Ikmaaitlei'
N.HOLLANDSE
PERS 1945
„Wij moeten tijd tot hulpverlening zo
goed mogelijk doorkomen''
Hulp is reeds te laat en
daardoor minder profijt
Zal prijsdaling in Amerika
gunstig werken?
Zal onze pootaardappel-export in
gevaar komen
Langs de straat
Moderne Muziek
Jaargang No 1161
Vrijgdag 13 Februari 19 4Q
Uitgave voor de gelijknamige Stichting
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338
Alkmaar, tel. 3300. Redactie en administra
tie: Ridders'mat hoek Oudegracht. Tel. 3967
Minister Liefiinck over financiële ioesiand
In November 1947 formuleerde minister Lief.inck een tweetal plan
nen voor het jaar 1948 aangevende de mogelijkheden om het peil der
Nederlandse volkshuishouding op het bestaande niveau te handhaven
of dat zo dicht mogelijk te benaderen. Plan A was gebasseerd op
de veronderstelling, dat mede dank zij buitenlandse hulpverlening
een terugval zou kunnen worden vermeden en plan B voorzag in
de mogelijkheid, dat de buitenlandse hulpverlening zou uitblijven, in
welk geval het tekort op de deviezenbalans geheel door eigen krnchts
inspanning zou moeten worden overbrugd.
Sedert minister Lieftinck deze plannen ontvouwde aldus zegt
een gister bij de Eerste Kamer ingediend Memorie van Antwoord op
het verslag van de door de Eerste Kamer gehouden financiële beschou
wingen is de hoop op dollar hulp in het kader Van hulpverlening
via het Plan-Marshall versterkt. De omvang van deze hulpverlening
en het tijdstip, waarop zij zal worden verstrekt, zijn echter onzekere
factoren gebleven.
Tegenvallers
Bovendien is thans gebleken, dat
diverse omstandigheden onze dollar
positie ongunstig hebben beïnvloed.
De minister noemt als voornaamste
oorzaken der tegenvallers de volgen
de punten:
1. De koude winter en de daarop
volgende zomer, waardoor de agra
rische productie in Nederland tegen
viel, hetgeen verhoogde import-behoef
te van voedsel, zowel voor mense
lijke als voor dierlijke consumptie ten
gevolge had.
2. Het weer oplopen van de toch
reeds hoge prijzen door de grote vraae
die in de exporterende landen ont
stond.
3. Het zich niet volgens verwach
ting realiseren van het handelsver
keer met België, waardoor afdekking
van het nadelig verschil in dollar of
goud noodzakelijk was.
Gevolgen
Hierdoor werd het noodzakelijk
voorlopig van plan A af te zien en
in afwachting van de huJp in het
kader van MarshaUs plan. de periode
tot het tijdstip van de inwerkingtre
ding daaraan zo goed mogelijk door
te komen en te pogen bliivende scha
de voor onze economie te vermijden.
Voor bestellingen in de donorlan
den werden ton behoeve van het eer
ste kwartaal 1913 1?0 milïioen dollar
.ter beschikking gesteld, een bedrag,
dat aanzienlijk ten achter blijft bij
hetgeen voor de voortzetting van het
z.g. plan A noodzakelijk ware.
Als consequenties biervan werden
reeds enkele maatregelen genomen
en diepere gevolgen
Treedt het Europese hulpverlenings
plan niet tijdig in werking, dan zul
len verdere ingrijpende maatregelen
moeten worden genomen met alle ge
volgen van dien, zowel voor de bin-
nen'andse goederenvnorziening als
voor onze experfpos-tie. Daar bij
een realisering van het Europese hulp-
gelegen, dat de hulp, waarnaar heel
West-Europa uitziet, vóór 1 April
1948 wordt geboden.
Tenslotte vestigt dn minister er de
aandacht op, dat er niet op mag wor
den gerekerd, dat een realisatie van
hulp in het kad r van Marshalls plan
ou kunnen leiden tot een aanzien-
ijke verhoging van het huidige wel
vaartspeil.
verleningsplan dan op een veel lager
dan bet. huidige niveau zou moeten
worden begonnen, zou het laed*sifchts
na een aanlooptijd het volle profijt uit
deze hulp kunnen trekken.
Er is voo- ons land dus alles aan
SITUATIE ERNSTIG
„De regering heeft er steeds naar
gestreefd een zo ob>?tief mogelijk
beeld te geven van de financ?ë'e toe
stand. Dit houdt in, daJ, zij herhaal
delijk en met nadruk heeft gewezen
op de ernst van de situatie, aldus mi
nister Li*ftinck.
De na-oorlogse mentaliteit, die al
het wenselijke ook finan-iëel verant
woord achtte, woedt door haar krach
tig en met toenemend gevolg bestre
den. Her veelal hard we- kende snib
tenarenV'-rp* heeft het in het alge
meen materieel moeilijk. Dat een
groot deel van het bedrijfsleven flo
reert en vele particuliere gcldinko-
mens aanmerkelijk zijn gestegen,
nee%t niet weg dat de meerder
heid var. ons volk zich wel
degelnk bewust is. dat het rc"ele wel
vaartspeil van voor dc oorlog voor
lopig niet bereikbaar is en dat alle
krachten moeten worden ingespannen
om het herstel te bcvorderep."
Wallsireet meent van wel
Meer en meer komt men in Wall-
street, bet centrum van de Ameri
kaanse effectenhandel tot de over
tuiging. dat de prijsdaling, die dezer
dagen in Amerika een aanvang nam.
grnsiige mogelijkheden opent, als
b.v. c- -Mng van de kosten van levens
onderhoud, vermind Tde waarschijn
lijkheid van stakingen en aanvragen
om loonsverhoging en moer kans op
belasting-verlaging, daar nu de re-
geri»sgsargti?r«enlen, dat hoge belas
tingen noodzakelijk zijn om te voor
komen, dat het publiek dc prijzen op
drijft, verzwakt zijn.
Gra2ndaskunrligen zijn van mening,
dat op het gebied der levensmidde
len vraag en aanbod dichter bij het
evenwicht zijn gekomen dan voor an
dere producten en dat dit waarschijn
lijk in het marktverloop tot uitdmk-
klng zal komen. In het hoofdartikel
van Wallstreet-journal wordt o.m.het
volgende opgemerkt: ,.De prijzen op
de goederenmarkten dalen, omdat en
kele gebeurtenissen, waarop wij zei
den allen te hopen, werkelijk plaats
vinden. Eén daarvan is de grotere
voedselproductie in de gehele wereld.
Een andere is .dat de handel tussen
de landen definitief tekenen van her-
Mevr. Beelaerfs van Blokland
overleden
Gistermorgen overleed te 's-Gra-
venhage Jkvr. Maria Adriana Snoeck
echtgenote van Jhr. mr. F. Beelaerts
van Blokland, Vice-president van de
Raad van State. Jkvr. M. A. Snoeck
werd 14 October 1873 te 's-Hertogen-
bosch geboren. Vroeger was zij hof
dame van H. M. de Koningin. De be
grafenis is bepaald op Maandag 16
Februari a s. om 11.30 uur op de be
graafplaats Oud Eik en Duin te Den
Haag.
leving te zien de volkeren ln
veie delen der wereld beginnen el
kander en zichzelf beter te bedie
nen dan tot dusver. Het is beter, dat
het einde van de prijsstijging nu
komt dan later. Op het lagere prijs
peil kunnen wij met meer zekerheid
een nieuw borduurwerk van algeme
ne welvaart optrekken".
Tweede Kamer
accepteerde begrotingen
De Tweede Kamer heeft Donderdag
de Marine-begroting en die van Eco
nomische Zaken en de Staatsmijnen
goedgekeurd. Een P. v. d. A.-motie
drong aan op de grootst mogelijke
openbaarheid over de economische
toestand van het land, maar de heer
Nederhorst trok deze motie in toen
minister Van den Brink verzekerde,
dat ook hij van de grootst mogelijke
openbaarheid voorstander was.
Een door de communisten gesteun
de P. v. d. A.-motie voor een onder
zoek naar \de bedriifsuitkomsten (zo
als dit reeds voor de landbouw en de
middenstand geschiedt! wérd verwor
pen met 43 tegen 2ft stemmen. De
minister liet zich met lof uit over de
prestaties der mijnwerkers.
Kardinaal De Jong ontving
Leuvens ere-doctoraat
De universiteit van Leuven heeft
gisteren aan negen kardinalen, bis
schoppen en professoren, o.w. ook
Johannes kardinaal De Jong het ere
doctoraat verleend. De rector-mag-
nuficus roemde de Nederlandse kar
dinaal als een der leiders in de strijd
tegen de Duitse onderdrukking
kardinaal De Jong verwees deze hulde
naar de gezamenlijke bisschoppen
van ons land. ..Allen waren eensge
zind in die strijd", zo zeide hij.
Aandrang op kwaliteitsverbetering
en uitbreiding der exportrassen
In een beschouwing over het poot-
aardappclprobleem in verband met de
export komt het mededelingenblad van
de Stichting voor de Landbouw tot de
conclusie, dat het uitgesloten moet
worden geacht 'n potersexport van 400
tot 500.000 ton per jaar ln de toekomst
te bandhaven.
Naar de mening van experts dient
het poterareaal ingekrompen te wor
den om binnen afzienbare tijd niet
voor al te grote teleurstellingen te
staan Deze conclusie geldt niet voor
alle productiegebieden in even sterke
mate. Er zal enig verschil zijn in de
te kweken hoeveelheden poters op
veengronden, zandgronden en klei
gronden.
Afnemend aardappriverbruik?
Enige argumenten, die tot boven
staande conclusie leiden, zijn de toe
komstige vergroting van graan- en
vetproductie, waardoor, naar verwacht
wordt, het aardappelverbruik zal af
nemen, de concurrentie van andere
pootaardappel-producerende landen,
die groter is dan vroeger en de kwali
teitsverbetering van deze buitenland
se poterproductie. Daarnaast ver
wacht men, dat de valutapositie
van diverse importerende landen een
stimulans voor eigen productie zal zijn.
Aangedrongen wordt dan ook op
verbetering van dc Nederlandse kwa
liteiten o,a. door stamsclertie, juiste
rassenkeuze en het zoeken van nieu
we exportrassen ter vervanging of
aanvulling van het bestaande assorti
ment. Daarnaast zal nog meer d3n
vroeger rekening mee te*: worden ge
houden met handelspolitieke verplich
tingen en de uitbuiting daarvan ten
behoeve van de pootaardappelpro-
ductie.
Detective als chauffeur
bij Van Gend en Loos
De bèze'tingsautoriteiten in de Ame-
riakaanse zóne van Duitsland, die
reeds enige tijd een internationale
smokkeiaffaire van groot formaat op
het spoor waren gekomen, welke haai
vertakkingen o a. in België en Neder
land had, en waarbij gebruik werd
gemaakt van wagens van Van Gend
en Loos zijn er in geslaagd de smok
kelbende op te rollen. Hiertoe werd
de hulp van de Nederlandse Rijksre
cherche ingeroepen, die in nauw over
leg met Van Gend en Loos, een plan
uitwerkte om klaarheid te brengen
Bij de uitvoering hiervan was het
o.a. nodig, vorige week de chauffeurs
van een auto van Van Gend en Loos
te vervangen door „speciale mensen"
(detectives).
De opvoering van het spelletje
slaagde in die mate, dat de Ameri
kanen het complot hebben kunnen
oprollen.
Het Amsterdams Bijzonder Gerechts
hof, zitting houdende te Utrecht, ver
oordeelde gister overeenkomstig de
eis de 33-jarige Utrechtenaar J. van
Joolen tot de doodstraf.
HONGER
De hele dag ben ik op de
weg geweest De paar dunne
boterhammetjes zijn reeds
lang verdwenen. Ik begin in
het stadium te verkeren, dat
een inwendig gerommel
waarschuwt, dat een weinig
voedsel zeer welkom zal zijn.
Inspectietocht langs de
bakkerswinkels. Alles op
bon en inlevering. Zo niet,
dan surrogaat. En als ik aan
iets een hekel heb. is 't aan
onechtheid. Eindelijk kom ik
voor een etalage, waar zand-
rin ?etjes van minimale af
metingen staan. Prijsaandui
ding is vergeten.
Met de scoed der wanhoop
ga ik de winkel binnen en
infor:ne..r of die dingetjes
werkelijk zonder inlevering
zijn, waarop de juffrouw
met haar beminnelijkste glim
lach verzekert, dat dit in
derdaad zo is.
Ik gelast haar, onnaden
kend, er drie in een zakje
te doen. Dan bedenk ik me
plotseling. Ik ben liftend
naar A. gekomen en moet
geld overhouden om de bus
te betalen. Ik hoor vaag de
prijs: Negentig cent.
Excuses stamelend ben ik
de winkel uitgestrompeld.
Ik kon me de weelde niet
veroorloven!
Dr. Bee! keert zich tegen
buiten-parlementaire
oppositie
„Regering zal hard ingrijpen
als hef moei"
Dr. Beel heeft gistermorgen bij de
beantwoording van de algemene poli
tieke beschouwingen in de Eerste Ka-
W scherp gereageerd op de „buiten-
pafiemèntaire oppositie".
„Deze wekt weerzin en bezorgd
heid. vooral bij hen, die zich herinne
ren hoe de laatste dagen gezondigd
is tegen de stelregel, dat de Kroon
niet in discussie behoort te worden
gebracht. De regering zal niet schro
men hard en onverbiddelijk in te grij
pen, wanneer de oppositie de grens
van de toelaatbaarheid blijft over-
g-hrijlen. Dit zullen ook de commu
niën te verwachten hebben wanneer
zij misbruik zouden maken van de
vrijheid welke de burgers van Neder
land bij de grondwet is verzekerd"
MEVROUW ROOCEVELT OOK
NAAR BRUSSEL.
Mevrouw Elpanor Roos^velt zal op
17 Aoril in het Paleis voor Schone
Kunsten te Brussel onder auspiciën
•an de Belgische vereniging voor de
V. N een voordracht houden.
in scheervlucht
Het Amerikaanse stoomschip „Ga
teway Victory" is hedenmorgen bij
het eiland Borkum op een mijn gelo
pen. Reeds was sleeoboothulp onder
weg. toen de noodsignalen stopten:
het schip vaart nu op eigen kracht
naar Rotterdam. Bij Hoedekens-
kerke liep het Noorse stoomschip
.Carrier" aan de grond. Behalve
de vier NIWTN-artisten zijn bil de
vliegramp op Java nog om het leven
gekomen: A. v. d. Veen. 1ste lt.-vlie-
ger. H. M. Duffels, serg.-vlieger. B
F. Breedveldt. serg.-maj. radiotelegr..
B H. Gerdes. serg-mri. monteur.
Voorts sergeant KNIL L. Paav. lt.-kol.
vlieger C. Terlufn (regionaal lucht
vaartcommandant Java) en majoor J.
V. Alberding, chef techn. dienst mili
taire luchtvaart. Van de acht overige
slachtoffers werden de namen niet
bekend gemaakt. Sara «at en Lom-
bardo .de twee socialistische nartiilri-
ders die zich h°bb°n afgescheiden van
de Italiaanse socialistische partii van
Nennï. heben een nieuwe oartij. de
„Social>sfisriin Unie", ongericht. De
oudste grenadier van Nederland Fr-ns
Duvnhouwer uit 't Brabantse nlaatsje
Werkendam, werd gisteren 100 jaar.
C. Boersma. een man die dertien
auto's stal, werd te Haarlem tot drie
jaar gevangenisstraf veroordeeld.
weerbericht
ZACHTER NA REGEN
Zwaar bewolkt met aanvankelijk re
gen. Daarna enige stijging van tempe
ratuur. Tot krachtige toenemende
wind tussen Zuid en West.
Politiek accoord
Den Haag Djokja
binnen enige maanden
Volgens de Commissie van Goede
Diensten zal het niet onmogelijk zijn
dat binnen twee drie maanden een
politiek accoord gesloten wordt tussen
de Republiek Indonesia en de Neder
landse regering. Zo lang deze politie
ke overeenkomst nog geen feit is,
vindt de Commissie, hoe tevreden zij
ook is over de evacuatie der Repu
blikeinse troepen uit de „zakken'', het
voorbarig om van een „werkelijk suc
ces" te spreken. Maar de Commissie
sprak haar overtuiging uit, dat Djok
ja zich zal houden aan de afspraken,
„gelijk zij dit tot nog toe reeds ge
daan heeft".
Verwacht mag worden, zo werd hier
aan toegevoegd, dat 90% van de be
volking in het Republikeins gebied de
Republikeinse regering bij de volks
stemming zal ondersteunen.
Scherp commentaar
van Batavia
Hedenmorgen kwam uit Batavia een
scherp officieel commentaar van de
Ned.-lndische regering op deze opti
mistische berichten van de Commis
sie voor Goede Diensten.
Er wordt in dit commentaar opge
merkt, dat er „bij de Commissie voor
Goede piensten ernstige misverstanden
heersen over haar taak, competentie
en over de feitelijke situatie in Ned-
Indië".
Het optimisme, dat met dc bijstand
van de Commissie langdurige onder
handelingen overbodig zijn om tot een
politiek aecoord te komen, wordt on
gemotiveerd genoemd.
Drie weken vrij reizen
voor Militairen uit Indië
Het ligt in de bedoeling aan hen,
die demobiliseren uit Indië, bij hun
aankomst in Nederland, gedurende
drie weken een gratis speciaal trein
en bus abonnement voor rekening van
de legerautoriteiten aan te bieden ,om
hen in de gelegenheid te stellen hun
vroegere werkgevers en oude zaken
relaties te bezoeken. De abonnemen
ten gelden alleen bij de trein- en
autobusdiensten van de N.S.. du3 niet
bij gemeentelijke of particuliere bus-
of tramverbindingen.
Verdwaalden Turkse Spiifires
in sneeuwstorm
Volgens Turkse luchtvaartdeskundi
gen te Ankara waren de twee bij So-
zopol boven Bulgaars gebied neerge
schoten Spitfires door een sneeuw
storm verdwaald. De machines waren
bij slecht zicht uit de richting van
Adrianopel gekomen.
Van Bulgaarse zijde is officieel mee-
degedeeld. dat Bulgarije de nodige
stappen zal doen zodra het onderzoek
naar het neerschieten der Turkse ma
chines is voltooid.
Nazi-benden stelen
rendieren in
Noord-Noorwegen
Tijdens een parlementsdebat heeft
de afgevaardigde Sverdrup, een rijke
groot-grondbezitter uit het Noorden
van Noorwegen, verklaard dat een
bende Nazi's „en andere immorele
elementen", gewapend met Duitse
vuurwapens, in Finnmarkcn (Noord-
Noorwegen) opereren. Volgens be
trouwbare berichten pleegt de bende
georganiseerde overvallen op ren
dierkudden van Lappen. De dieren
worden 'gevild en men laat de ka
davers achter. Soms zouden de die
ven boten in het Varanger-fjord als
basis gebruiken. Tot diep in het land
voelen de Lappen zich bedreigd. Sver
drup drong er op aan, dat politic
militaire eenheden een eind aan de
strooptochten zouden maken.
Belgische regering
vordert bedrijven
Tijdens de gistermiddag
kabinetsraad is besloten over te gaan
tot de bnrgelijke mobilisatie van alle
publieke en particuliere gas- en elec-
triciteitsbedrijven in België. Dit houdt
in, dat niet alleen het gehele gas- en
elecriciteitsbedrijf door de regering
sevorderd wordt do"h tevt m,, dat alle
arbeiders worden gemobiliseerd. Een
desbetreffend bericht zal vandaag ln
de staatscourant verschijnen.
Deense Dakota in Zwitserland
neergestort
Vijftien doden
Een vertegenwoordiger van de Deen
se luchtvaartmaatschappij in Frank
fort heeft meegedeeld, dat een Deen
se Dakota, die van Kopenhagen naar
Zürich vloog, op 65 k.m. van laatst
genoemde stad verongelukt is, naar
wordt aangenomen ten gevolge van
slecht weer. De 4 leden van de beman
ning en acht der zeventien passagiers
zijn om hef leven gekomen.
De machine was Donderdagmorgen
van het vliegveld Kastrup bij Kopen
hagen opgestegen en stortte bij Geesen
neer.
Russen hielden «veer
Britse trein aan
In de nacht van Woensdag _.y Don
derdag hebben de Sowjet-autoritoiten
in Duitsland twee Britse treinen te
Mariënborn aangehouden. Vier wa
gons met Duitse passagiers werden
losgehaakt. Zij bleven op Russisch ge
bied onder Britse bewaking. Evenals
in de nacht daarvoor, toen zij de trein
Hannover—Berlijn tegenhielden, eis
ten de Russen dat de reizigers niet
slechts hun zöne-passen zouden tonen,
doch dat zij op het perron zouden ko
men voor een onderzoek van papie
ren en bagage. Beide treinen moch
ten gisterochtend, met achterlating
van de losgemaakte wagons, door
rijden.
Dr. REBLING OVER
In een klaar en duidelijk betoog
behandelde Dr. Rebling de verschil
lende moderne stromingen op kunst
gebied en hü liet zien welke oor
zaken tot hun ontstaan hebben geleid.
Na een korte karakteristiek van
de kunst vóór de Franse revolutie
schetste hij de daarop volgende ont
wikkelingsgang. Zo kwam hij via de
lijn MozartBeethovenChopin tot
Brahms; in grote lijnen hebben wy
hier te doen met een verburgelijking
van de kunst, die zijn kracht zocht in
een steeds sterker wordende gevoels
expressie. Aanvankelijk werdt gewerkt
met bescheiden middelen (Mozart), la
ter steeds gecompliceerder. De gevolgen
waren een steeds sterker individua
lisme in de kunst en-daardoor een
breder wordende kloof tussen kunste
naar en publiek: het contact met de
gemeenschap ging verloren. bij een
eerste uitvoering werden herhaaldelijk
composities uitgefloten, ook bij
Beethoven en Chopin.
Dan gaat de kunst zich steeds meer
verfijnen en in de periode na Brahms
komt het impressionisme op met als
belangrijke vertegenwoordiger Debus-
sy.
Rond 1900 werd een besef wakker
dat men los moest komen van de ver
burgelijking, dat men zich vrij moest
maken van de oude moraliserende ten-
denzen. De eenheid in de kunst ging
nu volkomen verloren en het begin
van de 20ste eeuw gaf een beeld van
Dr. E. Rebling is musicoloog
te Amsterdam en medewer
ker van het weekblad „Vrij
Nederland". Hij sprak gis
teravond te Bergen over mo
derne muziek in verband
met beeldende en literaire
kunst.
Deze bijzondere avond op
kunstgebied kwam tot stand
door een zeer gelukkige sa
menwerking van het Kun
stenaars Centrum Bergen en
de Volkshogeschool
volkomen versplintering.
Allerlei -ismen breker door met
een miskenning van alle tot nu toe
gevolgde wetten. De enige wet wordt
de wetteloosheid. Typisch vertegen
woordiger is Schönberg, die een vrije
maat en een vrij rhythme brengt
Toch mogen wij hier niet van een
revolutie in de kunst spreken, omdat
de hele beweging in de voorafgaan
de jaren is voorbereid. We zien het
expressionisme (Schönberg) naar vo
ren treden. Tegelijkertijd 't machinis-
me (Prokowjef), het neo-primitivis-
me (Bartok) en het constructivisme
(weer met Schönberg als vertegen
woordiger, die deze ontwikkeling heeft
doorgemaakt). Na 1925 keert het ver-
(vervolg zie pag 2, kol. 9)
