TEXEL
De Parel der Waddeneilanden
H "F
Duitsers hebben weinig belangstelling
voor buitenlandse film!
Het land der „tuunwoallen"
en schapenboeten
A
Een Paradijs voor vogels en.... vacaniiegangers
„Hallo! Hallo! Hier de Dr. Wagenmaker! Over!„Hallo! Hallo! Hier
directie TESO!! Verstaat U mjj?? Over!"„Ja, ik versta U!... Hier
r^jn enkele journalisten van de Nrd. Hollandse Pers aan boord, die met C
willen spreken!! Over!!".... Deze enkele woorden gewisseld tassen de
heer Vlas, kapitein van de Dr. Wagenmaker en de directie van TESO tc
Den Borg, gaven op die dag ons het eerste contact met Texel. Woorden,
gesproken per mobilofoon, dat wonder van vernuft. W(j voeren in volle
see.de haven van Nieuwediep ver ach (er ons latend en spraken met Den
Burg, de hoofdplaats van Texel, het eiland, dat voor ons een openbaring
betekende, ons zoveel prettige indrukken gaf èn een blijvende herinnering
Het Marsdiep over
Een dichte motregen viel die mor
gen neer, toen wij per Dr. Wagen
maker naar Texel voeren, een goed
onderkomen in de kapiteinshut had
den gezocht en daar enkele aange
name ogenblikken mochten door
brengen In gezelschap van de stoere
kapitein Vlas. Wij mensen zonder
neebenen, vonden, dat de zee niet
bepaald rustig was, maar Vlas lach
te om ons. Zulke landrotten! Wat
weten die nu van de zee! De zee
doet hier niks, nooit niks!
Wit gekopte golven sloegen stuk
tegen de scherpe boeg. In snelle
vaart gleed het schuim langs bak
en stuurboord naar achteren, in het
Bog een wit spoor op de-woelige zee
achterlatend. We zagen de boeg da
len en stijgen in eindeloze bewegin
gen, totdat de boot de Oudesohildér
haven binnengleed en een rustige lig
plaats vond tegenover TESO's koffie
huis.
Schatten Salomo's
In een van TESO's goede bussen
maakten we die dag een trip over
Texel, de parel der Waddeneilanden.
We passeerden op enige afstand
„Brakenhof", het huis waar eens Mi-
chlel Adriaanszoon de Ruyter woon
de, wanneer zijn vloot op de rede van
Texel lag. Staande in de bus vertelde
J
v
t'i - 'J*
Wij trapten bijna op een met eieren
gevuld nest
de heer Gerritsma. toen nog Texeis
ijverige V.V.V.-secretaris, ons van al
lés en nog wat over hetgeen er op
Texel is te zien. Hg wees 'ons alle
karakteristieke plekjes, welke dit ei
land in zo'n grote hoeveelheid telt.
Typische boerderijen, excentrieke
echapenboeten, -het lang niét vlakke
land, Lteeds onderbroken, ioor de
^.tuunwoallen", grazende koeien en
weidende schapen; dat alles rolde
aan onze ogen voorbij als een ver
traagde film van een aar^is paradijs.
Maar dat was nog sleohts een begin,
van de schoonheid. We hadden reeds
veel over Texal gehoord, maar we
kwamen tenslotte mèt de koningin
van Scheba, toep zg het over Salo
mo's schatten had, tot de conclusie:
fcNog niet de helft is ons aangezegd!"
Toen en nu bijelxaar
Ook lichtte de hoer Gerritsma ons
in over Texeis oude en nieuwe ge
schiedenis.. Hijvertelde ons van de
„wezenputten" en ook van *het „we
zen wat er", waar vroeger tallozen
van bestonden. Eeuwen geleden
was het niet In de tijd van de Man
met zijn Blauwe Kiel?xbehoorden
verschillende putten tot het wees
huis. Water was en is op Texel veel
al een probleem ook toen! En het
frisse, uit die putten opwellende wa
ter „wezenwater" genoemd
bracht in vroeger dagen goed geld
op. Daar werden boerderijen en lan
derijen van gekócht en zo heeft Te
xel nog zgn „wezenplaatsen" en „we
zenland" en komt er nog de naam
voor van „Weezeuspijk". Nauwelijks
Waren deze oudheidkundige feiten ons
bekend, of we werden attent ge
maakt op de Georgische begraaf
plaats, waar vele soldaten uit het
verre Rusland hun laatste rustplaats
hebber, gevonden, toen zij na een
heldhaftig verzet tegen de Duitsers
de dood werden Ingedreven. De op
stand op Texel! Dat is de nieuwere
geschiedenis, vol tragiek. Want Te
xel ontving zware slagen en nog ziet
men de vele littekenen van die korte
en vreselijke oorlog, welke ook aan
vele Texelaren het leven kostte...
Rust in vrede...
Legendarische wegenaanleg
Wg meenden tot nu toe, dat alleen
Friesland de meest bochtige wegen
had, maar Texel heeft ze ook!
Met ddt verschil, dat er voor
zover ons bekend in Friesland
Het nest der Kievit
fjiet de minste reden voor «jas Krom
me wegen aan te leggen en op Te
xel wèl! Waarom? Wel, vroeger
waren de Texelse boeren het er niet
over eens, wddr de toen nog toe
komstige wegen moesten komen. Na
v:-' geharrewar voiul-a rij dt op
lossing: een varken liet men los en
waarhet beest zou lopen, daar zou
den de wegen komen... Zo vertéïïie
tenminste Gerritsma het ons met
een stalen gezicht! Langs deze draai
ende wegen kwamen we tot dicht
bij Den Hoorn, zagen een van Ne
derlands meest karakteristieke
dorpskerkjes en brachten een bezoek
aan de Fonteinsnol en aan het Te
xeis Museum, daar niet ver vandaan.
„Siet, wat wonderwereks wij a'. ach
teloos vertreden" lazen wij daar. In
derdaad, wg hebben daar gezien,
waar duizend en één mensen niet op
letten, waar ook. wij we moeten
het bekennen tot onze schande
vaak geen oog voor hebben.
Alles, wat de rusteloos aan het ei
land knabbelende golven op 't stra d
brengen, alles, wat natuur- en dieren
leven op Texel rijk is, dat zagen we
hier verzameld. Zwerfstenen, groot
en klein, rond en hoekig, lagen hier
bijeen aan het einde van h n tocht,
die hen uit andere gewesten hier
heen voerde. Na eeuwen en nu thuis?
„De Dennen"
Het was de heer Schol, opzichter
van het Staatsbosbeheer, die ons de
geheimenissen van Texeis bosbouw
vertelde. Wij volgden hem over een
zanderig met dennenaalden bestrooid
bospaadje, waarlangs de ranke den
nen stonden en hun groene kruinen
naar de blauwe hemel verhieven. Er
was onderscheid in den en den. We
WIJ BEZOCHTEN TEXEL
Op uitnodiging van Texeis ge
meentebestuur en bij mönde van
de burgemeester, mr. G. D. Re-
horst. bracht een aantal journalis
ten Zaterdag jl. een bezoek aan
dat eiland aan de overkant van
het Marsdiep. Te De Koog. Te
xeis badplaats, werd een nieuur en
keurig ingericht verkeersbureau
van de V.V.V. ..Mooi TexeT' ge
opend. Ter gelegenheid daarvan
werd vooraf een trip per TESO-
touringcar door het eiland ge
maakt. Na de reis bóod Texeis ge
meentebestuur het gezelschap in
hotel ..Op Duin" een rijk voor
ziene lunch aan. Aanwezig waren
hierbij, de burgemeester, mr. G. D.
Rehorst. één der tvethoudecs. de
heer W. H. Lap. voorzitter van
de V:V.V. ..Mooi Texel", de heer
Mulder, president-commissaris van
TESO. de onderwijl afgetreden se
cretaris van de V.V.V» de heer
F. F. Gerritsma. de nieuwbenoem
de secretaris, de heer Oskamp en
de heer Schol, opzichter van het
Staatsbosbeheer. De heren Rehorst.
Lap, Mulder en Schol voerden het
woord aan de lunch en getuigden
allen van hun liefde vdbr mooi
Texel. Vervolgens werd onder
grote belangstelling van burgers,
gasten en met medewerking van
een muziekkorps het V.V.V.-bu
reau geopend, waarna de tocht
door het Texelse land werd voort
gezet. Eén onzer redacteuren was
deze dag ook de gast van Texeis
gemeentebestuur en de V.V.V. Hg
geeft in nevenstaand artikel zijn
(zeer gunstige!) indrukken over
Texeis schoonheid.
zagen het wel, maar beseften het
niet. Schol, gekleed in een donker
groen costuum, waaraan een ieder
de boswachter herkent, noemde alle
soortnamenvan dennen en loofbo
men. Dat we al die namen nog niet
weten, zal niemand ons kwalijk ne
men! Het was een mengelmoes je van
Latijn, met daar tussen door af en
toe een Hollandse verklaring!
Texel is rijk aan bomen, vooral
naaldbomen. Door jarenlange erva
ring heeft men geleerd, dat deze
laatste het meest geschikt zijn. HeC-
tare's Texelse grond zijn er mee be
dekt. En deze weloverwogen bos
bouw heeft dit Waddeneiland schone
plekjes gegeven, die touristen lokken
om te komen, te zien, te rusten en
te genoten.
Hier kan men zich ontspannen!
Hier ziet men niet „Verboden toe
gang. Art. 461 Wetb. v. Str." Hier
wordt U niet opgeschrikt door ver
baliserende koddebeiers! Hier is de
natuur! Hier is de vrijheid!
Slechts enkele gedeelten van Texel
zijn versierd met de „Verboden Toe-
gang"-bordjes. Maar dat is ook al
leen déér, waar de komst der men
sen schade zou doen aan flora of
fauna.
Als een broedmachine
Dan zijn er nog de plaatsen, waar
een enorme vogelweelde is. De Muy-
en, de Slufter, de Sohorren. Was het
niet de laatste plek, waarvan de heer
Schol zeide, dat het na de broedtijd
soms een broedmachine gelflkt, waar
de jonge vogels in bonte kleuren
dooreenkrloelen Het is duidelijk,
dat men op zulke terreinen slechts
komt onder de vertrouwde hoede van
een vogelwachter. Eén van hen leid
de ons naar de Binnen-Muyen. Hij
wees ons nesten van „Luwkes'V waar
Een van Texeis
plekjes, rijk aan
vogelleven
HOEKJE -BIJ „OE MUI?
wy stellig op getrapt zouden heb
ben. Hg wees ons de schoonheid van
het mooie Texel. En iKj, die on
bekende Schol, de oprichter, Kap.
Lap, voorzitter der V.V.V. en vele
anderen; zij allen spraken met liefde
van de schoonheid van hun eiland,
waar verleden jaar meer dan 70.000
touristen hun vacantie doorbrachten
en waar toch de landelijke rust be
waard bleef.
Texel zien en dan
Het ia niet eenvoudig te vertellen,
wat we op Texel in één dag heb
ben gezien. Het was veel, zeer veel
maar, naar men ons zeide, nog
maar een klein gedeelte van Texeis
ryke flora en fauna.
„Eerst Napels zien en dan ster
ven!" zei men vroeger vaak. In'
Friesland maakte men er van:
„Eerst Wartena zien en dan ster
ven". Wy hebben Texel gezien zy
Enige toenadering onder
geallieerden in Duitsland?
In Duitse kringen, die in nauw con
tact staan met met Sovjet-Russische
militair bestuur te Berlijn, wordt ver
klaard, dat Maarschalk Sokolovsky,
de Sovjet-Russische militaire bevel
hebber, bereid is valutaheryorming
voor geheel Duitsland op basis van
viermogendhedenbesluiten te bespre
ken.
De Sovjet-Russische militaire be
velhebber zou ongetwijfeld een zitting
van de geallieerde bestuursraad bij
wonen, indien dit onderwerp in de
agenda werd opgenomen, zo werd lh
deze kringei) verklaard.
Een verklaring van luitenant-gene
raal Dratvin, Sokolovsky's plaatsver
vanger, in de „Tagliche Rundschau",
dat valutahervorming, naar de me
ning van 't Sovjet-Russische bestuur
de enige juiste weg is, wordt als een
eerste aanwijzing in deze richting be
schouwd.
De Bestuursraad is sinds 20 Maart
niet bijeengeweest, toen Sokolovsky
de vergadering verliet met de woor-
d'en: „De raad heeft opgehouden te
bestaan".
De Amerikaanse procureur-gene
raal Tom Clark heeft te Philadelphia
verklaard, dat Poolse burgers, die
zich bij het Amerikaanse inlichtin
genbureau aan de ambassade te War
schau meldden, werden gearresteerd
en in de gevangenis geworpen.
Volgens Clark, die voor het Ame
rikaans-Pools congres sprak, maakt
een totalitaire regering de Ameri
kaanse hulp aan Polen onmogelijk.
„Geen voedsel, geen medicijnen, geen
waarheid^ geen straal van licht moet
het ijzeren gordijn doordringen", aldus
Clark.
Ook op andere wijze
Het reclasseringswerk kan niet ai-
leen door de ambtenaren wórden ver
richt; daarvoor is de taak te om
vangrijk. In ons land zijn er thans
meer dan tienduizend volwassenen
die onder toezicht en leiding staan
van reclasseringswerk: „vrywilligers",
katholieken, protestanten en huma
nisten komen op voor de afgedwaal-
den uit eigen kring en trachten ze
op de rechte weg te brengen. Zij, die
niet over de nodige aanleg of tijd
beschikken voor dit niet gemakkeiyke
werk, kunnen daaraan herinnert
ons een foldertje, voor de Nationale
Reclasseringsdag uitgegeven op
een andere wijze steunen: postreke
ning 160150 t.n.v. de Nat. Reclasse
ringsdag, te Den Haag.
TER INZAGE
Op on3 bureau liggen ter inza
ge de passagierslijsten vjnn de
„Oranje" en de „Johan de Witt",
die met repatriërenden aan boord
op weg zijn naar het vaderland
en op 14 Juni &.s. hopen aan te
komen.
Half verborgen tussen bet groen.
in vogelvlucht en zonder te
beweren, dat we nu graag ons
leven zouden willen beëindi
gen, kunnen we met de heer Lap
zeggen: „Eerst Texel zien en dan
Inderdaad! In Napels Is het
alleen maar heet, In Wartena is het
nat, maar op Texel leaa men baden.
zonnentrekken en genieten van
Gods schone natuur. De Texelaar is
trots op rijn domein en met recht!
Waar vindt men elders in ons land
een combinatie van zee, strand, duin,
hos, heide, polderland, landelijke
rust. vogel- en plantenleven, oude en
nieuwe geschiedenis op een dergelij
ke wijze byelkaar? Waar? Nergens!
Li 1947 trokken zeventigduizend
touristen naar de „Parel der Wad
den-ei landen".Al kwamen er nog eens
zoveel, men zou niet over elkander
struikelen, zoals in sommige mon
daine badplaatsen elders het geval
is.
Ik heb mijn hart verloren
De dag, die wy op Texel door
brachten was lang en mooi, want
na de regen in de morgen brak de
zon door. 's Avonds scheepten wij
ons in op de „Dr. Wagenmaker",
uitgeleide gedaan door vriendelgke
Texelaren. De boot van TESO sneed
recht door de golven naar Den Hel
der en met een tikje weemoed in
ons hart stonden we op de achter
plecht van het schip; Oudeschild en
Texel steeds kleiner wordend, steeds
verder zien glijdendMaar met
de schoonheid van Texel in on3 hart
zo dat óók niet op dat eiland ge
bleven !s
Onder de rook van Den Helder
hersteldep we nog éénmaal het con
tact ntfet Den Burg, het levende hart
van Texel. Door de mobilofoon dank
ten we de vriendelgke gastheren, die
óns als gasten beschouwden, en die
iedere tourist als gast zullen ontvan
gen en behandelen omdat men daar
aan de overzijde van het Mars
diep begrijpt en verstaat, dat een
vacantleganger geen uitbuiters
zoekt, maar vriendschap, rust en
schoonheid iets wat Texel en de
Texelaren in rijkelijke hoeveelheden
bieden.
VRIJDAG 11 JUNI 1948
Hilversum I Ml m. - 7.00 en 8.00
Nieuws; 7.30 en 8.15 Gram. muziek;
8.50 Voor de huisvrouw; 9.00 Licht#
morgenklanken; 9.30 Symphonisch
concert; 10.00 Morgenwijding; 10.30
Voor de vrouw; 10.45 Pianorecital;
11.15 Voordracht; 11.30 Orgelspel; 12.00
Gram. muz.; 12.38 Dick Willebrandts,
piano; 13.00 Nieuws; 13.15 The Seven
Wings; 14.00 Kookpraatje; 14.20 Ka
mermuziek; 15.00 Ons volk in zijn
dichters;15.20 Werken van Léhar en
Künnecke; 16.00 Omroëp-kamerork.;
16.30 Tussen twaalf en zestien; 17.00
Orgel en piano; 17.20 Wij en de, mu
ziek; 18.00 Nieuws; 18.30 Ned. Strijd
krachten; 19.00 Denk om de bocht;
19.30 Waar is Uw God?; 20.00 Nieuws;
20.05 Kamermuziek; 2020 Cu*#us
drie Jaar"; 21.00 Men vraagt en wjj
draaien; 2120 Schuldig of onschuldig;
22.00 Buitenlands weekoverzicht; -22.15
Swing, and Swaet.
Hilversum H 415 m. 7.00 en 8.00
Nieuws; 7.15 en 8.15 Gram. muziek;
7.45 Morgengebed; 9.00 Vioolsonate;
9.35 Schoolradio; 10.25 Gram. platen;
11.00 De Zonnebloem; 11.35 Als de
ziele luistert; 12.03 Pianorecital; 1223
en 13.20 Dansorkest Klaas van Beeck;
13.00 Nieuws; 14.00 Symphonisch pro
gramma; 15.15 Vrolijke klanken bij de
thee; 16.00 Utrechts Studentenkoor;
16.30 Préludes van Debussy; 17.15 Het
orkest zonder naam; 18.20 Kamermuz.;
19.00 Nieuws; 19.30 Oude melodieën
mee nieuwe harmonieën; 20.00 Nieuwg
20.15 De Zilvervloot; 20.55 Radio-Phil-
harmonisch orkest; 21.55 Uit de schat
kamer van het Oude Testament; 23.00
Nieuws.
Wanneer men een indruk wil krijgen van de richting, waarin
zich de belangstelling van het Duitse filmpubliek beweegt, dan kan
men onmogelijk afgaan, op het bezoek aan de bioscopen. Onver
schillig wat er gedraald wordt, de „Schlange" voor de bioscoop
theaters blijven altijd nog langer dan die, welke In de slechtste
dagen voor de bakkerswinkels stonden. Gaat men af op enquêtes,
die ln Berlgn onder de bioscoopbezoekers werden gehouden, dan moet
men echter constateren, dat de belangstelling voor buitenlandse
films gering is en dat men ln het algemeen de voorkeur geeft aan
de (nog zeer matige) Duitse productie. De kort na de bezetting
bestaande honger naar kennismaking met de buitenlandse productie
is sterk afgenomen, niet alleen door de massale vloed van goed
kope producten van overzee, maar ook onder invloed van een groei
end nationalisme.
Heimkehr- en ruïnefilms
De Duitse filmproductie streeft
naar een aanpassing aan de veran
derde omstandigheden. Het genre van
de „Heimkehrfilm" is wel het meest
actueel, doch daarnaast heeft een
groot deel der productie de oude lijn
der vermaakfilms voortgezet. De
meest actieve en met de beste midde
len toegeruste filmonderneming is de
door de Sovjets gelicenseerde „Defa",
die vooral ook werk gemaakt heeft
van uitbeelding van het Duitse ruine
leven. Het nieuwe productieprogram
van „Defa" verklaart, waarom de
Sovjet-Russische bezetting zoch zo
veel moeite heeft getroost om de
voormalige Ufa-fabriek in Babelsberg
weer op gang te brengen. De reeks
van „ruinefilms" zal namelijk gevolgd
worden door een serie producten, die
„op ideologische grondslag" staan en
het publiek „de weg in de nieuwe toe
komst willen wijzen". Men streeft nu
naar de realistische film en uitscha
keling van de conjunctuur der film
sterren.
En het Westen
Drie der films, waaraan de Defa
thans werkt, behandelen het jeugd
probleem. Rabenalt maakt een anti
oorlogsfilm: „Das Mtldchen Christine"
Voorts Is een Jenny Jugo-fllm „Trfiu-
me nicht, Annette" aangekondigd,
waarvan de productieleiding heeft be
loofd, dat zy vry van politieke ten
denties zal zijn. De overige tien films
die vervaardigd worden, behandelen
alle de actuele problemen.
Van de twintig filmondernemingen,
die in Berlijn onder toezicht van de
Westeüjke bezetting staan, hebben
enkele thans hun eerste producten
aangekondigd. Zojuist is gereed ge
komen een „Heimkehrfilm" en een
spoorwegfilm met de wel zeer ac
tuele t re inbe roving en in uitzicht ge-,
steld. Vervaardigd wordt ook „voor
ons ligt het leven", een film die Is
^pngekondigd als „ben poging om het
volk uit zijn dodenslaap te wekken".
Gebrek aan draaiboeken heeft ertoe
geleid, dat men in de Westduitse film
centra romans en klassieke werken
op het program heeft genomen. Ove
rigens wordt er ln de omgeving van
Muenchen ook door diverse andere
ondernemingen gewerkt aan eenvou
dige vermaaksfilms. Heinz Rühmann
heeft er een „Comedia" gesticht, die
by gebrek aan atelier alleen maar in
de open lucht filmt.
Als paddestoelen
De universiteitsstad Göttingen is
voorbestemd om het grote filmarse
naal der Britse zone te worden. Hier
worden enkele voormalige vliegtuig-
loodsen aan de filmproductie dienst
baar gemaakt. Vyftlen filmonderne
mingen wachteneer tot zy aan de slag
kunnen, doch tot nog toe hebben zij
geen productieplannen bekend ge
maakt
In de Franse zone heeft de bedry-
vigheld zich nog beperkt tot het over
nemen van Franse films en tot het
vervaardigen van kleinere documen
taire films. Wel gaan er in Baden-
Baden geruchten over grote plannen
voor een Frans-Duitse onderneming,
doch meer dan plannen zijn bet zeker
niet. Dit laatste is trouwens ook het
geval met de meeste der vyftlg geli
censeerde Duitse filmondernemingen.
Ze rijn als paddestoelen uit de grond
verrezen, doch slechts weinigen heb
ben het tot de productie van speel
films kunnen brengen. Het grootst#
deel is reeds biy de khns te hebben
een documentatiefilmpje te kunnen
draalen en zich onledig te houden
met toekomstplannen...
Dc pas afgetreden Afrikaanse pre
mier Generaal Smuts, die op 18
Juni het ere-doctoraat van de Leidse
Universiteit ln ontvangst zal nemen,
vertoeft na in Engeland.
Smuts arriveert op het NorthoK
vliegveld nabij Londen waar h(j har
telijk verwelkomd wordt door Lucht,
maarschalk Lord Tedder.
Tijdens een ritting van de minis
ters en* experts van de Benelux-groe-
pering te Brussel werd een ontwerp
tekst voor een resolutie betreffende
een. Economische Unie, die 1 Januari
1950 van kracht zou worden, opge
steld. Pandit Nehroe zal waar
schijnlijk in Octoeber 'n bezoek bren
gen aaa Engeland. De Perzische
regering heeft ontslagaangevraagd.