Onder de Schijnwerper
C
N.HOLLANDSE
PERS 1945
Franse socialen
stemmen blanco
Geen doodstraf voor leden van
landwachtersbende
Marine gaat
demobiliseren
Kloosterboer' s mijnenveger naar
Argentinië vertrokken
Vredesverdrag met Oostenrijk in zicht?
Graham verlaat
Commissie van Drie
Porkkala, een belangrijk kruispunt
4e Jaargang No. I14&
Donderdag 29 Januari 1948
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
Wnd. hoofdrefl. A. Eriks. Westerweg 331.
Alkmaar, tel. 3300. Tijdelijk bureao redac
tie en administratie. Voordam 6A, Alkmaar
(niét te verwarro»» met Voordara 9)tel. 3967
Mr. Oud - niet meer de oude
Dinsdagavond spraken over de
AVRO de heren Stikker en Oud, be
stuursleden van de nieuw opgerichte
Volkspartij voor Vrijheid en Democra
tie.
Met belangstelling hebben we er
naar geluisterd. Met belangstelling,
maar ook met klimmende verbazing.
Men zou, afgaande op wat beide spre
kers zeiden, bijna tot de conclusie ko
men, dat er in Nederland geen enkele
Conservatieve groep meer bestaat en
dat de nieuwe Volkspartij en de Partij
van de Arbeid dipgen willen, die
eigenlijk vrijwel op hetzelfde neerko
men.
Men moet zoeken naar de juiste ver-
ïouding tussen vrijheid en gebonden-
eid, doceerde Mr. Oud en hij sloeg
daarmee de spijker volkomen od ziip
kop. Overigens zo denkt ook de Par
tij van de Arbeid er over.
De Volkspartij zet zich schrap zowel
tegen de leer der Staatsonthouding
als tegen die van de staatsalmacht.
Dit bewijst, dat de Volkspartij het
standpunt van het liberalisme, dat
staatsonthouding predikt, heeft verla
ten. Dat ze geen staatsalmacht wil als
het Communisme of als weleer het
Nationaal-Socialisme, dat had Mr
Oud gerust kunnen verzwijgen, want
dat weet iedereen.
Wat Mr. Oud wel wil, s dus blijk
baar iets tussen staatsverhouding en
staatsalmacht in. We zouden zeggen:
een milde vorm van Socialisme.
Maar nee, dat is toch ook' weer
niet het geval. Want:
Ook tegen de mildere vorm van
socialisme, zoals het in Nederland door
de Partij van de Arbeid wordt ge
wenst, hebben we bezwaar.
We kunnen er niet goed meer bij.
Niet de uitersten en ook. niet iets
daar tussen.
Wat blijft er nog over?
Zou het niet zo kunnen zijn. dat de
Volkspartij in haar hart het liefst
weer terug zou willen naar de staats
onthouding van voorheen?
Maar dat ze, ziende dat dit een
overwonnen standpunt is en dat daar
op geen noemenswaard aantal stem
men te verzamelen valt, zegt dit te
hebben verlaten met de bedoeling er
in de practijk zoveel mogelijk aan vast
te willen houden?
De Volkspartij is iets tussen staats
onthouding en staatsalmacht in. Ac-
coord, maar ze is bijna staatsonthou
ding.
Onze geldmensen moeten nu een
maal ook hun partij hebben.
Dat zij het voor ons volk -het beste
achten, dat dit door hen wordt geleid
met behulp van hun geld. is hun goed
recht. Vandaar misschien de naam
Volkpart ij die wel wat misleidend
is. maar die niemand hun kan belet
ten te voeren.
Alles bijoen genomen echter zouden
we een iets duidelijker taal wel op
prijs hebben gesteld. Vaagheid even
wel is dikwijls het middel om het
kromme recht te doen schijnen.
Wc vrezen, det dat ook hier het ge
val is geweest.
Van Mr. Oud.hebben Ve wel eens
helderder -taal gehoord. Wordt hij wat
ouder en is hu daardoor niet meor de
oude? A. ERIKS.
De Franse socialisten hebben na
een „tormacht ige vergadering", die
vier nur duurde, besloten zich bij de
behandeling van het wetsontwerp
betreffende de vrije goudmarkt en
de vrije markt voor harde valuta,
van stemming te onthouden.
Het is mogelijk, dat een beperking
van de geldigheidsduur van de wet
tot een periode van 6 maanden de
basis zal zijn voor een compromis.
De zitting van de Nationale Verga-'
dcring werd gisteravond verdaagd om
dat Scfiuman eerst met de socialisten
in het reine wilde komen.
Hedenmorgen zou het parlement
'opnieuw bijeenkomen, doch Sehuman
heeft laten* weten dat hij niet van
plan is om te wijken
Wanneer het wetsontwerp niet wordt
aangenomen, verwacht men dat de
regering binnen 2 a 3 dagen zal af
treden.
weerbericht
WEINIG VERANDERING.
Wisselende bewolking met een en
kel verspreid buitje. Meest matige
wind uit Zuidelijke richtingen. Wei-
ng verand°rin<» van tempera*uur
Van der Spek c. s. voor Raad van Cassatie
Procureur-fiscaal neemt „hoge druk van
illegaliteit" in aanmerking
Voor de Bijzondere Raad van
Cassatie werden de beroepen
tegen de vonnissen van het
B. G. te Amsterdam van W. A.
van der Spek uit Heilo, com
mandant en D. Jonker, P. May-
er en G. J. Alders, leden van
het beruchte Landwachtcom
mando uit Hoorn, behandeld.
Onder bevel van Van der S
zijn, zoals men weet tussen Fe
bruari en Mei 1945 goede Ne
derlanders doodgeschoten. De
commandant zelf schoot op 1
Mei 1945 voor het raadhuis te
Zwaag drie gevangenen meteen
machinepistool neer.
Van der Spek, die te Alkmaar door
het B. G. van Amsterdam ter dood
veroordeeld werd, kwam het eerst
voor. Hij ontkende ,dat hij de drie
gevangenen met voorbedachte rade
zou hebben neergeschoten. Reeds was
een illegale werker die dag wegens
verboden wapenbezit neergelegd, de
drie andere gevangenen moesten zich
ontkleden om gefouilleerd te worden.
Een complete oorlog'*
Volgens getuigen zou verd. tot de
gevangenen hebben gezegd: „Trek je
jas maar uit, want het zou zonde zijn
als je er gaatjes in kreeg". Voorts zou
hij met met horloge in de hand tot
twaalf uur gewacht hebben en pre
cies op klokslag twaalf de mensen
hebben neergeknald.
Van der Spek hield, wat hy reeds
eerder verklaarde vol, n.L dat een der
gevangenen een verdachte beweging
maakte Hij zeide niet op de hoogte
te zijn geweest van de' afspraak, die
tegen het einde van.de oorlne werd
gcmnaKt. om zich hcmer^i.ids van ac
tie te onthouden. „Het was een com
plete oorlog tussen de illegaliteit en
ons en de Duitsers gedroegen zich als
onwillige honden", zo zeide hij. Die
strijd kostte aan negen van zijn man
nen het leven. Hij beaamde een op
merking van de president, „dat hij
zich in een vreemd land voelde".
M aar begroting 47 milli oen
hoger
Den Helder wordt
weer centrum
De Marine gaat demobiliseren. Dit
blijkt uit de Memorie van Antwoord
op het voorlopig verslag over de be-
groting-1948 voor het ministerie van
Marine. Uiterlijk 1 Jan. '49 zal de
huidige taak van het (regiment) Ma
riniersbrigade beëindigd moeten zijn.
Het eerste gedeelte van de voor dit
onderdeel bestemde dienstplichtigen
van de lichting '48 zal nog opgeroe
pen worden; het tweede waarschijn
lijk reeds niet meer.
Deze demobilisatie brengt echter
geen verlaging van de totale uitgaven
met zich mee; integendeel, het ligt
De procureur-fiscaal concludeerde in
verband met de uitzonderlijke toe
stand, n.1. 't feit, dat gehandeld werd
„onder hoge druk van de illegali
teit", tot verandering van de dood
straf in levenslange gevangenisstraf.
Andere zaken teruggewezen
In de zaken tegen de ter dood ver
oordeelde Jonker uit Oudkarspel en
May er uit Oudesiuis, die samen op
bevel van Van der Spek de gevange
ne C. C. bij transport naar Hoorn
neerschoten waarnaast Jonker tot
twee maal toe op bevel van Van der
Spek een vluchteling neerschoot,
concludeerde de procureur-fiscaal
„gezien de omstandigheden" tot te
rugwijzing van de zaken naar de in
structie en nieuwe behandeling. Hy
wenste de zaak Jonker- wegens het
doodschieten van vluchtelingen aan te
houden.
Ook in de zaak tegen Mayer en
Alders uit Amsterdam, die wegens
het neerschieten van de gevangene de
G. resp tot de dood en levenslang
veroordeeld werden, concludeerde de
procureur-fiscaal tot terugverwijzing
en hernieuwde behandeling. Hij ba
seerde deze conclusie op de mening
dat nagegaan moest worden welke
kogels dodelijk waren en door wie
deze werden afgevuurd.
Uitspraken volgen op 25 Februari.
Semmler ontslagen
Dr. Johanner Semmler, directeur van
de economische afdeling van het bij
zondere bestuur in Duitsland, is door
de militaire gouverneurs van de En-
gels-Amerikaanse zone uit zijn ambt
ontslagen op grond van zijn „houding
van boosaardige oppositie tegen de be
zettende machten", tot uiting geko
men in zijn toespraak te Erlangen, op
4 Januari tot een Duits gehoor gehou
den.
Semmler heeft op een bijeenkomst,
die hij als een besloten Duitse kring
beschouwde .zonder te wten dat ver
tegenwoordigers der bezetting aanwe
zig waren, zware beschuldigingen
tot de Westelijke bezetters gericht.
Duitsland had z.i. generlei reden om
dankbaar te zijn voor de voedselim-
port. daar deze er slechts op was ge
richt het land een duurzame last op
te leggen.
r-iaar zonder „Barre Jan j
aan boord
De „Maria Lecina" is vertrokken
naar Buenos Aires, zo wórdt uit
Antwerpen gemeld. in één
adem werd er aan toegevoegd: de
Antwerpse havenpolitie viel een
pak van het hart.
Deze,.Maria Lecina" heeft niet te
maken met de kapitein die zo'n haast
had om bij zijn geliefde t° komen,
maar was 't schip van de man die haast
had om in 't veilige Argentinië van de
in het voornemen dat de gehele dienst
zal worden verhoogd met ruim 47
miliioen.
De wederopbouw van de Marine
zal krachtig ter hand worden ge
nomen. Nieuwbouw te verzor
gendoor de Nederlandse industrie
staat op het programma. Den
Helder zal geleidelijk weer het
vloot-concentratiepuijt worden
naarmate het herstel - daar vor
dert.
Thans zijn nog 32.000 man marine
personeel onder dienst, van wie slechts
11.000 man beroepspersoneel; de
vredessterkte zal 18.000 man be
dragen. Zodra de „buitengewone"
toestand is beëindigd, zal al hetniet-
beroepspersoneel afvloeien; ook dus
de vele vrijwilligers.
MOSKOU SCHROEFDE ZIJN EISEN
OMLAAG
Hog vier Enge' - Amerikaanse
bezwaren
Dc Sovjet-Unie heeft haar schade-
vergoedingseisen t.o.v. Oostenrijk
sterk besnoeid. Zü verlaadde haar
aanspraken van 890 miliioen dollar
tot 352 miliioen. Deze stap heeft
over het algemeen een gunstige in
druk gemaakt.
De laatste hinderpalen
In Westelijke geallieerde kringen
te Wenen is men over het algemeen
van oordeel, dat de nieuwe voorstel
len inzake de Duitse activa een
grote vooruitgang betekenen in de
richting van een verdrag met Oos
tenrijk. Men wijst er echter op, dat
er nog vier moeilijkheden zijn, die de
voorstellen in de huidige vorm on
aanvaardbaar zouden kunnen maken:
Het bedrag van 200 miliioen dollar
dat Rusland aan Duitse activa eist.
zal uiteindelijk alleen ten laste van
Amerika komer'
de beperking van de souvereiniteit
van Oostenrijk, die ligt in de bepa
ling dat „Oostenrijk geen moeilijkhe
den in de weg zal leggen wat betreft
export-winsten" uit de vroegere Duit
se activa die overgaan in Russische
handen;
dat de Oostenrijkse eisen t.a.v.
Duitsland beknot worden;
de clausule, dat elk geschil over
deze kwesties moet worden geregeld
door bilaterale onderhandelingen tus
sen de belangen hebbende partijen.
Oostenrijkers optimistisch
In Oostenrijkse politieke kringen
verklaart men, dat de grootste hin
derpaal op de weg naar overeenstem
ming inzake het Oostenrijkse ver
drag door de Sovjets is weggenomen
door accoord te gaan met een bedrag
van 200 miliioen dollar voor andere
dan olie- en scheepvaart-activa. Thans
behoeft geen theoretische definitie te
worden gevonden van het begrip
Du:*se activa.
fte komen: van Jan Kloosterboer.
Maai' Barre Jan maakt, tegen zijn
oorspronkelijke verwachtingen in, de
reis niet mee. Sinds zijn laatste arres
tatie is er niets meer van hem ver
nomen; men mag dus aannemen, dat
hij nog „rustig" in het Scheveningse
Oranje-hotel en pension is.
Een geheimzinnige eenzame
Naar aanleiding van het vertrek
van de omgebouwde Britse mijnen
veger werden nog enige bijzonderhe
den bekend gemaakt over de arres
tatie van Kloosterboer, die een wereld-
\ermaardheid kreeg door zijn spionna
ge ten behoeve der Duitsers, die me
nig schip dat hij hen aanwees de kel
der in hebben gejaagd.
Verleden jaar Maart werd het
schip door de Britse admiraliteit ver
kocht en het kwam in handen van
een sedert jaren te Knockj wonende
Nederlancer, Arthur Gevaert.
Hij stelde een zaakwaarnemer aan,
die beweerde Martinus van den Maag
denburg te heten. Deze knoopte on
derhandelingen aan met de Argentijn
se firma „Alentico", die het schip zou
ombouwen tot vissersvaartuig. Tn
België werden tien man aangemon
sterd. Mbar het viel de Antwerpse po
litie op, dat Van den Maagdenburg bij
na nooit het schip verliet. Men had
een vermoeden van een ontvluchtings
poging van politieke deliquenten,
maar het paspoort van de geheimzin-
kli*!".erau>r klopte.
De man, die f 600.— nodig had
Voor alle zekerheid informeerde
men nog eens terdege bij de col
lega's te Breda - het bleek dat de
echte Van Maagdenburg Holland
nooithad verlaten, maar zijn pas
poort voor f 600.— had verkocht.
Toen was „Barre Jan" ontdekt en.
zoals men weet, werd hij gekinpt
juist op het moment dat hij dacht het
anti-pathieke Europa voor goed te
kunnen verlaten.
Plan-Marshall gekortwiekt
In kringen, die in nauw contact
staan met senator Vandenbcrg ver
luidt, dat men voorlopig besloten
heeft de gevraagde fondsen voor het
plan-Marshall tot 5500.000.000 dollar
te beperken om drastischer verlagin
gen te voorkomen. Marshall heeft
echter verklaard, zijn voorstel van
6.800.000.000 dollar niet te veranderen.
Het Brits-Iraks verdrag veroor
zaakte een storm van protest in Irak.
Jaboer ,de minister-president, moest
aftreden en in Bagdad's straten vielen
reeds 70 doden. Jaboer vertrok „met
onbekende bestemming" De Fran
se regering is niet van plan te wijken
voor de druk van links en wenst de
vrije goudmarkt te behouden.
Hatta vormde een
zaken-kabinet
Uit New-York komt het bericht,
dat prof. Graham, Amerikaans gede
legeerde in de Commissie van Goede
Diensten, vervangen wordt iloorCoert
Dubois, een deskundige, die van 1927
tot 1930 consul-generaal is geweest in
Batavia.
Graham is thans onderweg naar
Nederland, om via Schiphol naar
New-York terug te keren.
Hij en Kirby, het Australisch lid
van de Commissie, zal evenals Gra
ham, waarschijnlijk Zaterdag op Schip
hol arriveren. Zij zullen daar hun Bel
gische collega Paul van Zeeland ont
moeten. Gedrieën zullen zij doorgaan
naar New-York, om verslag uit te
brengen aan de Veiligheidsraad. Waar
nemers zetten hun werk voort.
„Renvi'le" afgedankt?
Besloten is, de besprekingen voortaan
niet meer op de „Renville", maar aan
de wal te houden. Het kan nog zijn,
dat de subcomrissie, die de plaats
van besprekingen moet vaststellen,
geen overeenstemming bereikt; an
ders heeft de „Renville" afgedaan.
Linkje oppositie nog
handicap voor Hiria.
Mohammed Hatta heeft bekend ge
maakt dat hij er in geslaagd is een
zakenkabinet samen te stellen. D°
namen van de nieuwe Repub'ikrinse
ministers zijn echter nog niet bekend
gemaakt, daar de linke partij°n het
nog niet met Hatta eens waren over
de zetelverdeling.
P.R.A.C.-rechercheur
gearresteerd
Een rechercheur van de Amsterdam
se politieke recherche afdeling colla
boratie (PRAC), de 44-jarige C. J.
resteert!, verdtcht van chantage.
P wist, dat er van een schilderijen-
restaurateur een dossier aanwezig was
en hij zou zijn slachtoffer hebben la
ten blijken, wel bereid te zrjn dit dos
sier tegen hem te vernietigen, als hij
hem met een f 12.000 zou belonen.
In de val
De heer Knieze. chef van de PRAC
HULDE.
Het gebeurde op één van
de Noord-Hollandse dorpen.
Een dame was al haar tex
tielpunten kwijt geraakt.
Hoe? weten we niet Of
K verloren zijn geraakt of
dat ze gestolen zijn, we we
ten het niet. In ieder geval
de betrokken dame had
niets meer.
En dat in deze tyd! Ter
wijl de leden van het gezin
nogal „sleets" waren. Ge
begrijpt wat we bedoelen.
Er was nog al ens een
nieuw kledingstuk nodig.
De distributie bracht geen
uitkomst. We kunnen de he
ren daar geen verwijt van
maken. Zo is nu eenmaal het
leven.
Wie echter wel uitkomst
bracht, dat was de afdeling
van de Bond v. Plattelands
vrouwen, die het bestonden
om onder elkaar in luttele
dagen tfjds bijna twee hon
derd vijftig punten by el
kaar te zamelen.
Alle hulde, dames, voor
deze solidariteit.
Daar kunnen velen een
voorbeeld aan nemen!
heeft aan een ANP ver ^p-Srer e-
zegd te geloven .dat de re: ^teur
gepoogd had P. om te kopen. De kunst
handelaar zou na een onderhoud ver
trokken zijn met achterlating
enveloppe met geld. P had da<u.»ver
te en een compagnon van deze mm 'n
toornige ftnmoplrm«
hij in de armen vaB een paar recher
cheurs, die de envel,oppe vonden.
Van P zou voorts bekend gewor
den zijn, dat hij en zijn vrouw tij
dens de bezetting vaak Duitsers over
de vloer hadden. ïen vraagt zich af,
hoe. indien P werkelijk „deutsch-
freundlich" geweest is. hij bij de PRA
terecht is gekomen.
Uit Stockholm werd een dezer da
gen gemeld, dat de Russen de blok
kade in Finland, in het gebied van
Porkkala verscherpt hebben.
Daar de doorvaart bij Porkkale voor
de zeevaart en de voorziening van
Finland een levensbelang is, heeft de
ze verscherpte contróle in Helsingfors
veel onrust verwekt; men verwacht
dat nieuwe besprekingen tussen de
Sovjet-Unie en Finland «p het pro
gramma zijn gesteld.
Niet alleen in deze Noordelijke
hoek van Europa zal men de ontwik
keling met aandacht gade slaan.
In dit gebied snijden de Russische
en Britse maritieme belangen elkander
en voor de wereldvrede is het een
probleem van de eerste orde, hoe de
verhoudingen van de Britse, Russische
en Amerikaanse zeemachten zich zul
len ontwikkelen, of, om een belangrijk
uitgangspunt in deze kwestie te ne
men, hoe de Russische vlootpolitiek in
de naaste toekomst gevoerd zal worden.
Tot aan dit moment schijnen de ma
ritieme verlangens van de Sovjet-
Unie aanmerkelijk achter te staan
bij de op het land gerichte aspiraties
van deze na-oorlogse tijd. al liggen
sommige wrijfpunten in de internatio
nale politiek zeer dicht bij de kruis
punten der maritieme belangen. De
Sovjet-Unie is als zee-mogendheid
versterkt ui: de oorlog gekomen. De
Rode Vloot heeft in de wateren wei-
ke voor de bescherming van dit uit
gestrekte gebied van levensbelang zijn
veel tot de overwinning op de aanval
lers bijgedragen. Maar niet in die mate
kwam Ruslands zeemacht versterkt uit
de oorlog als de Amerikaanse. Twee
factoren die met elkaar in nauw ver
band staan, belemmerden een grote
vlucht: de Russische vloot moet
reren in vijf ver uiteengelegen zee
ën (de Japanse-, de Zwarte-, de
Oost-, de Barentsz- en de Witte zee)
en zij heeft een achterstand in te halen
die „een meer diepgaand? studie van
de moderne maritieme wetenschap"
noodzakelijk maakt, zoals gen.majoor
Zoycgin in 1945 verklaarde.
Hier treedt een type d verschil
aan de dag tussen Amerika:s en
Rusland's recente vlootpolitiek. Ameri
ka bouwt naarstig aan zijn oorlogs
vloot; legio is het aantal keivr dat
men hoort van versterking van
Amerikaanse navy wat vergroting
uitrusting van schepen en ylootonder-
delen betreft. Stalin heeft wel gezegd,
de Russische vloot ..nog sterker en
machtiger te wensen, maar het volle
gewicht van 's lands productie-krach
ten is nog niet ingezet om ,.c-en vloot
zonder weerga" te bouwen.
De springplank voor deze sprong is
echter waarschijnlijk wel reeds aanwe
zig. Ten eerste is, zoals wij onlangs uit
eenzetten, een duidelijk verslapping
en achteruitgang merkbaar in de
kracht van Amerika's handelsvloot
Hoe nauw in tijden van oorlog deze
wet de maritieme gevechtseenheden
verbonden is heeft ons de geschiedenis
der afgelopen jaren geleerd. Ten
tweede heeft de positie van de Brit
se vloot, wat beide delen betreft
door de oorlog ten zeerste geleden en
de achterstand is nog lang niet inge
haald. Daartegenover staat, dat door
de contróle over de Balkan iRoeme-
Buitenlands Overzicht
nië en Bulgarije) de Sovjet-Unie haar
contróle over de Zwarte Zee heeft
versterkt; een reden te meer waarom
Engeland aan „het behoud van
Griekenland zoveel waarde hecht
daar hier een der levensaders
van het Brits Imperium ligt. Boven
dien heeft Amerke in het Verre Oos
ten de Sovjet-Unie als „nabuur" gekre.
gen: de twee mogendheden delen de
contróle over de wateren bij China en
Japan.
Het derde snijpunt is dan de Oost
zee, vooral voor Engeland wederom
van vitaal belang. Rusland's positie i»
daar ten zeerste versterkt door zijn
overwicht op Finland; Moermanst,
van ouds zeer kwestbaar, heeft i
betekenis als strategisch centrum ten
voordele van de Russen voor het
grootste deel ingeboet. Het zwaarte
punt ligt in Porkkala.
Niet alleen in Helsingfors ook el
ders worder. da Russische bewegi .-
gen in dll gebied nauwlettend gevtc ./d.
A H.
