Ikmaaidei'
Onder de Schijnwerpe
Stakingsgolf overspoelt het land
N. HOLLANDSE
PERS 1945
Macht van de omroepverenigingen moet tanen
Omroepbestel op de helling
4e Jaargang No 1092
W oensdag 19 November 1947
Wnd. hoofdred.: A. ERIKS. Westerwe#
338. Telefoon 3300.
Stadsredactie en Corr. adres. Voor-
dam 6 A (niet te verwarren met Voor-
dam 9) tel. 3967. Voor advertentie#
en adm. eveneen# Voordam 6 A. (TeL
3967).
RADIORAAD ADVISEERT:
Het rapport van de Radioraad is door de Minister voor publicatie
vrijgegeven! In 89 bladzijden zet de raad haar standpunt uiteen, ter
wijl daarnaast nog de ontwerpstatuten voor de stichting „De Neder
landse Omroep" in afzonderlijke bijlage aan het rapport zijn toegevoegd.
Radio en pers zijn in de moderne samenleving een uitermate belangrij
ke ro! gaan spelen en het ligt daar- m voor de hand, dat het thans ver
schenen rapport een gewichtig puut van discussie zal gaan uitmaken.
Speciaal de huidige omroepverenigingen zijn zeer nauw bü één en an
der geïnteresseerd en reeds maandenlang behandelen de bestuurders
in hoofdartikelen in hun omroepbladen de ene week de houding van
de Radioraad en de andere week het spreekverbod Gerbrandy
In de Troonrede 1946 werd inzake
ie omroep bet voornemen kenbaar ge
maakt om „de radioraad gehoord, een
wettelijke basis te ontwerpen voor een
nationaal omroepbestel op publiek
rechterlijke leest, waarbij de verschil
lende levensbeschouwingen, in orga
nisch verband opgenomen, voor het
Uitdragen van eigen bcshrïelm be
schikking zullen verhr'ifen over zend-
«ijd"
Aan een bespreking van de motie
ven, welke hebben geleid tot de hier
bij aan de minister voorgestelde re
geling in overeenstemming met deze
uitspraak, gaat een puntegev/Bs over
zicht van liet rapport vooraf.
Overkoepelende organisatie
Er zal zijn een overkoepelend om-
roeplichaam, dat de vorm zal heb
ben van een stichting en bel.ast 7A)
worden met het gehele beheer van de
omroep, waartoe onder andere beho
ren de technische verzorging dr
exploitatie der zendlbrichtingrn inb^
grepen de buitenlandse vertegen
woordiging en de verzorging aan de
wereldomroep
De stichting beheert, onder toezicht
_yan de overheid, de opbrengst van de
Juiste! biidrgge. Zü heeft een publiek-
%Rflfèrttflce taak en kan bindende
voorschriften geven aan alle omroep
instellingen.
Omroepverenigingen ver
dwijnen niet
Ei- zullen zijn omroeporganisaties
welke geheel zelfstandig zullen beschik
ken %ver zendt.jd. die zij allereerst
kunnen bestemmen voor het uitdra
gen van eigen beginselen en voorts
desgewenst voor de verzorging van an
dere programmastof. Zij zullen in het
bestuur van het overkoepelend om-
roeplichaamzitting hebben.
Teneinde als omroeporganisatie te
.tdon erkend, zal een organisatie
zich uitsluitend, althans hoofdzakelijk,
tot doel moeien stellen het doen van
uitzendingen en moeten aantonen, dat
zjj als V-4egenwoordigster kan wor
den beschouwd van een belangrijke
stroming in ons volksleven.
Algemeen programma
Naast het programma van een om
roeporganisatie zal in beginsel steeds
een algemeen programma kunnen wor
den beluisterd, dat aan de volgende
>rï volde.n: het moet
er op geficht zijn, op hoogstaande en
harmonische wijze een zo getrouw en
veelzijdig mogelijk beeld te geven van
het geestelijke, maatschappelijke en
culturele leven van 't Ned. volk zo
dat daaraan redelijkerwijs geen aan
stoot; kan worden genomen. Het al
gemeen programma zal door een ap
paraat van de stichting worden ver
zorgd onder toezicht en verantwoor
delijkheid van ren algemeen-program
ma-commissie, benoemd door de raad
van beheer van de stichting en samen
gesteld uit vertegenwoordigers der
grote geestelijke, maatschappelijke en
culturele organisaties en instellingen
Aan kerken zal zendtijd worden toe-
gev-e'/rv» ten behpevc va» de verzor
ging van kerkdiensten.
VIETNAMEES OFFENSIEF
Tweehonderd Franse soldaten zou
den gisteren tijdens een opleving vaD
de Vietnamese militaire activiteit zijn
gedood. De Vietnamese strijdkraehten
vielen aan in het Noorden en Westen
van de provincie Quanghau en deden
een aanval op de haven van Hoinan«,
schrede verder bracht ox> de weg naar
'n redelijke nationalisatie dan zou dat
gene. wat we thans in Amerika zich
zien afspelen, hetzelfde kunnen bete
kenen.
Verwonderlijk zou dit allerminst
zijn.
Immers, enerzijds is nationalisatie een
volkomen logisch verschijnsel. We
hebben nu eenmaal individuen en
overheid. Het is min of meer dwaas
zich op het standpunt te plaatsen, dat
er verhoudingen zouden zijn tussen
de individuen onderling, waarmee een
regering die toch behoort te rege
ren zich onder geen enkele om
standigheid zou mogen bezig houden.
Zelfs, wanneer er langzamerhand
wanverhoudingen ontstaan. We me
nen te mogen zeggen, dat de gedachte
van de algehele staatsonthouding in
West-Europa een overwonnen stand
punt is.
Overheidsbemoeiing
in Amerika
Eigenlijk is de gang van zaken in
Amerika, zoals die door Truman werd
uitgestippeld in het Congres toen hij
bet Marshall-plan aanhangig maakte,
een hoogst zonderlinge. Want >n plaats
van zich voornamelijk bezig te hou
den met het herstel van Europa, wijd
de hij grote aandacht aan de econo
mische toestand van Amerika zelf en
hij vroeg daarvoor maatregelen, die
in wezen een ferme schrede voor
waarts zijn op de weg naar nationali
satie. Gedurende de moeilijke oorlogs
jaren kon ook het i*Üke Amerika zich
niet onttrekken aan verschillende
distributiebepalingen, die echter goed
deels werden losgelaten, toen de vre
de kwam. Dat lag natuurlijk in de
lijn: in een land, waar de kapitalis
tische vryheden van voorheen krach
tig leefden, daar moest men wars zijn
Van iedere regeringsbemoeiipg.
De situatie van het tegenwoordige
Amerika vertoont naar ons gevoel
enige overeenkomst met het Neder
land van 1918. Na de vrede van Ver-
«ailles, toen wij als een rijk land,
dat in de oorlog neutraal was geble
ken stonden te midden van een. wel
iswaar verarmde, maar niet een totaal
berooide wereld gelijk nu het ge
val is werd ook bij ons een luid
geroep om herstel van de oude han-
I delsvrijheid vernomen. Daaraan werd
tot op zekere hoogte ook gevolg gege
ven. Allengs echter, naarmate de cri
sis. welke op d eerste opbloei volgde,
sterker om zich heen greep, kwamen
opnieuw regeringsmaatregelen los, om
dat algehele onthouding door de over
heid eenvoudig een onmogelijkheid
bleek.
Niettegenstaande Amerika's spreek
woordelijk geworden rijkdom, nemen Marshall-plan, moet in Europa de an-
de moeilijkheden die wel voor een tipathie, welke velen er tegen hebben
groot deel zullen zijn terug te voeren verminderen. Want de mens is nu een
Buiienlands Overzicht
Daarnaast echter heeft men in Ame
rika, naast de eigen ervaring uit de
oorlogsdagen, het voorbeeld van
West-Europa voor ogen. Ieder, die
niet blind is, moet zien, dat daar ze
kere voordelen aan verbonden zijn.
Zo zien we de Ver. Staten dus maat
regelen overleggen in volle vredes
tijd, die in wezen neerkomen op een
verandering in de richting van ons
democratisch socialisme. Het zal voor
lopig nog wel gaan met horten en sto
ten, de tegenkanting zal niet gering
zijn. Maar het dunkt ons een geluk
kig verschijnsel.
Het feit, dat deze overheidsmaatre
gelen worden verbonden aan het
op zich toespitsende verschillen in de
inkomsten der bevolking blijkbaar
zodanig toe, dat de gedachte veld
vint. dat men er zonder ingrijpen
van -ie overheid niet meer komt. Be
denk* men, dat de periode tussen
1913 en 1940 ons een belangrijke
-maal het meest geneigd verbintenis
sen aan te gaan met mensen, die hij
vertrouwt. En onder volkeren is dit
vertrouwen groter naarmate men de
indruk heeft, dat de ander er ten
naaste bij dezelfde ideologie op na
houdt. E.
Slowaakse regeringscrisis
opgelost
Thans ook soc. -democratische
zetels
Er is ren einde gekomen aan de
Slowaakse regeringscrisis door de in
stelling van een nieuwe Raad van
Commissarissen.
In de nieuwe raad zal de Demo
cratische Partij vertegenwoordigd zijn
door zes leden, terwijl drie zetels
zijn toegewezen aan de sociaal-demo
craten en de vrijheidspartij, welke
beide tot nog toe niet vertegenwoor
digd waren, en een onafhankelijke
rechter, die het departement van jus
titie zal beheren. De communistische
vertegenwoordiging van vijf leden
blijft onveranderd.
Een „nonnetje" vluchtte
Een van de voornaamste verbindings
mensen van het complot, dat de Slo
waakse regeringscrisis veroorzaakte,
dr. Rudolf Komanderi, is in Praag
gearresteerd. Komanderi zou een aan
slag hebben beraamd op president
Benesj. Ferdinand Durcausky. de
„leider" van de Slowaakse emigran
ten in het buitenland, zou onlangs
aan arrestatie in Rome ontkomen zijn
door als non verkleed te vluchten.
Wordt Jeruzalem
„internationale zóne"
GOUVERNEUR „VAN BUITEN"
Volgens het verdelingsplan voor Pa
lestina zal Jeruzalem eeninternatio
nale zóne worden.
De gouverneur zal geen Palestijns
borger mogen zijn. Hij moet een spe
ciale politiemacht vórmen, te recru-
te^en buiten Palestina. Jeruzalem zal
gedemilitariseerd worden.
Men is het nog niet eens gewor
den over de vraag, of deze „interna
tionale zóne" onder de Beheersraad,
de Veiligheidsraad of de speciale V.N.
commissie zal komen.
De burgers van de Heilige Stad krij
gen vrijheid van geloof, spreken en
vergaderen; de wet beschermt hen.
„ongeacht geloof, ras en sexe". Het
internationale bestuur is bedoeld voor
10 jaren.
Grote Londense hAtels
In staking
De betrokken vakverenigingen heb
ben het keuken- en bedieningsperso
neel in de grote LondenSe hotels, Cla-
ridge, Berkeley en Savoy, die overvol
zijn met koninklijke en andere hoge
gasten voor het huwelijk van prin
ses Elizabeth, bevel gegeven* in sta
king te gaan uit protest tegen bet
ontslaan van een kellner in hotel Sa
voy, waarover reeds 13 dagen een ge
schil is.
Bedankte Reynaud voor de
eer van Frans premierschap?
En storm in de Assemblée...
Paul Reynaud aal, volgens „gewoonlijk welingelichte zijde", geen deel
uitmaken van de nieuwe FruM ifeicrlwiHfttWfr besprekingen gaande
ztJn. Hij sou de eis hebben gesteld dat <fc nieuwe regering vriendschap
pelijk moest staan tegenover Generaal De Gaulle. Blum zou volgens de
zelfde kringen wel geneigd i|]n het premierschap op zich te nemen.
De situatie in het land wordt met de dag rumoeriger. Weer was er een
„temperamentvolle" zitting van de Nationale Vergadering. De stakingen die
in Noord- en Zuid-Frankrijk om zich heen grijpen, zijn nu ook naar Parijs
overgeslagen.
Blum op een te zwakke
basis
Leon Blum zou, naar Reuter meldt,
in beginsel bereid zijn de leiding op
zich te nemen van een regering op
basis van de midden-partijen en stre
vende naar een verzet tegen de druk
zowel van de zijde der communisten
als van de R.P.F. van De Gaulle.
Waarnemers betwijfelen echter, of hij
wel in staat zal zijn een regering te
vormen, welke kan rekenen op een
hechte meerderheid in het parlement
Blum zou in elk geval geen officiëel
verzoek tot vorming van een regering
krijgen alvorens nog verder met lei
dende politici te hebben overlegd.
Reynaud, van wie men aanneemt
dat hij definitief heeft afgezien van
het premierschap, zou zelfs geen deel
willen uitmaken van 't „triumviraat"
Ramadier-Blum-Reynaud, dat de be
stuurszaken van het land naar men
verwachtte, ter hand zou nemen.
Reynaud zou o.a. gestrand zijn op
de door hem gestelde eis, dat de
nieuwe regering vriendschappelijk zou
staan tegenover Generaal De Gaulle.
Tumult
Het kwam in de Nat. Vergadering
tot stormachtige taferelen, toen De-
preux, de min. van Binnenl. Zaken,
verzocht de parlementaire onschend
baarheid van twee communistische af
gevaardigde op te heffen. Deze zouden
de hand gehad hebben in de onlusten
te Marseille. De uit de Spaanse bur
geroorlog bekende André Marty riep:
,Er lopen gewapende mannen van
Ander8 (de vroegere Poolse generaal,
Red.) in Parijs rond, maar daartegen
doet de regering niets, omdat zij fas
cisten zjjn".
Het tumult vulde de vergaderzaal
tot bet einde.
Auto- en metaalindustrie
plat
Er zijn tekenen die er op wijzen
dat de stakingen, in het Noorden en
Zuiden van het land uitgebroken, zeer
aan kracht zullen winnen. In de mij
nen in het Noorden waren gisteren
reeds 30.000 arbeiders in staking. De
arbeiders dew Citroën en Hotchkiss-
fabrieken hebben zien bij de staken-
den van de Renault-, Penhard- en Sin-
ca-fabrieken gevoegd. De autoindus
trie is nu geheel stilgelegd. En sinds
gisteravond staken havenarbeiders in
Parijs en alle tweehonderd-duizend
metaalarbeiders van de stad en om
geving.
Vorstelijke gebaren
Koning George van Engeland
heeft het Britse parlement la
ten weten, dat hij bereid is ge
durende twee jaar na hun hu
welijk de kosten voor het on
derhoud van prinses Elizabeth
en luitenant Mountbatten uit
eigen midelen te betalen, om
op het ogenblik geen last te
laden op de schouders van het
volk.
Prinses Elizabeth zal 20 van
de 25 japonnen, die zij als hu
welijksgift heeft ontvangen,
aan twintig Britse bruiden ge
ven, die op 19, 20 of 21 Novem
ber trouwen.
Taxi-chauffeur vermoord
Gisteravond is een aanslag gepleegd
op een taxichauffeur uit Rotterdam,
die niet zijn wagen op de Rijksweg
Amsterdam-Den Haag reed. Ter hoog
te van Sassenheim is hij ten gevolge
van een revolverschot om het leven
gekomen. De rijkspolitie te Sassen
heim heeft de zaak in onderzoek maar
kon hedenmorgen nog geen inlichtin
gen \erstrekken.
In Parijs is een clearingsovereen-
komst getekend tussen Frankrijk, Ita
lië en de Benelux, fcr wordt in deze
hoek van Europa gewerkt aan betere
internationale verhoudingen!
Het NW heeft een protesttelegram
gezonden aan de minister van Econ.
Zaken n.a.v. geruchten over een op
handen zijnde opheffing der textiel
distributie. De regering heeft nu ge
antwoord, dat er voorlopig geen spra
ke zal zijn van opheffing. Dat ter ge
ruststelling.
In de vacature-mi*, dr. Witteman
van de Prov. Staten van N.H. is be
noemd H. J. Alink te Nieuwer-Amstel.
Melkbonnen, niet voorzien van de
opdruJ| „West" sullen na 23 Nov. a.s.
niet geldig sijn in de Westelijke pro
vincies, waaronder ook Noord-Holland
behalve Texel, Vlieland en Terschel
ling valt.
Londen liet zich niet
kapittelen
Spaans protest van de
hand gewezen
Groot-Brittannië heeft het Spaans?
protest waarin de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, Bevin er van
beschuldigd wordt een complot tegen
de regering van Franco te smeden,
van de hand gewezen. In de Spaanse
nota werd geprotesteerd tegen het
feit, dat Bevin de vorige maand in
Londen een onderhoud had met de
Spaanse monarchist Gil Robles en de
Spaanse socialistische leider Prieto;
het Britse antwoord zegt laconiek, dat
dit onderhoud vanzelfsprekend was.
Van Zeeland tijdelijk
naar België terug
Van Zeeland tijdelijk naar België
Paul van Zeeland, de Belgische ver
tegenwoordiger in de Commissie voor
Goede Dienstén, zal dezer dagen ttf-
d el ijk naar België terugkeren, omdat
>jjn aanwezigheid aldaar dringend
nodig is.
Volgens berichten in de Belgische
pers zon de heer van Zeeland Zon
dag a.s. in België verwacht worden
in verband met een belangrijke ver
gadering betreffende de Konings
kwestie.
De Belgische minister-president
Paul Spaak, verklaarde tegenovér het
A.N.P., dat hem van een uittreden van
«je heer van Zeeland uit de commis
sie niets bekend was. Van Zeeland
heeft hem van een wens daartoe niets
laten weten, noch heeft de heer Spaak
hem verzocht, om welke reden dan
ook, 2ich terug te trekken als lid van
de commissie.
Aneta meldt nog uit Batavia, dat
aldaar het bericht van de tijdelijke
terugkeer van Paul van Zeeland
naar België is bevestigd. De bespre
kingen in de Belgische senaat, waar
van van Zeeland lid is, vereisen zijn
aanwezigheid te Brussel, doch ver
moedelijk is dit een aangelegenheid
vaa slechts korte duur, vermoedelijk
ongeveer 14 dagen.
Inmiddels is het reisprogramma van
van Zeeland en Kirby uitgesteld. Van
Zeeland is niet gestart voor zijn voor
genomen reis naar Bali en Makassar
en Kirby zal evenmin naar Sumatra
vertrekken.
ZANDVOORT KRIJGT EEN AUTO
RENBAAN IN DE DUINEN
In het Noordelijk duingebied van
Zandvoort zal een autoweg worden
aangelegd, waarvoor de gemeenteraad
in Juli van dit jaar reeds een crediet
van 589:000 gulden toestond. Thans is
een voorstel ingediend om deze weg
door een aantal bijkomende werken
geschikt te maken voor het houden
van autorennen en anderesnelheids
wedstrijden. Daartoe moet de nieuwe
weg voorzien worden van gebouwen
voor de wedstrijdleiding en de pers,
tijdwaarnemershuisjes, loodsen, gara
ges. tribunes, toeganswegen enz. welke
bijkomendewerken een extra-crediet
van ruim 190.000 gulden eisen.
De gemeenteraad van Zandvoort
heeft toegestemd in de noodzakelijke
verhoging van het oorspronkelijke cre
diet met dit bedrag, zodat het plan
kan worden uitgevoerd en Zandvoort
eerlang zijn auto-renbaan zal hebben.
Ingrijpende wijzigingen
in zake wereldhandel
op komst
Het secretariaat der V.N. te Genève
heeft in de hoofdsteden van alle deel
nemende landen 'n 1300 bladzijden
tellend document gepubliceerd, dat
geheel nieuwe tarieftabellen voor 23
landen bevat en „de veelomvattendste
en ingrijpendste overeenkomst in de
geschiedenis van de wereldhandel"
wordt genoemd.
De Benelux-landen sollen er dit
voordeel bij hebben, dat de import
heffingen op tuinbouwproducten ver
minderd worden en faciliteiten ver
leend worden voor de export naar
Engeland van linnen weefsels en ruw
ijzer.
zegd, dat samenwerkingnog steeds
mogelijk was, mits op voet van gelijk
heid. Men moet in Nederland op
houden de Indonesiërs te blijven be
handelen als een troep onvolwaardige
kwajongens, die hun voogd in Den
Haag niet konden missen.
Vertrouwen is nodig, dat spreekt
vanzelf.
Maar dan zullen wij de dingen heel
anders moeten gaan aanpakken dan
we tot nu deden.
A. ERIKS
Zijn wij goede
kolonisten
Met de regelmaat van een uurwerk
verschijnen in onze bladen de namen
van Nederlandse jonge mannen, die
hun lyven hebben ingeboet bij de
strubbelingen, die nog dagelijks in
Indonesië plaats vinden. Ze vallen
voor een zaak, waarvan slechts weini
gen de juiste draagwijdte kunnen be
palen en, boewei we geregeld berich
ten van allerlei soort ontvangen om
trent de gang van zaken in de Oost,
wagen we het te betwijfelen of velen
er veel wijzer door worden.
Een der resultaten van de bespre
kingen in de Veiligheidsraad was de
instelling van een „Commissie van
Goede Diensten", die met ijver aan
het werk is gegaan, maar die ons
langzamerhand toch wel eens doét
denken aan de nieuwe bezems, die zo
schoon vegen. De heer van Zeeland,
die er deel van uitmaakt, moet plot
seling terug naar België in verband
met binnenlandse toestanden en het
schip, waarop Nederlanders en Tndo-
nesiërs elkaar zouden ontmoeten, is
door de Amerikanen, die daarvoor
zouden 2orgen.nog steeds niet ter be
schikking gesteld. Voorlopig meent
men, dat de Commissie nog drie maan
den nodig heeft om haar taak te be
ëindigen. Maar wat dan?
Gisteren namen we een uittreksel
op van een rede, welke te Batavia
voor de radio werd uitgesproken. Zijn
woorden maakten de indruk voort te
komen uit het binnenste van zijn ge
moed. Of dat wel geheel het geval is
geweest wagen we inmiddels te be
twijfelen: te Djokja hield de heer
Kirby een soortgelijke toespraak. Dit
neemt echter niet weg, dat het de
moeite waard was er kennis van te
nemen.
De allergrootste belemmering was
gelegen in het gebrek aan vertrouwen
dat tussen de beide tegenstanders be
staat. Men moet daarbij bedenken,
dat het niet de democratische opvat
tingen zijn van het vermoedelijk over
grote deel van het Nederlandse volk,
die daarbij gewicht in de schaal wer
pen. Wat in de eerste plaats van in
vloed is, is de houding van onze mili
tairen tegenover het Indonesische
volk en daarbij dan weer in hoofd
zaak de houding van diegenen, die
wij geneigd zijn te bestempelen als
de „slechten".
„Het Parool" nam gisteren een in
terview op met dr. Gani, Y?c^'D*e-
mier van de Indonesische republiek,
waarin deze een indruk gil van de
verliezen aan mensenlevens onder de
inheemse bevolking sedert het begin
van de „politionele actie": ruim 30.000
soldaten en tussen de 200000 en 250000
burgers. Aangenomen dat deze cijfer#
met het oog op eventuele propaganda
aan de zeer hoge kant zijn, dan nog
blijven ze groot genoeg om ons te ver
vullen met afgrijzen en ons de haat -
om nog niet eens te spreken van wan
trouwen - te doen beseffen, welke de
Indonesiërs tegen de Nederlanders
In het algemeen moeten koesteren.
Hun gevoel kan niet veel verschillen
van het onze jegens de Duitsers in de
oorlogsdagen. En was niet hun onbe
trouwbaarheid en leugenachtigheid
spreekwoordelijk?
Daarnaast is het begrijpelijk, dat
onze politiek weinig vertrouwen ver
mocht in te boezemen. Onder onze ver
tegenwoordigers waren er stellig, die
zeer bekwaam waren en van goede
wil. Maar, door omstandigheden bui
ten hun macht, door politiek gekon
kel en geïntrigeer van anderen, ble
ken ze niet in staat hun afspraken te
houden. En moest dit ni?t V-vaal
bloed zetten, moest dit niet de geda<-b-
te wekken van onbetrouwbaarheid?
Enige tijd geleden schreven we, dat
de besprekingen in de Veiligheids
raad o.i. ten minste deze goede zijde
hadden gehad, dat de Nederlandse
en de Indonesische vertegenwoordi
gers er waren behandeld op een voet
van gelijkheid. We meenden, dat, wan
neer we ons hier daaraan zouden kun
nen wennen, we een flinke schrede
verder waren tot de oplossing.
We waren daarom niet verrast te
vernemen dat Dr. Gani ook had ge-
(Zie vervolg 5e kolom)
weerbericht
KOUD.
Zwaar bewolkt met tijdelijke opkla
ringen. Plaatselijk nog enige regen dl
sneeuw. Veranderlijke wind. Koud. t