede te werken
aan de doorvaart van de „Volen
dam".
Het blad schryft: „De Egyptische
arbeiders nemen Nederland kwaiyk,
dat het dit schip met mannen er
wapens, welke hun broeders in IndO'
nesië moeten doden, door de Egyp
tische wateren laat varen.
Reuter tekent by dit bericht aan,
dat radio Djokja een beroep heeft
gedaan op de havenarbeiders te Su-
ez, Aden, Colombo en Singapore om
„ten spoedigste de noodzakelijke
stappen te nemen tegen de Volen
dam, die uit Nederland vertrokken
is".
bezette gebied. Sinds de vorige op
gave zgn aan onze zyde geen ver
liezen geleden. Slechts één man werd
gewond.
MARINE-ACTIE
De •Marine-voorlichtingsdienst maakt
officieel bekend:
Op 2 Augustus is de havenwyk
van Tjilatjap door landingsdivisies
van de Kon. Marine 1 ïzet. Eenhe
den van het leger zyn de stad aan
de landzgde binnengetrokken. De ha
ven zelf is intact en werd in ge
bruik genomen.
Stad en haven zyn door branden
zwaar beschadigd. Aangezien de be
zetting van Tjilatjap zonder gevech
ten plaats vond en de stad tevoren
niet door schepen of vliegtuigen is
gebombardeerd, is het duideiyk, dat
deze verwoestingen uitsluitend door
republikeinse troepen is aangericht
De stad is practisch onbewoonbaar,
doch de haven biedt voldoende ca
paciteit voor de verzorging van de
troepen. Het is dus wederom de be
volking zelf, welke de gevolgen van
de verschroeide-aarde-tactiek draagt.
DEMONSTRATIES IN ENGELAND
Als gevolg van het ophangen van
twee Britse onderofficieren in Pales
tina door joodse verzetslieden wor
den uit Liverpool en Glasgow anti
semitische demonstraties gemeld. Te
Liverpool werden de ruiten van de
Synagoge en vyf joodse winkels ver
nield, terwyi het personeel van ca-
fé's en clubs, die gewooniyk veel door
joden worden bezocht de waarschu
wing ontvingen niet aan het werk
te gaan.
Ook in het sloppenkwartier van
Glasgow vonden anti-joodse demon
straties plaats.
STAKING IN AMSTERDAMSE
HAVEN GEËINDIGD
Nadat de burgemeester van Am
sterdam, mr. d'Ailly, Donderdag en
Vrydag achtereenvolgens besprekin
gen had gevoerd met het bestuur
van de samenwerkende havenbedry-
ven te Amsterdam en met de lande-
lyke bedryfsgroep „Transport" van
de EVC, heeft deze bedrtffsgroep gis
termiddag stembrieven aan de onge
veer 1200 nog stakende arbeiders
verzonden. Byna 900 arbeiders wens
ten het werk vandaag te hervatten.
Bg'na 300 waren daar tegen. Ingevol
ge deze stemming heeft de bedryfs
groep besloten het parool te geven
Maandagmorgen het werk in de ha
ven te hervatten.
Er verdwenen zeven
vliegtuigen.
Berichten over zeven gevechts
vliegtuigen, die voorheen tot Je
luc*nacht van de Verenigde Staten
behoorden, en die uit Florida „naar
cm vreemd land" onderweg gegaan
zouden zyn, worden in verband go-
bracht met reeds langer lopende ge
ruchten over een op landen zijnde
invasie van communistische „troe
pen" in de Dominicaanse republiek,
gelegen op een eiland in de Caraibi-
sche zee. De eerste bewc 'bg over 'n
dergeiyke invasie is afkomstig ge
weest van de ambassadeur der Do
minicaanse republiek te Washington.
Volgens onbevestigde geruchten zou
thans een invasie-vloot", bestaan
de uit een corvet en twee landings-
boten, met een drieduizend man aan
boord, uit Cuba onde: eg zyn naar
San Domingo en volgens -erklarin-
gen van linkse zyde zouden deze ge
ruchten moeten dienen om het nemen
van zekere maatregelen door de pre
sident van de Dominicaanse republiek
te rechtvaardigen.
Later heeft echter een woordvoer
der van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken verklaard,
dat de regering de berichten, volgens
welke een expeditionnaire macht van
3000 man Cuba zou hebben verlaten
om een aanval te doen in de Domini
caanse republiek, als „geruchten'
beschouwt.
Dr. Gani over de staking
der vijandelijkheden
Dr. Gani, vice-premler van de re
publiek, heeft verklaard, dat de re
publikeinse regering waarschyniyk
niet voldoende tgd zal hebben om de
order tot het staken van de vyande-
ïykheden voor middernacht aan haar
troepen door te geven. Dr Gani was
van mening, dat er moeiiykheden
zouden zyn om de bevelhebbers op
de veir republikeinse fronten tydig te
bereiken. Naar verluidt zou dr. Gani
een ondehoud gehad hebben met de
Australische consul-generaal te Bata
via, nadat hy het telegram van de
Veiligheidsraad had ontvangen. De
republikeinse vice-premier heeft la
ter op de avond een brief gezonden
aan dr. van Mook, waarin hy ver
zocht de tekst van het telegram aan
Sjariffoeddin te doen doorgeven. Dr.
Gani wilde, naar men aanneemt, niet
de rantwoordeiykheid dragen voor
enige vertraging in het doorzenden
van het telegram van de Veiligheids
raad, dat in Batavia al meer dan 24
uur was vastgehouden.
Zeven republikeinse
leiders vrijgelaten
Zondagmiddag zyn 7 vooraaiiNlaan-
do republikeinse leiders t© Batavia,
die onder Nederlandse bewaking wa
ren gesteld, vrygelatcn. Tot de vry-
gelatenen behoren dr. Gani, de re
publikeinse vice-mlnlster-presldent,
dr. Tamzll, vice-mlnlster voor bui
tenlandse zaken en Natslr, voorma
lig minister van voorlichting.
De i publikeinse burgemeester en
plaatsvervangend burgemeester van
Batavia zyn tha;»s de enige belang-
ryke republikeinen, die nog gevan
gen worden gehouden. Het
van de Veiligheidsraad der v.N» guu
de republikein, e regering, waarin
wordt verzocht het vuren te staken,
is door dr. P. J. Koets, hoofd van
het kabinet van dr. van Mook, aan
dr. Gani overhandigd, kort nadat de
ze was vrygelatcn. Dr. Koets -eft
aan dr. Gani eveneens een nota van
dr. van Mook overhandigd, waarin
deze verklaart bereid te zyn per ra
dio aan Sjariffoeddin het telegram
te Djokjakarta te doen toekomen.
Dr. Gani beloofde het Nederland
se aanbod vandaag te beantwoor
den en verklaarde later in een inter
view, dat het mogeiyk is, dat hy
Engeland, de V.S., Australië of Voor
Indië zou verzoeken hun tussenkomst
te verlenen by 't overbrengen der
boodschap van de veiligheidsraad.
Volgens het Franse persbureau
AFP willen dr. Gani en dr. Tau*~.
zich niet naar huis begeven, voor
dat zy weten, waarom de burge
meester en plaatsvervangend burge
meester van Batavia niet zyn vry-
gelaten.
De ministerraad van Oost-Indone-
sië heeft zich uitgesproken tegen de
interventie van de Veiligheidsraad In
het huidige conflict in Indonesië.
„U weet waarschijnlijk meer
dan wij...."
Precies kwart over vier landde Za
terdagmiddag op het vliegveld Schip
hol een KLM toestel uit Batavia met
de leden van de Commissie-Generaal
aan boord.
Toen zg uit het vliegtuig stegen,
werden zg bestormd door een leger
persfotografen en journalisten.
Nadat de leden van de C. G. ook
door hun familieleden begroet wa
ren, hadden de journalisten nog even
gelegenheid voor een kort onder
houd.
„Wat is uw mening over de ont
wikkeling in Indonesië in de laatste
dagen?"
„Wy weten niets, wy komen hier
om te luisteren. Wy hebben drie da
gen lang in het vliegtuig gezeten. U
weet waarschyniyk meer dan wy".
Aan professor Schermerhorn werd
de vraag gesteld of hy nog iets te
zeggen had op de verklaring van
Frans Goedhart, na diens terugkomst
uit de Oost.
„U weet dat de regering deze
verklaring gedementeerd heeft. Ik
hoef er dus niets over te zeggen'
„U dementeert de verklaring dus
ook
„Zeker doe ik dat, dat heb ik ook
tegenover verslaggevers van A.P. ge
daan."
De heer Max van Poll zeide nog:
„Het is van groot belang, dat men
in Nederland weet, dat er op 15 Ju
li In feite overeenstemming was be
reikt met Sjariffoeddin en Setyadjit.
Er is hier in Nederland niet genoeg
de aandacht op gevest'gd. De voor
stellen waren toen door allen als re-
deiyk erkend, doch zy werden ln
Djokja niet aanvaard. Het ging hier
bij niet om een bepaald punt, doch
om de gehele opvatting van Neder
landse zyde. Thans moeten wy hier
de situatie geheel opnieuw bekyken"
„Denkt u dat er nog een weg open
is om elkander door middel van on
derhandelingen te vinden?"
De heer van Poll antwoordde hier
op: ,Er bestaat altyd een mogeiyk-
held nog te onderhandelen, indien
men ook van republikeinse zyde dit
in de juiste geest wil doen".
Uitstel van eerste oelenln
aan leerlingen van nd-
en tuinbouwscholen
De minister van oorlog heeft be
paald, dat de leerlingen aan alle
land- cn tuinbouw (vak)scholen \uor
zover zy niet reeds zijn afgekeuren
Ingeschreven voor de lichting 1!
tot buitengewoon dienstplichtigen
worden bestemd.
De leerlingen van middelbare land
bouwscholen, de rykszuivelachool en
van de hoogste klasse van de land-
tuinbouwwinterscholen, inge
schreven voor of behorende tot d«
lichtingen 1945, 1946 en 1947, wor
den In het genot van uitstel van l©
oefening gesteld, voorzover zy niet
zyn afgekeurd, tot buitengewoon
dienstplichtige zyn bestemd of reeds
in het bezit zyn van vrystelling van
de dienstplicht wegens persooniyke
onmisbaarheid.
Aan leerlingen van de land- en
tuinbouwvakscholen, ingeschreven
voor de lichtingen 1945, 1946 en 1947
wordt eveneens uitstel van eerste
oefening verleend.
De voor de lichting 1948 ingeschre
ven leerlingen, die thans in de hoog
ste klasse van de lagere land- en
tuinbouwscholen zitten, zullen op een
tijdstip, vallende na 1 Juli 1948. ter
iniyving worden opg< epen. De eind
examens van die lagere land- cn
tuinbouwscholen, die oorspronkejyk
op een tydstlp na 1 Juli 1948 zouden
vallen, dienen te worden vervroegd
tot een tijdstip voor 1 Juli 1948.
Te beginnen met de ingeschreve
nen voor de liehting 1948 treedt een
definitieve regeling in werking, waar
by onder eventueel nader vast te
stellen voorwaarden aan leerlingen
van de middelbare landbouwscholen,
de rykszulvelschool, de land- en tuln-
bouwwlnterscholen en de land- en
tuinbouwvakscholen voor do duur
van de gehele studie van eerste oefe
ning uitstel wordt verleend.
Het is evenwel niet mogeiyk, zon
der aan de militaire dienstbelangen
ernstige schade toe te brengen, aan
deze definitieve regeling een zodani
ge uitbreiding te geven, dat He leer
lingen van de lagere land- en tuin
bouwscholen eveneens in aanmerking
komen voor uitstel van eerste oefe
ning
Geen verbod aan K.L.M.
om in India te landen
In tegenstelling met geruchten be
treffende een onderbreking van do
luchtdienst AmsterdamBatavia ver
nam het ANP van officiële zyde, dat
dit op een misverstand moet berus
ten.
Voorzover hier te lande bekend gaf
de regering te New Delhi geen in
structies om het landen van de vlieg
tuigen van de KLM op Voor-Indische
vliegvelden te verbieden. De lucht-
verbindlng zal derhalve normaal
doorgang vinden.
VERANDERLIJKE WIND
Op enkele plaatsen ochtendmist, ove
rigens wisselend bewolkt, met hier e»
daar een enkel bultje. Ongeveer do-
zelfde temperatuur als gisteren. Ver
anderliike wind.