„Moord onder getuige"
Wij
Drente is geen afgesloten
provincie meer
RADIO
Het Nederl. Sanatorium te
Davos bestaat 50 jaar
Goede Duitsers mogen blijven
LAZEN
De „professor"
In Hilversum liep een Ietwat tra-
fisch mens, rond. Wy zeggen bewust
Ïliep" want sedert enige weken is
e man ondergedoken. Deze tragie-
keling is de heer Johan Willem Póót-
les, die zich op eigen gelegenheid
iea professorstitel heeft aangemeten,
gootjes dan wfl schreven er reeds
•alge malen over hield zich be-
«ig met het „opruien tot dienstwei
gering". Over dienstweigering zou
heel veel te zeggen zUn, wij bepalen
ons er vandaag toe. vast te stellen,
oat dit Pootjes in aanraking bracht j
met de strafrechter, nademaal „op
ruiing tot dienstweigering" nu een
maal in onze schone maatschappij
niet mag.
Pootjes kreeg by verstek vier jaar.
Ia „Vry Nederland" lezen wy over
deze zaak, het volgende sarcastische
•tukje:
De officier van justitie, mr. Kist
achtte de maximum straf, die op
uitlokking van desertie is vastge
steld. toepasbaar op Johan Willem
Pootjes, professor in de hogere Ju
risdictie aan de bijzondere hoge
school der cultusvrye Christusbeiy.
ders, maar hy beperkte zyn eis tot
een strafmaat van vier jaar, om
dat hy aan de geestelijke vermo
gens van de heer Pootjes twyfelde.
Ziedaar een eigenaardig voordeel
van de professorstitel.
Als Pootjes een winkel in verfwa
ren had bezeten, zou hy voor ze
ven en een half jaar veroordeeld
*tjn, maar nu hy er een professo
raat op na houdt, kan men uitgaan
van de gunstige veronderstelling,
dat hy een beetje gek is.".
Een nieuwe vorm vafi klasse-jus-
tttie?
Antisemitisme
Ook „Elseviers Weekblad" houdt
lich bezig met het anti-semitisme,
dat als resultaat van de nazi-Infec
tle bhans ook in de democratische
landen welig tiert. WQ lezen:
De afkeurenswaardige terechtstel
ling van twee Engelse sergeants
ln Palestina heeft in Engeland een
zeer betreurenswaardige neerslag
gehad. Er zyn relletjes ontketend
tegen Joodse onderdanen. Wy be
treuren dit diep. geiyk dat ook het
gehele Britse volk doet. Het is
•chter bekend, dat Engeland
uiterst gevoelig is, wanneer men
aan het leven en de belangen van
Britse onderdanen raakt Wy wil
len or daarom in de eerste plaats
de aandacht op vestigen, dat de
demonstraties in Engeland een ge
heel ander karakter dragen dan 't
afschuwelijke antisemitisme ln
Duitsland en elders in Europa. Het
geldt hier betogingen tegen be
paalde feiten en niet uitingen van
een vyandige gezindheid tegen een
bepaald ras.
Overigens zou men er in Engeland
goed aan doen in te zien dat de
verfoeiiyke daad van de Pales-
tynse terroristen ook moet worden
gezien als een wanhopig appèl aan
het wereldgeweten.
Waar zijn de „keien" I
Het weekblad „De Vlam" wyst er
op. hoe in dit critieke ogenblik in de
historie van ons land wy in feite geen
figuren van formaat ter beschikking
hebben om aan het politiek gebeuren
leiding te geven.
Het is noodlottig dat ons land dat
ln een der belangrijkste momen
ten van zyn geschiedenis een de
Geer op de hoogste poet had ge
plaatst, thans op een ander be
slissend moment wederom geen fi
guren oplevert, die in staat zyn
•en werkelijk principieel progres
sieve politiek te vertegenwoordi
gen.
Zo liggen de feiten, zover hebben
wy het gebracht of heeft men ons
gebracht, alle goede bedoelingen
ten spyt.
Een hulpaciie in het leven geroepen
In Davos (Zwitserland) is een hal
ve eeuw geleden de „Vereniging tot
behartiging der belangen van Ne
derlandse longlyders" opgericht. De
ze vereniging stelt zich ten doel Ne
derlandse tbc-patiënten, die een kuur
in een particulier Zwitsers santori-
um niet kunnen betalen, in de gele
genheid te stellen ln Davos hun ge
zondheid te herwinnen. Op 1 Sep
tember 1897 werd daartoe het „Ne
derlands Sanatorium te Davos in ge
bruik genomen.
Vanaf de oprichting tot aan zyn
oood in 1928 werkte de stichter Pe
ter Plantenga onafgebroken voor 't
welzyn van dit sanatorium met een
bezielende yver, die hem steeds weer
nieuwe vrienden voor- en medewer
kers aan zijn levensarbeid deed vin
den. In dit licht, met bovengenoem
de doelstelling voor ogen, moet men
steeds de geschiedenis van het „Ne
derlands sanatorium te Davos" be
schouwen.
De verpleegprys in dit sanatorium
gedurende de 50 jaren van zyn be
staan gelyk aan de kostprys of ligt
zelfs lager, wat meebrengt, dat jaar-
lyks verliezen moeten worden byge-
past. Hiervoor de nodige middelen
te vinden, alsmede voor het verlenen
van reducties op de verpleegprys, is
een eerste taak, een taak, die zozeer
verlicht wordt door de financiële
steun van de donateurs en leden der
vereniging.
Daarnaast moest het sanatorium
steeds worden uitgebreid en voort
durend worden aangepast aan de
ontwikkeling op medisch therapeu
tisch gebied. Het patiëntental kon
zodoende stygen van 30, tot 50, tot I
60. tot 90, ja tot 130. In het fraaie
gebouw, dat 31 Augustus 1943, dus
gedurende de oorlog, in gebruik werd
genomen, kunren thans 130 patiënten
worden verpleegd.
De conservatieve, zuiver klinische
geneeswijze, waarvoor het hoogge
bergte zo by uitstek geschikt is,
werd sinds omstreeks 1920 steeds
meer aangevuld door de moderne ac
tieve, deels operatieve methode, waar
door steeds zwaardere gevallen tot
volledige genezing kunnen komen. By
de laatste verbouwing Is met deze
geneeswijze" rekening gehouden.
In de 50 jaren van het bestaan
van het „Nederlands Sanatorium" is
Davos gegroeid tot één van de voor
naamste Europese centra voor de tu-
berculosebestryding. Door het voort
durend contact en de uitwisseling
van de ervaringen van de geneeshe
ren der in de loop der jaren opge
richte sanatoria, werden de voor
waarden geschapen om de beste re
sultaten te bereiken. Naast Peter
VOLKSHERSTEL-SIGARETTEN.
Het Rijksbureau voor Tabak
Tabaksproducten maakt bekend, dat
sigarenwinkeliers en grossiers in ta
baksproducten de nog bij hun in
voorraad zijnde z.g. „Volksherstel-siga-
rettcn" voor 8 September a s. aan de
importeur, waarvan zy deze betrok
ken hebben, kunnen terugsturen.
Voor de geretourneerde pakjes, wel
k« in ongeschonden staat moeten ver
keren, ontvangen zy daarna van
betrokken importeur het voor deze
sigaretten betaalde bedrag (met inbe
grip van de toeslag) terug.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat indien de verzenc.ng niet vóór
genoemde datum (8 September) heeft
plaats gehad, geen restitutie van de
toeslag gegeven zal worden, zodat be
langhebbenden in overweging wordt
gegeven tydig tot \rerzending over
gaan.
Binnenkort zullen opnieuw g
„Volksherstel-sigaretten in de handcel
worden gebracht, waarop een toeslag
van L—per pakje geheven zal
Word 'i.
Plantenga, de stichter van de ver
eniging, moet terstond dr. F. So-
nies worden genoemd, die ruim 25
jaren als geneesheer-directeur aan 't
„Nederlands sanatorium" de naam
heeft gegeven, waarop de tegenwoor
dige geneesheer-directeur P. C. Gu-
gelot heeft kunnen voortbouwen en
het werk tot grote omvang heeft
kunnen uitbreiden.
Direct na de bevryding maakte de
Zwitserse actie „Don Suisse", op
verzoek van de Nederlandse Rege
ring, gebruik van het bestaande sa
natorium, toen zij het plan opvatte
op haar kosten aan 600 Nederlandse
tbc-patiënten de mogelykheid van
een gratis kuur in de Zwitserse ber
gen te geven. Zodoende groeide het
„Nederlandse sanatorium" tydelijk
uit tot een sanatorium-bedryf. Door
het byhuren van hotels werd de mo
gelykheid geschapen ongeveer 400
patiënten tegelyk op te nemen. In
verband met het gebrek aan ver-
pleegruimte, dat alsnog in Neder
land heerst, zullen ruim 300 bedden
worden aangehouden tot het voorjaar
van 1951. Om een zo groot mogelyk
aantal patiënten in de verpleegprys
tegemoet te kunnen komen, is de
„Hulpactie verpleging Nederlandse
tbc-lijders Davos" in het leven ge
roepen.
Het 50-jarig beslaan zal op 6 Sep
tember in verband met de tijds
omstandigheden en de grote devie-
zennood van Nederland op eenvou
dige wyze in Davos worden herdacht.
Consuls-generaals
Het besluit tot het zenden van de
Franse consul-generaal Etienne.Raux
en de Australische consul-generaal
Charles Eaton naar Djogja werd ge
nomen in een tweede informele bij
eenkomst van de consuls-generaal te
Batavia. De Australische consul-gene
raal Charles Eaton,, is onlangs van
zijn post in Portugees-Timor te Ba
tavia aangekomen ter behandeling van
het rapport, dat, ingevolge de beslis
sing van de Veiligheidsraad, moet
worden opgemaakt.
Op 4 September wordt met de
„Oranje" de nieuwe Britse consul-
generaal, Francis M. Shepherd, te
Batavia verwacht. Voor zijn benoe
ming tot consul-generaal te Batavia
was Shepherd politiek adviseur met
de rang van gezant bij de Britse mis
sie in Finland. Na een kort verblijf
in Engeland is hij naar Batavia ver-'
trokken. De plaatsvervangend Britse
consul-generaal Mitcheson is inmiddels
uit Batavia vertrokken. De Britse mis
sie in Indonesië wordt op het ogen
blik waargenomen door de heer E. T.
Lambert.
MERKWAARDIG TREINONGELUK
IN BELGIE.
Een merkwaardig spoorwegongeluk
heeft zich Maandag voorgedaan op
het traject GentLokeren. Toen de
trein, komend uit Gent. de z.g.n. ijze
ren brug over de Durme passeerde,
geraakte blijkbaar door de trilling
plotseling een der zware met lood
gevulde en niet minder dan 35.000 kg.
wegende tegenwichten, die het soepel
werken van deze basculebrug verze
keren, uit zijn houders los. De trein,
die op de brug nog een tamelijk grote
snelheid had, werd door het reusach
tige tegenwicht getroffen en ontspoor
de gedeeltelijk. Het eerste rijtuig werd
letterlijk verbrijzeld door de loden
massa. Van de 11 reizigers die zich
in deze wagon bevonden, werden er
vyf op slag gedood, terwijl zes ande
ren zwaar gewond werden.
Er is toch wel veel veranderd
Voor hèn: „Bitte"
Voor ons: Bitter
Met vriendelijke toestemming van
de redactie van „Het Parool" nemen
wij onderstaand artikel in ons blad
over:
Tussen de bedryven van het Indo
nesische treurspel door heeft de mi
nister van Justitie kans gezien een
zeer groot aantal Duitsers aan zich
te verplichten. Was het tot 25 Augus
tus zo, dat alleen die Duitsers, die
bewijzen konden, positief aan de goe
de, dat is dus de Nederlandse, kant
gestaan te hebben, verschoond bleven
van uitwyzing uit ons vaderland, se
dert die datum geldt het „negatief"
criterium: als een Duitsers maar niet
tegen ons heeft gewerkt, dan
Momenteel vertoeft in ons land ile Belgische minister van Arbeid en So
ciale Voorzorg, Z. Exc. L. E. Trochet voor het ondertekenen van een ver
drag, houdende de wederkerigheid van alle sociale verzekeringen in bel
de landen. De Belgische minister ondertekent het verdrag.
Door het land van Barlje
Ter gelegenheid van de verjaardag van H. M. de Koningin vond voor het
Paleis Huls ten Bosch een aubade en een défilé plaats. H. M. en het. Prln-
Gezin riemep op het borde9 de toejuichingen van het volk in ont-
selyk
vangst.
Heidevelden en bossen worden
(hans afgewisseld door
sappige weilanden
Het is myn bedoeling in een reeks
artikelen iets te schryven over een
provincie, die door haar onbekend
heid by het publiek, wordt be
schouwd als de armste en lelijkste
provincie van ons land. En geen won
der. Jaren lang is Drente door zyn
uitgebreide en ondoordringoare moe
rassen afgesloten geweest van de
haar omringende provincies. Eerst in
de laatste decennia werd deze af
zondering geheel opgeheven. De moe
rassen bestaan thans niet meer. Ge-
deeltelyk zyn ze herschapen in vrucht
bare landeryen.
Vroeger leerde men op school van
de „oneindige Drentsé heide", waar
over men uren lang kon dwalen zon
der een menselyk wezen te ontmoe
ten. Zo ver het oog reikte, ontwaarde
men niets dan heide en nog eens hei-
dp. De „Scheper" met zijn hond en
zijn onafzienbare kudde schapen
vormde hiervan het middelpunt. Door
de steeds verder om zich heen grij
pende eisen van het economische le
ven verdween de oneindigheid van
het grotendeels nog woeste Drentse
landschap. Heidevelden en bossen
worden thans op vele plaatsen afge
wisseld door sappige weilanden en
ruisende korenvelden. Hierdoor werd
weliswaar de oneindigheid, maar ook
Toch treft men op sommige plaat
sen nog de afgeslotenheid van het
eertyds zo oneindige Drentse land
schap, waar de natuur zich nog on
gerept doet gelden. Voor de afge
matte en afgejakkerde stedeling
moet het een genot zyn in de vacan-
tie verpozing te zoeken in het stille,
rustige Drente. Het dwalen over het
Ellertsvelfl, het wandelen langs eeu
wenoude grafheuvels en hunnebedden
doet hem weldadig aan en de natuur
zal hem voor enige tijd tot zichzelf
doen inkeren. Hy zal beleven, dat
de romantiek van voorbijgegane eeu
wen in Drente nog niet aan de mo
derne tyd ten offer is gevallen.
Alvorens over te gaan tot de be
schrijving van het economische leven
van het tegenwoordige Drente, acht
ik het verstandig in myr. volgend ar
tikel eerst uw aandacht te vragen
voor het romantische verleden van
dit schone land. De kennis van dit
verleden putte men uit datgene, wat
de bodem van zyn geheimen heeft
prys gegeven en waarvan men
veel kan bewonderen in het „Museum
van Oudheden" te Assen en in de
Oudheidskamer „De Hondsrug" te
Emmen.
Vervolgens hoop ik u iets te ver
tellen van het turfgraven en turf-
baggeren en van het peil waarop de
Drentse landbouw en industrie thans
staan: daarna zullen we een uitstap
je maken naar de petroleumvelden te
Oud-Stfhoonebeek en tenslotte zullen
wy nog een rondrit maken door de
hele provincie, teneinde u iets te la
ten zien van het natuurschoon van
mag hy blyven. Natuurlyk interpre
teert de minister ook dit negatief
criterium met de hem eigen barmhar
tigheid. Want de Duitser, die „ge
dwongen" in de Wehrmacht diende
of bij de bewakingsdienst werkte,
mag zo hij overigens zich netjes
gedroeg of met een Nederlandse ge
trouwd is óók blyven, wyl de ar
me man het toch niet beteren kon,
dat Hitier hem in dienst riep. „Blei
ben Sie doch, bitee, meine Herren!"
O grote dagen van Radio Oranje,
waar zyt ge gebleven? O dagen,
waarin ons in het diepst van de nood
de stem der Regering tegemoet klonk
uit een terdege weggemoffelde radio,
de stem die sprak van een schoonge
veegd vaderland, waarin voor Duit
sers al helemaal geen plaats meer
zou zyn! Bfelofte maakt schuld, zel
den onze grootmoeders. Maar „veel
beloven en weinig geven doet een
gek in vreugde leven", dat zeiden zij
óók...
Nederland heeft een afzichtelyk te
kort aan woonruimte. Duizenden jon
ge landgenoten zoeken wanhopig
naar een heenkomen of stellen het
stichten van een gezin maar jaar na
jaar juit. Nederland gaa' een zware
winter met uiterst moeilyke voedsel
toestanden tegemoet. Duizenden ge
zinnen zullen niet weten hoe zy „van
de bonnetjes" leven moeten. Neder
land heeft vyf lange bange jaren on
der de knoet van de Duitsers door
geploeterd en zich dag en nacht ge
zworen, dat het weer een vry en nu
een eoht Nederlands Nederland wor
den zou.
Maar in het licht van al die feiten
besluit met niets ontziende barmhar
tigheid de Regering, twee jaar na de
bevryding uit de mofse barbary. dat
er hier plaats is, dat er hier woon
ruimte is, dat er hier bonnetjes zyn
voor duizenden Duitsers, wier recht
vaardiging voor hun aanwezigheid op
onze vaderlandse grond hierin be
staat, dat zij „niet tegen" ons waren,
althans niet erger dan blykt uit hun
„gedwongen" dienstneming in de le
gers van Adolf Hitier of in diens
„Wachtbataillonen".
O grote dagen van Radio Oranje
waar zyt ge gebleven? Wat is er ge
worden van de schone beloften, na
mens de Regering afgelegd door een
der ambtsvoorgangers van de huidi
ge minister van Justitie, die plechtig
toezei ,dat zelfs elke Nederlandse ar-
beider-kuilengraver voor de Wehr
macht in zyn kraag zou worden ge
pakt? Voor Nederlanders, die te kie
zen kregen tussen onderduiken of
voor de vyand werken was er, vond
de Nederlandse Regering dier dagen
helemaal niets te kiezen: duiken!
Geen verzoek, maar een comman
do! Hoe moeten de moffen in hun
vuisten lachen, die in die dagen in
het uniformgroen, de buikriem met
„Gott mit uns" versierd, hier de ge
braden haan uithingen en wie thans,
dank zij de veranderde inzichten van
een veranderde Regering, geen haar
op het Duitse hoofd wordt gekrenkt!
Deze „negatieve goede" Duitsers,
deze oudgedienden uit Hitler's leger
scharen, zy wandelen langs het We
teringplantsoen en de Woeste Hoe
ve, zy zien de halfstokse vlaggen en
de eretekenen en de bloemen; zij le
zen, hoe het kleine NSB-ertje keurig
netjes achter de tralies verdwynt.
Maar zelf hebben zy geen zorgen.#
Huizen, "bonnen, vrijheid, bescher
ming, vestigingsrecht voor hen is
het e. allemaal, dank zij een griezc-
lig-barmhartige overheid, die het ver
zet al lang vergeten heeft, de be
loften incluis.
O grote dagen van Radio Oranje
wéér zyt ge gebleven?
O onvergetelyke vrienden uit de
zware jaren, wadrvoor zyt ge geval-
len?
de eentonigheid van het Drentse land
schap gebroken en dit kwam veelal het Drentse landschap,
het landschapsschoori ten goede.
LIDO
FEUILLETON
mm
door Anthony Berkeley
„Deze man nu zat my inderdaad strak aan 'e
staren", vervolgde mynheer Chitterwick, „en dat
doet me veronderstellen, dat het zyn weloverwo
gen plan was my tot getuige te maken van de
bewegfng die hij met zyn hand boven het kopje
van juffrouw Sinclair maakte. In de spiegel kon
hij natuurlyk controleren, of ik werkeiyk keek".
„Uitstekend geredeneerd" vond Mouse.
J idith echter scheen minder onder de indruk
te zyn. „Oh. mynheer Chitterwick, maar dat ia
toch beslist te ver gezocht".
„Ik vreesde al. dat u dit zou denken" zei myn
heer Chitterwick. toch wat teleurgesteld.
„Maar ik denk er anders over", verdedigde
Mouse heni. ..alleen begryp ik nog niet goed waar
je heen wilt, Chitterwick? Waarom wenste de
knaap, dat jy hem het vergif in het kopje zag
doen?"
„Omdat hy het zo niet deed" antwoordde myn
heer Chitterwick eenvoudig, „omdat hy zyn
slachtoffer op een andere manier vergiftigde. Om
dat hg zo handig was om, indien hy al gewan
trouwd zou worden, de middelen by de hand te
hebben, die hem in ieder geval zouden vryplei-
ten, terwyl de werkeiyke methode der vergifti
ging onopgemerkt zou blyven".
„Je bedoelt, dat hy zichzelf zou kunnen vry-
pleiten met een verwyzing naar de snelle uit
werking van Pruisisch zuur, zodat het niet ver
giftigde koffie kon zyn, die juffrouw Sinclair
doodde?"
„Gedeeltelyk is dat ongetwyfeld juist. Maar,
Indien myn theorie hout snydt, moet er nog Iet»
anders geweest zyn, waarop hy in leder geval
steunen kon: een of ander bewys, dat hem vol
komen vryuit zou doen gaan, maar waaromtrent
wij helaas niets weten".
„Waarom helaas?" vroeg Mouse.
Judith bleek de gedachtengang van mynheer
Chitterwick sneller te kunnen volgen. „Omdat
dit bewys ook Lynn van schuld zou vryspreken!
Dat bedoelt u toch, mynheer Chitterwick?"
„Zo is het", gaf mynheer Chitterwick toe.
„Indien ik maar kon geloven, dat dit alles
Lynn zou kunnen helpen' zuchtte Judith, „maar
Ik ben bang. ik ben werkeiyk bang... Wat denkt
m er van, juffrouw Chitterwick?"
„Wanneer Ambrose denkt, dat er zo'n bewys
bestaat, is het het best, dat hy er naar zoekt",
merkte deze dame kort en bondig op.
,}En dat is, vrees ik, een zeer moeilyke taak",
verzuchtte haar neef.
J idith keek hem een ogenblik in gedachten
verdiept aan. „Is u van plan dit aan de politie
mede te delen?"
„Ik ben bang, dat ze mijn theorie te fantastisch
zullen vinden", moest mynheer Chitterwick toe
geven.
„Ik geloof, dat het nutteloos zou zyn", gaf
Judith te kennen. „De politie is overtuigd van
Lynn's schuld en de door u aangevoerde argu
menten zullen daarin geen verandering brengen".
„Overigens schynt het my toe, dat je advocaat
dit zal moeten beslissen", meende Mouse te moe
ten opmerken.
„Neen, de beslissing ligt by myzei Judith
flink, „en ik zeg neen. Ik ken advocaten. Hij zal
niet naar ons luisteren. Alles wat 'r gedaan moet
worden, zullen we zelf moeten doen, niet myn
heer Chitterwick?"
„Inderdaad", zei mynheer Chitterwick en keek
wat teleurgesteld, omdat Judith niet al te zeer
onder de indruk* van zyn theorie scheen te zijn.
Er volgde een onprettige pauze in het gesprek.
Judith maakte er een eind aan. „Ik heb myn
man verzocht uw vragen te willen beantwoorden,
mijnheer Chitterwick". Zy sprak op een zakelyke
toon, als om aan te duiden, dat zij nu van de
fantasie naar de harde feiten terug moesten. „Ik
zal u precies vertellen wat hy zei. Hy heeft er
geen idee van, waarom het Piccadilly Hotel als
plaats van afspraak werd uitverkoren. Het voor
stel kwam niet van hem. Hy was zelfs ver
baasd, dat juffrouw Sinclair hem daar liet ko
men". (wordt vervolgd)
UITZENDINGEN
DONDERDAG 4 SEPT. 1917
Hilversum I 301 nieter Nieuws
7, 8, 13, 19, 30 en 22.30 uur KRO
7.30 Morgengebed 8.15 Pluk de
dag 11.00 De Zonnebloem 12.33
en 13.25 Ensemble Fantasia 18.00
Pianoduo André de Raaff en Jac.
Schutte 20.15 Griegprogramma
door het omroeporkest met Willem
Andriessen 21.15 Zangrecital
21.30 De vaart der volkeren 21.50
Met band en plaat voor u paraat.
Hilversum II 415 meter Nieuws
7, 8, 13, 18, 20 en 23 uur AVRO
7.30 Lichte morgenklanken 8.15
Operetteklanken 12 30 Metropole
orkest 13.15 Papavers 15.00
Voor zieken en gezonden 18.30 The
Skymasters 20.15 Les gars de Pa
ris 20.40 Hoorspel 21.15 Radio
Philharmonisch o- Kest j~~ 2215
was uw vaeantie?