956?
LONDEN
DIKKE BERTHA" WIL KRUP^'5
VERMOGEN REDDEN
JIMMY BROWN ALS WIELRENNER
iéiir
Uw fudöUlw fzaéteef
•I
Krachttoer van de B.B.C.
HET GEHEIM VAN DE
GELE NARCISSEN
Waar is „de villa"?
Het einde van een
wapenindustrie
D*_
Amerikanen waren bij bun inval in Duitsland al heel gauw «iet
>iaie commando's naar Essen gesneld.
r -ia do villa?" was hun eerste vraag, toen zU in 1**® de stad
likten. Een vraag, die Iedere Duitser begreep, want „de villa" ls
het kasteel van de Krupp's. En toen de Amerikanen bij deze „villa"
jfcwaraea, stond de oudste zoon van de familie, de veertigjarige Alfred
buigende op de stoep om zich ter beschikking te stellen.
Zijn vader, Gustav Krupp von Bohlen und Halbach, de zeventigjarige,
die zowel voor Willem n als voor Hitier kanonnen fabriceerde en ook
medeplichtig wordt geacht aan de internationale misdaden van Duits
land is te oud en te zwak geworden om te worden berecht.
Al/red heeft zich in Neurenberg moeten verantwoorden voor wat
Krupp deed. Dat is niet gering! In de zestiger jaren van de vorige eeuw
won Blsmarck twee oorlogen tegen Denemarken en Oostenrijk, dank zij
Krupp. In 187# overrompelden de Duitse legers Frankrijk en wonnen,
rijf Krupp. Dat zij de wereldoorlogen van deze eeuw verloren,
kunnen Krupp niet verwijten. Want de staalfabrieken en de geschuts-
gleterijen hebben onder leiding van de familie Krupp gedaan wat
«ij konden. Dag en nacht is er gezwoegd om het beste materiaal te leve
ren en circa 200.000 man stonden in de fabrieken.
KOFFIEHANDELAAR
KRUPP
Le eeuv»
begint
Sedert in 1811 de eerzame koffie
handelaar Frledrich Krupp
©p advies van twee zwendelende'
officieren een staalfabriekje over
nam, heeft deze familie zich een.
wereldnaam veroverd, zij het ook
moeizaam, want Friedrich Krupp
begon maar zwakjes. Zijn mede
werkers wisten niets van de staal-
productie af en toen hij hen er uit
had gewerkt, meldde zich een
nieuwe zwendelaar, met wien hij
in zee ging.
Het kostte hem handen met geld,
dat zijn familie, die in de Franse
tijd vooral door grondspeculaties
rijk was geworden, telkens weer
.verschafte. Maar hij zette door te
gen alle adviezen in. De stempels
voor het vervaardigen van mun
ten, leverden slechts een karig be
staan op en zijn zoon Alfred, de
grondlegger van het familiebezit,
stond reeds als jongen van veertien
jaar in de smederij.
Alfred was een geheel ander type
dan zijn vader. Een zakenman, die
ar op uittrok om zijn concurrenten
10 kunst af te kijker^ Eerst legde
Ij zich toe op machine-onderdelen,
'aarna, in 1840, op militair advies,
maakte hij pantsers voor de kuras-
glers. In 1843 leverde hij de eerste
geweerloop, ln 1844 bood hij aan
Ook kanonnen te gieten.
Daarmede begint de eeuw van
Krupp. Het Duitse leger begrijpt
onmiddellijk het belang van deze
'euwe Industrie; de knapste artil-
'e-officleren zoeken samenwer-
j. Maar de marine vindt het
gelse geschut beter.
„Zo lijden in Berlijn aan de En
gelse ziekte", hoont Alfred Krupp
én als de proeven met zijn nieuw
geschut verkeerd uitvallen, omdat j
fcen verkeerd kruit gebruikt, laat
hij de Russen in Petersburg nieu-
We proeven nemen, die voortreffe
lijk slagen. Dan grijpt de koning
yan Pruisen in de oorlog met
penemarken is net gewonnen
jpm officieel de verdiensten van
Krupp te doen erkennen. En terwijl
jfle eerste oorlogsschepen worden
iliitgerust met pantserplaten en ge-
fcchut Van Krupp, wordt er weer
ieen oorlog gewonnen
Dan gaat het snel vooruit, al blij
ven er nog financiële moeilijkhe
den. Doch Krupp zet door. Hij le
vert nu ook spoorwegmateriaaL
JEijn stalen wielbanden zijn be
roemd, hij wordt de grote leveran
cier van rails. En bovendien wint
hij de vriendschap en medewerking
iran Bismarck.
Alfred Krupp is nu een groot
man. Hij woont in een kasteel te
midden van de heuvels, groot ge
noeg om de hoogste gasten te ont
vangen. Hij begint aan sport t«
'doen naar het voorbeeld van de
Engelse lords en onderneemt dage-
lijkt tochten te paard in de heuvels
langs de Ruhr.
Als ln 1870 de oorlog met Frank
rijk begint, biedt hij aan zware
mortieren te maken, die vijande- j
lijke forten zullen vernietigen en 1
bloedige stormaanvallen overbodig
maken. Die zware mortieren zijn
ln 1870 niet geleverd. Het zou du
ren tot 1914 voor Duitsland met
Bulk een ongehoord wapen de on-
r de voet gelopen Belgen kon be-
De opvolger van Alfred, zijn zoon
Friedrich Alfred, leeft tussen twee
horlogen in. Hij is een ziekelijk
fnan, die telkens voor herstel van
fdheid haar het Zuiden reist,
het bedrijf blijft groeien en
le wereld koopt kanonnen en
vvegmateriaal te Essen. In
als ook deze Krupp sterft, ia
fiT geen opvolger. Maar de oudste
dochter Bertha is enig erfgename
"ran haar vader en mevrouw Krupp
reedt in de directie van het be-
rgf. Vier jaar- later is echter een
iefimtieve regeling getroffen,
want Bertha heeft in Rome een le-
Jatiesecretaris leren kennen, die
Uiteen familie van groot-industrië-
pn stamt, een Pruisische Junker
K 660 grdte to^orost. Het leef-
-"erschil is bovendien niet al te
En ais Gustav von Bohlen
In 1934 maakte zoon Alfred
een buiging voor Adolf Hitier,
die er prompt voor zorgde, dat
Duitslands grootste wapenfa
briek weer op volle toeren kon
draaien'.
Een legertje van Duitse ad
vocaten en deskundige advi
seurs tracht nu het milliarden-
vermogen van Krupp te red
den, d.w.z. het te behouden
voor de familie. Alfred Krupp
hoorde op de terechtzitting,
dat ook zijn vermogen verbeurd
verklaard was, doch meteen
sprongen zijn juristen naar vo
ren om te betogen, dat het ka
pitaal niet van Alfred was, doch
van zijn moeder, Bertha, de
vrouw van het vermaarde ka
non, de „Dikke Bertha". Meteen
is een papieren oorlog ont
staan in Duitsland, en het moet
gezegd worden: de inzet ervan
loont de moeite!
und Halbach de hand van de rijk
ste erfgename van Duitsland
vraagt, wordt hij aangenomen.
DE KEIZER AANWEZIG
IXet huwelijk is een gebeurtenis.
De keizer komt in eigen per
soon en verklaart aan het trouwdi-
ner, dat Gustav voortaan zal heten
Gustav Krupp von Bohlen und
Halbach. De diplomaat, die kanon-
nenkoning is geworden en op wiens
huwelijksfeest de keizer eregast is
geweest, kent zijn plicht. Want de
tijd vraagt een koortsachtige bewa
pening. En rhen heeft niet zo heel
veel tijd meer.
In 1914 breekt de oorlog uit. Bel
gië krijgt de primeur van Krupp's
nieuwste vinding. Want met één
voltreffer uit zware mortieren wor
den stuk voor stuk de forten bij
Luik vernietigd. De Duitsers jube-
.en over de „dikke Bertha's". En
'iet bedrijf groeit, tot 115.000 arbei
ders in 1918.
Doch dan is het in eens ne
derlaag! Geen erts meer uit Spanje!
Deskundigen controleren de fabrie
ken, waar geen wapen meer mag
worden gemaakt. Gustav Krupp
von Bohlen krijgt meer zorgen dan
zijn voorgangers. De omschakeling
op vredesproductle geschiedt lang
zaam, maar het lukt. Totdat de
Fransen het Roergebied bezetten
•n de fabrieken geheel worden stil--
elegd.. Incidenten ook bij Krupp.
arouiders verlaten de werk
plaatsen als de Fransen het terrein
betreden. Een schietpartij met do
den en gewonden. Gustav wordt
gearresteerd en veroordeeld tot
vijftien jaar. Maar enkele maanden
later krijgt hij gratie. In 1929 wer
ken er al weer 70.000 man in zijn
bedrijf.
BUIGING VOOR Hliu*
JTJan begint de grootste periode.
Gustav Krupp von Bohlen und
Halbach maakt in 1934 zijn eerste
buiging voor Hitier. Deze begrijpt
de situatie meteen. Hij brengt eer
bezoek aan het bedrijf, decoreer!
de directie, houdt redevoeringen er.
geeft aanwijzingen. Duitsland heeft
weer wapens nodig en Krupp gaat
ze leveren. Het aantal arbeiders
stijgt in koortsachtig tempo tot
boven de 180.000
In een eeuw tyds is Essen een
een grote stad geworden. Krupp
heeft de woningbouw bevorderd en
voor zijn arbeiders de „Siedlun-
gen" aangelegd. Enorm is het be
drijf, maar enorm is ook wat de
firma voor de arbeiders heeft ge
bouwd.
Dan komt de laatste oorlog bo
ven Essen. Bonitapijten op de stad,
die vernietigd wordt. Bommen op
de fabrieken en werkplaatsen, die
na de vrede geen kanonnen meer
zullen leveren. Alleen „de villa" in
de heuvels staat Het gezin van
Bertha en Gustav Krupp heeft sla
gen gekend in de oorlog. Een zoon
is gesneuveld zelfs, maar de ande
ren zijn veilig. En het grote huls
met zijn vele historische herinne
ringen aan Bismarck, aan Wilhelm
II en aan de bezoeken van de vele
nazi's is intact.
Gustav is een oud man gewor
den, maar Alfred, de oudste zoen.
wordt het hoofd van het geslacht.
Dan komen de Amerikanen, die hij
buigend begroet. Die buiging be-j
tekent het einde van een eenw ge-
schutsindustrie, het einde ook van
een rol, die één familie honderd
jaar lang kon spelen in een land,, j
dat er op uit was de wereld te
overheersen.
En dat slot is het begin van de
verantwoording en van een von
nis! En nu grabbelt de wereld naar
de mllliaraen.
HIER IS
JU
dó*
De Deense wielrenner Axel
Schandorf heeft het tot de derde
plaats gebracht. Dat was een te
genvaller, want de Deen kan er
wat van. Maar er waren verzach
tende omstandigheden. Twee da
gen voordat Axel moest rijden
werd zijn vader ziek. Vier maal
stond de zoon bloed af, doch het
mocht niet baten. Dat Schandorf
in dergelijke omstandigheden -de
bronzen medaille veroverde mag
nog een prestatie worden genoemd
Maureen Gardner, Fanny's grote
rivale op de 80 meter horden, heeft
een beste troostprijs gekregen, af
gezien van de zilveren medaille.
Haar trainer, met wie zij reeds ge
ruime tijd in het geheim verlooM
was (a wist iedereen het) en
Maureen hebben besloten deze
week te trouwen. Dat je alle hor
den maar vlot mag nemen Mau-.
reen!
De Finse athletiekofficial Aino
Hohenfahl heeft verklaard dat
Finland met opzet geen sterke
athleten heeft gestuurd. „Wé had-r
den anders alles gewonnen en dat
wilden we niet", zei Aino. Nou
ja
De Argentijnen hebben het nog
niet zo slecht. Een van hen trok
gisteren er eens een dagje tussen
uit, naar Londen. Hij kwam terug
in een droom van een slee, waar
voor hij f 16.000 had neergeteld.
En wij maar sukkelen in die trein.
De Europese athletiekkampioen-
schappen 1950 zijn toegewezen aan
Brussel. Aan het programma ia
toegevoegd een vijfkarap voor da
mes (kogelstoten, hoogspringen,
200 meter, verspringen en 80 m
horden). De amateur wereldkam
pioenschappen boksen zullen ln
1950 in Denemarken worden ge
houden.
DIPLOMATIE
De bekende satirieke teke
naar Kelen is ook met de
schrijfpen een vaardig artist.
Hij heeft zich, naar het Alg.
Handelsblad bericht, nu op de
samenstelling van een Diplo
matieke Encyclopaedie gewor
pen. Enkele staaltjes van zijn
nuttige verduidelijkingen wil
len wij onze lezers in deze di
plomatiek thans zo verwarde-
wereld niet onthouden;
Oost-Europese democratie: Het
grootste geluk voor het
grootste aantal mensen, of zij
het px-ettig vinden of niet.
West-Europese democratie: Het
grootste geluk voor het
grootste aantal mensen, zo
mogelijk.
Uniform: Een pak dat kan hel
pen om een vijand van een
vriend te onderscheiden.
Daarzonder zou een vijand
er uitzien als leder ander ge
woon mens.
UNO-vergaderzaal: Een vroe
gere kunstijsbaan, met moei
te ingericht voor de ijstijd
der moderne diplomatie.
Geheime diplomatie: Wat de
gedelegeerden werkelijk van
elkaar denken.
Vredesconferentie: Onderhan
delingen in oorlogstijd om
uit te vinden welke vrien
den onze toekomstige vijan
den zijn.
Verdrag: Een overeenkomst,
plechtig getekend en aan
vaard tot de bepalingen las
tig v/orden voor een der
partijen.
Patriottisme: Oe methode om
iemands eigenbelang te ver
eenzelvigen met dat van zijn
lahd.
33 Deze handtcstelijkheid van Jim
my Brown, deze brute aanslag op de
adfelij'ke deftigheid van den voorzit
ter van de Pedaal Maniakken, wek
te bij de overige juryleden natuurlijk
een storm van verontwaardiging. Zij
liepen heftig gesticulerend op Jimm,"
toe, maar zij vergaten daarbij tot hu
eigen schade, dat Jimmy in het ha
meur verkeerde van een dragonder;
die z n meisje is misge'o pn. Boven
die?- vergaten zij, dat zij ook hoge
hoeden op hun edele htfjfden hadden
en voordat zij zich bewust waren, van
er gebeurde
Floralia
Na jaren krijgt Schagen binnen
kort weer eens een Floraliatentoon
stelling, georganiseerd door de Kon.
Mij. yoor Tuinbouw en Plantkunde.
Deze tentoonstelling zal plaats vin
den op 3, 4, 5 en 6 September a.s.
in de Openbare Lagere School en
j zult ongetwijfeld
wel gemerkt
hebben, dat de BBC
de laatste weken
goed voor de dag is
gekomen.
We beleven buiten
de Olympische Spe
len nog zo'n soort
Olympiade op radio-
gebied.
Verslaggevers uit
vele landen zijn in
Londen samengeko
men en de wereld
wordt overstroomd
met zo'n overvloed
van reportages en
sportbeschouwin-
gen, dat men van
een radio-evene
ment kan gewagen,
dat zijn weerga niet
kent. Een belangrij
ke bijdrage tot dit
succes vormt de
nieuwe reportage
wagen, waarmee de
BBC ter gelegenheid
van de Spelen ver
scheen.
Hierin bevinden
zich acht kleine op
nameapparaten die -
ieder hun eigen op
name verzorgend -
elk een half uur
non-stop in werking
kunnen blijven. De
reportages worden
magnetisch geregis
treerd op een stalen
band.
De wagen is be-
slsmd om getaiiikt
te worden wanneer
verschillende ver
slaggevers ieder
in hun eigen taal
ooggetuige-versla
gen wensen te geven
van een belangrijke
gebeurtenis. Deze
verslagen kunnen
dan tegelijkertijd
uitgezonden worden
naar verschillende
landen. Zij kunnen
zonder enig vooraf
gaand proces terug
gedraaid worden en
tijdens de opname
op fouten geconti*o-
leerd. Het toestel,
dat gemonteerd is op
een iVi tons Morris-
chassis, wordt be
mand door twee
technici, die de acht
op n^une - apparaten
bedienen. Deze tech
nici staan in onmid
dellijk contact met
de verslaggevers
(die een actieradius
hebben van 275 mer
ter) door middel
van groene lichtsig
nalen en van de ka
bel, waarbij de mi
crofoons als luid
sprekers gebruikt
worden, zodat kop
telefoons overbodig
zijn. Bovendien kan
iedere verslaggever
naar believen zijn
eigen opname-appa
raat aan- en stop-
zetttB, ndat er gesa
gapingc-n in de op
name ontstaan wan
neer de reportage
onderbroken" wordt.
Hij hoeft daarvoor
slechts op een knop
je te drukken, dat in
het handvat van zijn
microfoon gemon
teerd is. Ook bevindt
zich daarin een rood
lichtje ter waar
schuwing, wanneer
het opname-appa
raat werkt. Dit sy
steem biedt het
voordeel, dat de ver
slaggever op een
voudige wijze de op
name regelen kan en
daardoor gebeurte
nissen van langere
duur binnen een
vastgesteld tijdsbe
stek kan verslaan.
De reportagewagen
waarin zich ver
der nog een indruk
wekkend aantal in
gebouwde trommels
met kabels bevindt
kan telefonisch
in verbinding met
de zender gesteld
worden en zo kun
nen de reportages
direct in het pro
gramma ingelast
worden, of op het
geschikte tijdstip
worden terugge
draaid.
«M-CSk
het is dank zijn de volledige mede
werking van het onderwijzenw perse
neef, dat de jeugd thans ddruk in
de weer is de Floraliaplanten op
te kweken.
De opening zal plaats hebben op
Vrijdag 3 Sept. 's middags om 3 uur
en men hoopt dat velen dan aanwe
zig zullen zijn. De Kon. Mij. wil op
deze wijze en doet een dringend
betoep op alle ouderen om te voor
komen, dat tijdens de expositie plan
ten vernieuwd worden.
Door de leden en bestuur van de
Kon. Mij. zal de expositieruimte van
een passende decoratie voorzien wor
den, terwijl ook de gang een kleurig
bloemenkleed zal krijgen.
Als juryleden zijn aangezocht mej.
A. Dijkshoorn, bloemiste te Den Hel
der, de heer Groen, tuinbouwvalcoon
der wijzer te Den Helder, de heer H.
Band, bloemist te N. Nïedorp en de
heer R. de Vries.hovenier te Wie
ringerwaard.
Ongeveer 700 kinderen zullen plan
ten inzenden en aangezien de entree
prijs (slechts 10 ct.) geen bezwaar
kan opleveren hoopt men, dat velen
met dit mooie werk zullen gaan ken
nis maken. Wordt deze Lr i istel
ling een succes, dan staavoor
een later tijdstip een hv. 1 riten
toonstelling op het program.
TRANSPORTKOSTEN VAN DE
EVACUATIE
De Directeur van het Districtsbu
reau voor de verzorging der Oorlogs
slachtoffers deelt ons mede, dat er op
zijn Bureau nog regelmatig oude re
keningen betreffende gemaakte trans
portoosten van evacué 's binnenko
men. Hieraan moet nu een limiet ge
steld worden. Rekeningen betreffen
de de gemaakte transportkosten b«
de transportkosten voor 1 Jan. 1948
tot uiterlijk 1 October 1948 voor be
taling in aanmerking worden ge
bracht.
FEUILLETON
Spannend verhaal van
EDGAR WALLACE -
Tarling knikte.
„Ik hoef u niet te vragen, of de boeken, die Mr. Mil-
buïgh u vanmorgen bracht, in deze safe gelegd werden,
Sir Felix", zei hij en de edelman keek verwonderd op.
„Natuurlijk niet. Zij werden daarheen gebracht toen
u op het kantoor was", zei hij. „Waarom vraagt u dat?"
„Omdat volgens mijn mening deze boeken, in de
eigenlijke zin des woords, geen boeken waren. Tenzij ik
mij vergis, bevatte het pak, drie dikke grootboeken, die
aan elkaar gelijmd waren, de bladen eruit genomen en
die holte gevuld met thermiet, een uurwerk of het een
of ander electrisch apparaat, dat op een bepaald ogen
blik een vonk te voorschijn bracht".
De accountant keek hem met grote ogen aan.
„IJ schertst", zei hij, maar Tarling schudde het hoofd.
„Nooit in mijn leven sprak ik meer in ernst".
„Maar wie zou zo'n helse daad kunnen plegen? Wel,
een van mijn klerken had er bijna "het leven bij inge
schoten!"
„De man, die een dergelijke helse daad zou kunnen
begaan", herhaalde Tarling langzaam, „is de man, die
ali reeden heeft om een onderzoek van Lynes boeken
te verhinderen".
„U meent toch niet
„Ik zal op het ogenblik geen naxnen noemen en wan
neer ik onwillekeurig de identiteit van de man, waarover
ik sprak verraden heb, dan hoop ik, dat u zo goed zult
zijn, dit als heel vertrouwelijk te willen beschouwen",
zei Tarling en hij keerde terug tot zijn moedeloze on
dergeschikte.
„Geen wonder, dat Milburgh tevreden was met het
aanstaande onderzoek", zei hij bitter. „Die duivel had
dat pak gedeponeerd en het waarschijnlijk op de mi
nuut af gesteld. Wel, er kan vanavond niets meer ge
daan worden met Milburgh".
Hij keek op zijn horloge.
„Ik ga terug naar mijn flat en daarna naar Hertford",
zei hij.
"ï|iad geen bepaald plan gemaakt, welke gedragslijn
hij zou volgen, wanneer hij te Hertford was. Hij had een
voorgevoel, dat zijn onderzoek in deze omgeving, wan
neer het goed ingesteld werd, hem misschien nader zou
brengen tot de kern van het mysterie. Deze knappe,
verwelkte vrouw, die zo grootscheeps leefde en wier
echtgenoot zich zo zelden liet zien, kon hem misschien
de sleutel geven. Ergens moest die toch te vinden zijn,
die sleutel, waardoor hij het verwarde geheimschrift
van de Daffodillen-Moord kon ontcijferen en hij kon
evengoed in Hertford gevonden worden als dichterbij.
Het was donker toen hij het huis van Mrs. Rider be
reikte, want ditmaal had hij geen cab genomen, maar
had de lange afstand van het station naar het huis ge
lopen, om niet de aandacht te trekken. De woning stond
aan de grote weg. Er was een hoge muur omheen van
ongeveer driehonderd vijftig voet. De muur liep verder
langs een laan en vormde aan de andere kant de grens
van een groot erf.
Een gesmeed ijzeren hek gaf toegang tot het terrein en
de tekening van rt smeedwerk herinnerde hem aan iets,
wat hij vroeger eens gezien had. Bij zijn vorig bezoek
was de poort open geweest en had het hem geen moeite
gekost om 't huis te bereiken. Maar nu was zij gesloten.
Hij liet zijn electrisch lampje schijnen over de poort
en haar pijlers en ontdekte een bel, blijkbaar gloednieuw
en pas aangebracht. Hij deed geen poging om op het
kleine witte knopje te drukken, maar zette zijn onder
zoek voort. Ongev.eer zes meter binnen het hek stond
een klein huisje, waarin een licht brandde en de bel
stond blijkbaar in verbinding met deze woning. Terwijl
hij daar stond, "hoorde hij fluiten en een vlugge voet
stap op de weg en hij trok zich terug in de schaduw
Er kwam iemand naar het hek; hij hoorde het zachte
gerinkel van een bel en een deur opengaan.
De nieuw-aangekomene was een courantenjongen, die
een bundel avondbladen door de ijzeren staven stak en
weer wegging. Tarling wachtte to't hij hoorde, dat de
deur van het huisje gesloten werd. Toen liep hij om het
huis heen, in de hoop een anderen ingang te vinden. Er
was aan de achterzijde nog een ingang vanaf de zand
weg, bestemd voor het personeel, maar ook deze was
gesloten. Hij hield zijn licht omhoog en zag, dat er geen
stukken glas boven op de "muur stond, zoals het
geval was aan de voorkant van het huis en met een
sprong, kreeg hij de stenen rand te pakken trok zich
op en klom er over heen.
Hij liet zich aan de andere kant naar beneden
glijden en sloop voorzichtig naar het huis. Het grootst*
gevaar, dat hem nu dreigde waren honden, maar Mrs»
Rider hield er blijkbaar geen honden op na en hij vor
derde ongestoord.