Ikmaaidei'
KABINETSCRISIS OM DE JEUGD
N.-HOLLANDSL
PLRS 19*5
Finse sociaal-democraten breken
met communisten
Wolverhampton ontmoet in Rotterdam
zeer sterke Bondsploeg
Botwinnik is
wereldkampioen
Jaargang No 1231
Maandag 10 Mei 1948
Uitgave voor de gelijknamige 8tlcb':uf.
Wnd. hoofdrcd. A. Erika, Westerweg 838,
Alkmaar, teL 3300. Redactie en administra
tie: Ridderstraat hoek Oudegracbt Tel. 3967
&cAo*oIójtAijd
De ontwikkeling der politieke ge
beurtenissen in België, waar de re
gering is afgetreden, ten gevolge van
<le schoolstrijd, zal bij verschillende
onzer de ontboezeming ontlokt heb
ben, dat w§ in Nederland Goddank
van deze strijd verlost zijn. Door de
gelijkstelling van het Openbaar en
het Bijzonder onderwijs is er immers
van strijd op dat gebied geen sprake,
uitgezonderd de enkele gevallen,
waarin plaatselijke omstandigheden
een rol spelen.
Ook wij zijn een lange tijd van de
zelfde gedachte geweest, tot we en
kele weken terug een artikel in Volks
onderwijs onder ogen kregen, dat een
alles behalve vredelievende geest
ademde. Een artikel vol bitterheid en
klachten.
Niet tegen de gelijkstelling van de
verschillende soorten onderwijs. We
geloven de plank niet ver mis te
slaan als we vaststellen, dat het Ne
derlandse volk in overgrote meerder
heid die gelijkstelling aanvaardt.
Met Volksonderwijs zijn er echter
thans velen in de lande, die menen,
dat er van gelijkstelling van Open
baar en Bijzonder onderwijs geen
sprake meer is. Integendeel, redene
ren deze mensen. Het Bjjz. Onderwijs
verkeert in een ontzaglijk veel gun
stiger positie dan het Openbare.
We hebben ons oor over deze kwes-
tln eens te luisteren gelegd bjj enkele
o aderwijs-mensen en wat wij daar te
foren kregen, geeft inderdaad te
lenken.
Ars één der dingen, waar de open
bar.- school op het ogenblik ten ach
ter is bij de bijzondere, werd ons ge
noemd de toestand van de lokalitei
ten waarin onderwijs wordt gegeven.
Bijzonder onderwijs in oude lokalen
komt slechts sporadisch voor. En be
zie daar tegenover nu eens de toe
stand waarin vele openbare schoolge
bouwen zich bevinden?
Men begrijpe ons goed. Wij maken
daar het Bijzonder Onderwijs geen
verwijt van. Het is slechts een sa
menloop van omstandigheden. De
meeste bijzondere scholen zijn in de
twintig aan de oorlog voorafgaande
Jaren gebouwd. Schoolruimte voor de
openbare bleef er voorlopig genoeg
over. De laatste acht jaren is er niets
gebouwd. Hier is dus inderdaad spra
ke van een achterstand. En in som
mige plaatsen is het verschil tussen
de gesteldheid der lokalen zo groot,
dat de mensen die op richting niet
zo zeer letten, geneigd zijn hun kin
deren naar een bijzondere school
te zenden.
Hier is de strijd voor het openbaar
onderwijs dus wel zeer zwaar.
In de tweede plaats hadden onze
zegslieden bezwaar tegen de manier,
waarop het Openbaar onderwijs is
„uitgeleverd" aan mensen, die er
principiële tegenstanders van zijn, zo
als dat bij in meerderheid Christe
lijke gemeentebesturen het geval is.
Hoewel o.i. deze redenatie niet van
gevaar ontbloot is daar men bij de
verschillende raadsleden belangstel
ling voor alle zaken aanwezig mag
achten, moeten we toch toegeven, dat
dr openbare school zich hier in een
nadelige positie bevindt. Het komt
inderdaad voor, al moeten we er di
rect aan toevoegen, dat er ook an
dere gevallen zijn, dat een rechtse
raad, rechts in de oude betekenis van
het woord, zich aan het openbaar
onderwijs weinig gelegen laat lig
gen. Het komt ook maar al te dik
wijls voor, dat onderwijzers moeten
worden benoemd aan een school,
waarop geen der raadsleden kinderen
heeft. He*: behoeft geen betoog, dat
dan een schoolbestuur, gekozen door
en uit de ouders, voordelen heeft bo
ven een raad, die er principieel af
wijzend tegenover staat Hier doen
zich ongetwijfeld problemen voor.
Problemen nog wel niet zo ernstig
van aard, dat ze een schoolstrijd zou
den kunnen ontketenen, maar waar
van het goed is ze te onderkennen
en te ondervangen, voor het werke
lijk strijdpunten zouden kunnen wor
den. v. Z.
ZATERDAGMIDDAGELFTALLEN
VAN NEDERLAND EN BELGIc
SPEELDEN GELIJK
De voetbalwedstrijd, die Zaterdag te
Antwerpen werd gespeeld tussen de
vertegenwoordigende Zaterdagmiddag
elftallen van België en Nederland,
«in iigde in een 22 gelijk spel.
weerbericht
G NV\ CERSACHTIG
Wind aanvankelijk nog uit Oostelij
ke, Ja'er uit uiteenlopende richtingen
en jntest zwak. Geleidelijk meer be-
wo'kiüg met hier en daar een regen-
kuit je of onweer. Ongeveer dezelfde
tempera-vr ols gisteren.
Paasikivi trof uitgebreide
veiligheidsmaatregelen
De Finse sociaal-democraten partij heeft Zondag officieel de samenwer
kingsovereenkomst opgezegd, die haar met de communisten, met de
leden van de SEDL (een partij met communistische strekking), alsmede
met het Agrariërs verbond. Deze overeenkomst vormde de officiële
basis van het „rood-groene" regeringsblok.
Het schijnt evenwel niet, dat dit be sluit een regeringscrisis ten gevolge
zal hebben. De maatregel schijnt vooral in verband met de aan de
gang zijnde verkiezingscampagne getroffen te zijn.
Reuters correspondent, die juist uit
Finland naar Stockholm is terugge
keerd, meldde later over de situatie
het volgende:
Naar aanleiding van een onthulling
van een sociaal-democratisch blad,
dat de uiterst linksen voorbereidin
gen hebben getroffen om tijdens de
onderhandelingen te Moskou de Finse
regering omver te werpen, heeft pre
sident Paasikivi strenge maatregelen
tegen de communisten getroffen. De
communistische minister van binnen
landse zaken Leino is gedesavoueerd.
De president heeft de civiele politie
gelast waakzaam te zijn tegen „alle
eventualiteiten" Er zijn troepen ter
bewaking aangesteld bij voorraden
wapens en munitie, welke Finland
volgens het vredesverdrag naar de
Sovjet-Unie zal zenden. Deze voorra
den zouden door de communisten in
bezit genomen worden, aldus meldde
het blad „Sociali Demokraat".
De maatregelen zijn door de niet-
communistische pers algemeen gepre
zen als die van een voorzichtig en
dapper man. De communisten hebben
niet tegengesproken, dat zij van plan
waren een staatsgreep te doen. Zij
hebben echter de andere partijen uit
gedaagd zulks te bewijzen.
Leino is er van beschuldigd de
Puntenwaardering voor
enkele textielgoederen
gewijzigd
Er zijn enkele wijzigingen aange
bracht in de puntenwaardering van
textielgoederen. Soms betekent dit
voor bepaalde artikelen enige verla
ging der puntenwaarde. Zo wordt bij
de artikelen demi-saisons en regen
jassen rekening mede gehouden of
deze gevoerd, half-gevoerd of onge
voerd zijn. Was een demi-saison of
regenjas voor personen van 15 jaar en
ouder volgens de oude regeling steeds
gewaardeerd op 45 punten, thans
geldt voor deze artikelen de volgende
waardering:
Gevoerd: 45 punten, half gevoerd:
35 punten en ongevoerd: 25 punten.
Slipovers zijn eveneens wat de
punten betreft!) goedkoper geworden:
van 15 op 9 punten. De puntenwaar
dering van ongeminderde, z.g. stan
daard-kousen, is gebracht van 2 op 1
punt per paar.
Voor luiers dient men voortaan 3
in plaats van 4 punten te geven.
Er zijn ook enkele artikelen, waarvoor
de puntenwaardering in verband met
het stofverbruik hoger is vastgesteld.
Als voorbeelden worden genoemd:
nachthemden en pyama's (één resp. 2
punten meer).
Tenslotte is voor een aantal arti
kelen, zoals heren en jongenscostuums
overhemden, japonnen en mantels
voor wat betreft de puntenwaardering
de indeling naar leeftijdsgroepen ver
vangen door een indeling naar maten.
Niets ter wereld
liield hen er van terug, om hun
plicht te doen: geen Rauter,
geen S.S. en S.D., geen laster
en roddel, geen concentratie
kamp, geen duizendvoudige
overmacht, geen gesel en geen
mitrailleur! Oók als zjj duizend
angsten uitstonden, aarzelden
zty niet. Riskeerden z\j hun le
ven. Wfl&rom? Niet omdat hun
vrouwen en kinderen ten prooi
aan fniukende, materiële zor
gen achter te laten. Denkt gU
dAArotn, als de Stichting '40
'45 een „offer" van U vraagt?
Grondwet te hebben geschonden, dóor
20 personen „zonder onderzoek of
rechtszitting" aan de Sovjet-Unie te
hebben uitgeleverd Deze 20 personen
waren van Russische afkomst en heb.
ben voor de wapenstilstand van 1944
de Finse nationaliteit verkregen.
Deze beschuldiging, aldus Reuters
correspondent, stelt Leino bloót aan
rechtsvervolging, doch de president
heeft medegedeeld, dat hij niet tegen
hem zal optreden. Zijn politiek is de
coalitie te handhaven tot de algemene
verkiezingen in Juli.
Zaandam heeft nieuwe
burgemeester
De heer W. Thomassen
benoemd
Per 16 Mei is tot opvolger van mr.
dr. in 't Veld als burgemeester van
Zaandam benoemd de heer W. Tho
massen uit Zaandam De heer Tho
massen werd op 3 October 1909 te
Amsterdam geboren. Hij studeerde
voor onderwijzer, waarvoor hij in
1931 slaagde. Vijf jaar diende hij bet
onderwijs. In 1936 werd hij secretaris
van de AJC. Hierin bleef hij tot Juli
1940, toen de AJC onder comnrssari-
aat van Ros: van Tonningen geplaatst
zou worden. De AJC werd ontbonden.
Tot April 1943 was de heer Thomassen
werkzaam op het Hoogovenbedrijf,
waarna hij in Tilburg onderdook.
In Augustus 1945 gaf hij zich aan
het partijwerk. Van secretaris van de
NVD kwam hij tot secretaris van de
personalistische unie om daarna secre
taris van de P. v. d. A. te worden.
De heer Thomassen zal zich- als
Tweede-Kamerlid niet meer herkies
baar stellen bij de nieuwe verkiezin
gen. Zijn vrouw zal voor de Zaan-
damse gemeenteraad bedanken.
V.d Tuyn van Hermes
ook in A'dam op
rechtsbuitenplaats
Zoals wij reeds meedeelden zullen
Nederlandse bondsploegen twee oefen
wedstrijden spelen tegen de Wolver
hampton Wanderers ,de bekende club
uit de eerste divisie van de Engelse
League.
Het Bóndselffal voor de ontmoeting
op 12 Mei te Rotterdam is als volgt
samengesteld:
Doel: Landman (Neptunus); achter:
v. Bun (MVV) en Albers (Vitesse);
midden: Stoffelen (Ajax), Terlouw
(DCV) en De Vroedt (Feyenoord);
voor: v. d. Tuyn (HDVS), Rijvers
(NAC), Roozenburg (Neptunia, Delf
zijl), Wilkes (Xerxes) en Abe Lenstra
(Heerenveen).
Te Amsterdam verschijnt op 14 Mei
het Bondselftal in deze opstelling:
Doel: De Munck (Sitt. Boys); achter:
Spel (DWS) en De Boer (Volewy-
ckers); midden: Biesbroek (RCH\
Beenhakkers (NAC) en Temming 'D
OS); voor: v. d. Tuyn (HDVS),
Schaap ('t Gooi), Disselkoen (AFC).
v. Dijk (Ajax) en Mulders (PSV).
Binnen enkele dagen zal een
oodse Staat worden gesticht
De eerste aanwijzing, dat de Joden
besloten hebben op 16 Mei een Joodse
Staat af tekondigen, is gisteravond
gegeven door David Ben-Goerion,
hoofd van de Joodse voorlopige ad
ministratie-raad. Hij verklaarde: „bin
nen enkele dagen zal de Joodse Staat
worden gesticht". Hij legde deze ver
klaring af tijdens een toespraak tot
een massa-vergadering ter gelegen
heid van de uitschrijving van een
Joodse Nationale Lening ten bedrage
van v ij f m i 11 i 0 e n pd. st.
Hij beschreef de „Joodse overwin
ningen" van de afgelopen weken en
zei, dat er geen enkele Joodseplaats
verloren was gegaan.
Hij waarschuwde echter tegen de
dreigende invasie der geregelde strijd
krachten der Arabische Staten en
noemde de „onvriendschappe.
1 ij k e aanwezigheid van torpedoja
gers, die langs de kust van Tel Aviv
patrouilleren". Hij liet er zich niet
over uit, of dit Britse oorlogsschepen
waren.
H.M. de Koningin legt
opnieuw uitoefening
Koninklijk gezag
tijdelijk neer
H.M .de Koningin ziet zich met het
oog op haar gezondheid genoodzaakt
opnieuw de uitoefening van het Ko
ninklijk Gezag tijdelijk neer te leggen.
H.K.H. Prinses Juliana zal met in
gang van 14 Mei a.s. als regentes op
treden en op diezelfde dag worden
beëdigd.
Duizenden en duizenden
verlaten Palestina
Nu het einde van het Britse man
daat in zicht komt, neemt de uittocht
uit het Heilige Land steeds meer het
karakter van een paniekachtige af
tocht op grote schaal aan aldus meldt
Reuter's correspondent uit Jeruzalem
Het Transjordaanse consulaat ont
vangt meer dan 200 verzoeken per dag
vajupersonen, die naar Amman willen
i vluchten, niet meer dan een uur rei
zen van Jeruzalem over de Jordaan
gelegen. De consulaten van Syrië, Li
banon en Egypte worden eveneens
overstelpt met aanvragen.
De Britse luchtvaartmaatschappij
heeft de vluchten naar Cyprus reeds
voor maandenlang volgeboekt.
De meeste vluchtelingen willen te
rugkeren „wanneer de onrust een ein
de neemt". Een lange stoet mannen,
vrouwen, kinderen, ezels, kamelen en
karren trekt langs de weg van Jeru
zalem naar Jericho, waar de hotels
meer: gasten boekten dan ooit.
TREINONGELUK IN ITALIë
Bij-een treinramp op de lijn Milaan
Verese zijn zeven personen om het
leven gekomen, terwijl 15 andere zijn
gewond. Een passagierstrein kwam op
deze lijn in botsing met 3 goederen
wagons, die in een tunnel tot stil
stand waren gekomen nadat zij op
drift waren geraakt.
Muziekconcours Schoorl
De uitslagen van de tweede dag van
het muziekconcours te Schoorl lui
den:
Marswedstryd
Postharmonie Alkmaar 104 punten,
eerste prijs; Eensgezindheid Heiloo,
100 punten eerste prijs; Apollo, Den
Oever 89 punten tweede prijs; Ko
ninklijke muziekvereniging Harmonie
Wieringen. 86 punten, tweede prijs
Middagwedstrjjd
Derde afdeling fanfare:
Volharding, Berkhout 341 punten, eer
ste prijs.
Tweede afdeling fanfare:
Harmonie, Benningbroek 306 punten,
tweede prijs.
Eerste afdeling fanfare:
Onder Ons, Dirkshorn 387 punten, eer
ste prijs. De Vriendschap, Schoorl, 340
punten, eerste prij„. Concordia, Hoog-
karspel-Venhuizen, 295 punten, tweede
Prijs.
Tweede afdeling Harmonie:
Postharmonie, Alkmaar 336 punten,
eerste prijs. Schagens Harmonie Kapel
314 punten, tweede prijs.
Ere-afdeling Harmonie:
Apollo, Den Oever 347 punten, eerste
Prijs.
Ere afdeling Fanfare:
Kunst na Arbeid, Zd. Scharwoude,
379 punten, eerste prijs. Excelsior, An
dijk-West, 376 punten, eerste prijs
Tavenu, Oostwoud, 358 punten, eer
ste prijs, De Herleving, Zwaag, 352
punten, eerste prijs. Eensgezindheid.
Heiloo 341 punten, eerste prijs. Ko
ninklijke muziekvereniging Harmonie
Wieringen 307 punten tweede prijs.
De eerste dag kwam „Wijdenes"
met het hoogste aantal punten uit de
bus met als beloning een medaille, ge
schonken door H.M. de Koningin. Gis
ter kwam „Onder Ons" uit Dirkshorn
aan de kop en verwief daarmede de
wisselprijs van de Westfriese Bond
voor Harmonie en. Fanfarekorpsen en
tevens een medaille, beschikbaar ge
steld door Z.KH. Prins Bernhard.
Westfriezendag op 19 Mei
te Alkmaar
Botwinnik behaalde Zondagavond
de titel van wereldkampioen, nadat
hij in zijn partjj tegen onze landge
noot, dr. Enwe na vijftien zetten met
remise genoegen had genomen, zodat
hj) 12'/2 Punt heeft, een aantal, dat
door geen der tegenstanders meer kan
worden bereikt.
De algemene vergadering van het
Historisch Genootschap „Oud West»
Friesland", in het kader va®L de
Westfx-iezendag, wordt dit jaar geöee-
den te Alkmaar, op 19 Mei a.s. De
algemene ledenvergadering vindt 't
morgens te halftien plaats in de Har
monie, Lombardsteeg. 's Middags om
half een: boottocht naar de Zaan. Ne
terugkomst in Alkmaar- bezichtiging
van de gerestaureerde~Grute Kef*.
Nadere bijzonderheden worden ver
meld in het programma, dat aan alle
leden is toegezonden. Leden, die dit
lezen en die het programma nog niet
mocht enhebben ontvangen, gelieven
zich onmiddellijk te richten tot het
secetariaat p.a. Bergerweg 78, Alk
maar.
Op een onlangs gehouden bestuurs
vergadering is onder meer besloten
tot het doen uitgeven van het 19e
jaarboek, omdat hiervoor voldoende
belangstelling blijkt te bestaan Rif
jaarboek zal voor de leden ,die f 2.50
contributie per jaar betalen, verkrijg
baar zijn tegen bijbetaling van f 2.
Zij, die geen lid zijn en toch het jaar
boek wensen te bezitten, zullen f 4.50
moeten betalen. Gegadigden kunnen
zich nog opgeven bij tofivenep neid
secretariaat. Men latte zich daar -n-
schrijven, maar sture nog géén geld.
Een tweede belangrijk besluit betrof
het a.s. 25-jarig bestaan van het ge
nootschap. Men wil dit volgend jaar
te Hoorn, de plaats van oprichting,
op bijzondere feestelijke wijze vieren.
Het Historisch Genootschap „Oud
West-Friesland", het werk van dr van
Balen Blanken en andere pioniers,
verheugt zich nog steeds in een ge
zond en bloeiend bestaan. En dus:
Wes*friP7en op 19 Mei naar Alkmaar!
Alkmaarse kegelbond
tweede in Haarlem
De districtskegelkampioenschappen
te Haarlem hebben de Alkmaarse ke
gelbond op de tweede plaats gebracht
achter Haarlem, dat in de eerste ron
de 892 en in de tweede ro-.de 962 hout
wierp, totaal 1854. Alkmaar kwam tot
1790 (853 en 937), Amsterdam tot 1731
(863 en 868) en 't Gooi en Eemland
1643 (813 en 823).
De vereniging .Koekoek" van de
Alkmaarse kegelbond werd in de
strijd tussen de kampioenen van de
vier bonden op fraaie wijze eerste
464 en 469, totaal 933 hout) vóór
ODO van de HKB met 914 hout '507
en 407). In de wedstrijd tussen de
bonden werd met 10-tallen geworpen,
in de verenigingswedstrijd met 5-tal-
len.
De kabinetscrisis in België heeft tot
voornaamste achtergrond de strijd, die
ook wij kennen, maar die bij onze Zui
derburen scherpe vormen heeft aan
genomen. Het is de strijd om de scho
len de strijd om de jeugd en dus de
strijd om de toekomst
Het bijzonder onderwijs in België is
geheel in katholieke handen en wordt
door de staat gesubsidieerd. Het open
baar onderwijs is een aangelegenheid
van het „particulier initiatief' van de
ouders een veertigtal ouders heb
ben het recht, om openbaar onderwijs
in een bepaalde gemeente te verlan
gen maar wordt nagenoeg geheel
door de Staat bekostigd.
De verhouding van openbaar en bij
zonder onderwijs is bij de wét ge
regeld. In de practijk echter wordt
aan deze papieren overeenkomst van
beide zijden getrokken.
Het is voornamelijk de linkse groep
van de socialisten, die onophoudelijk
en heftig fulmineert tegen de tactiek
die van katholieke zijde gevoerd zou
worden. Men beschuldigt de katholie
ken er van dat zij de wet saboteren
door de oprichting van openbare scho
len in overwegend katholieke plaat
sen te bemoeilijken en de groei van
het katholiek technisch onderwijs te
forceren door scholen met een bespot
telijk laag aantal leerlingen op te
richten. De katholieken zijn nu ech
ter ook in het geweer gekomen, n.L
tegen de actieve politiek van minis
ter Huysmans, die een ijverig voor
stander is van het openbaar onder
wijs. Zij verlangen, dat de minister
<lke nieuwe school die hij wil op
richten, hij de wet aangeraagt. Over le-
ke nieuwe openbare school zou zo
doende jarenlang gediscussieerd kun
nen worden en het katholieke onder
wijs zou altijd een grote voorsprong
houden.
Huysmans verzette zich hiertegen
tot het uiterste en hij had de steun
van de overgrote meerderheid van zijn
kamerfractie. Maar niet die van zijn
socialistische mede-ministers, die een
compromis beter achtten dan een ka
binetscrisis. Dat deze nu toch geko
men is ,is dan ook te danken aan de
onverzettelijkheid van de soc.-dem.
fractie, die, nadat Huysmans een uit
eenzetting had gegeven van de voor-
Buitenlands Overzicht
gestelde regeringsmaatregelen, bij
monde van Buset verklaarde, dat de
partij positie had gekozen en aan de
ze voorstellen geen steun kon verle
nen. Hij voegde er wel aan toe, dat
de partij niet het voornemen had, de
regering omver te werpen, maar
Spaak trok de enige conclusie die
voor hem nog te trekken was: hij
bood zijn ontslag aan.
Rollin, de socialistische voorzitter
van de Senaa't, werd daarop belast
met 'n „beperkte Informatieve zen
ding".
De bedoeling hiervan is, om te on
derzoeken of en op welke wijze de
schoolkwestie uit de weg kan wor
den geruimd. Eerst daarna zou een
kabinetsformateur worden aangewe
zen.
Wanneer dit alles volgens plan ver
loopt, zal de nieuwe regering waar
schijnlijk weer bestaan uit een coa
litie "tussen de katholieken en de so
cialisten en Spaak maakt goede
kans wederom premier te worden.
Maar het is de vraag, of, nu de ko
gel toch door de kerk Is, de soc. dem.
partij niet van de gelegenheid gebruik
zal willen maken om andere wensen ln
vervulling te doen gaan, wensen n.L
waarin de voorgenomen structuurver
anderingen van het economisch leven,
een zuiverder socialistisch stempel zou
dragen. In dat geval is het niet 10
zeker of er een bevredigend compro
mis betreffende de schoolstrijd komt,
ofwel men zou Juiet dit oompromig
willen gebruiken als hefboom om de
economische ordening ia het gewenste
spoor te brengen.
Maar het zal de vraag zijn. of de
socialistische party bet een voor bef
andere zal wlllesi offeren. Ook de
schoolstrijd immers li een strijd oea
de toekomst es pet slot van rekening
is dit ogenblik mee nieuwe er k le
zingen voor de eoci slieten üet o»
gunstig: bet rrouwenstomrecht to oef
niet van krsoht
Bovendien rij» ook Ifberaiea ge
steld op nieuwe vvrklexinfe* m d*4
name een én 1 «-garing mfcw 4b
koningskwestie waar luiten geding
blijft. ook dei te een eanrakingnr
punt tussen hen en vele socialisten.