0e C
tttmaatifer
r
1
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Hoog spel
Een afscheid
Volksdemocraten vormen actie-comité
in Finse hoofdstad
Arnhem ontsnapte aan een catastrophale ramp
5e Jaargang No 1241
Dinsdag 25 Mei 1948
Uitgave toot de gelijknamige SOcb "ng.
Verantw. redacteur J. Zeonen. Redaetie
en administratie: Ridderstraat boek Oude-
gracht Tel 9967.
De verenigde melkhandelaren, die
vorige week in Utecht bijeen waren,
hébben hun ontstemming over hec
voortduren der melkdistributie niet
cm er stoelen of banken gestoken.
Het uiteindelijk resultaat van de
vergadering was niet minder dan een
ultimatum aan de Minister van Land
bouw, dat de volgende periode de
bonnen niet meer zouden worden in
genomen, als de melkdistributie niet
zou zijn. opgeheven. Dat laat aan dui-
de'ijkheid niets te wensen over.
Oppervlakkig geredeneerd zou men
dus kunnen zeggen, dat de Minister
m"ar aan de bevelen van de melkhan.
«"laren heeft te voldoen, daar anders
de melk zonder bon aan ons volk
zal worden verstrekt.
Oppervlakkig
Want de zaak ligt in wezen geheel
anders. En dat is maar gelukkig ook.
Zou het zo zijn, dat een bepaalde
vakgroep maar willekeurig kon de
creteren: „Aan de distributie van be
paalde goederen werken wij niet meer
mee, want wij vinden dat er genoeg
van is", dan zou het hek van de
dam zijn.
Er zijn soms immers tal van fac
toren, die er toe kunnen medewerken,
dat een ogenschijnlijk voldoende voor
raad door bepaalde omstandigheden
weer niet toereikend is. We hebben
vorig jaar hetzelfde gehad met de
d'-oogteperiode. Het is ons bekend, dat
er vorig jaar Juni reeds plannen be
stonden om de melkdistributie op te
heffen Het is later zo afgekomen,
dat het rantsoen niet eens kon worden
gehandhaafd Opheffing der distribu
tie zou catastrophale gevolgen heb
ben gehad.
Het is geen wonder dat de betrok
ken autoriteiten nu de grootst mo
gelijke voorzichtigheid betrachten.
Laten we c-chter aannemen, dat het
cp het ogenb'ik verantwoord zou zijn
om de melkdistributie op te heffen,
dan menen we toch dat tegen de me
thoden van de Bond van melkhande
laren groot' bezwaar moet worden ge
maakt.
Het -'«• immers niet zo. dat zij een
zijdig kunnen beslissen over de op
heffing van de distributie. De melk-
handelareif kunnen één periode de
mellr zonder bon vers'rekken. Dat
betekent, dat ze na afloop van die
periode geen bonnen kunnen inleve
ren en geen toewijzing meer zullen
ontvangen.
Want het is ondenkbaar dat de fa
brieken melk zullen afleveren zonder
coupures.
Consequente doorvoering van het op
dc in Utrecht gehouden vergadering
genomen besluit zou dus betekenen,
dat over 14 dagen de melkvoorziening
in Nederland zou stagneren tot het
conflict tussen de handelaren en de
Minister zou zijn opgelost. Dat kan
lang duren en dat kan kort duren.
De Nederlandse bevolking heeft ech-
tex de melk nodig. Op het platteland
zou de bevolking zich nog wel red
den, maar hoe zou het in de steden
moeten gaan?
Staking in dergelijke bedrijven, die
voor de levensmiddelenvoorziening
van vitaal belang zijn, mag niet licht
vaardig worden begonnen.
En dreiging met staking: we kunnen
het ntet nadrukkelijk genoeg zeggen,
is het spelen van een gevaarlijk par
tijtje poker, als men van te voren
weet. dat deze staking voor de be
trokkenen zelf buitengewoon ernstige
gevolgen kan hebben.
We geloven dat de Bond van melk-
hand laren hi<T op de verkeerde weg is
We hebben een open oog voor de
moeilijkheden, waarmee de melkhan
del op het moment te kampen heeft.
Ook voor de grieven die ze tegen het
handhaven der classificatie heef' en
die wij reeds eerder hebben geDu'VW-
ceerd
Deze moeilijkheden en grieven mo
gen echter niet leiden tot het aanne
men van een houding als in Utrecht is
gebeurd.
Deze methoden leidden slechts tot
een chaos, die we niet kunnen heb-
nen.
Slechts aan de conferentietafel kun-
rmn deze moeilijke problemen wor
den opgelost.
v. Z.
"EN-tfONNÖCHjlNL
WISSELEND BEWOLKT
Wisselend bewolkt met plaatselijk
enkele buien. Zwakke, tijdelijk matige
wind tussen Noord en West. Iets kou
der.
WOENSDAG 17 UUR
Veiligheidsraad stelt nieuwe termijn
voor order „staakt het vuren"
Arabieren zullen vergaande eisen siellen
als
ze er
op ingaan 3
DE VEILIGHEIDSRAAD HEEFT BESLOTEN DE AANVANGSTER.;
MfJN VOOR DE WAPENSTILSTAND IN PALESTINA OP WOENS
DAG TE 17 UUR TE STELLEN. DE ARABIEREN KRIJGEN HIERME
DE 48 UUR LANGER TIJD DAN OORSPRONKELIJK BEPAALD WAS
OM BESPREKINGEN TE VOEREN.
De Arabische staten hadden de Veiligheidsraad verzocht om een uitstïi
van 36 uur voor het van kracht worden van dc order „staakt het vuren"
in Palestina, aldus heeft een woordvoerder van het Britse minis erie
van Buitenlandse Zaken medegedeeld. -
Engeland heeft besloten het verzoek der Arabische'staten te steunen,"
zo vertelden hq verder.
Van gezaghebbende zode te Was
hingtcn werd vernomen, dat de Ara
bische staten zijn overeengekomen aan
de order van de Veiligheidsraad, ge
hoor te geven, op voorwaarde van te
rugkeer tot de status quo, zowel in
politiek als militair opzicht, van 15
Mei. Deze voorwaarde zou o.m. om
vatten: stopzetting van de Joodse im
migratie in Palestina en niet-erken-
ning van dc staat Israël.
Engeland blijft wapens leveren
aan Arabieren
Volgens Reuter zal Engeland wa
pens en uitrustingen blijven zenden
naar Egypte en de andere Arabische
staten met welke het geldige ver
dragen van wederzijdse bijstand heeft
aangegaan.
Deze wapenleveranties vormen het
enige Britse oorlogsmateriaal, dat
thans het Midden-Oosten bereikt. Het
intrekken van de uitvoervergunning
voor vliegtuigen zou slechts eèn schen
ding van het verdrag van wederzijdse
bijstand met Egypte van 1936 beteke
nen.
Dat de Britse regering zulks niet zou
willen, acht men te Londen geheel
buiten, twijfel, tenzij de- Ver. Naties
rechtstreekse instructies zouden ge
ven.
Een besluit van Zuid-Afrika om Is
raël te erkennen vormt intussen een
ernstige slag voor de Britse politiek
jegens Palestina aldus meent men in
politieke kringen 'te Londen.
Engeland was niet van te voren in
gelicht.
Laatste Amerikaans beroep
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft medege
deeld, dat de VS op de Arabische
staten officieël een direct beroep heb.
ben gedaan gehoor te geven aan de
order „staakt 1" vuren" van de Vei
ligheidsraad.
Men meent, dat de aanvaarding of
verwerping van dit „laatste Ameri
kaanse beroep beslissend kan zijn
voor het al dan niet opheffen van
het uitvoerverbod van wapenen naar
Palestina.
Jeruzalem: wolken van stof
en rook
Een bittere, slepende strijd in en om
Jeruzalem bedreigt een groot deel
van de Éleilige stad met langzame
vernieling.
Troepen van het Arabische legioen,
gesteund door pantserwagens en eni
ge duizenden ongeregelde strijders,
banen zich in gevechten van huis tot
huis een weg langs de met zandzak
ken en prikkeldraad versperde stra
ten van het door dé Jóden bezette
nieuw-Jeruzalem. Voor hen uit ont
ploffen zware projectielen van' 'de
Arabische battérijen. Honderden ge
bouwen zijn vernield en ér is rée'ds
voor millioenen schade aangericht
door het -werpen van zware hand
granaten en het plaatsen van tijdbom
men, waardoor hef strijdgebied in dik
ke wolken -é'an stof erf rook gehuld
Wordt.
Te Jeruzalem vonden Maandag
avond hevige gevechten voortgang,
twee en een half uur na de tijdgrens.
welke de eerste staakthetvuren
order van de Veiligheidsraad ge
steld heeft.
De Prinses-Regentes, H. K. H. Prin.
ses Juliana, zal zich als ere-voorzit-
ster van de Nederlandse afdeling van
de „United Nations Appeal for Cbil-
dren" (U.N.A.C.) in een radiorede
richten tot het Nederlandse volk. De
ze rede wordt gehouden hedenavond
25 Mei om 20.05 uur.
Fel commentaar van radio Moskou
óp ontslag van minister Leino
De „Prawda" maakt melding van
„onmiskenbare onrust in geheel Fin
land" na het ontslag van dé commu-
nisi Leino als minister van binnen
landse zaken.
Radio Helsinki bericht, dat in Fin
land steeds meer stakingen uitbre
ken tengevolge van onrust onder de
arbeiders, die behoren tot de demo
cratische volksparty. Havenarbeiders
te Helsinki en 5 andere havens wa
ren in staking gegaan.
De Finse volksdemocratische partij,
bestaande uit communisten en linkse
socialisten, heeft een actie-comité ge
vormd.
Het wil voorkomen, dat er wijzi
gingen in het Finse kabinet worden
aangebracht vóór de algemene ver
kiezingen en zal de activiteit in geheel
Finland leiden, aldus latere berich
ten.
Een niet-commur.is:isch lid van de
regering, die ongenoemd wenste te
blijven, verklaarde tegenover Reuter:
„We kennen de communistische
plannen en zullen niet gedogen, dat
zij uitgevoerd worden. De politie en-
het leger zijn te hulp geroèpen".
Het volksdemocratische orgaan „Va.
par Sana" heeft intussen de houding
van president Paasikivi gekenschetst
als „overeenstemmend met de metho
de der Tsjecho-Slowaakse reaction-
nairen".
Reuter citeert ook radio Moskou,
dat gedeelten heeft omgeroepen uit
de verklaring van „het bestuur der
Een tram had 1200 kilo springstoffen
tot ontploffing kunnen brengen
Vorige week begon een ploeg ar
beiders juist onder het buiten gebruik
zijnde spoorwegviaduct in de Velper-
weg te Arnhem de straat open te bre.
ken. Tussen de tramrails stuitten zij
op een houten mijn.
Het werk wer^ gestaakt en in over
leg met de politie en de Ned. Spoor,
wegen werd besloten Zondagnacht om
12 uur met een bommenplóeg het ge
vaarlijke opruimingswerk te beginnen
Men vond echter meer dan één hou
ten mijn! Boven elkaar lagen 5 Duit
se houten mijnen .inhoudende 6 kg.
springstof. Zij waren zo gemonteerd,
dat hij een ontploffing ook de daar.
onder liggende springstoffen, een En
gelse bom van 1000 kg., 3 Duitse bom
men van 50 kg. en 4 pantservuisten
zouden exploderen.
Zodra men dit had vastgesteld kre
gen de bewoners in een kring van 300
meter om 's nacht 1 uur bevel te eva.
cueren. Duizend Arnhemmers moesten
midden in de nacht hun bed verlaten,
zij werden gedeeltelijk in scholen on
dergebracht en voor zieken en inva
liden werden speciale maatregelen ge
troffen.
Honderden stonden vol spanning te
wachten op het verloop van de werk
zaamheden.
Zonder ongelukken echter werden de
werkzaamheden Voltooid. Het trein
verkeer, dat geheel de nacht had stil
gelegen, werd weer vrijgegeven. Om
5.34 reed de eerste trein weer over
het viaduct van de Velperweg. De
spoorwegen hadden reeds een dienst
met bussen gereed voor het geval het
viaduct in de lucht zou vliegen.
Wanneer een tram in Arnhem na
de bevrijding weer over de Velper.
weg gereden "zou hebben zouden reeds
bij de eerste rit de explosieven door
de grote druk tot ontploffing ge
bracht zijn.
Dit zou ongetwijfeld catastrofale ge
volgen geha^ hebben.
Reeds eerder werd in de Velper
weg naar explosieven gezocht en ook
de Canadezen vonden niets met hun
detectors.
Finse communistische partij", naar
aanleiding van Leino's ontslag. In de-
klaring wordt he$ ontslag als
Föndwetsschending genoemd en
een capituleren voor „de Amerikaan
se reactie". Volgens de verklaring
heeft', men hier te doen met een begin
van. onderdrukking der linkse arbei
dersbeweging, waaruit crisis en mili
taire avonturen als in 1939 zouden
moeten voortvloeien.
De verklaring dringt er voorts op
aan, -„het democratische front te ver
sterken door uitschakeling van de
(macht van het groo I ;apitaaT. Zij
propageert nationalisatie der grote
industrieën en geleide economie.
Volgens het Sowjet-Russische pers
bureau Tass werd Leino met gejuich
begroet, toen hij Maandagavond te
Helsinki op een door 30.000 personen
bezochte bijeenkomst van de Finse
volksdemocratische partij een toe
spraak hield. Leino zou o.a. gezegd
hebbent „Wij zullen de functie van
minister van Binnenlandse Zaken niet
aan de reactie of aan de rechtse so
ciaal-democraten afstaan.
De Hollandia roeiwedstrüd heeft zich
in Koninkiyke belangstelling mogen
verheugen. ZJLH. Prins Berahard
volgde met veel aandacht per moter
boot enige races. De winnende ploeg
van het nummer Dames dubbel-vier
krygt bloemen aangeboden door
Z.K.H.
H.M. de Koningin zal voor
lopig volledig rust houden
„De particuliere secretaris van H.M.
de Koningin deelt in antwoord op vele
vragen die de Koningin bereikt heb
ben mede:
In de eerstvolgende maanden is de
Koningin voornemens van de haar
thans geboden gelegenheid om, onthe.
ven van het regeringsbeleid, algehele
rust te vinden, volledig gebruik ie
postzegels met
Lxfer hoopt I# nop TM» blQk I"
kunnen geven van kaar grote belang
stelling voor hetgeen op tal van gebie
den door het Nederlandse volk wordt
verricht".
Eerste klasse, eerste lftst
Prijs van f 20.000 11284; f 8000 14068;
f 1500 21561; f 1000 2669, 7804, 8560;
f 400 8957, 16172; f 200 0465, 12283,
21506. Prijzen van f 100 5084, 9223,
10024, 12037, 12990, 19057, 19319, 20122
en 21001.
De aandachtige lezer zal vandaag
een verandering in de kop van ons
blak kunnen bemerken.
De naam van de heer A. Eriks, dxe
sinds 1 October 1947 boven onze krant
heeft gestaan is daaruit verdwenen.
Het ia hier niet de plaats, noch de
tijd, de lotgevallen van de krant na
1 October naar voren te balen; wel
mogen we bij dit afscheid echtier
memoreren de verdiensten die de heer
Eriks in de afgelopen perloóe heeft;
gehOR.
Onder zijn leiding immers mvh-
•enTde werkers aan onze krant het
Tuü^crsohijnen mogelijk, »oen hem
oprtffe datum gevraagd werd zich tij,
'-W1FPÜ met de hoofdredactie te belas-
Allen wisten echter dat deze werk
zaamheden niet van blijvende aard
zouden zijn.
Bij het voorbereiden van de defini
tieve regeling meende de heer Eriks
dat het ogenblik gekomen was om zijn
plaats beschikbaar te moeten stellen.
Helaas is het ons nog niet mogelijk
thans reeds de uiteindelijke samen
stelling van de redactie aan U voor
te leggen.
Tot dat moment zal de heer J. van
Zoonen, aan onze courant geen onbe
kende, verantwoordelijk zijn v«or het
redactioneel beleid.
Wij weten uit naam van onze lezers
te spreken, wanneer wij de heer Eriks
dank zeggen voor 't werk dat hij voor
onze courant heeft gedaan.
Gaarne voegen wij daarbij onze bes.
te wensen voor 't verdere werk van
de heer Eriks, die de jouralistiek nog
niet vaarwel
STICHTINGSBEST
DE VRIJE AT "IAARDER
Van 17 Juni tot en met 16 Augustus
i*l dit jaar de gebruikelijke serie
gegeven. Voor het Jubileumjaar 194#
werden voorstellingen gekosen. dfe
aanknopen aan de eeuwfeesten, dte
In dh jaar werden herdacht, mJ. de
atiehting van ■■Gravenhage la 1248,
uitgebeeld «oer de Mddcrsaa! De
Vrede van Munster ln 1648, uitge
beeld door het Palels op de Dam
De Grondwetsherziening van 194&
uitgebeeld door het aan
Kneuterdijk te Den en
huldiging van H.M. de F"'-:n-
nen de stad Amsteèd»~ ~*1
dc Nieuwe K-»V
Haalt Bevin een streep door Palestijnse kwestie?
De snelheid waarmede het Palestijn
se probleem ingewikkelder en ve>rwar_
der wordt, in het bijzonder voor de
niec-oorlogvoerende partijen, heeft de
„koppige Bevin" (de qualificatie is
van de „Manchester Guardian") blijk
baar genoopt tot een nieuwe vorm van
overleg. Eén dag nadat hij een der
woordvoerders van zijn departement
het bericht, dat hij zijn Amerikaanse
collega om een spoedige bijeenkomst
had verzocht, zó categorisch liet te
genspreken dat hij de indruk wekte
voorgoed zijn laatste woord ov.er Pa
lestina te hebben gezegd, had hij
een tête a tête met Lewis Douglas, <fe
Amerikaanse ambassadeur in Londen.
Uit wat er van dit onderhoud is uit
gelekt blijkt wel, dat ook Bevin zich
zorgen gaat maken. Het Labourcon-
gres dat onlangs te Londen gehouden
werd moge hem in zijn houding ge
stijfd hebben door, om redenen van
tactische aard, over Palestina er zo
goed als het zwijgen toe te doen, bijna
het gehele Britse volk en zijn pers
uitgezonderd de „Manchester", die er
Immer uitzonderlijk hoge normen van
fatsoen en gezond verstand op na
heeft gehouden moge dagelijks blijk
geven van een verhit anti-semitisme,
Bevin moet voelen dat zijn politiek
Inzake Palestina vast begint te lopen.
Engeland slaat in de Veiligheidsraad
een jammerlijk figuur; de publieke
opinie in de Ver. Staten reeds ver
getend, dat het zo pas geleden nog
Truman was, die door het intrekken
van zijn steun aan het verdelingsbe
sluit de positie van de U.N.O. en de
kans om op te treden torpedeerde
kant zich met de dag feller tegen de
Britse politiek en de Haganah en Ir-
goen zijn tegen alle verwachtingen der
Britse militaire adviseurs in zo taai
gebleken, dat, mét uitzondering van
Jeruzalem, de Arabische successen nog
van nul en generlei waarde zijn.
De rol van Engeland is. door het
mislukken van de intimidatie-politiek
tegenover de Joden, misschien zwar
ter en lelijker voor de wereldmening
komen te liggen dan zij in wezen was.
Men mag billijkheidshalve niet verge
ten. dat ook Engeland niet in het
minst belang gehad kan hebben bij
rumoer in het midden-Oosten. Wat *t
Buitenlands Overzicht
wel wenst, dat was een compromis
tusen Joden en Arabieren met een
overwegende Arabische invloed en
controle, een politiek die zijn snel-
aftakelend overwicht op de Arabische
landen zou moeten terugwinnen, een
politiek, die alleen bereikt zou kunnen
worden door intimidatie tegenover de
Joden. Het resultaat was averechts. De
Zionisten bleken van hard en onbuig
zaam materiaal te zijn en de Arabi
sche „eenheid" spruit kennelijk voor
een groot deel voort uit de vrees van
verschillende ledenstaten van de Ara
bische Liga, dat Engeland's bescher
meling koning Abdullah van Transjor-
danië het straks in Palestina alléén
voor het zeggen zal krijgen. Op hét
Arabisch front heeft de Engelman nog
zijn zwaarste nederlaag geleden. Hij
is nog altijd gehaat in Egypte, Lyblë
en in Cyrenaica en zelfs in de heer
sende omstandigheden kon hij met
geen enkele Arabische potentaat
uitgezonderd de ledenpop Abdullah
een verdrag sluiten dat gunstige
perspectieven voor hem opent.
Van Abdullah trouwens wordt
algemeen beweerd, dat hij zelf
een voorstander van de deling is, o.m.
omdat hy heel goed weet de Pales
tijnse Arabieren met gewelddaden 'te
gen zich in het harnas te jagen.
Zelfs het Arabisch nationalisme ver
toont motgaatjes. In feite voert Enge
land oorlog tegen de jonge staat
Israël.
He is niet onmogelijk dat Bevin- be
sloten is om aan deze buiten alle pro_
porties uitgegroeide en. gevaarlijke si
tuatie een snel einde te maken. Reu
ters correspondent meent uit het on
derhoud van Douglas met Bevin op
te kunnen maken, dat het onmiddel
lijk doel van de Britse politiek 'thans
zal 2ijn een nieuwe grondslag voor
een wapenstilstand, ditmaal krachtig
door de V.S. en Engeland ondersteund
Als eerste stap wordt reeds het te
rugroepen van de Britse vrijwilligers
uit Abdullah's legioen verwacht.
Een dergelijke zwenking van Bevin
zou mogelijk een spoedig einde van
het wapengeweld en o.i. in elk geval
een overwinning van het redelijk den
ken betekenen. A. H.
