Ikmaartki'
Onder de Sriiijnweiper
langs de straat
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Vonden „klemmende verlangens"
van Curacao open oor
Wetsontwerp tot herdistributie van
drukkerij-installaties ingediend
Devaluatie van de franc salto mortale
4e Jaargang No 1146
Dinsdag 27 Januari 1946
Uitgave voor de gelijknamige 8tiehting.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, W ester weg 138.
Alkmaar, teL 3300. Tijdelijk bareaa redac
tie en administratie, Voordam 6A, Alkmaar
(niet te verwarren met Voordara 9)teL 3967
Progressieve wetgeving
Was de afgelopen week zeer be
langrijk ten aanzien van de Europe
se politiek we herinneren o.a. aan
de rede van Bevin en het stijgend
prestige van de Benelux-.groep de
nieuwe zet in met dingen van meer
dan gewone betekenis ten aanzien
van de loop der dingen in Nederland.
Niet minder dan twee wetten worden
aangekondigd, die verwondering mo
gen wekken in een land, dat tot ar
moede is gebracht gelijk het onze.
Ontwerpen, gelijk thans zijn inge
diend, waren in de rijke dagen van
voor de oorlog eenvoudig een onmo
gelijkheid: er was geen geld voor. Nu
is dat blijkbaar anders.
Om te beginnen hebben we het ont
werp van minister Lieftrack, dat be
oogt de uitkeringen voor geleden oor
logsschade op een redelijker peil te
brengen. De gedachte, welke er aan
ten grondslag ligt en die er op be
rust, dat de schade, welke aan een
deel van ons volk is toegebracht, ten
behoeve van het hele volk is geleden
en dus ook daardoor behoort te wor
den gedragen, dunkt ons volkomen
Juist. Juist ook is de gedachte, dat
aangezien geen 100 uitkering aan
alle getroffenen kan worden gegeven
de economisch zwakkeren het eerst
aan bod behoren te komen.
Maatregelen als deze verschillen
daarin van theoretische idealen, dat
ze misschien wel minder schoon zijn.
maar ze hebben het voordeel ver
wezenlijkt te kunnen worden. Ze
hebben de strekking de verschillen in
rijkdom te verkleinen en liggen daar
om geheel in de lijn van een progres
sieve regering, die wel geregeld kan
verbeteren, maar die nooit met één
ppnnestreek alles kan gelijkschakelen.
Dat de rekening van deze maat
regel wordt gepresenteerd in de vorm
van een belastingverhoging, die niet
▼oor de poes is, mag niemand ver
wonderen Een regering, die toch al te
kort komt, kan haar uitgaven niet
vergroten zonder nieuwe bronnen aan
te boren. Het feit. dat deze rekening
meteen wordt aangeboden, pleit voor
ie realiteitsziif van* het kabinet.
Het tweede wetsontwerp is afkom
stig van minister Drees en bevat een
wachtgeldregeling bii werkloosheid
gedurende 126 dagen per jaar. We
veronderstellen, dat de heer Drees
dit ontwerp wel met bijzondere vreug
de aan de Kamer heeft gepresenteerd.
Het voordeel er van dunkt ons
overigens tweeledig. Want niet alleen
betekent het voor de werknemers
een tot dusver niet gekende garan
tie, daarnaast mag men er op reke
nen, dat werkloosheid in het vervolg
op krachtiger wijze zal worden be
streden. dan in het verleden ooit het
geval is geweest. Immers, zodra iets
geld begint te kosten, is men er eer
der bij het euvel met wortel en tak
uit te roeien dan wanneer men het
zelf niet aan den lijve gevoelt en de
lasten kan afwentelen op de gedu
peerde werknemers gelijk voor
heen geschiedde.
Iedere verzekering van de arbeider
tegen werkloosheid door de overheid,
komt neer op een verder terugdringen
van de kans op werkloosheid.
Alles bijeengenomen is er wel enig
verschil merkbaar bij vroeger. Men
besoeurt dat er bij ons mannen aan
het werk ziin met sterk progressieve
Inzichten Ze tonen dat door hun
dad°n.
A. ERIKS.
REUZENVLIEGDEKSCHEPEN VOOR
DE AMERIKAANSE MARINE?
De militaire correspondent van de
,New York Times" bericht uit Was
hington, dat de Amerikaanse marine
de aanbouw overweegt van reusach
tige vliegdekschepen met een water
verplaatsing van 60 tot 80 duizend
ton, die in staat zouden zijn bom
menwerpers van 25 tot 50 ton met
grote actieradius te lanceren.
Het vliegend corps van de KLM
tot voor kort niet in een vakbond ge
organiseerd heeft zich aangeslo
ten bij het NW. Het corps omvat de
piloten ,de radio-telegrafisten en boord
werktuigkundigen.
weerbericht
OVERWEGEND DROOG.
Overdrijvende wolkenvelden en vrij
wel overal droog weer. Matige, tijde
lijk krachtige Zuid-Oostelijke wind,
later uit Zuidelijkt richtingen. Wei-
9:a verandering vin temperatuur.
Minister Jonkman had bezoek
Deelneming aan conferentie
„hoogstwaarschijnlijk"
In aansluiting op zekere berichten,
dat de delegatie van Curacao nog
vóór het begin der Rljksconferentic
bepaalde verlangens bij de Neder
landse regering klemmend naar voren
zou willen brengen zonder inwilli
ging van welke verlangens de dele
gatie niet bereid zou zijn, aan de
Rijksconferentie deel te nemen
vernam het A.N.P., dat de leden der
delegatie gistermorgen door Minister
Jonkman zijn ontvangen.
Het onderhoud duurde ruim twee
uur. Na afloop was de delegatie niet
bereid, een verklaring af teleggen,
doch wel deelde men desgevraagd me
de, dat men „hoogstwaarschijnlijk bij
de opening van de Rijksconferentie
aanwezig zal zijn."
SURINAME VOL HOOP
Aan de vooravond der Rondetafel
conferentie had het ANP gelegenheid
aan de vertegenwoordiger van Suri
name in Nederland .tevens lid der
Surinaamse delegatie Mr. R. H. Pos
te vragen naar zijn verwachtingen
omtrent het verloop der besprekin
gen. Mr. Pos antwoordde hierop als
volgt:
„Ook hier geldt „II faut etre d'ac-
cord pour se discuter", (men moet
het eens zijn om te kunnen beraad
slagen).
Daar van Nederlandse zijde herhaal-
Spaak tegen direct
aftreden van Koning
Leopold
.Contact met de Koning
was gewenst"
Tijdens een vergadering van de
Belgische, socialistische partij, ver
klaarde Spaak gistermorgen: „Ik ben
geen voorstander van een onmiddel
lijk aftreden van de Koning. Een der
gelijk aftreden zou namelijk in Sep
tember van dit jaar Prins Boudewijn
op de troon brengen, hetgeen een on
geluk voor hem zelf zou zijn, voor de
dynastie en voor België".
„Men vraagt mij, zo vervolgde Spaak,
of ik er goed aan heb gedaan mij
naar de Koning te begeven. Ik kan
hierop volmondig: „ja" antwoorden.
Indien wij tot een oplossing van dit
probleem willen komen, zullen wij
vroeg of laat toch met de Koning in
contact moeten treden. Een linkse
nog een rechtse meerderheid kan tot
een oplossing komen en daarom dringt
persoonlijk contact met de vorst zich
op. Verder is het goed geweest, dat
de Koning ook eens gesproken heeft
met iemand, die nu juist niet be
hoorde tot de Katholieke Volkspartij
of het nationale koningscongres".
Overleg moet leiden tot
troonsafstand.
De algemene raad van de Belgische
socialistische partij heeft gistermid
dag in een resolutie o.a. het volgende
verklaard:
De algemene raad is van oordeel,
dat betreffende de koningskwestie de
besprekingen, die met de koning in
naam van de regering worden ge
voerd met dien verstande kunnen
worden voortgezet dat deze ten doel
hebben de enig mogelijke grondwet
tige oplossing te vinden, die in het
belang is van het land: troonsafstand.
Zaak Lunshof komt voor
HOGE RAAD!
Zij het op andere gronden heeft het
Amsterdamse Gerechtshof gister het
vonnis van de rechtbank van f 10
subs. 10 dagen hechtenis tegen de
journalist H. A. Lunshof bevestigd.
Naar bekend weigerde de heer Luns
hof destijds Vrouwe Justitia de naam
te noemen van de persoon, die hem
de geheime notulen van Linggadjati
voor ..Elseviers Weekblad" had ver
strekt. Wegens het „opzettelijk niet
voldoen aan enige wettelijke verplich
ting, die hij als getuige opgeroe
pen te vervullen had", werd de
journalist daarop zelf vervolgd.
De volgende stap van de veroor
deelde journalist is het aantekenen
van cassatie. De raadman, mr Gcr-
brandy, zeide hiertoe onmiddellijk te
zullen overgaan, zodat de Hoge Raad
in deze kwestie het eindoordeel zal
moeten vellen.
deiijk bereidheid is te kennen gege
ven de consequenties van de zelfstan
digheid, gelijkgerechtigdheid en bet
zelfbeschikkingsrecht der overzeese
gebiedsdelen te aanvaarden, kan ik
niet anders verwachten, dan dat de
besprekingen ten aanzien van de
practische uitvoering dezer beginse
len zich uitsluitend op zakelijk ter
rein zullen bewegen De Surinaamse
delegatie wacht rustig de ontwikke
ling der conferentie af. Zij is eensge
zind en weet in hoofdtrekken, wat zij
wenst ten aanzien van de toekomsti
ge verhouding van Suriname tot Ne
derland".
Wereldrecordhouster
melkgeven drinkt 2 liter
bier per dag
Een zevenjarige Brits-Friese stam
boekkoe te Ringwood (Hampshire)
heeft het wereldrecord geslagen wat
het geven van melk betreft. Tot nog
toe stond het record op naam van een
Amerikaanse Holstein-Fries, die in
385 dagen ruim 18.870 liter melk gaf.
De nieuwe recordhoudster heeft in
329 dagen dit kwantum reeds over
schreden. Per dag moet zij vier maal
gemolken worden en geeft zij totaal
meer dan 54 liter. Enkele maanden
geleden vestigde zij voor het eerst de
aandacht op zich door het werelddag-
record melkproductie op haar naam
te vestigen met meer dan 67 liter per
24 uur. De tegenwoordige eigenaar
kocht haar vier jaar geleden voor 183
pond 15 shilling. De wonderkoe krijgt
behalve het normale voedsel per dag
ruim 2 liter bier.
BERLUNSE BEER VERLOOR ZIJN
KLAUWEN
De Berlljnse beer, het symbool van
de stad als hoofdstad van Pruisen cn
het „Reich", heeft zijn klauwen ver
loren.
De gemeenteraad heeft namelijk 't
nieuwe wapenchild van de stad goed
gekeurd, waarop de beer als centrale
figuur behouden is, doch zonder klau
wen en tongJa, Himmler en Göb
bels zijn dood.
Vliegtuig stortte neer
in Parijse voorstad
Aantal doden onbekend
Te Romainville, een Noord-Weste
lijke voorstad van Parijs, is een vlieg
tuig in botsing gekomen met een
timmersmanswerkp?aats. Het huis
kwam in lichter laaie te staan en 12
personen zijn volgens de plaatselijke
brandweer om het leven gekomen.
Van de twaalf inzittenden van het
vliegtuig, allen piloten of leerling
piloten. zijn er zeven om het leven
gekomen. Het toestel behoorde aan de
opleidingsschool voor de luchtvaart
van het vliegveld Le Bourget. Zeven
lijken zijn reeds geborgen.
Volgens een mededeling van de
politie zijn 9 inzittenden om het le
ve» gekomen. Twee werklieden in het
gebouw, dat in brand geraakte, wer
den gewond en naar een ziekenhuis
getransporteerd.
STIKKER EN OUD VOOR DE RADIO
Mr. D. U. Stikker en Mr. P. J. Oud
voorzitter en ondervoorzitter van de
Zaterdag j.1. opgerichte Volkspartij
voor Vrijheid en Democratie, zullen
vanavond half tien in het program
ma van de AVRO Hilversum II het
woord voeren.
Massamoord op
Japanse bank
Elf van de zestien employés van
een bank te Tokio zouden vermoord
zijn door iemand, die zich had aange
diend als ambtenaar van de gezonds-
heidsdienst en die alle leden van het
personeel had doen drinken van een
kleurloze vloeistof als „desinfectlemid-
del tegen dreigende dysenterie".
De elf slachtoffers vielen terstond
na het drinken versuft neer en over
leden. De vijf anderen zijn in ernstige
toestand naar het ziekenhuis ge
bracht. Het is nog niet bekend of de
pank beroofd is, daar men van de
overlevenden ;iog geen samenhangen
de mededelingen heeft kunnen verkrij
gen.
Oostenrijk heeft de uitlevering ver
zocht van Franz von Papen en Baldur
von Schirach. Von Papen wordt be
schuldigd van hoogverraad, Von Schi
rach o.a. van rassenvolging.
Na biina drie jaar
Mogelijkheden M hulp aan nieuwe pers"
duidelijk omschreven
Overigens menen dat onder geen
voorwaarde de rechtszekerheid mag
worden opgeofferd aan een minder
omslachtige procedure. De omstan
digheden zullen er toe leiden, dat
voor algehele onteigening in dc regel
in aanmerking zullen komen drukke
rijen, welker leiding zich gedurende
de bezetting heeft misdragen en die
thans slechts als loondrukkerij fun
geren, aldus de conclusie in de Me
morie van Toelichting op het b|j de
Tweede Kamer ingediende wetsont
werp tot „vaststelling van een aantal
bepalingen over onteigening op het
gebied van het perswezen".
Zo bestaat dus thans de mogelijk
heid bijna 3 jaar na de bevrijding!
dat de overheid de gelegenheid zal
krijgen tot „herdistributie over te
gaan van rotatiepersen, zetmachines,
andere machines en bepaalde voor
raden en desnoods ook van ge
bouwen.
In het Memorie van Toelichting
wordt voorts gezegd:
„De ministers zijn er zich van be
wust, dat de omstandigheid, dat een
groot gedeelte van de dagbladonder
nemingen niet over een eigen tech
nische outillage kan beschikken, niet
in overeenstemming is met het begin
sel van de vrijheid van drukpers".
De ministers verklaren verder, dat
onder de werkingen van het Tijdelijk
Persbesluit 1945 de door de regering
te Londen gedane toezeggingen tot
hulp aan de „nieuwe pers" moeilijk te
realiseren waren", en komen daar
tot de volgende toelichting op het
ingrijpende besluit tot herdistributie
van drukkerij-installaties:
„Het wetsontwerp bedeolt derhalve
te zijn een vervanging en verbete
ring van de regeling Wit noodvoor
ziening Perswezen. Materieel verschilt
het ontwerp slechts op betrekkelijk
ondergeschikte punten van bedoelde
bepalingen. Doordat evenwel de grond
slag van de onteigening een andere
is, mag er rekening mede gehouden
worden, dat, zij effectiever kan wor
den toegepast. Met name koesteren
de ministers de verwachting, dat bij
onteigening van bepaalde onderdelen
van een bedrijf door minnelijk oVerleg
overeenstemming over de vergoeding
zal worden bereikt."
STICHTTE PALESTIJNSE
REGERING OPZETTELIJK
VERWARRING
Mevr. Golda Meyerson hoofd van
de politieke afdeling van het Joods
Bureau te Jerusalem, heeft op een
persconferentie te Lake Success te
kennen gegeven, dat de Pallestijnse
regering opzettelijk de verwar
ring in het land toeliet om te kunnen
bewijzen, dat haar waarschuwingen
voor de verdeling gerechtvaardigd wa
ren. Engeland voorzag Syrië en Irak
van wapnen, die op een of andere
manier in handen kwamen van
Arabische benden in Palestina, aldus
Mevr. Meyerson.
In het graafschap Lanark (Schot
land) zijn 1000 chauffeurs en conduc
teurs in staking gegaan uit protest
tegen het dienstschema. De arbeiders
in de staalfabrieken konden dienten
gevolge niet naar hun werk gaan.
-- Volgens de „Daily Graphic" zal de
R.A.F. weldra een nieuw type bom
bardementsvliegtuigen van buitenge
woon zware uitvoering met grote
actieradius in gebruik nemen. Het
toestel zal een atoombom van 'iy2
ton met een kruissnelheid van onge
veer 830 kilometer per uur kunnen
vervoeren.
POSTZEGELS VOOR OOM
ROB.
Oom Rob is een bekend
figuur. Hij heeft het nu in
zijn hoofd gekregen om een
actie op touw te zetten voor
het verzamelen van gebruik
te postzegels, want vooreen
millioen zegels kan een
t.bc.-patiënt worden uitge
zonden. Het doel is dus
goed.
Ook mijn dochtertje is daar
van overtuigd. En dus is ze
met een vriendinnetje aan
het werk gegaan. Huis aan
huis hebben ze gevraagd om
oude postzegels. Het was 'n
vermoeiend werk. Want
overal moesten ze een ver
klaring geven van hun
komst. En thuis kregen wij
het verslag weer.
Ze zijn ook op het ge
meentehuis geweest. Vroe
gen burgemeester te spre
ken, die echter in gesprek
was. Nou, dan wachtten ze
wel even, ze hadden de tijd.
„Nou moeder, we hebben
daar wel een half uur moe
ten wachten En we hebben
al die tijd moeten staan. En
toen de burgemeester te
spreken was, had hij nog
geen postzegels ook! Het
is me wat moois. We waren
doodmoe. Ze hadden ons
toch zeker wel een stoel
kunnen aanbieden?"
We hebben geproest. De
..dame" is nog geen 10 jaar....
UNO - vergadering
te Parijs
Devaluatie brengt
goedkoopte
In kringen van de V.N. wordt van
vele xijden niet-officieel verklaard,
dat door de devaluatie van de Fran
se franc de uitverkiezing van Parijs
voor bet houden van de aanstaande
algemene vergadering van de VN.
waarschijnlijker is geworden.
Door de devaluatie zou voor min
stens een half millioen dollar worden
bespaard op de kosten voor de V.N.
terwijl ook de verschillende delegaties
goedkoper uit zouden zijn.
Raadselachtige „volksiemming
op Madoera
Op geheel Madoera en op enkele
eilanden in de omgeving is Zondag
een „volksstemming" gehouden. Ruim
95% van de kiezers stemde vóór de
vorming van een autonome 6taat Ma
doera binnen het verband van de
Ver. Staten van Indonesië.
Deze berichten blijken voor ..Bata
via" een volkomen verrassing. Nie
mand was op de hoogte van het feit,
dat er een stemming zou plaatsvin
den, zelfs dr. Van Mook niet. Men
hecht dan ook aan de uitslag geen
enkele waarde. Op welke wijze er ge
stemd is is nog een raadsel en ook
Republikeinse kringen verbaasden
zich over deze onvoorbereide stem
ming.
„Stortemelk" sleepte
Pools jacht binnen
Zoals we gister reeds meldden ver
keerde Zondag ter hoogte ven Ter
schelling een onbekend jacht in ne
De sleepboot „Stortemelk" van de re
derij Doeksen heeft Maandagmorgen
het jacht de haven van West-Ter
schelling binnengesleept. Het bleek
het 16.7 ton metende jacht „Trygg"
te zijn. dat als thuishaven Santiago
heeft. Het was onder commando van
zijn kapitein met drie passagiers op
weg van Kiel naar Antwerpen.
Bij Ameland was het scheepje enige
malen aan de grond gelopen en had
daar een lekkage opgedaan, waardoor
het water begon te maken Oe, be
doeling van de opvarenden, vi°r Po
len. was van Antwerpen over te ste
ken naar Engeland en vandaar naar
Portugal door te gaan.
„Brandaris" weer in actie.
Gistermiddag meldde de kapitein
van een schelpenzuiger aan de kust
wacht Brandaris op Terschelling, dat
hij in de zgn gronden" bij Ter
schelling de masten van een schip
had waargenomen. Ook de kustwacht
merkte twee masten van een schip
op. doch kon niet zien of het schip
gestrand of zinkend was. De redding
boot ..Brandaris" en de sleepboot
..Stortemelk" voeren ter assistentie
uit Zij keerden na vruchtloos zoe
ken in het begin van de avond terug.
Staatsloterij trekt weer
Eerste klasse, eerste lijst
f 20.000 - 12536. f 5000 - 20913. f 2.000
8044. f 1.500 - 8894. f 1.000 - 7067, 8678,
8810, 16559. f 400 - 5803, 12295, 13815.
f 200 - 1949, 19138. f 100 - 1190, 2361,
4227, 4564, 8076, 8975, 11524, 11874,
13120 19272.
Niet voor de eerste keer in haar
leven tuimelde de Franse franc om
laag. Het is de vraag of men deze
keer niet zou kunnen spreken van
salto mortale - de sprong is gewaagd.
De kwestie heeft verschillende aspec
ten. Over het zuiver-monetaïre willen
we kort zijn, evenals over de kansen
van succes. De uitkomsten van een ex
periment als het onderhavige kun
nen we beter nog maar even rustig
verborgen laten liggen in de schoot
der toekomst: de economie is geen
eenvoudige algebraïsche vergelijking
met één onbekende. De bedoeling
echter van deze devaluatie (in Hol
landse munt ongeveer van 2 yA tot 1%
cent) is o.m. om de exporteurs te
steunen en achtergehouden devie
zen en goud in de schatkist terug
te brengen Door het scheppen van
een vrije markt in Amerikaanse dol
lars en Portugese escudo's kan de ex
porteur voor de helft van z'n de
viezen ong 73 francs meer per dollar
krijgen.
Er heerst onstemming in Frankrijk.
Niet alleen omdat de Nationale Verga
dering gepasseerd werd en nog slechts
over de maatregel, die reeds en decreet
is geworden, kan discuslëren; de oor
zaken van het gevoel van -nbehagen
liggen ook elders. René Mayer's finan
ciële maatregelen, die met moeite
door het Franse parlement zijn gekro
pen, brachten extra zwar» lasten me
de voor de kleine zelfstandige en
boer. Maar er scheen «en «ven
wicht gelegd te zijn, daar ook
op hoge salarissen en grote win
sten de hand van de fiscus zwaar
der drukte. Nu kreeg het exportkapi
taal deze hand beschermend boven
het hoofd, waardoor hét evenwicht
ten dele weer gebroken is. Het is n.1.
zeer de vraag of deze maatregel het
gehele Franse volk ten goede zal ko
men, daar de koopkracht verder
moet dalen; naar evenredigheid te
veel om de stijging van de winsten
van enkelen te rechtvaardigen. Op
nieuw loopt men kans, de sociale on
rust aan te wakkeren.
Bovendien vragen velen zich met
angst en beven af, wat de inter
nationale gevolgen zulUen zijn. Zij,
die in Bevin's „Westerse Unie" de
mogelijkheid zien tot vorming van een
derde wereldmacht onder gematigd-
socialistische leiding vinden het ver
re van aangenaam, dat de Labour-
regering en het Internationale Mone
taire Fonds voor het noofd zijn ge
stoten. Zij zijn het eens met de Brit
se socialisten, dat deze „eigen-gerel
de", op nationaal-kapitalistische gron
den genomen, maatregel de goede ver-
Buitenlands Overzicht
standhouding en bovendien de toekom
stige plan-matige internationale econo
mie zal schaden.
Merkwaardig tenslotte is de bijna
grimmige reactie in Washington.
Daar voelt men deze „zelfbescher
ming" als een klap in het gezicht
Terstond wees men op het mogelijk
misnoegen van het Congres, dat z'n
gVdkeuring aan het plan-Marshall
alleen dan met enig gerust geweten
geven zal, als men er van op aan kan,
dat de gesteunden zich behoorlijk zul
len gedragen. Dat wil zeggen, mat
respect voor de Amerikaanse onderne
mer: zonder «en te straf socialiseren
na te Jagen, maar liofst ook zonder
het belangen van het eigen onderne
mers-dom de voorrang te geven.
AH.