femaaiiJei
langs de straat
r
C
N HOLLANDSE
PERS 1945
Gandhi door jonge Hindoe met vier
schoten vermoord
„Als een atoombom trof het bericht India
volgen een bericht van de Gandhi, vredelievend strijdlustig
;ST ADSNIEIJ V/Sa
De wereld rouwt
4e Jaargang No 1150
Zaterdag 31 Januari 1949
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338
Alkmaar, teL 3300. Redactie en administra
tie: Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. 3967
Indische Radio-omroep is Gandhi
gisteravond omstreeks 17 uur,
plaatselijke tijd, door een onbe
kende jongeman doodgeschoten
De Mahatma werd van dichtbij
getroffen door 4 kogels in zijn
borst, op het moment, dat hij
zich naar de gebedsplaats begaf
Gandhi, de vader van de onaf
hankelijkheid van India, was 78
jaar -
Ds dader een jonge
fanatieke Hindoe
Gandhi's gewelddadige dood, aldus
Reuter, heeft India getroffen „als
r re het een atoombom". Het is meer
dan een nationale tragedie. „Gandhi
doden zou betekenen de ziel van In
dia doden", heeft Nehroe nog enige
dagen geleden gezegd. Sommigen me
nen, dat er een samenzwering tegen
Gandhi bestaan heeft.
Voordat hü stierf, heeft Gandhi de
politic verzocht zjjn moordenaar niet
tc streng te behandelen, aldus meldt
AFP.
Agence France Presse meldt nader,
dat de moordenaar van Gandhi, een
jonge Hindoe uit de provneie Bombay,
ou de plaats van de aanslag gearre
steerd is.
Reuter meldde voorts, dat een oog-
getuige heeft vastgesteld, dat de moor-
d' -i- een khaki-uniform droeg. Hij
is tussen de 30 en 35 jaar oud. Alles
r "urde zo plotseling, dat niemand
onmiddellijk begreep wet er gebeurde
Ongeveer 500 personen stonden op
Gandhi wachlen, en deze zich
Van BirJa House naar de kleine hou-
t katheder begaf, waarr- hij
placht te staan om de mensen toe te
s'schon Gandhi leunde op de schou
ders van zijn kleindochters en toen
hij naderde, ging men opzij om hem
door te laten.
Na de schoten vertoonde zich bloed
r Gan i's witte kleed. Fnjge
v- /iel' flauw, terwijl andere
"m-'ittcn hem te beschermen. Perso
nen uit de menigte overmeesterden de
denaar" en helden hem een kor
te tiid in bedwang, totdat de politie
verscheen
P rmi Nehroe werd e<-enn!s ande-
Mohandas Karamchand Gandhi, door zijn aanhangers Maha ge
noemd, stamde uit een aanzienlijke familie en werd in 1869 als de zoon
van een minister te Porbandar (Kathiawar in Voor-Indië) gjboren.
van 18881891 studeerde hij te Londen in de rechten, waarna hij advo
caat te Bombay werd. Van 18931914 vertoefde Gandhi in Zuid-Afrika
waar hij zijn streven voor de vrijheden van de in dat land gevestigde
Voor-Indiërs begon. Hier ontwikkelde zich ook zijn opvatting over
verzet zonder geweld.
Toen in 1914 enkele oorzaken van de ontevredenheid der Indiërs
waren weggenomen, beschouwde Gandhi zijn taak in Zuid-Afrika be
ëindigd en keerde naar Voor-Indië terug. Hier zette hij zijn actie
voort. In 1920 riep hij een algemene actie uit voor „niet-gewelddadlge
niet-samenwerking". De Hindoe-bevolking beschouwde hemals een
heilige en gaf hem de titel Mahatma („Grote Ziel").
In 1921 was Gandhi op het toppunt van zijn macht. Het Nationaal
Congres droeg zijn gehele bevoegdheid aan hem over en machtigde hem
zijn eigen opvolger te benoemen.
De beweging voor niet-samenwerking had echter een dergelijke on
rust in het land verwekt, dat hij in Maart 1922 werd gearresteerd en
beschuldigd werd van pogingen de regering omver te werpen Tot 6
jaar gevangenisstraf veroordeeld werd hij in 1924 vrij gelaten na een
blindedarmoperatie. In 1930 drong hij aan op „ongehoorzaamheid der
burgers", tengevolge waarvan hij weer werd gevangen genomen. Ln 1931
vrijgelaten trad hij in onderhandeling met de onderkoning, hetgeen
leidde tot het sluiten van het verdrag van Delhi. In dat jaar was hii
ook afgevaardigde op de tweede rondetafelconferentie. In .1934 legde
hij zijn voorzitterschap van het Na.tionaal Congres neer. Door voortdu
rende periodes van vasten trachtte hij zijn invloed op ^e gebeurtenissen
te behouden.
Het langst vastte Gandhi in Sentember 1924 (21 dagen). Mei 19.13
(21 dagen) en Augustus 1933 (23 dagen>. Hii trachtte met zijn vasten
stakingen bij te leggen, uit de gevangenis ontslagen te worden en deed
er namens de „onaanraakbaren" boete mee voor onregelmatigheden
tussen Hindoes en Mohammedanen. Gandhi verklaarde eens: „Voor mij
zijn deze vasten een middel om het edelste in de natuur van de mens te
ontdekken, niet minder in die van de Engelsen dan van de Voor-In
diërs". Gandhi stond steeds bi» het aanbreken van de dageraad (vier
uur) op en ging om ongeveer 10 uur 's avonds naar bed. In zijn voeding
bracht hü slechts weinig verandering: sinaasappelsap, fruit, groenten,
geitenmelk, geen vis, vlees of gevogelte.
Hij sDeelde een voorname rol in alle besprekingen, die leidden tot
het verlenen aan India van de onafhankelijkheid in Augustus 1947.
Enkele dagen voordat deze droom van zijn leven vervuld werd. maakte v
hii zijn besluit bekend zich uit de politiek terug te trekken Samen met
Hoessein Soehrawardv, een vooraanstaand leider der Mohammedanen,
vestigde hij zich metterwoon in een van de meest door opstand bezochte
gedeelten van Calcutta.
In 1947 eerde Nehroe, thans minister-president van het Dominion
India, hem op de onafhankelijkheidsdag van India met de volgende
woorden: ..Op deze dag gaan onze eerste gedachten uit naar de maker
van het gebouw der vrijheid, de vader van ons volk. die de toorts der
vrijheid hoog heeft gehouden en een licht heeft doen sehiinen in de
duisternis, die ons omringde. Niet alleen wij, doch komende generaties
zullen in hun hart het beeld meedragen van deze grote zoon van India
schitterend in zijn geloof en kracht en moed en nederigheid".
re ministers en de Gouverneur-Gene- do blinden voor de vensters, toen het
raai. Graaf Moun'.batten, telefonisch bericht van Gandhrs dood zich ver
op de hoogte gesteld. spreidde
AB<* wmtrris jji rt»» oude stad sloten
Ouds'° Ziekenfonds
jubileert
Het bok'-nfe Timm •jrmanfwi ken-
fonds, één d^r oudste verenigingen in
onze stad vierde Vrijdag haar hon
derdjarig b -staan. Dit heugelijke feit
gin;: gepaard met een feestavond,
voorafgegaan door de historische h n-
dTdste jaarvergadering in tegenwoor
di beid van het voltallige ledentaL
In "t Gulden Vlies was liet een ge
zellige drukte omdat alle leden dit
maal hun dam«s hadden meegenomen
n. ar deze wel zeer bijzondere jaar-
vrrgadering en dat is een gebeurte
nis die uileraard maar eens in de
honderd jaar voorkomt.
Voorzitter J. H. W. LüijeharmS open-
do de fecstveigad'-ring met 'n woord
van welkom aan alle leden en in het
b zonder aan wethoud-T R. Bakker
als vertegenwoordiger van het Ge
meentebestuur. In zijn openingsrede
zride spreker, dat de vereniging het
Tim rmansziekonfonds niet gewoon
aos om haar jaarvergaderingen te
houden onder het oog van een zo
gioot aanlal leden, De vereniging, die
v. 1 een ho;.:e leeftijd heeft bereikt
me ar daarom nog niet oud geworden
is ft het nog nooit beleefd dat een
z i'ote vergadering luistert naar het
V ngen van de jaarverslagen.
S i ker herdacht in dank de nage
ef tmis van de oprichters van het
T om^rmansziekenfends, de heren,
K Volkers. J. Meiz Burkunk, J Rin-
g"rs, A. Hoekmeijer, D. Gro n en D.
K V.ede en maakte tegelijk van de
g genheid „ebruil: om één der ouds e
leden, de heer P. Meijer, die tevens
b .itrslid is gedurende reeds 27 jaar
"te feliciteren, met zijn 89e verjaardag,
die juist op deze dag viel. De heer
Meijer, die ai 67 jaar lid van het
Fonds is, kreeg een fraaie bloemen
mand.
Pennlugmeester herkozen
Bij de bestuursverkiezing wegens het
periodieke aftreden van de heer F. H
Ringers, werd het aftredende lid bii
enkele candidaatstelling herkozen. De
rondvraag leverde „op verzoek" niets
op. Voorzitter Lütjcharms verzocht om
e\ riuele vragen schriftelijk aan he'
bestuur te doen toekomen. Ten slotte
werd nog het woord gevoerd door wet
houder Bakker namens het gemeende
b-riuur en door oud-minis'er Dr. Ir.
Ringers.
Een huldiging
Tot slot van het meer officiële ge
deelte, alvorens het woord gegeven
werd aan het toneelgezelschap,
vond er nog een kleine huldiging
plaats. Door de voorzitter van de
feestcommisrie, de heer Th. Schnu
ten. werden de heer Ringers en zijn
echtgenote bedacht met resp. een
vulpen en een fraaie mand bloe
men en de bode. de heer A. J
Groen er. mevr. Groen zagen zich
bedacht met een portemonnaie en
een bloemenmand.
Tot ver in de nacht
Nadat de band van Ger van Twuy-
ver voor het muzikale intermezzo
had zorg gedragen kwam het toneel
gezelschap van André Carell aan
het woord in het blijspel „Gebroeders
Kalkoen" van Gerard Nielen.
Dit bekende maar altijd weer ge-
noegelijke toneelstuk heeft de aan
wezigen geruimen tijd be-ig gehoudpn
en wij zouden ons zeer sterk moeten
vergissen wanneer er iemand was die
zich niet ten volle geamuseerd heeft.
Nadat in de pauze die pas ii de nacht
van Zaterdag werd gehouden enige
verversingen waren rondgebracht.
Rook-verdwazing
Dordrecht is sinds kort in
het bezit van twee „ïcck-
verenigingen". De ene heet
„De jonge Moriaan", de
tweede „De kleine trek".
Beide verenigingen zijn al
druk bezig wedstrijden te
houden; een lid van „De
kleine trek" presteerde het
om drie gram tabak in een
pijp 15 minuten aan te hou
den. Verdwazing of een
navolgenswaardige poging
om met het rantsoentje rond
te komen?
Hevige brand in Parijs
Gistermorgen heeft een brand ge-
oed in de magazijnen van Bercy te
Pari; De gebouwen, die een opper
vlakte van 1400 m2 besloegen, zijn
geheel verwoest.
Men schat de schade op een bedrag
van meer dan een milliard francs.
Grote hoeveelheden suiker, choco
lade, koffie en kledingstukken gingen
verloren, er bestaat vermoeden van
kwaadwilligheid.
DENEMARKEN NEUTRAAL.
De Deense eerste minister. Hans
Hedtoft, heeft in een radiorede ver
klaard, dat Denemarken zich „noch
bij een West-, noch bij een Oost-Eu
ropees blok zal aansluiten".
Terwijl India in diepe rouw gedom
peld is mannen en vrouwen ween
den op straat komen uit aile delen
der wereld reacties op Gandhi's ge
welddadige dood. Dr. Beel zeide o.m.:
„Ik ben diep geschokt. Zijn leven was
steeds gewijd aan het lot zijner me
demensen". Z. H. de Paus heeft uit
drukking gegeven aan Zijn gevoelens
van diepe smart.
De Franse Nationale Assemblee heeft
een motie aangenomen, waarin zij haar
diepgevoelde deelneming betuigt aan
regering cn volk in India. Onze radio-
omroep nam twee minuten stilte in
acht.
Pandit Nehroe kondigde met een
door emotie verstikte stem aan In-
dia's volk de dood van de grote lei
der aan. „Ik weet niet, hoe ik 't ver
tellen moet", begon hij. ,de vader der
natie is niet meer".
In geheel India zijn veiligheids
maatregelen genomen. In Bombay zijn
reeds onlusten uitgebroken tengevol
ge van Gandhi's dood; elf personen
zouden gedood vijftig gewond zijn.
MILITAIR VERBOND
ENGEL A N D-AMERIKA
De Chicago Herald Tribune weet te
berichten, dat de V.S. met Engeland
een geheime overeenkomst hebben
afgesloten, volgens welke Engeland
het leeuwenaandeel in de hulp van
het plan-Marshall zou ontvangen, in
ruil waarvoor het de V. S. zou steu
nen „indien dit land door de Sovjet
unie zou worden aangevallen, of in
geval de V. S. de oorlog zouden ver
klaren."
Een woordvoerder van het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken
ontkende het bestaan van een derge
lijke overeenkomst ten stelligste; het
Amerikaanse dep. van Buitenlandse
Zaken leverde geen commentaar.
Shirley Jemple heeH
een dochter
Shirley Temple, die thans
19 jaar is, heeft te Santa
Monico in Californië het
leven geschonken aan een
dochter.
Shirley, eens door de we
reld aangebeden als kind
ster, huwde in 1945 met John
Agar.
bleek het dat André Carrell en zijn
cabaretgezelschap De Grabbelmand,
met medewerking van Truus Schot.
Piet Krcon en Henk Schinkel, nog
veel meer pijlen op hun boog had
den en zo geviel het, dat het al on
gemerkt diep in de nacht was gewor
den voordat deze wel zeer geslaagde
feestavond van Alkmaar's oudste
Ziekenfonds teneinde was.
Ex-,.koning" van Kroatië
overleden
De He: log van Aosta. de voorma
lige „koning" var Kroatië, is in Bue
nos Aires in de leeftijd van 47 jaar
overleden. De Hedtog was een neef
van wijlen Victor Emanuel van Italië
en was bekend onder de naam „Her-
Vl SpaTeto" totdat hij zijn ou
dere broeder i:. sart 1942 opvilgde
als bevelhebber van de Italiaanse
troepen in Oost-Afrika. Hij huwde
vlak voor de oorlog met prinses Ire
ne van Griekenland. Nadat Noord-
Joego-S'avië bezet was nam hij de
titel „Konlv r van Kroatië" van Mus-
solini aan. Een jaar later werd be
richt.. dat hen afstand had gedaan.
In 1945 werd hem d- -ng van ad
miraal ontnomen en vorig jaar kwam
hij onder een aangenomen naam in
Zuid-Amerika aan.
Zware straf voor
doelman Keizer
De 37-jarige Amsterdamse groenten-
grossier en -exporteur G. P. Keizer,
beter bekend als doelverdediger vau
Ajax, is gistermiddag -egens devie
zen-overtreding door de Economische
Politierechter te Amsterdam veroor
deeld tot een gevangenisstraf voor d?
tijd van 6 maanden met aftrek van
voorAn est en een geldboete van
f 31.500 subs 14 maanden.
AMERIKAANS SCHIP AAN DE
GROND.
Het Amerikaanse s.s. „Washing
ton", komende van Antwerpen, is op
de Westerschelde ter hoogte vanVlis-
singen aan de grond gelopen. Sleep
boten voeren uit ter assistentie.
weerbericht
WIND. MAAR ZACHT.
Aanvankelijk tijdelijk stormachtige,
later wat afnemende Zuid-Westelijke
wind. Meest zwaar bewolkt met en
kele buien. Zacht voor de tijd van
het jaar.
TIP VOOR MANSHÓLT
't Is nog maar kort gele
den, dat de brave inwoners
van onze goede hoofdstad in
plaats van hun ontbijt een
prakkie aardappelen van de
vorige dag dienden te nutti
gen. Toen hadden de bak
kers met minister Mansholt
herrie over één cent
Een brood in deze contrei
en kost 23 cent. De kwali
teit mag min of meer matig
heten en daarom komt het
heus wel eens voor. dat m'n
vrouw aan een halfje genoeg
heeft. Gelukkig is er nu
weer een theebon aangewe
zen. Dezer dagen moest ze
twee halve broden betalen.
„Vier en twintig cent astu-
blieft". rekende onze bakker
gedienstig voor. „Een heel
kost 23 cent, twee halfies
dus ook", kwam m'n vrouw
die tegen 't eind van de
maand wel eens meer aan
zuinigheidscomplexen lijdt -
rekenkundig uit de hoek en
dat was een redenatie, waar
tegen de bakker bitter wei
nig kon inbrengen.
Een paar uur later dien
de heer des huizes over deze
delicate brood-cent-kwestie
z'n mening te zeggen Aan
gezien een dergelijke pas
munt hem toch niet kan
redden hield hij zich op de
vlakte. Dat is werkelijk het
allerbeste, maar vanmorgen
heeft hij stiekum geïnfor
meerd of de bakker wel 12
in plaats van 1V/Z cent mag
vragen voor een half brood.
't Mag. Sindsdien geeft hij
voor de intelligentie van de
hoofdstedelijke bakkers geen
cent meer. In plaats van te
gaan staken hadden ze toch
met heel wat minder herrie
alleméél halfjes kunnen gaan
verkopen?
H.M. de Koningin
voor de microfoon
Op 3 Febr. as. te 18.30 our zal I)
M. de Koningin over de zender val
de Nederlandse Wereldomroep tof d<
bondgenoten uit de wereldoorlog he
woord richten ovej de verbouwing tus
sen Nederland en In'onfs'2.
Schuman zegeviert
De Franse Nationale Vergadering
heeft het wetsontwerp voor de vrije
markt In goud en harde valuta's aan
vaard met 324 tegen 226 s'"-nni»n.
Washington ver vyf ot
Moskouse protesten
De regering van de Sovj Unie
heeft te Washington tweemaal ach
tereen geprotesteerd tegen Ameri
kaanse militaire bewegingen in de
Middellandse Zee. Noord-Afrikaanse
vliegvelden worden momenteel door
de Amerikanen gebruikt en oorlogs
bodems brengen een bezoek aan Ita
liaanse havens. ..Gezaghebbende zij-
d-i" te Washington liet weten, aldus
Reuter, dat de Ver. Staten op 2 Fe-
b: uari a.s. protesten oo*weg" van
de hand zullen wijzen".
in scheet-vlucht
Orville Wrigt, de man die met zijn
broer Wilbur het eerste vKegtuig
bouwde (in 1903 ging het toestel van
Se grond.') is vannacht overleden ten
gevolge van een hartaanval. Hij was
67 jaar As. Donderdag wordt een
voorinleveringsbon voor "500 gr. ba
nanen bekend gemaakt Als er bana
nen komen, gaat de afwikkeling van
de in October aangewezen bon vóór.
De Benelux-conferentie in Luxem
burg draagt Spaak's tevredenheid
weg. Geen sensationele resultaten,
maar: „een stap vooruit". Een Ame
rikaanse Superfort is verongelukt,
toen het op zoek was naar een in
Zd.-Frankrijk vermiste Amerikaanse
Dakota. Negen van de tien inzitten
den werden gedood. Een Brit»
Vliegtuig met 21 man aan boord wordt
vermist op de route tussen de Azo-
ren en Bermuda. Kerkrade is voor
nemens, Aken te adopteren. De
zer dagen zal de Ni win een groot
scheepse actie ten bate van de ge
wonde en invalide militairen in Indo
nesië beginnen. Drie doeleinden het
verschaffen van radio's, instelling van
een geschenkendienst en net teiug-
brengen in het arbeidsproces.
Oostenrijk langs welke weg
Toen de Londense conferentie van
de Grote Vier uiteenging tot teleur
stelling, niet alleen van het Duitse
volk, maar van de gehele wereld die
naar de werkelijke vrede snakt, bleef
er nog één smal lichtstraaltje. De
plaatsvervangende ministers zetten
hun besprekingen over Oostenrijk
voort. Oostenrijk, dat als „model"
voor de puzzle - Duitsland werd be
schouwd; Oostenrijk, dat de eerste
moeilijkheden had opgeleverd en het
rste struikelblok was gebleken.
Maar weldra verloor men ook deze
conferentie uit het oog - gebrek aan
luidruchtigheid.
Nu is het stilzwijgen plotseling ver-
broken door de verklaring over een
aanzienlijke vermindering van Mos-
kou's eisen. Er werd afgezien van de
totale som van 800 millioen dollar;
een bedrag van 352, gedeeltelijk m
geld, gedeeltelijk in olie - en scheeps
waarden. er voor in de plaats gesteld
Deze stap bracht opluchting, zowel
bij politieke waarnemers uit Engels-
Amerikaanse kringen in Wenen als bij
de Oostenrijkers zelf.
Maar tevens werd critiek. hier en
daar zeer felle critiek geuit.
Aan de ene kant gelooft en hoopt
men, dat het Russisch initiatief een
flinke schrede voorwaarts kan zijn op
de. weg naar een vredesverdrag. Men
ziet nog enige moeilijke punten, maar
deze lijken niet onoverkomelijk. In
elk geval is voor Oostenrijk zelf nog
een toekomst weggelegd (gesteld dat
men op deze basis tot een accoord zou
komen) als deels industriële, - deels
agrarische staat, terwijl de oude eisen
van de Sovjet-Unie de welhaast vol
ledige ontmanteling van de Oostenrijk
se industrie zouden hebben betekend.
Dat Karl Gruber. Oostenrijks minis
ter van Buitenlandse Zaken - de titel
is wijds voor de feitelijke betekenis
van zijn rol - met beide handen ieder
bestaansminimum, mits het een grote
re vrijheid van beweging, mits het de
verlossing van de „drie olifanten" zou
betekenen, aan zal grijpen, staat wel
vast. En met hem het overgrote deel
van de bevolking, dat alles liever
wenst dan de gasten nog langer in
huis te zien.
Maar een accoord inzake Oostenrijk
zou ook, in beginsel, een accoord over
Duitsland mogelijk maken. Waarom
dan - bij een naïeve geest zou deze
vraag zich op moeten dringe - - aar
zelen de Westelijke mogendheden nog?
Officiële reacties zijn nog niet aan de
orde, maar eensdeels toont men zich
matig optimistisch, anderdeels zelfs
boos. Een Engels blad schreef b v.. dat.
waar de Russen de door de Duit-
s- - in beslag genomen ..ctiva opeisen,
zij even goed dieven zijn als de Nazi's
en dat het een onbeschaamdheid Is
deze 200 millioen dollar te vragen,
daar alléén Amerika ze fourneren kar.
Buitenlands Overzicht
Een opmerking met een komisch ac
cent en mogelijk een kern van waar
heid, maar als men bereid is met
een dief te praten en deze belooft
uiteindelijk genoegen te zullen nemen
met minder dan de helft van de oor
spronkelijke som, is er dan nog een re
den om plotseling kwaad te worden
en „smerige dief' te zeggen? Boven
dien is er een Yalta en een Potsdam,
die het recht op schade
vergoeding van de As en zijn satel
lieten regelden - hoewel, dat ligt
reeds weer in het grijze verleden.
Misschien zijn er twee redenen
vr - deze gereserve» de en afwijzen
de houding. Ten eerste is het in zaken
usance, op geen bod direct met en
thousiasme in te gaan. Ten tweede
ligt Oostenrijk nogal dicht bij de zich
sluitende Balkan - het zou niet onmo
gelijk zijn, 'at men liever even wil
uitkijken of het niet toch voordeliger
is óók van Oostenrijk te houden wat
men kan. A.H.