Htmaai'dei
luier de Schijnwerper
1
N HOLLANDSE
PERS 1945
Naar de consolidatie van West-Europa
Na de dood van Gandhi
C
3
Het vergeten
hoofdstuk
Onderhandelingen tussen Benelux
Engeland en Frankrijk
Rusland beschuldigt
Denemarken
Het zachte weenhoudt aan
De kans op winter wordt minimaal
Witlofteelt
Noordhollandse
streekplannen
r
4e Jaargang No 1151
Maandag 2 Februari 1948
Uitgave roor de geüjknaniif» Stichting.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338
Alkmaar, tol. 3300. Redactie on administra
tie: Ridderstraat hoek Oudegracht, TeL3967
ln de discussies, welke in tal van
vergaderingen en in verschillende
eouranten wordt gevoerd over het
vraagstuk van lonen en prijzen en in
verband daarmee over de regerings-
politiek en de tactiek, die de vakver
enigingen of zo men wil de arbei
ders, al of niet georganiseerd daar
tegen moeten aannemen, zit iets fou
tiefs.
Er wordt over het algemeen uitge
gaan van het standpunt, dat het hier
een strijd is tussen werkgevers en
werknemers bij deze uitsluitend zijn
betrokken.
Dit echter is volkomen onjuist. Bij dit
vraagstuk zijn alle lagen van de be
volking betrokken, onverschillig of
zij daadwerkelijk aan de productie
deelnemen, of bij het distributieappa
raat werken, of dat zij van een pen
sioentje of een kleine rente moeten
leven.
Men v rsta mij goed. Ik accepteer
het standpunt, dat de ondernemers
winsten tot een niet meer dan rede
lijke standaard moeten worden ver
laagd ten volle.
De vraag is nu echter: Moet deze
inperking van de ondernemerswinst
ten goede komen aan de in het be
drijf werkzame arbeiders of aan de
bevolking in het algemeen.
Het spreekt wel van zelf, dat het
s'-ndpunt voor de in het be
drijf werkzame arbeiders zeer aan
lokkelijk is. En voor zover de lonen
de toets der critiek niet kunnen door
staan, zullen deze een verhoging kun
nen hebben.
Wordt echter het gehele bedrag be
steed voor verbetering der lonen in
de betrokken bedrijven, dan acht ik
dit niet sociaal verantwoord tegen
over grote groepen van het Neder
landse volk, die niet in bedrijven, die
waren voortbrengen, dienst doen. En
ik denk aan de honderdduizenden, die
van een klein pensioentje leven, of
van de rente van een klein kapitaal
tje, dat na moeizame strijd in een
Jarenlange harde arbeid bij elkaar is
gebracht.
Zelfs wanneer stijgende lonen en
prijzen in een eventuele wedloop el
kaar nog in evenwicht mochten hou
den. wat m.i. niet aan te nemen is,
is deze wedloop alleen maar nadelig
voor de zoëven genoemde groepen
want elke prijsstijging van verbi-uiks-
goederen wovd+ niet Gevolgd door een
koopkrachtverhoging hunnerzijds.
Het belang van deze zeer grote groep
van onr volk. die toch al i i weinig be
nijdenswaardige omstandigheden ver
keert. eist naar mijn mening een
sterk gecontroleerde ondernemers
winst met daarnaast zo ".aag mogelijke
prijzen.
Algemene verhoging van lonen en
pensioenen en billijkheidshalve ook
verhoging van de rentestandaard,
waardoor kleine rentetrekkers worden
geholpen zullen echter niet van de
ondernemerswinsten kunnen worden
gehaald en een tamelijk sterke prijs
verhoging ten gevolge hebben. De
kringloop begint dan.
In het belang der bevolking zui
len we dus moeten hebben een zo
hoog mogelijk opgevoerde productie,
een zo laag mogelijk gehouden onder
nemerswinst en medezeggenschap van
alle groepen van het volk i- genoem
de dingen.
Ik meen dat het noodzakelijk is, dat
dit vergeter» hoofdstuk de aandacht
krijgt die het verdient. v Z
DE PLANNEN VAN NEL VAN
VI*'
Nel van Vliet ij van plan Amerikaans
staatsburgeres te worden en zal de
eerste stappen daartoe zo spoedig mo
gelijk doen. Zo heeft de trainer van
de Chacago Tiwn club, Wal ter Schleu-
ter, verklaard, die Nel Zo- :ng bij haar
aankomst met de „Nieuw Amsterdam"
heeft gesproken. Nel zal te Chicago
haar training voortzetten en de haar
overblijvende tijd misschien produc
tief maken door een betrekking aan
te nemen in de zaak van de voorzitter
van de Townclub, Robert Kendler.
Zij verklaarde, dat zij geen prof
zou worden cn waarschijnlijk voor Ne
derland in de Oympische Spelen zou
uitkomen
weerbericht
Ook West-Duitsland in een West-Europese
Unie?
Na de beëindiging van de Benelux-conferentie te Luxemburg is het
volgende communiqué uitgegeven:
Bij gelegenheid van de conferentie te Luxemburg van de delegaties
der regeringen van Nederland. België en Luxemburg ter bestudering
van door tolunie naar voren gekomen problemen, hebben de ministers
van Buitenlandse Zaken van de drie landen gezamenlijk studie gemaakt
van de voorstellen van de regingen van Groot-Brittanië en Frankrijk,
welke door de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Bevin, vertolkt
zijn in zijn rede voor het Lagerhnis op 22 Januari j.L Zij hebben met
groot genoegen kennis genomen van die voorstellen, welke een bijdra
ge betekenen aan het werk tot de vereniging van West-Europa. Deze
voorstellen vragen echter om nadere omschrijvingen, aan het tot stand
brengen waarvan zö bereid zijn hun medewerking te verlenen in een
geest van opbouwende samenwerking en in het kader van het hand
vest der VN. Daartoe hebben zij in grote lijnen een gemeenschappelij
ke houding vastgesteld, geïnspireerd door een gevoel van solidariteit
van West-Europa en door het bewustzijn van de rol, welke hun lan
den bij zijn consolidatie kunnen spelen. In verband met deze kwestie
hebben zij gezamenlijk hun houding ten opzichte van de huidige stand
van de Duitse kwestie besproken en vastgesteld.
ENGELSE LUCHTKASTELEN
Volgens de „Sunday Times" is het
bericht over de goede ontvangst, die
de Benelux de Frans-Engelse voor
stellen heeft bereid, te Londen met
vreugde begroet. Volgens dit blad
schijnt het, dat het plan tot een bond
van West-Europase staten zich lang
zamerhand ontwikkeld tot een plan
voor een stelsel bemdg^ftootpe^apsver-
dragen, dat zich eventueel van de
Egaeijche zee tot aan de Noordkaap
zou uitstrekken, hetgeen zou beteke
nen, dat niet alleen Italië en Portu
gal, doch ook Scandinavië en eventu
eel Spanje er bij zouden behoren. De
Franse regering zou liever Spanje niet
direct willen raadplegen, aldus de
,.S mday Times", doch zij zal haar
standpunt misschien wijzigen, indien
de onderhandelingen te Madrid over
het hervatten van de handelsbetrek
kingen en de heropening van de Frans
Spaanse grens gunstig verlopen. „Nu
communisten geen dcol meer uit
maken van de Franse regering, kon
men redelijk verwachten, dat de be
trekkingen met Spanje beter zullen
worden."
Het Zondagsblad ..The People" ver-
dat een ev- .fueel komend de-
f verc^-g tussen Engeland t
Benelux, waarover Mc. Neïl deze
week te Brussel besprekingen zal voe
ren. Duitsland en niet de Sovjet-Unie
als eventuele toekomstige vijand zal
beschouwen.
EEN VIJFMOGENDHEDEN
VERDRAG
middels he de Britse regering
een ontwerp v ren vijfmogendhë-
denverdrag aan de Franse regering
dat op het ogenblik door deze laatste
wordt bestudeerd.
Een woordvoerder van het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken
zeide, dat het ontwerp tot op zekere
hoogte met het verdrag van Duinker
ken overeenkomt. Als Frankrijk zijn
mening over het ontwerp te kennen
zal hebben gegevon, zal een defini
tief ontwerp worden ongesteld, dat
aan de Benelux-landen ter bestudering
zal worden overhandigd.
Diplomatieke waarnemers, die te
Londen met vertegenwoordigers van
de Benelux-landen hebben gesproken
over het Brits-Franse aanbod, geloven
dat het Britse ontwerp in een belang
rijk opzicht van het verdrag van Duin
kerken zal verschillen. Terwijl laatst
genoemd verdrag in de eerste plaats
een wederzijds defensief verdrag tegen
een mogelijke nieuwe Duitse agressie
is, verwacht men van het vijfmogend
hedenverdrag, dat het minder speci
fiek op dat punt is. De reden hier
voor, zo redeneren de waarnemers, is
dat het opnemen van West-Duitsland
in het plan-Marshall en tenslotte
bok in een West-Europese Unie een
mogelijkheid is, waarmede ernstig re
kening moet worden gehouden.
De „Rode Ster", het blad van het
Rode leger, schrijft, dat Groot-Brit
tanië en de Ver. Staten steeds meer
pogen Denemarken door politieke en
economische pressie te veranderen in
een militaire basis voor avontuurlijke
plannen. Het netwerk van vliegvel-
d i en landingsbanen, tijdens de be
zetting door de nazi's aangelegl, zou
worden uitgebreid onder leiding van
en met hulp van Britse en Ameri
kaanse deskundigen en zou accomo-
datie bieden voor ongeveer driedui
zend bommenwerpers en 2.500 jagers
Het blad schrijft verder, dat de
Deense luchtstrijdkrachten onlangs
zijn gereorganiseerd. De luchtmach
ten van leger en vloot zijn verenigd
onder een cammando geplaatst od
der leiding vhn kolonel Erum, wiens
verbondenheid met de Amerikanen
welbekend is. Buitenlandse invloed
zou ook waar te nemen zijn in het
Deense leger, opgericht en bewapend
door Groot-Brittannië en getraind op
Britse wijze. In Deense regeringskrin
gen zou men reeds zijn keuze hebben
gedaan door de gewapende machten
onder de controle van de Ver. Staten
en Groot-Brittannië te stellen.
Het Deense dementi liet niet
lang op zich wachten.
De Deense ee-ste-minister heeft het
bericht in het Russische legerblad „Ro
de Ster", als zouden Engeland en de
VS luchtbasis in Denemarken willen
vestigen» fantastisch genoemd. Dit be
richt is zo Ver bezijden de waarheid,
aldus de premier, dat commentaar
overbodig is.
Het KNMI deelt mede, dat de de-
i essie-activiteit, die het weer in ons
land gedurende de hele maand Jan
beheerste, nog steeds blijft aanhouden
In de afgelopen 48 uur ontwikkelde
zich opnieuw een buitengewoon die
pe stormdepressic op de oceaan, die
nieuwe hoeveelheden betrekkelijk
warme lucht naar West-Europa blaast.
Deze depressie wordt gevolgd door
nog enkele andere, die nu over en na
bij Amerika tot ontwikkeling komen
en daar een nieuwe hevige koude
golf zullen veroorzaken.
Deze depressies worden alle door n
gordel met hoge barometerstanden
(die zich uitstrekt van ver ten Zuid-
Westen van de Azoren over het Ibe
rische schiereiland en het Middelland
se Zeegebied tot in Rusland) in Noord-
oo-telijke richting de oceaan overge
stuurd naar de Britse eilanden en
Scandinavië.
Er zijn nog niet de mii 'e tekenen,
die erop wijzen, dat in deze algemene
luchtdrnkverdeling over Europa, de
tt-.tnnn en Amerika een verandering
komt, zodat de periode van zacht weer
•et heoF^'ens nu en dan heel lichte
nachtvorst ijdens nachtelijke opkla
ringen, nog zeer lang kan duren.
De krachtige Zuid-Westelijke lucht
stroming stuwt bovendien de zeer
zachte lucht over Zuid-Scandinavié
en West-Rusland, waardoor ook daar
nu bijna nergens meer vorst voorkomt
en het dikke sneeuwdek snel bezig is
te verdwijnen.
De kansen op een later nog optre
dende flinke vorstperiode worden
thans veel kleiner.
Voorlopig rekene men dus op voort
duren van het zachte, enigszins on
stuimige weer met nu en dan regen,
afgewisseld door opklaringen.
SOVJET-NOTA AAN PERZISCHE
REGERING
Volgens radio Moskou heeft de
Russische gezant in Perzië een nota
aan de Perzische regering overhandigd
betreffende de activiteit van de Ame
rikaanse militaire missie in Perzië.
Een bericht van een speciale corres
pondent van de Prawda te Teheran
aanhalend zegt radio Moskou, dat de
nota feiten noemt, die kunnen worden
uitgelegd als een bedreiging van de
grenzen van de Sovjet-Unie.
AANHOUDEND ZACHT WEER
Meest zwaar bewolkt met plaatselijk
enige regen. Vooral aan de kust tyde-
Juk krachtige Zuidwestelijke wind.
Een wijdvertakt complot?
Te Bombay zijn ongeveer twintig personen gearresteerd, die ervan
verdacht worden in een complot te zijn betrokken, dat wellicht niet
slechts tot doel had Gandhi te doden maar ook andere nationale leiders
van India uit de weg te ruimen. De politie is, naar verluidt, een sa
menzwering op het spoor, waarvan de vertakkingen zich bevinden te
New-Delhi, in West-Bengalen en in de Oostelijke Pendsjaab. Onder de
gearresteerden bevindt zich een leider van de „Mahsabha"-partij uit New
Delhi, Desjpande.
De Mahasnbha
Het verhoor van de moordenaar van
Gandhi. geschiedt in het grootste ge
heim. Hij is lid van de „Mahasabha",
waarvan de voormalige voorzitter,
thans minister is van industrie in het
kabinet van Nehroe.
De Mahasabha is een conservatieve
Hindoe-partij, wier politiek streven
gericht is op de vestiging ^n een
theocratisch Hindoe-regiem in een
verenigd Indië Bij de laatste verkie
zingen werd de Mahasabha door de
Congres-Partij verslagen. Financieel
is de Mahasabha zeer machtig.
De Mahasabha verweet Gandhi zijn
verdraagzaamheid. Zy stond ook vij
andig tegenover zijn actie ter verbe
tering van de positie der „onaanraak-
baren".
Men vereenzelvigt de Mahasabha wel
met de R.S.S. (Rashtriya sevak sangh)
een uiterst geheime organisatie, waar
over men niets te weten kan komen,
behalve dat zij zich voornamelijk de
physieke verbetering van de Hindoes
ten doel gesteld heeft. Zij doet van
zich spreken door haar strijd tegen de
strijdorganisatie van de Mohamme
daanse liga.
Ooggetuigeverslag van de
kleindochter van Gandhi
Manoe Gandhi, een van de klein
dochters van de Mahatma, die zich
vlak bij hem bevond, toen de moord
plaats had, heeft een ooggetuigever
slag geven van hetgeen er gebeurd is.
Toen Gandhi de trappen van het
gebedspodium opging .aldus Manoe,
baande plotseling een man zich een
weg door de menigte gelovigen en
bukte voor hem, alsof hij boog.
Daar ik veronderstelde, dat hij het
stof van zijn voeten wilde afvegen,
wilde ik hem daar van af brengen,
bang, dat Gandhi zou struikelen en
greep z'n linkerhand. De man duwde
mij op zij en begon plotseling te
schieten De eerste kogel trof Gandhi
in de buik. Hij riep uit: „ram, ram"
(o God, o God). Daarna volgden nog
twee schoten. Hij viel neer, terwijl
zijn bril afgleed en zijn sandalen van
zijn voeten vielen. Misschien had hij
een voorgevoelen. Gisterenavond zei-
de, alvorens zich voor de nacht te
rug te trekken: „Dit is een vreemde
wereld. Hoe lang kan men aan de
beurt zijn?" Hedenmorgen vroeg na
zijn gebed zeide hy Bisjwan, die
hem zijn leven lang verzorgd heeft:
„Breng mij al mijn belangrijke brie
ven. Ik moet die vandaag beantwoor
den, want ik kan er morgen wel niet
meer zijn".
De as van Gandhi
De as van Mahatma Gandhi zal
Maandag in een aarden kom gedaan
worden ,die in de loop van de vol
gende dagen te AHahabad. waar de
rivieren de Ganges en Dloemma teza
men komen, aan het water zal wor
den toevertrouwd.
LENTE VOOR DE
KOEIEN
Het gras in de weiden in
de Rijnstreek (de omgeving
van Leiden) ij 'van dusdani
ge kwaliteit en hoeveelheid
dat vele veehouders, beslo
ten een deel van hun veesta
pel overdag op het land te
laten grazen.
Het Centraal Bureau van de Tuin
bouwveilingen in Nederland zal in sa
menwerking met de directie van de
Tuinbouw op 12 Febr. a.s in „Kras-
napolsky" te Amsterdam een voorlich
tingsdag over de witlofteelt organise
ren. Sprekers zijn ir. G. W. van der
Helm: „Geschiedenis en betekenis van
het witlof", dr. ir. E. W. B. van den
Muyzcnberg: „De techniek van het
trekken" en ir. D. Kers Hzn. „Wit
lofteelt in België".
De Commissaris der Koningin in de
provincie Noord-Holland heeft de
technische voorbereiding van het
streekplan voor Noord-Kennemerland
opgedragen aan de vaste commissie
van de provinciale planologische
dienst van Noord-Holland. Ook is ten
behoeve van de technische voorbe
reiding van het streekplan voor West
Friesland een bijzondere commissie
ingesteld.
Oproer van dansmeisjes
Vierduizend dansmeisjes, vergezeld
van 2000 man personeel van cabarets,
protesteerden gisteren by het Bureau
voor Sociale Zaken te Slïanghai tegen
het sluiten van 14 dancings een
maatregel van de autoriteiten in het
kader van he streven naar verho
ging van het zedelijk peil. In het Bu
reau werd een enorme ravage aange
richt. Veertien dansmeisjes werden ge
wond tijdens gevechten met de po
litie. Dat de poliie het niet gemakke
lijk had. blijkt uit het feit. dat 40
agenten werden gewond, van wie 2
ernsig.
Vijl jaar
na Stalingrad
Heden wordt in de Sowjet-Unie de
vijfde verjaardag van de overwinning
van Stalingrad gevierd worden, waar
bij officiële plechtigheden, vergade
ringen en openbare bijeenkomsten zul
len worden gehouden.
In een artikel, dat gewijd is aan de
wederopbouw van Stalingrad, consta
teert de Prawda, dat sedert het einde
van de oorlog 900.000 vierkante me
ter weer bebouwd is voor industriële
doeleinden, terwijl 27.000 huizen her
steld of opnieuw gebouwd zijn.
De Russische begroting
Te Moskou is de opperste Sowjct
in haar vierde zitting bijeengekomen.
Maarschalk Stalin was aanwezig Hij
werd luide toegejuicht. De minister
van financiën, Zweref, hield zijn be
grotingsrede en zeide, dat'het Russi
sche volk onder het wijs beleid van
Stalin voorwaarts gaat op de weg
van het communisme. De uitgaven
voor de strijdkrachten worden dit jaar
met twee en een half milliard roebel
verminderd, vergeleken bij het vorige
jaar en worden op 68 milliard roebel
geraamd.
De uitgaven voor volksgezondheid
en onderwijs worden verhoogd. De
productie -in 1947 is vergeleken met
het voorafgaande jaar met 22 procen»
toegenomen en bedraagt 103.5 procen
van het vonr 1947 in het vHfjaren-
plan gesteld*» rtn»'
Op Vrijdag-23 Ap.il zal het bol-
lenseizoen met het jaarlykse b en
corso worden ingeleid. Vrijw 1 alle
bewoners van Bonaire hebben de hou
ding van hun vertegenwoordiger in
de Curacaose delegatie, die zich niet
de opdracht der staten heeft
gehouden afgekeurd.
De Carnavalsprinsen zulien in het
Zuiden weldra hun intochten houden,
in enkele plaatsen is het Maskerver
bod ten dele opgeheven. Voor het
gebouw van de Parijse metro werd
een roofoverval gepleegd, waarbij de
buit grotendeels bestond uit biljet
ten van 5000 francs. Voor het eerst
sinds 1940 is te Rotterdam weer een
schip met Engelse bunkerkolen bin
nengelopen, het was het Nederlandse
S.S. „Zeeland" geladen te New-Castle
Voor het eerst in de geschiedenis
der VS. heeft een universiteit van
een der 17 Staten (Ohio) negerstu
denten toegelaten.
Het is r
Op weg zonder Rusland?
met het Marshall-plan een won
derlijke geschiedenis.
Wanneer een staat ten gevolge van
een oorlog is verwoest en, tot armoe
de gebracht, dan zou men denken, dat
hij zeer gaarne bereid zal zijn op ui
terst redelijke voorwaarden geld en
ciedieten te ontvangen, die hem in
staat kunnen stellen zich er weer bo
venop te werken.
Men 20u dus mogen aannemen, dat
het Marshall-plan in Europa overal
met ingenomenheid zou zijn begroet.
De werkelijkheid is anders
We weten niet of de afwijzende hou
ding van de Oost-Europese staten, die
behoren tot de invloedssfeer van Rus
land, van harte is. We willen het aan-
n. al begrijpen we niet -.rom.
In West-Europa vindt men ook te
genstanders. Voornamelijk zijn dit
mensen, die hun Mikken naar het Oos
ten slaan, die iets alleen een zegening
noemen, wanneer het uit die richting
Buitenlands Overzicht
komt en die principieel alles afwij
zen, wat Amerika ons biedt Omdat
het Amerika is.
Waaraan we deze Amerikaanse goed
heid te danken hebben?
Amerika zegt te begrypen. dat het
niet mogelijk is als enige rijke te le
ven in een wereld met verder louter
armen. Zo iets moet uiteindelijk de
ondergang ten gevolge hebben van
de eigen exporthandel, daarmee van
de eigen industrie en moet ten slotte
voeren tot de verarming van Amerika
zelf.
Deze redenering bevat niets onjuists
en men moet grote bewondering heb-
bc voor de Amerikanen, die het niet
laten bij de theorie, maar die bereid
zijn er ecu zestal milliarden dollars
achter te zetten.
Wa: neer het Marshall-plan wordt
uitgevoerd, zal het, daaraan behoeft
niet de minste twijfel bestaan, krach
tig bijdragen tot de wederopbouw van
Europa.
Ja, maarde condities!, zeggen
de tegenstanders. Amerika zal niet
zo gek zijn om ons zomaar
enzovoorts. Dan wordt er gezinspeeld
op een zich overleveren aan het ka
pitalisme, aan militaire concessies en
wat dies meer zy.
Het uiten van zulke verdachtmakin
gen zonder dat men het bewijs er van
kan brengen, is ondermijning zonder
meer. Bewezen rijn ze nog nooit en
toch stuit men er telkens weer op.
Zou het niet zo zijn, dat geen enke
le zichzelf respecterende regering de
uitkeringen van het Marshall-plan ooit
zal aanvaarden, indien daardoor haar
)-nd werd smaakt tor een satelliet
staat van Amerika?
Of zijn wij een volk vaD zulke
schriele centenpikkers, dat wij er
nooit toe zouden komen het voorbeeld
van Amerika te volgen, ook al kon
den we op onze vingers narekenen,
dat dit zou voeren tot onze eigen
ruïne?
Wel moeten we erkennen, dat, wan
neer aanstonds het Marshall-plan door
gang mocht vin "en, de kans groot ts,
dat de relaties met Amerika allengs
nauwer en hartelijker zullen worden.
Dit op zichzelf dunkt ons geen be
zwaar, het is immers de bedoeling,
dat de volkeren der aaide in vrede
met elkander zullen gaan leven.
Jammer is het, dat Rusland mokkend
in een hoek blijft ritten, dat het zich
tegen het Marshall-plan keert, er niet
van wil meeprofiteren. Het land kant
zich daarmee tegen een snelle weder
opbouw, aangezien Rusland zelf if
zijn satelliet-staten zullen achterblij
ven. Er is sprake van een volharding
in een isolement, waarmee noch Rus
land noch de verdere wereld gediend
is. Het doet denken aan Hitier, toen
deze zijn bekende woorden sprak:
„De sterke is het machtigft-alleen".
Men moet dit betreuren. Het ziet
ter helaas niet naar uit. dat Rusland
zijn houding zal wijzigen.
Onder deze omstandigheden echter
Is de wereld genoodzaakt haar weg te
gaan zonder Rusland.
A. ER 1KB
