Ikmaaidei'
N HOLLANDSE
PERS 1945
„Zeventig millioen mensen schaarden zich aan de
zijde der democratie"
Wij hebben de kracht een nieuw begin te maken:
de koloniale gedachte heeft afgedaan
Anderhalf millioen Duitsers 24 uur
in staking
Instelling collegiaal orgaan zal
bij Kon. Besluit geschieden
De Saar is Duits noch Frans
4e Jaargang No 11Ó3
Woensdag 4 Februari 1948
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
Wn«L hoofdred. A. Erik», Westerweg 338
Alkmaar, tel. 3300. Redactie en administra
tie: Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. 3967
HM. DE KONINGIN TOT ONZE BONDGENOTEN:
Tot hen die in de oorlog onze bondgenoten waren wil ik enkele woorden
richten. Ik wil Uw aandacht vestigen op een belangrijk ogenblik in het
leven van de volken van ons Gemenebest. Een vrjj, federatief Indonesië
zal spoedig zijn plaats tussen de democratische volkeren der wereld in
nemen.
Zeven jaar geleden, toen Nederland in de macht was van de Duitse
dwingeland, heb ik mün landgenoten het voornemen aangekondigd van
het scheppen ener nieuwe staatkundige verhouding tussen Nederland en
de andere delen des Rijks. Een jaar later, in het hevigst van de oorlog,
gaf ik de lijnen aan waarlangs de ontwikkeling zich zou moeten voltrek
ken. Thans is deze ontwikkeling een levende werkelijkheid, die snel haar
uiteindelijke doel nadert: de Verenigde Staten van Indonesië, in een Unie
verenigd met het Koninkrijk der Nederlanden, Suriname en de Antillen.
standhouden tenzij zij gegrondvest
zijn op de wil tot samenwerking. Daar
om moedigen wij hen aan en helpen
VERVULLING van
een BELOFTE
ln de donkerste dagen van de oor
log vond Noord-Amerika's grote pre
sident, mijn onvergetelijke vriend, te
zamen met Groot-Brittannië's onver
schrokken strijder voor de vrijheid,
blijvende woorden voor ons gemeen
schappelijke streven, dat ver uitging
boven ons onmiddellijk doel: het her
winnen van onze onafhankelijkheid.
Wij zouden de wereld vrij maken
van angst en vrij van gebrek, wij
zouden haar maken tot een plaats
waar de mens vrij is God te dienen
op zijn eigen wijze en waar hij vrij
zijn mening uiten kan.
Het stemt mij gelukkig, dat man
nen in Indonesië en hier de wijsheid
en de bekwaamheid bleken te bezit
ten om staatkundige vormen te vin
den die aan vele millioenen mensen
de vrijheden en rechten zullen waar
in de wereld moeten de machten van
anarchie en wanorde, die het herstel
der volkeren trachten te verhinderen,
worden overwonnen.
Ik vertrouw dat deze hindernissen
zuller worden overwonnen.
De volken van Indonesië zijn vast
besloten de verantwoordelijkheden en
de plichten op zich te nemen, welke
verbonden zijn aan een democratisch
bestel, zoals gij en wij dat kennen,
borgen waarvoor gij, onze bondgeno
ten. met ons tezamen hebt gestreden.
Zij hebben nog veel werk te doen.
In die delen van Indonesië waar
terroristen ook thans nog moorden,
plunderen en brandstichten is de ge
wone man nog lang niet vrij van ge
brek en angst. Daar zoals ook elders
Aanmoediging en hulp
Wij weten, dat in onze dagen geen
betrekkingen tussen volken kunnen
wij hen bij hun streven.
De koloniale gedachte heeft afge
daan. Wij verloochenen ons verleden
niet, noch het grote werk dat daar is
verricht. Maar een volk moet de
kracht hebben om een nieuw begin te
maken. Wjj hebben die kracht.
Wat de volken der wereld thans
nodig hebben is een nieuwe samenle
ving op de grondslag van gelijkheid
en wederzijds vertrouwen.
Wellicht zal de oplossing, die in
Indonesië wordt tot stand gebracht,
LANGS DE STRAAT
SIGARETTEN.
Twee onzer redacteuren
bezochten onlangs een ver
gadering. De één in het be
zit van sigaretten, de ander
niet
Spoedig begon het gebe
del „Zeg, ieen me even een
sigaret van je".
De gunst werd welwillend
verleend. De vraag herhaal
de zich, de gunst eveneens.
Onze redactie betoont, wat
sigaretten betreft, een zeld
zaam gemeenschapsgevoel.
Tot vijf maal toe. Toen werd
de belofte gegeven, dat er
de volgende dag vijf siga
retten terug zouden komen.
De volgende dag. Twee
redacteuren voor dag en
dauw in de trein. Triomfan
telijk worden de vijf siga
retten overhandigd. De ge
ver blaakt van trots, dat hij
zijn woord gehouden heeft.
In Heerhugowaard vraagt
hij- echter een sigaret te
leen In Schagen wéér. En
zo herhaalt zich het spel.
Tot de vijf tigaretten weer
van eigenaar zijn veranderd.
Of 7e al weer teruggekomen
zijn weten we niet. maar
het dunkt ons een vernuf
tige manier om een eeuwig
durend sigarettcniekort op
te lessen
In ieder geval voor één
party!
Hare Majesteit sprak gisteravond
voor het eerst sinds Dec. 1942 een
grote rede uit over het probleem on
zer Overzeese Gebiedsdelen. En weer
klonk door Haar woorden een warmte
en gloed, die wü zo vaak tevergeefs
zochten in andere redevoeringen over
deze zelfde dingen.
als voorbeeld kunnen dienen in an
dere gebieden van Azië. Een volke-
rengroep Van niet minder dan zeven
tig millioen mensen heeft zich ge
schaard aan de zijde der democratie,
zoals wij die kennen. Dat is een grote
gebeurtenis.
Tegen honger en gebrek
Een vere Indonesië, gezegend als
het is mei *ele rijkdommen der aarde
kan een groot aandeel nemen in de
gemeenschappelijke strijd, tegen hon
ger en gebrek In vrije samenwerking
met Nederland, Suriname en de An
tillen, zal er een souverein Indonesië
voort kunnen werken aan zijn econo-
DE WERELD LUISTERDE
Gisteravond om half zeven hield
H.M. de Koningin Haar aangekondig
de radio-rede tot de bondgenoten van
ons land uit de jongste oorlog. De re
de werd uitgesproken over de zender
van de Ned. Wereldomroep en Hil
versum I en H. Tevens werd zij her-
uitgezonden door alle zenders van de
NBC in de Verenigde Staten ,de Fran
se radio, de Britse en Amerikaanse
stations in Duitsland, Radio Batavia
en de aangesloten zenders in Indone
sië, Cura^ao en Suriname.
mische ontwikkeling, die reeds voor
de oorlog in Azië haar weerga niet
vond.
Door Europa en Amerika te voor
zien van zijn producten en grond
stoffen zal Indonesië een aanzien
lijke bijdrage kunnen leveren tot de
geweldige krachtsinspanning, die
thans, onder het plan-Marshall, van
het Amerikaanse volk wordt ge
vraagd.
Reeds herrijst het land uit de verwar
ring, Waarin de Japanse bezetting het
heeft gebracht. Hartstochten komen
tot rust, het wantrouwen neemt af.
Nieuw Indonesië verrijst
De verheven woordenvrijheid en va
derlandsliefde herkrijgen hun ware
zin nu Indonesische nationalisten de
handen ineen slaan om een federatie
op te bouwen over de gehele uitge
strektheid van het eilandenrijk.
Door de gemeenschappelijke krachts
inspanning, gegrond op dezelfde be
ginselen als het Atlantisch -Handvest,
verrijst een nieuw Indonesië.
Zowel Nederlanders als Indonestëra
zien uit naar de dag ,dat de Ver
enigde Staten van Indonesië op voor
dracht van Nederland, de hun toeko
mende plaats zullen innemen temid
den van de Verenigde Volken. Op die
dag zal weer een stap zijn gezet op
de moeizame weg naar de vrijheid.
Nehroe waarschuwt
India's extremisten
Leger staat klaar
De regering van Hindoestan treft
maatregelen om een burgeroorlog te
voorkomen, die sinds de aanslag op
Gandhi dreigt uit te breken, als gevolg
van het zich steeds meer toespitsende
extremisme, dat een hoogtepunt heeft
bereikt in de moord op Mahatma
Gandhi.
R.S.S., fascistische ideeën
De aanslag zou zijn uitgevoerd op
aanstichting van de linkervleugel van
Pandit Nehroe. Nu zijn geliefde lei
der hem en India's volk ontvallen is,
drukt een verantwoordelijkheid gro
ter dan ooit, op zijn schouders,
de al-Hindoese Mahasabha, de RSS,
die met wapengeweld heel Voor-In-
dië onder de overheersing van de Hin
does wil brengen. Zij beroept zich
daarbij op de adel van het bloed, af-
In de Brits-Amerikaanse zone van
Duitsland zjjn gisteren ander
half millioen hoofdarbeiders in sta
king gegaan als protest tegen de lage
rantsoenen. De Duitse bond van hoofd
arbeiders verklaarde dat naar schat
ting 90 procent van zijn leden aan
de oproep tot een proteststaking van
24 uur gevolg heeft gegeven. De Duit
sers in dienst van 't militaire bestuur
en het Britse leger zijn aan het werk
gebleven.
Volgens door Reuter ontvangen be
richten functionneerden de meeste
openbare diensten in de westelijke
zones normaal. Bij de verschillende
diensten, waaronder ook de electrici-
teitsbedrijven, staakte het administra
tieve personeel over het algemeen
wel, doch dit heeft geen grote in
vloed op de gang van zaken. Het was
overal rustig.
Te Hannover hebben ongeveer 75.000
arbeiders van diverse industriële be
drijven eveneens voor 24 uur het
werk neergelegd als protest tegen de
voedselschaarste.
Het militaire bestuur beschouwt de
stakingen als een Duitse aangelegen
heid. Zolang de openbare veiligheid
niet in gevaar komt, zal het geen
stappen doen.
TWEE ARBEIDERS BEDWELMD
EN OVERLEDEN
Gistermorgen zijn er drie arbeiders
bij het schoonmaken van een taifk
op de raffinaderij van de B.P.M. te
Pernis door gas bedwelmd. Twee van
de mannen, afkomstig uit Charlois en
Portugaal zijn overleden. De derde
kwam bij kennis. Naar de oorzaak
van het ongeluk wordt een onderzoek
ingesteld.
weerbericht
Vooral langs de Waddeneilanden tij
delijk harde, geleidelijk naar West
ruimende wind. Zwaar bewolkt met
enige buien. Later enkele opklaringen
Iets minder zacht.
Tweede Kamer
Gistermiddag heeft minister Jonk
man in de Tweede Kamer verklaard,
dat de Nederlandse regering nog
steeds onverkort vasthoudt aan de
beginselen van Linggadjati en dat de
jongste „volksstemming" op Madoera
geen enkele waarde bezit De rege
ring wacht nog op nadere gegevens.
Sprekend over de aanvallen van de
heren Vonk (destijds P.v.d.V., nu
V.V.D.) en Schouten (AR) op de poli
tiek der regering zeide minister Jonk
man, dat warneer men vraagt:
„Wat hebt gij bereikt?" men zich
op de voorgeschiedenis dient te be
zinnen. Gewelddadige oplegging var.
har.r wil mocht h"*1 be'eid «"er Rege
ring ni°t beheersen.
De heer Schouten, na d; minister
aan het woerd komend, achtte het
antwoord niet gthecl onbevredigend.
Wel was spreker l;\»urgcsteld omdat
de minister niets had medegedeeld
over de ervaringen na de staking der
vijandelijkheden. Vervolgens kwamen
de heren Tilanus (CH), Romme (KV
P), Zandt (SG), Joekes CArb) en De
Groot (CPN) aan het woord. De heer
Joekes maakte melding van het uit
geven van zekere onprettige prent
briefkaarten welke afkomstig zouden
zijn van de staf van generaal Spoor
en onder de troepen in Indonesië
zijn verspreid.
Motie Romme aangenomen
Nadat de afgevaardigden hun mening
hadden uitgesproken kwamen er enke
le moties in stemming. Een motie-
Schouten- inhoudend, dat de Instel
ling van een Collegia*: Orgaan bij
de wet dient te geschieden en niet
bij KB. werd verworpen met 60
tegen 24 stemmen (AR, CH. SG cn
VVD). Een motie Hoogcarspel (CFN>
van vrijwel gelijke strekking kon het
eveneens niet halen (5231) en
kreeg merkwaardig! ook de
stemmen van de vier hierboven ge
noemde partijen.D^ heer Romme ten
slotte had meer succes. Zijn motie
werd aangenomen met 52 (KVP en
PvdA) tegen 31 stemmen, waardoor
bij de regering wordt aangedrongen
op spoedige instelling van een Colle
giaal Orgaan bij Kon. Besluit en on
middellijk daarop aansluitend een de
finitieve regeling bij de wet
NEDERLANDSE DAMES VERLOREN
WERELDRECORD 4 x 110 YARDS
HARDLOPEN
Tijdens de Australische athletiek-
kampioenschappen voor dames, heeft
de ploeg van Nieuw Zuid Wales het
wereld record 4 x 110 yards op 48.4
seconden gebracht.
Het oude record stond op naam van
Nederland met 488 sec. en werd 18
Mei 1944 te Amsterdam gevestigd
door de nationale Nederlandse ploeg,
bestaande uit de dame* Blanker»
Koen, Adem», Timm»r en Koudijs.
DUIZEND arrestaties
in Portugal
Wegens oppositie tegen
de regering
De politie in Portugal heeft de laat
ste dagen talrijke arrestaties verricht
(vooral te Lissabon, O porto en ver
schillende provinciale hoofdsteden) in
verband met pogingen van oppositio
nele elementen op 31 Januari de
verjaardag van de eerste republikein
se revolutie in 1891 betogingen op
touw te zetten.
Naar verluidt •zou reeds een dui
zendtal arrestaties zijn verricht, doch
slechts enkele honderden personen,
waaronder leiders van de democrati
sche eenheidsbeweging, voorlopig
vastgehouden worden. Aan de andere
kant wordt vernomen, dat deze be
weging, wier streven voornamelijk
gericht is op een herziening van de
verkiezingsprocedure in Portugal en
wier leden voornamelijk onder de in
tellectuelen en mensen met vrije be
roepen te vinden zijn, binnenkort een
verklaring wil uitgeven over haar
betrekkingen met het communisme.
Veerboot Enkhuizen-Stavoren
liep op een dam
Passagiers met reddingboot
van boord gehaald
De spoorboot „Bosman" van de veer
dienst Enkhuizen Stavoren, die
wordt onderhouden door de rederij
Koppc N.V. is Dinsdagavond om
streeks acht uur bij het verlaten van
de spoorhaven te Enkhuizen op de
Oostelijke Krabbersgatdam gelopen.
De passagiers, 48 in getal, zijn met
de reddingboot „Op Hoop van Zegen"
van de N.ZH.R.M. van boord gehaald
en naar Enkhuizen teruggebracht. De
binnenkomende boot uit Stavoren de
„Van Hasselt", is direct weer uitge
varen om te pogen de „Bosman" los te
slepen hetgeen niet gelukte. Enige
sleepboten namen vanmorgen dit
werk over. Passagiers moeten met
vertraging van een uur rekening hou-
Circus-artiste maakte
val. van 7 meter
Een golf van schrik ging
door Carré Dinsdagavond,
toen een artiste van circus
Strassburger, die met het
hoofd omlaag op een hoogte
van zeven meter door een
aantal ringen moet lopen,
plotseling „miste" en naar
beneden viel. Zij kwam met
het hoofd op de rand van
de piste tot ieders ver
bazing kwam zij na enige
minuten weer bij. Met eer
hersenschudding ligt zij
thans thuis.
in scheervlucht
stamming en cultuur en vertoont dus
opvallende overeenkomsten met de fas
cistische stromingen van West-Europa.
Volgens de „Hindustan Times" is dë
RSS thans bezig zelfmoordtroepen te
organiseren. Zij wakkert de haat te
gen de Moslems aan en bereidt de
openbare mening voor op een gewa
pende actie.
Minister-president Pandit Nehroe heeft
de extremisten gewaarschuwd, dat af
delingen van het leger overal in het
land klaar staan om bü 't eerste alarm
in te gri." en.
„Het Lichtspoor" meldt, dat de
dienstplichtigen van de lichting 45,
die dit jaar in ons lr.nd demobilise
ren en die gebrek hebben aan burger
kleding, zich tot de Gewestelijke bu-
reaux van de Sociale Dienst van hH
Ministerie van Oorlog kunnen wen
den. Het ziet er naar uit dal Eu
ropa binnenkort weer onder een ern
stig benzinetekort zal lijden. Waar
schijnlijk wordt de uitvoer van de
Amerikaanse benzine voor Februari
en Maart met de helft verlaagd
De Volkskrant meldt dat de Benelux -
landen Frankrijk en Engeland hebben
laten weten dat hoewel zij alles voor
een Westerse Unie voelen zij aanslui
ting bij het Verdrag van Duinkerken
van geen nut achten zo lang de beide
groten zo weinig belangstelling tonen
voor de wensen der drie kleine lan
den t.a.v. het Duitse probleem.
In Den Haag werden de heren Bert-
houd (Eng.) en Marjolin (Fr.) door
vertegenwoordigers van de B«n-!nx
ontvangen: besprekingen over het
Marshall-plan staan op de agenda.
De staking bij de meelfabriek „Hol
land" te Amsterdam, welke 25 Aug.
1947 begon, heeft een froductieverlfes
van 400.000 balen meel opgeleverd.
Het Palestijnse Joods Bureau prote
steerde bij de VN tegen „het .Ara
bisch complot om met geweld het be
sluit' der VN krachteloo. te maken".
Tegen Syrië en de Libanon wer^o
beschuldigingen geuit en er werd
melding gemaakt van moorddadig
optreden van het onder Brits com
mando staande Transjordaanse Ara
bische Legioen". De Commissie
voor Palestina van de VN heeft mee
gedeeld, dat zij de Britse houding
„onbevredigend" acht en de Britse
regering Verzocht, om deze te herzien.
Aan het einde van de vorige maand
bezegelden de Engelsen en Amerika
nen het lot van de Saar als Frans
„dominion". Met deze term zou men
het beste de verhouding tussen Frank
rijk en het Saargebïed, zoals die ge
groeid is na de tweede wereldoorlog,
kunnen aanduiden: „die Saar" heeft
zich afgewend van het Duitse Rijk
en zich onder de hoede van Parijs
gesteld. Frankrijk heeft ten opzichte
van dit belangrijke industriegebied
een actieve politiek gevoerd. Het had
de omstandigheden en ook de Saar-
landers daarvoor mee. Voor hen was
de keuze niet moeilijk. Het gezond
verstand van de bevolking schijnt
toegenomen te zijn sinds 1935, toen
het met een 90 stemmenmeerder-
heid en het ontzaglijk kabaal dat bij
dergelijke gelegenheden ter opluis
tering werd verwekt, voor de eeuwige
aansluiting bij het Derde Rijk stem
de. „Deutsch ist die Saar wir dan
ken unsrem Fiihrer, Siegheil, Sieg-
heil!"
Wie eens niet zo gauw de knop van
zijn radio-toestel kon bereiken wan
neer onverwachts dit witgloeiend en
thousiasme via de vibrerende luid
spreker zijn huiskamer binnen-golfde,
moet nog de van waanzin vervulde
klanken in zijn gehoor hebben. Het
enthousiasme voor de Führer is wel
bekoeld; de harde nood leerde de
Saarlanders dat zij een domheid be
gaan hadden.
Thans ligt Saarbrücken voor een
groot deel in puin; de bevolking ging
door bloed en hongerdood. Het ver
slagen Duitsland had hen niets meer
te bieden dan nog grauwer ellende,
nog groter verval.
De Fransen maakten gebruik van
hun kansen en tegelijk toonden zij
zich grootmoedig en verstandig. Zij
sloten een financiële- en tilunie, ver
losten de inwoners van de waarde
loze „Saarmark" door hen de Franse
franc te geven en stelden, met goed
keuring der Engelsen en Amerikanen,
voor het gealliëerd militair bestuur
een burgerlijk bestuur onder Frans
oppertoezicht in de plaats.
De grote mate van vrijheid die van
de aanvang af dit burgerlijk bestuur
werd verleend en vooral ook de in
voering van de franc, waardoor de
mensen eindelijk weer iets van het
allerhoognodigste konden kopen, ver
schaften de Fransen een grote in
vloed op de basis van dankbaarheid
en sympathie.
Voor het eerst in zijn geschiedenis
heeft het Saarland nu een kabinet,
een volksvertegenwoordiging, een
Buitenlands Overzicht
grondwet en een parlementsgebouw.
Premier is Hoffman; de grondwet,
die op 17 December j.L van kracht
werd, voorziet in de politieke onaf
hankelijkheid van Duitsland en de
milde voogdij van een vertegenwoor
diger van de Franse Republiek, die
toezicht heeft te houden op de be
scherming van de democratische in
stellingen.
Saarland heeft dus reeds geheel de
bouw van een „dominion"; slechts de
officiële status ontbreekt nog. Als
voorlaatste stap tot dit doel kan men
de op 29 Jan. j.L gesloten Anglo-Ame-
rikaanse overeenkomst beschouwen,
waardoor de Franse zeggenschap over
de steenkoolproductie van de Saar
wordt uitgebreid en waarbij is vast
gesteld. dat deze van 1 April '49 af
geheel aan Frankrijk ten goede zal
komen. Een uiterst schappelijke prijs
voor een toekomst van ruime zelf
standigheid!
A. H.