956? LONDEN DIKKE BERTHA" WIL KRUP^'5 VERMOGEN REDDEN JIMMY BROWN ALS WIELRENNER iéiir Uw fudöUlw fzaéteef •I Krachttoer van de B.B.C. HET GEHEIM VAN DE GELE NARCISSEN Waar is „de villa"? Het einde van een wapenindustrie D*_ Amerikanen waren bij bun inval in Duitsland al heel gauw «iet >iaie commando's naar Essen gesneld. r -ia do villa?" was hun eerste vraag, toen zU in 1**® de stad likten. Een vraag, die Iedere Duitser begreep, want „de villa" ls het kasteel van de Krupp's. En toen de Amerikanen bij deze „villa" jfcwaraea, stond de oudste zoon van de familie, de veertigjarige Alfred buigende op de stoep om zich ter beschikking te stellen. Zijn vader, Gustav Krupp von Bohlen und Halbach, de zeventigjarige, die zowel voor Willem n als voor Hitier kanonnen fabriceerde en ook medeplichtig wordt geacht aan de internationale misdaden van Duits land is te oud en te zwak geworden om te worden berecht. Al/red heeft zich in Neurenberg moeten verantwoorden voor wat Krupp deed. Dat is niet gering! In de zestiger jaren van de vorige eeuw won Blsmarck twee oorlogen tegen Denemarken en Oostenrijk, dank zij Krupp. In 187# overrompelden de Duitse legers Frankrijk en wonnen, rijf Krupp. Dat zij de wereldoorlogen van deze eeuw verloren, kunnen Krupp niet verwijten. Want de staalfabrieken en de geschuts- gleterijen hebben onder leiding van de familie Krupp gedaan wat «ij konden. Dag en nacht is er gezwoegd om het beste materiaal te leve ren en circa 200.000 man stonden in de fabrieken. KOFFIEHANDELAAR KRUPP Le eeuv» begint Sedert in 1811 de eerzame koffie handelaar Frledrich Krupp ©p advies van twee zwendelende' officieren een staalfabriekje over nam, heeft deze familie zich een. wereldnaam veroverd, zij het ook moeizaam, want Friedrich Krupp begon maar zwakjes. Zijn mede werkers wisten niets van de staal- productie af en toen hij hen er uit had gewerkt, meldde zich een nieuwe zwendelaar, met wien hij in zee ging. Het kostte hem handen met geld, dat zijn familie, die in de Franse tijd vooral door grondspeculaties rijk was geworden, telkens weer .verschafte. Maar hij zette door te gen alle adviezen in. De stempels voor het vervaardigen van mun ten, leverden slechts een karig be staan op en zijn zoon Alfred, de grondlegger van het familiebezit, stond reeds als jongen van veertien jaar in de smederij. Alfred was een geheel ander type dan zijn vader. Een zakenman, die ar op uittrok om zijn concurrenten 10 kunst af te kijker^ Eerst legde Ij zich toe op machine-onderdelen, 'aarna, in 1840, op militair advies, maakte hij pantsers voor de kuras- glers. In 1843 leverde hij de eerste geweerloop, ln 1844 bood hij aan Ook kanonnen te gieten. Daarmede begint de eeuw van Krupp. Het Duitse leger begrijpt onmiddellijk het belang van deze 'euwe Industrie; de knapste artil- 'e-officleren zoeken samenwer- j. Maar de marine vindt het gelse geschut beter. „Zo lijden in Berlijn aan de En gelse ziekte", hoont Alfred Krupp én als de proeven met zijn nieuw geschut verkeerd uitvallen, omdat j fcen verkeerd kruit gebruikt, laat hij de Russen in Petersburg nieu- We proeven nemen, die voortreffe lijk slagen. Dan grijpt de koning yan Pruisen in de oorlog met penemarken is net gewonnen jpm officieel de verdiensten van Krupp te doen erkennen. En terwijl jfle eerste oorlogsschepen worden iliitgerust met pantserplaten en ge- fcchut Van Krupp, wordt er weer ieen oorlog gewonnen Dan gaat het snel vooruit, al blij ven er nog financiële moeilijkhe den. Doch Krupp zet door. Hij le vert nu ook spoorwegmateriaaL JEijn stalen wielbanden zijn be roemd, hij wordt de grote leveran cier van rails. En bovendien wint hij de vriendschap en medewerking iran Bismarck. Alfred Krupp is nu een groot man. Hij woont in een kasteel te midden van de heuvels, groot ge noeg om de hoogste gasten te ont vangen. Hij begint aan sport t« 'doen naar het voorbeeld van de Engelse lords en onderneemt dage- lijkt tochten te paard in de heuvels langs de Ruhr. Als ln 1870 de oorlog met Frank rijk begint, biedt hij aan zware mortieren te maken, die vijande- j lijke forten zullen vernietigen en 1 bloedige stormaanvallen overbodig maken. Die zware mortieren zijn ln 1870 niet geleverd. Het zou du ren tot 1914 voor Duitsland met Bulk een ongehoord wapen de on- r de voet gelopen Belgen kon be- De opvolger van Alfred, zijn zoon Friedrich Alfred, leeft tussen twee horlogen in. Hij is een ziekelijk fnan, die telkens voor herstel van fdheid haar het Zuiden reist, het bedrijf blijft groeien en le wereld koopt kanonnen en vvegmateriaal te Essen. In als ook deze Krupp sterft, ia fiT geen opvolger. Maar de oudste dochter Bertha is enig erfgename "ran haar vader en mevrouw Krupp reedt in de directie van het be- rgf. Vier jaar- later is echter een iefimtieve regeling getroffen, want Bertha heeft in Rome een le- Jatiesecretaris leren kennen, die Uiteen familie van groot-industrië- pn stamt, een Pruisische Junker K 660 grdte to^orost. Het leef- -"erschil is bovendien niet al te En ais Gustav von Bohlen In 1934 maakte zoon Alfred een buiging voor Adolf Hitier, die er prompt voor zorgde, dat Duitslands grootste wapenfa briek weer op volle toeren kon draaien'. Een legertje van Duitse ad vocaten en deskundige advi seurs tracht nu het milliarden- vermogen van Krupp te red den, d.w.z. het te behouden voor de familie. Alfred Krupp hoorde op de terechtzitting, dat ook zijn vermogen verbeurd verklaard was, doch meteen sprongen zijn juristen naar vo ren om te betogen, dat het ka pitaal niet van Alfred was, doch van zijn moeder, Bertha, de vrouw van het vermaarde ka non, de „Dikke Bertha". Meteen is een papieren oorlog ont staan in Duitsland, en het moet gezegd worden: de inzet ervan loont de moeite! und Halbach de hand van de rijk ste erfgename van Duitsland vraagt, wordt hij aangenomen. DE KEIZER AANWEZIG IXet huwelijk is een gebeurtenis. De keizer komt in eigen per soon en verklaart aan het trouwdi- ner, dat Gustav voortaan zal heten Gustav Krupp von Bohlen und Halbach. De diplomaat, die kanon- nenkoning is geworden en op wiens huwelijksfeest de keizer eregast is geweest, kent zijn plicht. Want de tijd vraagt een koortsachtige bewa pening. En rhen heeft niet zo heel veel tijd meer. In 1914 breekt de oorlog uit. Bel gië krijgt de primeur van Krupp's nieuwste vinding. Want met één voltreffer uit zware mortieren wor den stuk voor stuk de forten bij Luik vernietigd. De Duitsers jube- .en over de „dikke Bertha's". En 'iet bedrijf groeit, tot 115.000 arbei ders in 1918. Doch dan is het in eens ne derlaag! Geen erts meer uit Spanje! Deskundigen controleren de fabrie ken, waar geen wapen meer mag worden gemaakt. Gustav Krupp von Bohlen krijgt meer zorgen dan zijn voorgangers. De omschakeling op vredesproductle geschiedt lang zaam, maar het lukt. Totdat de Fransen het Roergebied bezetten •n de fabrieken geheel worden stil-- elegd.. Incidenten ook bij Krupp. arouiders verlaten de werk plaatsen als de Fransen het terrein betreden. Een schietpartij met do den en gewonden. Gustav wordt gearresteerd en veroordeeld tot vijftien jaar. Maar enkele maanden later krijgt hij gratie. In 1929 wer ken er al weer 70.000 man in zijn bedrijf. BUIGING VOOR Hliu* JTJan begint de grootste periode. Gustav Krupp von Bohlen und Halbach maakt in 1934 zijn eerste buiging voor Hitier. Deze begrijpt de situatie meteen. Hij brengt eer bezoek aan het bedrijf, decoreer! de directie, houdt redevoeringen er. geeft aanwijzingen. Duitsland heeft weer wapens nodig en Krupp gaat ze leveren. Het aantal arbeiders stijgt in koortsachtig tempo tot boven de 180.000 In een eeuw tyds is Essen een een grote stad geworden. Krupp heeft de woningbouw bevorderd en voor zijn arbeiders de „Siedlun- gen" aangelegd. Enorm is het be drijf, maar enorm is ook wat de firma voor de arbeiders heeft ge bouwd. Dan komt de laatste oorlog bo ven Essen. Bonitapijten op de stad, die vernietigd wordt. Bommen op de fabrieken en werkplaatsen, die na de vrede geen kanonnen meer zullen leveren. Alleen „de villa" in de heuvels staat Het gezin van Bertha en Gustav Krupp heeft sla gen gekend in de oorlog. Een zoon is gesneuveld zelfs, maar de ande ren zijn veilig. En het grote huls met zijn vele historische herinne ringen aan Bismarck, aan Wilhelm II en aan de bezoeken van de vele nazi's is intact. Gustav is een oud man gewor den, maar Alfred, de oudste zoen. wordt het hoofd van het geslacht. Dan komen de Amerikanen, die hij buigend begroet. Die buiging be-j tekent het einde van een eenw ge- schutsindustrie, het einde ook van een rol, die één familie honderd jaar lang kon spelen in een land,, j dat er op uit was de wereld te overheersen. En dat slot is het begin van de verantwoording en van een von nis! En nu grabbelt de wereld naar de mllliaraen. HIER IS JU dó* De Deense wielrenner Axel Schandorf heeft het tot de derde plaats gebracht. Dat was een te genvaller, want de Deen kan er wat van. Maar er waren verzach tende omstandigheden. Twee da gen voordat Axel moest rijden werd zijn vader ziek. Vier maal stond de zoon bloed af, doch het mocht niet baten. Dat Schandorf in dergelijke omstandigheden -de bronzen medaille veroverde mag nog een prestatie worden genoemd Maureen Gardner, Fanny's grote rivale op de 80 meter horden, heeft een beste troostprijs gekregen, af gezien van de zilveren medaille. Haar trainer, met wie zij reeds ge ruime tijd in het geheim verlooM was (a wist iedereen het) en Maureen hebben besloten deze week te trouwen. Dat je alle hor den maar vlot mag nemen Mau-. reen! De Finse athletiekofficial Aino Hohenfahl heeft verklaard dat Finland met opzet geen sterke athleten heeft gestuurd. „Wé had-r den anders alles gewonnen en dat wilden we niet", zei Aino. Nou ja De Argentijnen hebben het nog niet zo slecht. Een van hen trok gisteren er eens een dagje tussen uit, naar Londen. Hij kwam terug in een droom van een slee, waar voor hij f 16.000 had neergeteld. En wij maar sukkelen in die trein. De Europese athletiekkampioen- schappen 1950 zijn toegewezen aan Brussel. Aan het programma ia toegevoegd een vijfkarap voor da mes (kogelstoten, hoogspringen, 200 meter, verspringen en 80 m horden). De amateur wereldkam pioenschappen boksen zullen ln 1950 in Denemarken worden ge houden. DIPLOMATIE De bekende satirieke teke naar Kelen is ook met de schrijfpen een vaardig artist. Hij heeft zich, naar het Alg. Handelsblad bericht, nu op de samenstelling van een Diplo matieke Encyclopaedie gewor pen. Enkele staaltjes van zijn nuttige verduidelijkingen wil len wij onze lezers in deze di plomatiek thans zo verwarde- wereld niet onthouden; Oost-Europese democratie: Het grootste geluk voor het grootste aantal mensen, of zij het px-ettig vinden of niet. West-Europese democratie: Het grootste geluk voor het grootste aantal mensen, zo mogelijk. Uniform: Een pak dat kan hel pen om een vijand van een vriend te onderscheiden. Daarzonder zou een vijand er uitzien als leder ander ge woon mens. UNO-vergaderzaal: Een vroe gere kunstijsbaan, met moei te ingericht voor de ijstijd der moderne diplomatie. Geheime diplomatie: Wat de gedelegeerden werkelijk van elkaar denken. Vredesconferentie: Onderhan delingen in oorlogstijd om uit te vinden welke vrien den onze toekomstige vijan den zijn. Verdrag: Een overeenkomst, plechtig getekend en aan vaard tot de bepalingen las tig v/orden voor een der partijen. Patriottisme: Oe methode om iemands eigenbelang te ver eenzelvigen met dat van zijn lahd. 33 Deze handtcstelijkheid van Jim my Brown, deze brute aanslag op de adfelij'ke deftigheid van den voorzit ter van de Pedaal Maniakken, wek te bij de overige juryleden natuurlijk een storm van verontwaardiging. Zij liepen heftig gesticulerend op Jimm," toe, maar zij vergaten daarbij tot hu eigen schade, dat Jimmy in het ha meur verkeerde van een dragonder; die z n meisje is misge'o pn. Boven die?- vergaten zij, dat zij ook hoge hoeden op hun edele htfjfden hadden en voordat zij zich bewust waren, van er gebeurde Floralia Na jaren krijgt Schagen binnen kort weer eens een Floraliatentoon stelling, georganiseerd door de Kon. Mij. yoor Tuinbouw en Plantkunde. Deze tentoonstelling zal plaats vin den op 3, 4, 5 en 6 September a.s. in de Openbare Lagere School en j zult ongetwijfeld wel gemerkt hebben, dat de BBC de laatste weken goed voor de dag is gekomen. We beleven buiten de Olympische Spe len nog zo'n soort Olympiade op radio- gebied. Verslaggevers uit vele landen zijn in Londen samengeko men en de wereld wordt overstroomd met zo'n overvloed van reportages en sportbeschouwin- gen, dat men van een radio-evene ment kan gewagen, dat zijn weerga niet kent. Een belangrij ke bijdrage tot dit succes vormt de nieuwe reportage wagen, waarmee de BBC ter gelegenheid van de Spelen ver scheen. Hierin bevinden zich acht kleine op nameapparaten die - ieder hun eigen op name verzorgend - elk een half uur non-stop in werking kunnen blijven. De reportages worden magnetisch geregis treerd op een stalen band. De wagen is be- slsmd om getaiiikt te worden wanneer verschillende ver slaggevers ieder in hun eigen taal ooggetuige-versla gen wensen te geven van een belangrijke gebeurtenis. Deze verslagen kunnen dan tegelijkertijd uitgezonden worden naar verschillende landen. Zij kunnen zonder enig vooraf gaand proces terug gedraaid worden en tijdens de opname op fouten geconti*o- leerd. Het toestel, dat gemonteerd is op een iVi tons Morris- chassis, wordt be mand door twee technici, die de acht op n^une - apparaten bedienen. Deze tech nici staan in onmid dellijk contact met de verslaggevers (die een actieradius hebben van 275 mer ter) door middel van groene lichtsig nalen en van de ka bel, waarbij de mi crofoons als luid sprekers gebruikt worden, zodat kop telefoons overbodig zijn. Bovendien kan iedere verslaggever naar believen zijn eigen opname-appa raat aan- en stop- zetttB, ndat er gesa gapingc-n in de op name ontstaan wan neer de reportage onderbroken" wordt. Hij hoeft daarvoor slechts op een knop je te drukken, dat in het handvat van zijn microfoon gemon teerd is. Ook bevindt zich daarin een rood lichtje ter waar schuwing, wanneer het opname-appa raat werkt. Dit sy steem biedt het voordeel, dat de ver slaggever op een voudige wijze de op name regelen kan en daardoor gebeurte nissen van langere duur binnen een vastgesteld tijdsbe stek kan verslaan. De reportagewagen waarin zich ver der nog een indruk wekkend aantal in gebouwde trommels met kabels bevindt kan telefonisch in verbinding met de zender gesteld worden en zo kun nen de reportages direct in het pro gramma ingelast worden, of op het geschikte tijdstip worden terugge draaid. «M-CSk het is dank zijn de volledige mede werking van het onderwijzenw perse neef, dat de jeugd thans ddruk in de weer is de Floraliaplanten op te kweken. De opening zal plaats hebben op Vrijdag 3 Sept. 's middags om 3 uur en men hoopt dat velen dan aanwe zig zullen zijn. De Kon. Mij. wil op deze wijze en doet een dringend betoep op alle ouderen om te voor komen, dat tijdens de expositie plan ten vernieuwd worden. Door de leden en bestuur van de Kon. Mij. zal de expositieruimte van een passende decoratie voorzien wor den, terwijl ook de gang een kleurig bloemenkleed zal krijgen. Als juryleden zijn aangezocht mej. A. Dijkshoorn, bloemiste te Den Hel der, de heer Groen, tuinbouwvalcoon der wijzer te Den Helder, de heer H. Band, bloemist te N. Nïedorp en de heer R. de Vries.hovenier te Wie ringerwaard. Ongeveer 700 kinderen zullen plan ten inzenden en aangezien de entree prijs (slechts 10 ct.) geen bezwaar kan opleveren hoopt men, dat velen met dit mooie werk zullen gaan ken nis maken. Wordt deze Lr i istel ling een succes, dan staavoor een later tijdstip een hv. 1 riten toonstelling op het program. TRANSPORTKOSTEN VAN DE EVACUATIE De Directeur van het Districtsbu reau voor de verzorging der Oorlogs slachtoffers deelt ons mede, dat er op zijn Bureau nog regelmatig oude re keningen betreffende gemaakte trans portoosten van evacué 's binnenko men. Hieraan moet nu een limiet ge steld worden. Rekeningen betreffen de de gemaakte transportkosten b« de transportkosten voor 1 Jan. 1948 tot uiterlijk 1 October 1948 voor be taling in aanmerking worden ge bracht. FEUILLETON Spannend verhaal van EDGAR WALLACE - Tarling knikte. „Ik hoef u niet te vragen, of de boeken, die Mr. Mil- buïgh u vanmorgen bracht, in deze safe gelegd werden, Sir Felix", zei hij en de edelman keek verwonderd op. „Natuurlijk niet. Zij werden daarheen gebracht toen u op het kantoor was", zei hij. „Waarom vraagt u dat?" „Omdat volgens mijn mening deze boeken, in de eigenlijke zin des woords, geen boeken waren. Tenzij ik mij vergis, bevatte het pak, drie dikke grootboeken, die aan elkaar gelijmd waren, de bladen eruit genomen en die holte gevuld met thermiet, een uurwerk of het een of ander electrisch apparaat, dat op een bepaald ogen blik een vonk te voorschijn bracht". De accountant keek hem met grote ogen aan. „IJ schertst", zei hij, maar Tarling schudde het hoofd. „Nooit in mijn leven sprak ik meer in ernst". „Maar wie zou zo'n helse daad kunnen plegen? Wel, een van mijn klerken had er bijna "het leven bij inge schoten!" „De man, die een dergelijke helse daad zou kunnen begaan", herhaalde Tarling langzaam, „is de man, die ali reeden heeft om een onderzoek van Lynes boeken te verhinderen". „U meent toch niet „Ik zal op het ogenblik geen naxnen noemen en wan neer ik onwillekeurig de identiteit van de man, waarover ik sprak verraden heb, dan hoop ik, dat u zo goed zult zijn, dit als heel vertrouwelijk te willen beschouwen", zei Tarling en hij keerde terug tot zijn moedeloze on dergeschikte. „Geen wonder, dat Milburgh tevreden was met het aanstaande onderzoek", zei hij bitter. „Die duivel had dat pak gedeponeerd en het waarschijnlijk op de mi nuut af gesteld. Wel, er kan vanavond niets meer ge daan worden met Milburgh". Hij keek op zijn horloge. „Ik ga terug naar mijn flat en daarna naar Hertford", zei hij. "ï|iad geen bepaald plan gemaakt, welke gedragslijn hij zou volgen, wanneer hij te Hertford was. Hij had een voorgevoel, dat zijn onderzoek in deze omgeving, wan neer het goed ingesteld werd, hem misschien nader zou brengen tot de kern van het mysterie. Deze knappe, verwelkte vrouw, die zo grootscheeps leefde en wier echtgenoot zich zo zelden liet zien, kon hem misschien de sleutel geven. Ergens moest die toch te vinden zijn, die sleutel, waardoor hij het verwarde geheimschrift van de Daffodillen-Moord kon ontcijferen en hij kon evengoed in Hertford gevonden worden als dichterbij. Het was donker toen hij het huis van Mrs. Rider be reikte, want ditmaal had hij geen cab genomen, maar had de lange afstand van het station naar het huis ge lopen, om niet de aandacht te trekken. De woning stond aan de grote weg. Er was een hoge muur omheen van ongeveer driehonderd vijftig voet. De muur liep verder langs een laan en vormde aan de andere kant de grens van een groot erf. Een gesmeed ijzeren hek gaf toegang tot het terrein en de tekening van rt smeedwerk herinnerde hem aan iets, wat hij vroeger eens gezien had. Bij zijn vorig bezoek was de poort open geweest en had het hem geen moeite gekost om 't huis te bereiken. Maar nu was zij gesloten. Hij liet zijn electrisch lampje schijnen over de poort en haar pijlers en ontdekte een bel, blijkbaar gloednieuw en pas aangebracht. Hij deed geen poging om op het kleine witte knopje te drukken, maar zette zijn onder zoek voort. Ongev.eer zes meter binnen het hek stond een klein huisje, waarin een licht brandde en de bel stond blijkbaar in verbinding met deze woning. Terwijl hij daar stond, "hoorde hij fluiten en een vlugge voet stap op de weg en hij trok zich terug in de schaduw Er kwam iemand naar het hek; hij hoorde het zachte gerinkel van een bel en een deur opengaan. De nieuw-aangekomene was een courantenjongen, die een bundel avondbladen door de ijzeren staven stak en weer wegging. Tarling wachtte to't hij hoorde, dat de deur van het huisje gesloten werd. Toen liep hij om het huis heen, in de hoop een anderen ingang te vinden. Er was aan de achterzijde nog een ingang vanaf de zand weg, bestemd voor het personeel, maar ook deze was gesloten. Hij hield zijn licht omhoog en zag, dat er geen stukken glas boven op de "muur stond, zoals het geval was aan de voorkant van het huis en met een sprong, kreeg hij de stenen rand te pakken trok zich op en klom er over heen. Hij liet zich aan de andere kant naar beneden glijden en sloop voorzichtig naar het huis. Het grootst* gevaar, dat hem nu dreigde waren honden, maar Mrs» Rider hield er blijkbaar geen honden op na en hij vor derde ongestoord.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1948 | | pagina 7