Iktnaaidei
Republiek accoord met wa
jenstilstandsvoorwaarden
Hél de Schijnwerper
V
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Uiterlijk binnen één jaar
vrije verkiezingen
Washington opgelucht
over accoord
Britse troepen gevraagd tegen
Duitsers die staken
NEDERLAND KOMT VOOR HULP NIET IN AANMERKING
4e Jaargang No 1137
Vrijdag 16 Januari 194Q
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338,
Alkmaar, tel. 3300. Tijdelijk bureau redac
tie en administratie, Voordam 6A, Alkmaar
(niet te verwarren met Voordam 9)tel. 3967.
Gistermiddag heeft dr. Beel in de Tweede Kamer nog de volgende aan
vullende verklaring betreffende Indonesië afgelegd:
„Hoewel er nog geen officiële mededeling door de Commissie voor Goede
Diensten is gedaan, is er alle reden om aan te nemen, dat de voorzitter
«er Republikeinse delegatie officieel heeft aanvaard het voorstel nopens
de uitwerking van de wapenstilstand,alsmede het voorstel, dat als basis
ral dienen voor verdere politieke besprekingen, met welke voorstellen wjj
ons reeds hadden verenigd. Voorts, dat de wapenstilstand zeer waarschijn
lijk Zaterdag, a.s. door beide partijen zal worden ondertekend. Het ver
heugt de regering, dat de Commissie voor Goede Diensten dit reeds thans
heeft weten te bereiken."
Masjoemi niet accoord
Radio Djokja maakte bekend, dat
de Masjoemi haar ministers uit het
Rcnublikeinse kabinet heeft terugge
trokken, daar zij niet instemt met de
Wa ncnstilstandsovereenkomst.
Dit besluit betreft o.a. vice-premier
Sjamsoeddin en de minister van Bin
nenlandse Zaken mr. Mohamad Roem.
Vrije verkiezingen
Uit betrouwbare Ned. bron ver
neemt Reuter, dat de overeenkomst
als demarcatielijn de z.g van Mook-
lijn zou vaststellen. Voorts zou een
gedemilitariseerde zóne worden inge
steld. waar door Nederlanders en Re
publikeinse politiecontrole zou wor
den uitgeoefend onder toezicht van de
militaire attaché's der Commissie van
Go-:-de Diensten.
De meest belangrijke nieuwe ont
wikkeling in de besprekingen zou zijn
het aanvaarden van een voorziening.
5e moderne rattenvanger
De legende van de ratten
vanger van Hameln zal nog
werkelijkheid worden. Een
Engelsman. Heywood, heeft
een fluitje geconstrueerd,
dat de lokroep van een rat
nabootst. Op deze manier is
het zeer wel - mogelijk
de ratten te lokken en te
vernietigen. Het geluid van
de fluitjes ligt bijna boven
het menselijk gehoor.
Niet iets voor onze anti-
rattencampagne?
dat na een bepaalde periode —waar
schijnlijk niet minder dan 6 maanden
en niet meer dan 1 jaar vrije ver
kiezingen zullen worden gehouden,
waardoor de bevolking zelf haar poli
tieke verhouding tot de Republiek en
tot de voorgestelde Verenigde Sta
ten van Indonesië zou kunnen be
palen
De Elfstedentocht
gaat door I
Ongewijfeld zult U zich er
over verbazen, dat wij hier
schrijven: „De Elfstedentocht
gaat door" Er ligt immers
geen ijs in de sloten zelfs
in Friesland niet geen
sneeuwstorm jaagt over ons
vlakke land en er snijdt, geen
ijzige wind door onze kleren!
Maar toch gaat de Elfste
dentocht door! Vandaag be
gint deze monstertocht. De
start vindt ditmaal niet
plaats in Leenwarden, maar
op pagina drie van dit blad.
Wij geven daar een geheel
exclusieve reportage van de
tocht met plaatjes en praat
jes. We stellen ons voor de
koprjjders op de voet te vol
gen en de, aan onze lezers
welbekende, Jimmy Brown is
de hoofdpersoon! Volgt s'n
avonturen in Frieslands Elf
stedentocht met aandacht!
REPUBLIEK ZELF MINDER TEVREDEN
Tweede kamer gaf haar instemming
Het nieuws uit Djokja, dat de Re
publiek heeft toegegeven, heeft ln
Washington een „gevoel van grote
♦eveeg «rebracht. Er is nog
geen officiële verklaring uitgegeven,
maar privé brachten hoge functiona
rissen hun grote voldoening tot uiting.
Actie van Djokja verwacht
Men verwacht, dat deze maat de
overeenkomst tussen Nederland en de
Republiek effectief zal blijken „Be
trouwbare bronnen" weten o.m. te
melden, dat bij het plebisciet dat na
een half jaar of een jaar wordt ge
houden. de bevolking van een bepaald
gebied nok kenbaar zal kunnen ma
ken, dat zij er de voorkeur aan geeft
zich bij een andere staat aan te slui
ten dan waarvan zij nu deel uitmaakt
Dat punt, zo is de algemene opinie
kan nog de grote moeilijkheid ople
veren in de verhouding van Neder-
A'ioiasstal
Met de dag schijnt de toestand in
D'-Hsland meer critiek te worden
Stakingen en demonstraties, heftige
redevoeringen van politieke leiders en
conferenties over de benarde voed-
se'oositie gaan in de Westelijke zó
nen hand in hand met de meest wil
de geruchten. Daarbij komt. dat tus
sen de Westelijke en Oostelijke een
ae-">woorlög wordt gevoerd in de pers,
de verwarring nog toe doet ne-
jrAn. Talrijke bedriftsraden hebben,
«aar het A.N.P. meldt, in het Ruhr
gebied beraadslaagd over de wense-
Jjivhèid van een algemene staking.
I r>hke. de minister van Voedselvoor
ziening van Noord-Rijnland-Westfa-
J"-> houdt te Düsseldorf met ziin col
lega's uit de rest van de Brits-Ameri
kaanse zónen besprekingen
©m van hen de nodige maatregelen te
ei-on Want, al verzuimen de Duitse
p-MMoke leiders geen enkele gelegen-
hrtid om de militaire gouverneurs van
jr~«olan,3 en Amerika aan de schand
paal te nagelen, helemaal v"-u't
gaan zij zelf in geen geval. Neder-
SaVcon. Sleeswrik-Ho''stio;n en B"»5a»*en
de landen, die in hoofdzaak het in-
hnnm«e voedsel moeten leveren, heb
bel eerst voor zich zelf gezorgd en
de leveringsolicht voor Wes^falen en
ï>a* Piinland en andere dichtbevolk
te industriecentra stelselmatig ontdo
ken. Zeker treft hier het eealliëerd
bö<^uur een ernstig verwijt het
h3d de macht om de nakoming van de
verordeningen te controleren en af te
d",;ngen. Herhaaldelijk hebben de mi-
nia»er-president van Noord-Riinland-
Wastfalen. Karl Arnold en zijn mi
nister Lübke, reeds in het afgelopen
jaar. bij de instanties te Frankfort ge
waarschuwd dat bij niet-ingrijpen
onvermijdelijk gebeuren zou wat nu
is "eschied: het vastlopen van de
gehaie voedselvoorziening.
Sedert November reeds krijgt de
Duitser in de steden bij lange niet
meer waar hij volgens zijn bonnen
recht op heeft Vet is nagenoeg in
bet geheel niet meer te krijgen, vlees
nog slechts voor een derde, boter is
cr zelfs niet voldoende meer voor de
gieken, aardappels zijn een schaarse
lekkernij geworden in de meeste
gezinnen is reeds lang geen aardappel
in de kelder meer te vinden. De mis
dadigheid onder de jeugd neemt hand
over hand toe, vrouwen en zelfs zeer
jonge meisjes verkopen zich voor een
hap eten aan de geallieerde soldaten
of voor een sigaret. Geslachtsziek
ten, zwarte handel en misdaad heb
ben Duitsland reeds tot het gebeente
aangetast.
Het is eigenlijk een wonder, dat de
vakbonden nog kans zien. in honge
rende, woelige gebieden als de Ruhr
en in een stad als Hamburg telkens
het uitbreken van stakingen te voor
komen of in te perken.
In deze atmosfeer groeien de ge
ruchten, de verwijten en besehuMI
Buitenlands Overzicht
gingen. Er wordt niets nagelaten om
het volk tegen de bezetters op té- ja
gen en mededelingen zoals van Ame
rikaanse zijde dezer dagen zijn ge
daan, dat een nieuwe rantsoenverla
ging tot de mogelijkheden, een ver
hoogde import tot de onmogelijkhe
den behoort, zijn olie op het vuur. De
Duitse leiders, aan wie ten opzichte
van de voedseldistributie reeds een
grote te grote? mate van zelf
standigheid is verleend, hebben er
geen moeite mee om de aandacht van
hun eigen falen af te leiden.
Maar met dit al is Duitsland niet
geholpen. Deze winter zal wel geen
verbetering in de voedselpositie meer
te verwachten zijn. Het volk stelt dan
ook al zijn hoop op een overeenstem
ming tussen de Sovjet-Russen en de
Britten en Amerikanen in Berlijn
over gezamenlijke stappen ter reini
ging van de Augiasstal. De diploma
tieke activiteit in de hoofdstad is sinds
de aankomst van Lord Pakenham. de
Britse minister voor Bezettingsaange
legenheden j.L Donderdag, daar zeer
toegenomen en met haar de spanning
Weldra zal het Duitse volk weten,
of het nog iets op niet al te lange
termijn te verwachten heeft.
A. H
land met de Republiek. Men denkt,
dat de Repi bliek tot het uiterste zal
proberen om elders stemmen te win
nen Sommigen geloven in een grote
propaganda-campagne; anderen ver
onderstellen dat de Republiek al haar
aandacht zal richten op haar econo
mische en sociale problemen, omdat
welvaart de beste propaganda zal zijn.
Palar beschuldigt de
Nederlanders
De stemmen die uit de Republiek
zelf gehoord worden, bevestigen de
verwachting, dat Djokja slechts tegen
wil en dank het accoord heeft aan
gegaan. Woensdag verklaarde Palar,
de vertegenwoordiger van de Repu
bliek bij de UNO nog, dat Djokja de
Indonesische kwestie opnieuw bij de
Veiligheidsraad aanhangig zou maken,
indien men nog langer moest blijven
wachten op het rapport van de Cóm-
missie van Goede Diensten. Palar be
schuldigde de Nederlanders er van,
dat zij in Indonesië een „rookgordijn"
maakten en de vrede en de voorstel
len van de Commissie van Drie ver
ijdelden.
De „Merdeka", het leidende Repu
blikeinse blad, schrijft, dat de voorlo
pige Federale Raad onder dwang tot
stand gekomen is. De „Merdeka" heeft
geen medelijden met de personen, die
zich in deze raad bevinden. Haar me
delijden gaat uit naar Nederland, om
dat de Nederlanders nog steeds geen
kans gezien hebben werkelijk volks
leiders tot zich te trekken.
De heer Schouten
„in het gelijk gesteld"
In de Tweede Kamer hebben de
leiders der voornaamste fracties gis
teren na de verklaring van dr. Beel
het woord gevoerd.
De heer Schouten (a.r.) toont zich
verheugt, da t men tot het inzicht
is gekomen, dat de plaats van de Re
publiek een gans andere is dan aan
vankelijk werd gedacht. Spr. put
daaruit het bewijs, dat de tegenstan
ders van Lingadjatti het steeds bij
het rechte eind hebben gehad. Maar
spr zou vooral gaarne willen weten
wat de status van de Nederlands-In
donesische Unie zal zijn. Zal zij een
staat zijn? In de regeringsverklaring
ontbreekt hieromtrent elke nadere
precisering.
De Unie staat onder het Huis van
Oranje. Spr. heeft geen bezwaar tegen
het Huis van Oranje, maar na „het
overlijden van H.M. de Koningin is er
in strikte zin van-het Huis van Oran
je geen sprake meer".
De heer Romme verheugd
De heer Romme (KVP) verheugt
zich over het „Staakt het Vuren"
al zijn z'n verwachtingen omtrent
al zijn zijn verwachtingen omtrent
de uitvoering niet te hoog gespannen
Maar hij juicht de federatie, waarvan
de deelstaten politiek gelijkwaardig
zijn, toe. De Unie zal „op het goede
spoor" gezet moeten worden.
De heer De Groot (CPN) merkt op
dat men in de Federale Raad de oude
figuren uit het koloniale bewind te-
rugvindt.
Langs de straat
LEEDVERMAAK
We zitten in de bus, die ons
naar onze dagelijkse bezig
heden voert. Het weer is,
zoals gewoonlijk de laatste
dagen, van streek. Regen en
wind striemen de ruiten
van de bus.
Bij een halte staat een me
neer, die beschutting heeft
gezocht in de luwte van een
huis. Als de bus nadert komt
hij aanrennen. De bus stopt.
De- deur wordt geopend,
maar tot onze verwondering
verschijnt er niemand. De
chauffeur begint te moppe
ren en maakt aanstalten om
gas te geven. De meneer is
spoorloos verdwenen. De bus
heeft zich reeds weer in be
weging gezet, als plotseling
een van de passagiers een
schreeuw geeft. Opnieuw
stoppen en grote consterna
tie. Is er een ongeluk ge
beurd? Maar dan wijst de
passagier schaterend naar de
slootkant, waar de meneer
bezig" is, zijn hoed uit het
water te vissen.
Even later komt hij, uit
wendig glimlachend, maar
inwendig woedend, de hoed
in de hand en onder het
kroos de bus instappen. En
de tocht wordt weer voort
gezet.
Een communistisch
sabotage-plan
Sensationeel bericht van
Duits blad
„Der Kurier", een blad dat onder
licentie te Berlijn verschijnt,
•liceert een sensationeel bericht
over het ontdekken van een „Commu
nistisch complot tot sabotag^van het
plan-Marshall" in het Ruhrgmried. De
gehele industrie van de Ruhr o.m.
zou volgens dit plan moeten worden
verlamd. De Kominiorm zou belast
zijn met de coördinatie van „de strijd
van alle socialistische bewegingen in
Europa tegen het plan-Marshall".
Volgens het Britse ministerie van
Buitenlandse Zaken kan niet getwij
feld worden aan de echtheid van het
.protocol M", zoals het sabotage-
plan der communisten officiéél wordt
aangeduid.
Auto raakte te water
Drie der vier inzittenden
verdronken
Hedenmorgen om 6 uur Is een per
sonenauto te Franeker in het water
gereden. Drie der inzittenden zagen
geen kans meer om uit de omgesla
gen wagen te komen en verdronken
jammerlijk. De chauffeur bracht er
het leven af.
Ter dood veroordeelde SD-er
vloog president van het
Hof naar de keel
De president van het Amsterdamse
Bijzonder Gerechtshof, Mr. M. van
Vugt, heeft gistermorgen een avon
tuur beleefd, dat hem ongetwijfeld
lang zal bijblijven. Terwijl de ter dood
veroordeelde Amsterdamse S.D.-er
Willemsen, die als getuige moest op
treden, binnengeleid werd, ontsnapte
deze, sprong met een gil over de
tafel en wierp zich op de niets ver
moedende president
Mr. van Vugt werd met stoel en
al tegen de grond geworpen. Een
wachtmeester sprong de S.D.-er ach
terna en sloeg Willemsen die in
tussen Mr. van Vugt bij de keel had
gegrepen met een gummistok op
zijn hoofd. Mr. van Vugt was spoedig
bevrijd en riep de parketwachten toe
niet te slaan. De bef van de president
was door de worsteling op z'n rug
terechtgekomen en het stof van zich
af slaand schorste hij de vergadering.
Willemsen, die een toeval had of
simuleerde, werd weggedragen en
binnen drie minuten was het incident
achter de rug.
BOMMEN OP HELGOLAND
Het eiland Helgoland (voor zover
het dan nog bestaat) door de RAF als
oefenobject gebruikt. De nog aanwe
zige verdedigingswerken zijn 72 uur
lang bestookt door de zware brisant
bommen. die de Engelse uitstrooiden.
Van Gogh" brak bijna een
record I
De grote Van Gogh-ten-
toonstelling in de Tate-Ga-
lery is thans gesloten. Ruim
150.000 personen hebben
haar bezichtigd; een dagge
middelde van 6000!
Bijna een record; het aan
tal wordt slechts overtroffen
door dat van de Grote Ten
toonstelling in 1851.
„Toestand zeer ernstig"
Stakingen als protest
C.D.U.-leiders traden af
Tijdens de conferentie van leiders
van Duitse vakverenigingen en ande
re Duitse persoonlijkheden te Dus-
sUldorf heeft de voorzitter van het
Vakverbond in de Britse zóne, Hans
Böckler tegenover de Britse hoge
adjunctcommisaris Baraclough ver
klaard, dat de Britten troepen zullen
moeten gebruiken tegen stakers en
plunderaars. De Duitse diensten zou
den niet voldoende in staat zijn hun
functies te vervullen.
Baraclough verklaarde, dat het
Duitse voorstel om steenkolen die
Zij zijn de representanten van het
Indonesische volk niet.
Het program in de regeringsverkla
ring biedt geen democratische oplos
sing, aldus spr. maar misschien is dat
ook niet bedoeld.
Waardering van P.v.d.A.
De heer Joekes (P.v.d.A.) spreekt
zijn waardering uit: de reis van de
ministers is blijkbaar van groot nut
geweest.
Spr. vraagt, hoe het staat met het
onderzoek naar de gebeurtenissen op
Celebes en inzake de „dodentrein" van
Bondowoso.
De heer Jóekes is van oordeel, dat
de heer Schouten nader zal moeten
aangeven, wat hij bedoelt, als hij zegt
dat er na het overlijden van de Ko
ningin geen sprake meer zal zijn van
het Huis van Oranje.
Met de algemene opzet, zoals deze in
de regeringsverklaring is gegeven
kan spreker zich verenigen en hij zal
er gaane zijn medewerking aan ver
lenen.
zich thans in uet Ruhrgebied bevin
den - 1.700.000 ton - ln Denemarken
enNcderlandte ruilen voor
voedsel en op deze wijze prioriteit
aan het Ruhrgebied te verlenen, niet
te verwezenlijken is.
Het mülitaire bestuur blijft on
danks alle Duitse ontkenningen de
storingen wijten aan het slecht func
tioneren van het oogst- en distribu-
tiesyteem. Lübke, de voedselminister
van Noord-Rijnland- Westfalen stelt
hier tegenover, dat zijn eigen voor
stellen tot verbetering door de Brit
se autoriteiten nooit in behandeling
zijn genomen.
De Duitse vertegenwoordigers ach
ten de toestand zeer ernstig. Noord-
Rijnland-Westfalen zou zijn diepste
punt in zijn ontwikkeling sinds 1945
beleven. Het industriegebied is een
kruitvat geworden.
Vier en twintig duizend arbeiders
In de chemische en staalindustrie
te Oberhausen (Ruhr) sijn een sta
king begonnen als protest tegen de
„hongerractsoenen". Voor heden
werd een algemene staking in de
Rhur afgekondigd.
MINISTER MANSHOLT BEHEERT
ECONOMISCHE ZAKEN
AD INTERIM.
"Naar wij vernemen zal in verband
met het aftreden van Dr. Huysmans
van heden af als minister van Eco
nomische Zaken ad interim optreden
minister Ir. S. L. Mansholt.
Er zijn redenen om aan te nemen,
dat de interim-periode slechts van
1 korte duur zal ziin.
op andere pagina's
Nieuwjaarsrede van de Burgemeester
pag. 2, kol 1
Sportverwachting pag. 8
Driejarig meisje doodgereden
pag. 4, kol. 3
De BBC-Mr. Squire vertelt
pag. 4, kol. 1
Nederland zwendelland
Gisteren ichreven we over „bezit*
en we gavr in zeer ruwe trekken
een weg aan, waarlangs men wellicht
kan komen tot vermindering van de
waarde van het bezit in het alge
meen. Dat was natuurlijk theorie.
De praktijk is voorlopig nog zo,
dat velen hun goede naam en hun
vrijheid in r'- - -£ch- om
hun bezit te vergroten ten einde het
genot deelachtig te worden, dat geld
en goed hun kunnen verschaffen.
Meer dan in lange tijd het geval
is geweest hebben nu de laatste da
gen weer kennis kunnen nemen van
smokkel- en zwrivMizafrenf aan
het licht zijn gekomen, van ~..art-
handel en van bonnenmalversaties.
Al deze dingen hangen natuurlijk
samen met de bijzondere omstandig
heden. waaronder we thans leven. In
de samenleving, zoals we die vóór
de eörste wereldoorlog kenrt - en
ook gedurende een lange tus
sen de beide oorlogen, konden ze niet
voorkomen, omdat de handel in alle
goederen vrij was en omdat er geen
bonnen of distributie waren. Het
smokkelen was voor een vrij-handels-
land als Nederland ook van weinig
betekenis.
Dat alles is vei-andercL Er is schaarste
op welhaast ieder gebied en hoewel
de levensomstandigheden in ons land
zeer voldoende zijn geworden, bren
gen goederen die buiten de distributie
om v orden verhandeld zee" hoge prij
zen op. Voor wie zich begeeft in de
zwarte handel lokken hoge winsten
en het is de vraag of onze gemeen
schap voldoende afweer heeft tegen
de practjjken van deze zwarte, broe
ders.
We denken hierbij n|et :n de eerste
plaats aan de organen, die belast zijn
met de opsporing der strafbare feiten,
We geloven gaarne, dat men er daar
'ernstig op uit is iedere 2wendel aan
bet licht te brengen, al zal er nog
wel het een en ander te verbeteren
zijn.
Wat we ons afvragen is of de straf
fen. die op zwarte handel en soort
gelijke practijken zijn gesteld, wel
oldoende zijn afgestemd op de ernst
der gepleegde feiten. Men dient daar
bij te bedenken, dat het straffen niet
alleen een corrigerende, maar ook
een preventieve werking kan hebben.
Wanneer de delinquenten er dieper
in worden geduwd, tal de vrees om
zich er aan schuldig te maken toe
nemen.
We hebben de indruk, dat meer en
meer wordt opgetreden zonder aan
zien des persoons. Er is geen sprakd
van. dat de groten vrij uit gaan en
de kleinen worden gegrepen. Maar ia
het algemeen achten we de straffer
te laag.
Men moet hierbij bedenken, dat zij,
die zich s*1—Mig maken aan distribu
tiefraude oi iets van die aard, een
ernstig delict begaan: ze vergrijper
zich aan de gemeenschap.
De ernst van zulk een feit zal ster
ker worden gevoeld, naarmate het in
zicht veld wint, dat in een arme ge
meenschap, die ieder het zijne wil toe
delen, distributie en ordening moeilijk
kunnen worden gemist.
We menen, dat dit besef echter
groeiende is. En daarmee zullen stel
lig de maatregelen tegen onze frau
deurs en zwendelaars in kracht toe
nemen. Het aantal dezer heren zal
daarom successievelijk wel afnemen,
al zullen ze wel niet geheel Verdwij
nen.
De zucht naar geld en goed is soms
sterker dan de mens. Daaraan kan
zelfs de zwaarste straf niets verande
ren. A. ERIKS.
weerbericht
KOUDER
Half tot zwaar bew^xt roet tijda-
lijk regen, latc-r plaats^k overgaand
in sneeuw. Daling van temperrniuP,
in het Noorden van het land bij Ooa-
telijke wind tot beneden het vries-
pjmt. In het Zuiden verandelJJkt
wind.