„legerhut van Oom Toni" „Moord onder getuige" Wij RADIO Dokie Durf in „Boris Baal duikt op„ Een tweede Er is plaats voor tienduizenden Nederlanders Grotere spreiding der maatschappijen Sinclair Lewis: „Kingsblood Royal" Sinclair Lewis, de Amerikaanse Nobelprijswinnaar, heeft een nieuw boek het licht laten zien, dat niet alleen de gemoederen in Amerika In beroering heeft gebracht, doch waarbij de gehele wereld is betrok ken. Artistiek bezien is het nieuwe boek. dat onder de titel ..Kingsblood Royal by Random House verscheen een van Lewis1 «wakste werken, maar het thema staat zo in het brandpunt der algemene belangstel ling, dat men thans reeds van een tweede „Negerhut van Oom Tom" spreekt: de nieuwe roman behandelt het negervraagstuk. Het zwarte pensee! Dc hoofdfiguur is de vlotte, slank- gebouwde kapitein Neil Kingsblood die gewond uit de oorlog is gekomen. Hij is gelukkig getrouwd, heeft een goede positie aar een bank en hy ts op weg om een van de notabelen van de stad te worden. Hy is er zich niet van bewust, dat hy niet de „blankstc der blanken" is en ofschoon humaan en liberaal denkend, deelt hy de al gemene rassenhaat, die in ztfn krin gen gebruikelijk is. HU ziet de negers als kinderen en wil ze dienovereenkomstig zien be handeld, hetgeen dus inhoudt, da*, hun slechts beperkte rechten worden toegekend. Heel toevallig ontdekt hy by het opstellen van zyn stamboom, dat in de familie van zyn moeder in öe 18e eeuw een volbloed neger voorkomt. iMVat moet hy doen? Voor hem gaat ®en wereld in rook op. Hy is wel iswaar slechts 1/S2 neger, maar men dient te bedenken dat in de Verenig de Staten ook de kleinste „streek fcnet het zwarte penseel" voldoen is, om voor de voeten van een mens fer niet meer te overbruggen afgrond te doen gapen. Zgn eerste gedachte is alles te .verzwygen. Niemand weet immeres Iets van deze zwarte misdaad, maar wel beziet hy nu zelf het neger- Uraagstuk met andere ogen. Hij voelt dc drang In zich opkomen om de hegcis beter te leren kennen. Hij pfil leren begrypen, waarom er zoveel Vooroordelen tegen dit ras zyn. Doen het is niet gem&kkeiyk voor een blanke om in nauwer contact met iiegers te karnen, omdat zy vol wan trouwen tegenover hun blanke broe ders staan. .Ook Ik" Maar op den duur weet Neil Kingsblood by de negers toch een Zeker vertrouwen te winnen, temeer daar hy laat door schemeren, dat oqk ln zyn aderen enige druppels zwart bloed stromen, hetgeen de toenadering vergemakkelijkt, vooral in de intelectusle kringen van ds stad- Hy vindt een oneindige varia tie van .typen en toch zyn deze ne gers meestal niet anders dan de meeste blanken. Hun complexen en wantrouwen zyn slechts het gevolg van hun eeuwenlange slechte en ver nederende behandeling door het blanke ras. Ja, Kingsblood ontmoet zelfs negers onder zyn nieuwe ken nissen, die zeker even „wit" zyn als hy. maar dlo nu eenmaal tot zwar ten en daarmee tot paria's zyn ge stempeld. Dit is een nieuwe ontdekking. Met zyn stede ontwikkeld gevoel voor menselijkheid, Met hy de fundamen tele onrechtvaardigheid, dc t hy en zijn familie zooder het te vermoe den naar de „witte kant" zyn over geheld. En dan ontwaakt in hem het verlangen niet alleen tegenover zyn UITZENDINGEN ZATERDAG t SEPTEMBER. Hilversum I - Ml m. nieuws om 7, 8. 19. 20 en 28 «nr. KRO 7.30 Morgengebed 8.15 Pluk de dag 10.00 Voor de kleuters 11.00 De Zonnebloem f2.38 en 13.30 Dansorkest Klaas van Beeck 13.00 Ned. Strijdkrachten 15.00 Voor de jongeren 17.00 De Wigwam 20.30 Lichtbaken 21.00 Negen heit dc klok 22.00 Omroeporkest 22.40 Avondg^cd 23.15 Symphonisch concert Hilversum II - 415 m. Nieuws om 7. 8, 13. 18. 2® en 23 uur. VARA 7.30 Muziek bij het ontbijt 8.18 Kwartet Jan Corduwcner 10.00 Morgenwijding 10.55 Voor de arbei ders in de continubedrijven 12.33 Johan Jong 13.20 Staf muziekcorps der A'damse politie 14.15 Radio- Philharmonisch orkest 17.15 Vaude villeorkest 18.30 Om en nabij dc twintig -^20.15 Boulevardnotities 21.15 Socialistisch commentaar —21.30 Breng eens ten zonnetje 22.00 Men sen aan de wieg. door Koos Koen 82 30 Orkest Malando. negervrienden maar aan alle mensen te bekennen: „Ook ik heb negerbloed in myn aderen". Hy moet voor zich zelf een harde strijd uitvechten, want hy weet. wat deze bekentenis voor hem zelf maar ook voor zyn vrouw en kleine dochter zal betekenen. Maar tydens een lunch in zyn club komt het critieke ogenblik, dat hy niet langer kan zwygen. Een zelfgenoegzame Amerikaan stelt dusdanig cynisch en koelbloedig een algehele opruiming van negers voor, dat Neil niet langer wil zwij gen. „Ik schaam my, dat ik zo lang heb stil gezeten, zonder deze rede t« onderbreken, want ook in myn aderen vloeit het bloed, dat men „ne- gerbloed" wenst te noemen..." Een uitgestotene. En dan begint de lawine te rollen die Neil reeds heeft voorzien. Hg moet zyn positie aan de bank opge ven en hy moet zien met kleine, on beduidende zaakjes in zyn onder houd te voorzien. Al zijn vrienden en kennissen laten hem tenslotte in de steek en zyn vrouw en dochtertje 'e- ven volkomen geïsoleerd in hun klei ne huis. Ook dit laatste toevluchts oord dreigt men hem af te nemen omdat hy nu eigenlijk in het neger- kwartier moet wonen. Met scherpe etsnaald heeft Sin clair deze slopende campagne tegen Neil ln vlammende letters neerge- grift en duizenden Amerikanen moe ten na „Kingsblood Royal" uitroe pen: „Zyn wy werkeiyk zo wreed, handelen wy werkeiyk zo onrecht vaardig?" Het boek van Lewis, dat met een dramatisch hoofdstuk eindigt als Kingsblood en zyn vrouw, die vol komen zyn party heeft gekozen, door de politie worden gearresteerd, om dat hy zich met wapengeweld tegen de verdryving uit zyn huis heeft ver zet, is een eenzijdige roman gewor den. De schryver heeft voor de vol le honderd procent de kant der ne gers gekozen. Maar deze eenzydig- heid Ts tevens de grote kracht van dit boek, want het is een meedogen loos geschrift van een openbaar aan klager geworden. De Literary Guild heeft „Kingsblood Royal" tot „boek van de maand" geproclameerd, maar dit jongste Lewis-product is slechts de ouverture tot een strijd, die lang %n bloedig zal zyn... AUTOMOBILISTEN gebruikt uw asbakje Het is in hoge mate onna denkend om thans, nu grote droogte heerst in bos en hei, een nog brandende sigaar of sigaret uit het portierraam pje van een auto te werpen. Daarom brengen wy het verzoek van de K.N.A.C. om de automobilisten hierop te wijzen gaarne over. Een achteloos weggeworpen „peukje" kan oorzaak van onmetelijke schade zijn. 57. Het overladen van Baal's hel pers in de politieboot geschiedde met alle hulpmoeien van de moderne tech niek. „Daar komt een hele bundel staatsvijanden", riepen de politieman nen geestdriftig. Het keurcorps van de misdaad werd zonder veel plichtspie- gingen in de politieboot opgeborgen. Daarop nam de politieboot de grote trawler op sleeptouw en de thuisreis begon. Dokie maakte van zijn eerste vrije ogenblik sedert dagen, gebruik om zich te scheren. Daar hy geen spij ker vond om zijn spiegel aan op te hangen, plaatste hij hem op het hoofd van Boris Baal. Nu was Boris één van die spelers, die niet tegen hun ver lies konden. Langzaam werd zijn ge zicht donkerrood en zijn zware tanden knarsten als oude wagenwielen. „In de volgende ronde ben je zuur Durf", gromde Baal. „Jij hebt ook je slechte, eigenschappen Baal", merkte Dokie vriendelijk op. „Maar als standaard voor eeh scheerspiegel heb je werke- kelijk verdienste! En het^donkerrood van je gezicht kleurt zo prachtig by het zwart van je geklede jas. Het doet mij denken aan de kleuren van de WA". Van het ene uiterste in het andere. De geweldige hittegolf te New York werd plotseling afgebroken door een verschrikkelijke storm gepaard gaan de door hevige regens, zodat het verkeer ernstige vertraging onder vond. K.LM.-Rond vluchten tijdens jaarbeurs Teneinde het verblyf te Utrecht tydens de 49ste Koninklijke Neder landse Jaarbeurs (9 tot eii met 18 September) voor velen te veraange namen, Is door de Jaarbeursdirectie met de K.L.M. overeengekomen, dat gedurende deze Jaarbeurs dagelijks ook des Zondags gelegenheid zal bestaan tot het maken van rond vluchten vanaf de luchthaven Soes- terberg. Op de genoemde dagen zul len deze vluchten ongeveer elke 20 minuten plaats vinden van des och tends half 10 tot half 1 en de3 mid dags van 2 tot 5 uur. De vluchten duren ca 15 minuten. De reizigers zullen daarby gelegenheid hebben, de Jaarbeurs in vogelvlucht te zien, ter wijl het verdere traject Amersfoort en Hilversum en eventueel nog enige andere plaatsen zal bestrijken. Het tarief bedraagt f 10 per per soon; voor kinderen beneden 12 jaar t 5.— Ook voor deze rondvluchten zal de verbinding tussen Utrecht (Jaar beurs) en het Vliegveld Soesterberg door een busdienst van de K.L.M. in stand worden gehouden. Indo-Europeanen naar Suriname? (Van onze Haagse correspondent). DEN HAAG 28 AUG. Teneinde Suriname aan meer arbeidskrachten te helpen, die in staat zijn handenar beid uit te voeren onder de tropenzon, "hebben de Staten van Suriname de gouverneur verzocht maatregelen te nemen om de immigratie van Indo- Europeanen uit Java en Sumatra te bevorderen. De Gouverneur heeft dit verzoek in middels doorgezonden naar hét depar tement van Overzeese Gebiedsdelen. Emigraiie naar Indonesië (Van onze Haagse correspondent) Emigratie Is onder .de drang der noodzakelijkheid: bevolkingsdichtheid, sterk op dc voorgrond gekomen. Ge zantschappen hebben speciale emi- gratiebureaux opgericht om de toe komstige landverhuizer voor te lich ten. Immigratie-ministers van Ca nada en Australië b. zochten als „handelsreizigers" ons land om men sen te werven. We zien weer de pak ken. goed geïllustreerde propaganda- brochures, waarin de voordelen dlr emigratielanden worden opgesomd en soms kan men zich niet aan de in druk onttrekken, dat het overal eer luilekkerland Is, behalve hier. De bt langstelling van de asp.*volksverhui- zers richt zich echter te eenzijdig op vreemde gebieden: Canada, Australië. Zuid-Afrika. Argentinië, Brazilië enz. De meesten schynen vergeten te zyn, dat er ook in Nederlands Oost-In- dië om dit verboden woord nog een maal te gebruiken weer uitsteken de kansen zyn en komen. Hoe zich de Indonesische kwestie onder druk van binnen en buiten ook moge ontwikkelen, vast staat, dat wij op Borneo, Celebes, Moluk- ken. Kleine Soenda-eilanden, Banka, Biliton, Nieuw Guinea enz. grot.é belangen zullen blijven behouden. Mocht zich de catastrophe voltrek ken en zouden wy ook de puinhopen van onze bezittingen op Java en Su matra in de steek moeten laten, dan Is het te voorzien, dat er reeds spoe dig nieuwe centra van Nederlands economisch leven in de archipel zul len ontstaan. Weliswaar zullen wy opnieuw aan het pionieren moeten doch dat is geen bezwaar. We zyn nog steeds kordaat en nuchter ge noeg om met succes te kunnen bou wen. Wel is het ln het onderhavige geval te verwachten, dat er een gro tere spreiding van cultuurmaatschap pyen en andere ondernemingen zal komen, en wel over vrijwel de mees te eilanden, Als natuuriyke centra zullen Pontianak, Makassar, en Ba- likpapan een nieuwe toekomst tege moet gaan en Batavia, Bandoeng en Soerabaja vervangen. Wie de wel vaartswedloop zal winnen: een re- poeblik van Java en Sumatra of een door Nederlandera gesteunde econo mische opbouw in Oost-Indonesië en West Borneo behoeft geen betoog. Maatschappijen zoeken personeel Het is evenwel nog niet zo ver. De grote cultuurmaatschappyen, die hun uitgestrekte bezittingen hebben op Java en Sumatra rekenen er vast op, dat de toestand zich niet alleen zal consolideren in voor hun gunsti ge zin onder de druk van het recht, doch dat zy ook volledige zeggings- schap zullen kunnen blyven uitoefe nen over hun ondernemingen (of de puinhopen daarvan). Thans nemen zy reeds alle maatregelen, die nood- zakeHjk zyn. Voor de militaire actie een aan vang nam lagen er by de meeste maatschappyen reeds plannen klaar, kant en klaar uitgewerkt. Zodra de Nederlandse troepen optrokken werd er in Nederland en in Indonesië een kem gevormd van betrouwbaar, er varen, leidinggevend personeel, dat zo spoedig mogelijk de zaak weer tot bloei zou kunnen brengen. Deze kernen zyn inmiddels op de meeste plantages en andere onderne mingen al enkele weken aan het werk. Zy zyn doende de ondernemin gen „opbouw-klaar" of „bedryfs- klaar" te maken en naar gelang hun werkzaamheden vorderen stijgt de vraag voor meer Nederlands perso neel. Na informatie bij de grote Indi sche ondernemingen, die hun hoofd kantoren veelal in Amsterdam, den Haag en Rotterdam hebben bleek ons, dat er hier en daar reeds groe pen jongeren klaarstaan om met de eerste gelegenheid naar Indonesië te vertrekken. Over korte tijd hoopt men weer zes geregelde schepen in de vaart te hebben om turgersaover te brengen. Daarom heeft men bere kend, dat men nog voor het einde van dit-jaar ongeveer 6000 Neder landers kan ovei'brengen. „In het algemeen" zo vertelde ons een der directeuren „was het niet zo heel moeilijk om de eerste kern by- een te krijgen. Gedeeltelyk kon men die recruteren uit oud-Indiëgangers. Wel is het jammer, dat de belangstel ling der jongeren voor Indië niet meer is zoals vroeger. In het alge- rrieen constateer ik hier meer be reidheid om naar vreemde landen te trekken, dan om de opbouw van on ze economie in het verre Oosten krachtdadig ter hand te nemen. De propaganda, die de laatste tyd ge maakt is voor emigratie zal er wel niet vreemd aan zyn. Dit kan ech ter een bedenkelijk verschynsel wor den, indien men rekening houdt met het feit, dat ook vele oud-Indiëgan gers door de Jappen en extremisten dusdanig zyn geknakt, dat ze niet meer voldoende geestkracht hebben om terug te gaan. Vele anderen zyn inmiddels weer te oud geworden by de militairen, die in het algemeen graag in Indonesië willen blyven in burgeriyke functie of terug heen^ willen gaan als planter, administra teur enz." O.i. lijkt oru. deze geringe belang stelling een tydeiyk verschynsel. Immers, veel jongeren hadden In dië „afgeschreven". Naar gelang zij zien, dat wy samen met de goedwil lende elementen verder marcheren en er een nieuw economisch leven ves tigen, zullen ze zeker van de party zyn. Daaraan, twyfelen wy niet. Wel zal het nodig zyn een strenge selectie toe te passen. Wy kunnen niet meer gaan als meester, doen als vrienden en leraren. Doch we zijn goede meesters geweest. We zullen ook goede vrienden en leraren big ken te zyn. Jongeren, kansen liggi i er genoeg. Grypt. FEUILLETON door Anthony Berkeley 62) Onder het voorwendsel, dat hij' eens wilde zien of zijn gasten ailes hadden, wat zy wensten, bracht mijnheer Chitterwick een bezoek aan de kamer van Mouse. Deze begroette hem warm. „Ik hoopte al. dat je nog even langs zou komen. Ik zou toch on mogelijk al kunnen slapen. Kunnen we samen 't gesprek nog even voortzetten?" „Met die bedoeling kwam ik naar je toe" be kende manheer Chitterwick ...Ik geloof, dat wc in de salon allemaal wat in de put waren". „Ja", knikte Mouse, „de kwestie is, dat we met -lat idee van jou omtrent dj uitwerking van Pruisisch zuur op het ogenblik niet zo heel veel voor Lynn kunnen bereiken, omdat het onmoge lijk vast te stellen is, wanneer juffrouw Sinclair haar koffie dronk. Maar wat dat andere punt betreft, dat bewys van onschuld, waarvan je veronderstelt dat het bestaat..." „Ho, ho, niet zo voorbarig", protesteerde mijn heer Chitterwick, „tenslotte berust die veronder stelling van mg op betrekkelgk losse gronden. En zelfs indien ze juist is, geloof ik niet, dat dit bewys den man en Lynn met hem van een ernstige verdenking zou kunnen bevryden. Vol gens myn mening zal het slechts in staat zyn een zodanig element van onzekerheid in de zaak te brengen, dat geen jury de verantwoordelyk- heid voor een „schuldig' 'op zich zou durven nemen". merkte Mouse met enig ongeduld op, „in ieder geval zou het Lynn dan toch kunnen red den" „Oh, zek-r" gaf mynheer Chitterwick wiens aandacht blijkbaar van het voornaamste punt was weggegleden toe, „ik denk wel, dat dit het geval is". „Maar dan kunnen wy ons daarop toch con- centrer:n?" „Het zou anders een mooi succes zyn, indien we meteen de werkelijke moordenaar ontdekken" zuchtte mynheer Chitterwick. „Want zelfs Indien v.*e er op deze wyze in slagen majoor Sinclair vr'ygesproken te krygen, zou de verdenking, dat hy zyn tante vergiftigd had, toch altyd op hem blyven rusten". „Ja, dat is zo. Maar toch moeten we in de eerste plaats Lynn redden. Ik ben er voor, dat we al onze krachten inspannen om een bewys te zoeken, waarmee dit doel bereikt kan worden. Welke weg moeten wy daartoe bewandelen?" „Wy moeten ons in de plaats van de moorde naar stellen" anwoordde mijnheer Chitterwick, die niet voor niets zoveel detective-romans had gelezen „en zien, wat hy zou hebben gedaan". Zy dachten zichzelf derhalve in de plaats van de moordenaar in, maar Mouse moest al spoedig toegeven, dat dit hem niet-verder bracht. „Met mij is het al net eender" zei mijnheer Chitterwick. „Weet je wat my het beste ïykt, Mouse Dat ik me ln de studeerkamer terugtrek en daar de hele zaak op schrift zet. Misschien zal het daarna gemakkeiyker zyn me een beeld te vormen van de gedachtengang van de moor denaar". „Dat" zei Mouse „is een uitstekend plan". Mynheer Chitterwick begaf zich daarom naar de studeerkamer van zyn tante en zette zich ach ter haar schrijfbureau. In de eerste plaats wens te hy een idee op te sohryven, dat zojuist by hem opgekomen was. „Indien ik de moordenaar was" schreef myn heer Chitterwick... (wordt vervolgd) LAZEN IN, Mislukie oogst Het weekblad „Vrfl Nederland" plaatst in zijn laatste nummer een uitvoerig artikel, waarin het naar aanleiding van de Indonesische kwes tie de vraag stelt of de oogst der vernieuwing werkeiyk is mislukt. Scherp analyseert het blad de situ atie en het schryft: „Wil dit nu zeggen, dat wy niet even sterk ons nationaal gemeen schapsbesef beleven? Dat wij ons buiten ons eigen volk .zouden wil len stellen of plaatsen? Hebben wy dan reeds alle crediet ver speeld, dat wy in een andere' tijd toen ons volk eveneens in benard heid verkeerde en toen geheel op zichzelf was aangewezen, meenden eerlyk te hebben verworven? Be hoeft men ons thans ineens zelfs tot „landverraders" t stempCien, omdat wy wellicht een andere op vatting omtrent Nederlands hoog ste belangen hebben dan een an der? Meent men, dat ook wij „een brieven ontvangen van die jeug dige landgenoten, broeders en zo nen die de demonische gevaren van de tropische nacht trotseren? Denkt men, dat wij niet in ge dachten naast hen staan, w;=n eer zij in die onmenselyke eenzaamneil die zwaarder is, dan een angstig hart verduren kan, verkeren, die mening onzer in, vroeger jaren zeif ervaren heeft? 'Maar wy zijn er trots op, wanneer één onzer vrien den by het oprukken op die i .a- le 21e Juli ons schrijft: Wy iea niet slechts strijden als militair, maar ook als mens. En daaraan, ondanks zyn respect voor de order van generaal Spoor, zyn bezorgd heid toevoegt, daf ook onder di zynen het „geweld" de kop op- steeks: „het geweld dat is onze vyand; de rest zijn onze tegenstan ders". Er zyn helaas in Nederland maar al te velen die niet alleen in de In donesische nationali?-* n hun vy- anden zien maar ook in al diegenen die door alles heen eraan willen vasthouden, met deze tegenstan ders weer in het reine te komen. Wat ons het meeste benauwt en bedroeft, hier in Nederland is .dat gene, wat een zeer hoogstaand, overtuigd tegenstander ons dezer dagen schreef: „ook fatsoenlyke mensen verstaan elkaar niet meer" Wanneer dit voortgaat, wanneer de totalisering der politieke tegen stellingen in ons land verder om zich heen grypt, dan verdwynt de bodem, dan verteert de speelruim te, waarin een blad als „Vry Ne derland" werken kon. Dan ver stomt het gesprek, dan faalt de ontmoeting." Interne noodzaak In een andere toon spreekt de „Nieuwe Rotterdamse Courant" wart neer het blad de volgende- woorden aan het papier toevertrouwt: De luit.-gouverneur generaal heeft in zyn jongst® rapporten sterk ge wezen op de moeilijke toestand in Indonesië, die hij zelfs al „onhoud baar" heeft gekenschetst. Het schynt, dat ook minister Neher, die naar Indië is getogen niet al leen om der wille van de wederop bouw, tot dit inzicht is gekomen. Het is te hopen, dat ben het door ons reeds eergisteren aangekondigde bezoek var dr. van Mook aan Ne derland de overwegingen die het kabinet ten slotte in zyn geheel hebben geleid tot de thans uitge stippelde gedragslyn, by hem in gang en begrip zullen kunnen vin den. Men heeft immers naast d® erkenning van de International® noodzaak tevens voldoende de weg opengehouden om, zo nodig, tege moet te komen aan de intern® noodzaak. Men ziet als de international® noodzaak wordt aanvaard de advie zen van de Veiligheidsraad te vol gen, maar „de weg zal moeten war den open gehouden om ai- - - terne ncodzaak tcenT**' -

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 2