Baaaa,
Hut Kroningsfeest vijftig jaar geleden
JOH. MOLENAAR
T©m IN NU
wat is het een
koude zomer
W
'Aan het Kroningsfeest van 1898 is veel deining vooraf gegaan,
ouderen onder ons zullen zich dat nog wel herinneren. De opge-
Ekte eensgezindheid, die anno 1948 de inhuldiging van Koningin
iiana kenmerkt, was toen ver te zoeken. Vrijwel de gehele Neder-
idse pers leverde critiek op de organisatie. Complete veldslagen
Werden gevoerd tussen de leidende bladen van die dagen. Zowel de
liberalen in de Nieuwe Rotterdamse Crt, het Handelsblad en De Gids,
fris anti-revolutionnaire Standaard achtten de constitutie in gevaar
ómdat niet de regering, maar het Hof zelf de plechtigheden regelde.
Peze kwestie liep toen zeer hoog, omdat een willekeurige oppercere-
tnoniemeester de Kamerleden ging voorschrijven welk costuum zij
dienden te dragen, terwijl notabene Hare Majesteit in handen van de
Staten-Generaal de eed behoorde af te leggen, zodat omgekeerd het
Hof zich te regelen had naar hetgeen de heren zouden voorschrijven!
Inderdaad, het was belangrijk. Vele Kamerleden konden zich de
luxe niet veroorloven voor één raaal een gelegenheidscostuum van
f 308 aan te schaffen van de bescheiden vergoeding die zij toen ont
vingen. De heer Pyttersen stelde daarom in de Nw. Arnhemse Crt
Voor eensgezind in het daags colbertje te verschijnen. Geen hof-dig-
Ïiitaris had immers het recht de Staten-Generaal de toegang tot de
ïieuwe Kerk te weigeren! En zonder de Staten zou de gehele plech-
Igheid niet kunnen doorgaan
Dj. Abraham Kuyper heeft zich na een onbevredigd antwoord
yan minister Pierson op zijn interpellatie zelfs op reis begeven
tiaar Amerika, om de feestelijkheden maar niet mee te maken!
ROOD OF
ORANJE
jjet was een onverkwikkelijke
geschiedenis. De anti-revolu-
tionnairen stelden zich op het
Standpunt van de constitutionele
n volkssou vereiniteit". Minister
president Pierson hield vol, dat
Koningin Wilhelmina volgens de
Grondwet op haar 18e verjaardag
de koninklijke waardigheid per
soonlijk ging uitoefenen, zodat er
geen sprake kon zyn van aange
matigde rechten door het Hof.
-Jawel" schreef De Gids, „maar
dan had niet de Regentes, doch de
Regering de datum van de plech
tigheid moeten vaststellen en de
bekendmaking daarvan had vol
gens de Grondwet door de Ko-
(ïingin onder verantwoordelijkheid
(Ier contrasignerende ministers
moeten geschieden". Zowel de
Standaard als het Vaderland stem
de daarmede in.
Het vreemde van de geschiede
nis was daarbij, dat tot dat ogen-
Slik altijd gesproken, werd van
-kroning". Volgens het erfrecht
Ontving Koningin Wilhelmina
Haar titel onmiddellijk bij het
Overlijden van Haar vader in 1890
On behoefde Zij dus in het geheel
niet gekroond te worden. Inder
daad is toen het woord kroning
geschrapt en vervangen door
-huldiging", het enigszins vreemd
j&andoende woord, dat men thans
dagelijks in de nieuwskolommen
tegenkomt.
Een opmerkelijke fout was ver
der, dat beide Kamers voor de
plechtigheid niet door hun voor-
gitter werden bijeengeroepen,
Ëdoor de regering, hoewel
omgekeerd de ministers tot
bijzondere zitting door de
n hadden moeten worden uit-
rodigd! Want nog altijd vormt
volksvertegenwoordiging h o-
ger macht dan de regering en
gold het een vergadering van de
Staten* waarin H.M. de eed op da
Grondwet aflegde. Strikt genomen
had de regering daar zelfs niets
teee te maken. Mocht ze die plech
tigheid alleen maar bijwonen op
tUibiodiging van de heren voorzit
ters!
Ernstiger dan de pennestrijd
Heten de volksopstootjes zich
oanzlen voor de huizen der
focialisten, die destijds weiger
den te vlaggen. Rood was toen
nog onverenigbaar met Oranje
•n de koningsgezinden wen-
gten geen storende hiaten in
liet algemeen feestbetoon.
Troelstra verklaarde lang tevo
ren ah dat hij niet aanwezig zou
gijn omdat hij dat niet verplicht
Was. Toen de overige afgevaar
digden hem die houding verweten,
•ntwoordde de socialist gevat, dat
dit wegblijven wegens gemoeds
bezwaren toch beter was dan het
geisje van dr Kuyper naar Ame-
EWant zo'n uitstapje getuigde
zeker ook niet van de Oranje-
waar de rechterzijde
prat op wilde gaan!
De volkswoede richtte zich
daarna tegen alle „socialen", die
piet aan de straatversieringen wil
den meedoen of weigerden de vlag
Uit te steken. In Delft kwam het
tot een oproer, waarbij de ruiten
pet moesten ontgelden. Voor de
Woning van de hoofdonderwijzer
|L ter Laan, spoedig daarna bur
gemeester van Z a a n d a,m, kwam
net zelfs tot een veldslag tussen
de menigte en de politie, die met
moeite een gedeeite uan de gracht
wist af te zetten. In enkele bui
tenlandse bladen (Le Ma tin en
de Independance Beige) versche
nen reportage over ergerlijke to
nelen van dwang tegen personen,
die hun huis niet hadden versierd.
Rust keerde weer
Gelukkig brachten de procla
maties het volk weer tot bezin
ning. Dinsdag 30 Augustus 1898
verschenen de plakkaten met het
afscheid van Koningin-regentes
Emma aan de muren, waarin o.m.
de ontroerende woorden voor
kwamen:
„De taak, die mij in 1890 werd
„toevertrouwd, is weldra ge
ëindigd. Mij valt het on
waardeerbare voorrecht ten
„deel Mijne beminde dochter
„den leeftijd te zien bereiken,
„waarop Zij, naar het voor
schrift der Grondwet, tot de
„regering wordt geroepen. In
„dagen van smart en rouw
„trad ik op als regentes van
„het Koninkrijk; thans schaart
„zich het gehele Volk in
„vreugde om de Troon zijner
„jonge Koningin. God heeft
„Mij in deze jaren gesteund.
„Mijn dierbaarste wens is ver-
„vuld".
Reeds de volgende dag, op de
18e verjaardag van Koningin Wil
helmina, verscheen de nieuwe
proclamatie, nu van de jonge
Vorstinne zelf: Wij citeren enkele
zinnen:
„Mijne innig geliefde moeder,
„aan wie ik onuitsprekelijk
„veel verschuldigd ben, gaf
„mij het voorbeeld van een
„edele en verheven opvatting
„der plichten, die nu op mg
„rusten.
„Ik stel Mij tot levensdoel,
„dat voorbeeld na te volgen,
„te regeren zoals van een
„vorstin uit het Huis van
„Oranje wordt verwacht. Aan
„de Grondwet getrouw
„wensch Ik den eerbied voor
„den Nederlandschen naam
„en de Nederlandsche vlag te
„bevestigen, Ik wensch bij het
„opperbestuur over de be
zittingen en Koloniën in
„Oost en West rechtvaardig
heid te betrachten, en naar
„Mijn vermogen bij te dragen
„tot verhoging van Uw gees
telijk en stoffelijk welzijn.
„Ik hoop en verwacht, dat Uw
„aller steun, in welken amb
telijken of maatschappelijken
KA n ut
Geboren: Cornelis, t. v. W. L.
JRiedijk en A. Tymons.
Ondertrouwd: Joh. Zwart, 25 J.
en Lourense de Vries, 21 j.; Cor
nelis Frederik Horn, 28 j.
Keeltje Buy®, 27 j.
Getrouwd: C. Groot en J. G.
Koel.
„werkkring binnen of buiten
„het Koninkrijk Gij rijt ge
plaatst, Mij daarbij nooit zal
„ontbreken.
„Op God vertrouwende en
„met de bede, dat Hij Mij
„sterke, aanvaard Ik de Re
dering."
Met deze boodschap vervaagde
plotseling al het andere. De on
enigheid was vergeten en het
grootse feest ging beginnen! Hoe
het toen toeging, weten de ouderen
nog wel en is de jongere gene
raties bij overlevering bekend.
Afscheid van bode
Van Vught
Zaandam. Na achtentwintig jaren
trouwe dienst gaat de gemeentebo
de, de heer Van Vught, wegens het
bereiken van de pensioengerechtig
de leeftijd onze gemeente verlaten.
Hoezeer dit feit door B. en W., en
door zijn collega's van het stad
huis, wordt betreurd, bleek gister
middag uit de woorden die op de
afscheidsreceptie werden gespro
ken. Burgemeester Thomassen be
gon met op te merken, dat hij hoe
wel hij slechts kort van de kwali
teiten van de heer Van Vught heeft
geprofiteerd, grote waardering had
voor de tegemoetkomendheid en
vriendelijkheid van de scheidende
bode. Hoewel Van Vught als ver
pleger begon, trad hij al spoedig in
dienst op *t stadhuis om daar, aldus
spreker, voort te gaan met anderen
diensten te bewijzen. Zonder mop
peren heeft hij dit achtentwintig
jaar gedaan. Dat is een grote ver
dienste. Namens het college van
B. en W. bood de burgemeester een
boekwerk aan over het leven van
Van Gogh, dat bij de heer Van
Vught, die een groot bewonderaar
is van de schilderkunst, zeer in de
smaalt viel.
Voor de personeelsvereniging
voerde mej. Bolman het woord. Zij
memoreerde, hoe Van Vught zijn
functie als bode sinds 1 October
1924 vervulde en met welke moei
lijkheden hij in zijn loopbaan te
kampen heeft gehad. Bij het per
soneel staat bode Van Vught be
kend om de hulpvaardigheid, het
nimmer op de voorgrond dringen
HISTORISCHE FOTO. De inhul
diging op 6 September 1898 in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam. Men
lette op gaatje van de Dam", het
standbeeld dat er toen nog in volle
glorie stond.
en het opgeruimde humeur.
Vooral in de bezettingstijd liet
Van Vught zich van de goede zijde
zien, wat voor hem in de dagelijk
se omgang met N.S.B.'ers niet mee
viel. Dit was dan ook de reden, dat
hij in Januari 1944 overging naar
de dienst voor Sociale Zaken. Bij
de bevrijding trad hij echter weer
In zijn oude functie.
Spreekster bood uit naam van de
personeelsvereniging een boek met
schetsen van Rembrandt aan.
Zichtbaar ontroerd dankte de heer
Van Vught voor deze hulde, die
hij oorspronkelijk niet had gewild.
Als liefhebber van de natuur
moet het voor de ex-bode prettig
zijn in een huisje te Zuilen met
vrouw en dochter van zijn rust te
genieten. Bode Van Vught, het ga
U goed!
DIE wereld voor vijftig jaar
was een andere dan de
onze. Schreef in 1898 niet dr
Knappert: „Doch het zou al
te naïef zijn, te hopen, dat er
eenmaal een tijd zal komen
van koninklijke bezoeken, zo
weinig offïciëel mogelijk,
waarbij de vorstin als een
gewoon mens zal kunnen zien
uit eigen ogen. Dagen, waarin
zij slechts vergezeld van een
enkele getrouwe, zal binnen
gaan in de school, een fabriek,
een boerenwoning, een hut in
de veenstreken
Vijftig jaren zijn voorbij.
Wat dr Knappert niet dorst
hopen is werkelijkheid gewor
den. De Koningin heeft in dit
gouden tijdvak bezoeken ge
bracht aan de nederigste wo
ning. Zij is naar voren getre
den uit de afgesloten militaire
cordons. De étiquette heeft
meer en meer ruimte gemaakt
voor vrije bewegingsmogelijk
heid.
Wat de kleine Willemijntje
nog niet mocht: spelen met
andere kinderen bijvoorbeeld,
vinden we tegenwoordig heel
gewoon. Prinses Juliana be
zocht de Universiteit te Lei
den, Haar dochtertjes gaan
nu al op een „vrijgevochten"
school, zoals Kees Boeke die
in Bllthoven stichtte. Geregeld
mogen vriendinnetjes in het
paieis Soest dijk komen, zelfs
op afkomst wordt dan niet zo
precies gelet.
Koningin Wilhelmina is
Haar volk zeer naderbij ge
komen. Van Koningin Juliana
mogen wij verwachten, dat
Zij meer dan enige andere
Oranjevorst de noden en be
hoeften van Haar onderdanen
zal kennen en begrijpen.
Daarom toont de eensgezind
heid bij Haar inhuldiging ook
zulk een algemeen spontaan
karakter. Anno 1948 is er geen
strijd rondom de feestelijkhe
den, geen dwang om de vlag
uit ie steken, alleen sympathie
bij de troonsbestijging van
een waarlijk sociaal-voelende
Vrouw.
INTERESSANTE VERGELIJKING MET DE
IDEALE V AC ANTIEMAANDEN
VAN 1947
LToewel de zomer nog niet geheel
ten einde is, is er toch reeds
genoeg materiaal bijeen om een
overzicht samen te stellen. Bijna in
alle opzichten is 1948 in zomers op
zicht een flagrante tegenstelling
van 1947. Slechts één periode van
zeer warm weer kwam er dit jaar
voor, n.l. van 25 Juli t.m. 2 Aug.,
waarbij we resp. met 2 zomerse,
4 tropische en 3 zomerse dagen
werden bedeeld. De hoogste tem
peratuur, die in ons land in die pe
riode werd genoteerd, bedroeg 34
gr. C„ welke op 27 en 28 Juli te
Eindhoven werd bereikt. De zomer
1947 bracht ons echter veel hogere;
de hoogste temperaturen kwamen
toen zelfs boven 35 gr. C: 27 Juni te
Gilze Rijen 38 gr. C. en 23 Juni te
Eindhoven 37 gr. C.
De warmte, die ons is toebe
deeld dit jaar. is zielig vergeleken
bij 1947. Dit blijkt wel uit de on
derstaande tabel:
Zomerse dagen (temp. hoger dan
25 gr. C.):
1948 (t.m. 13 Aug.)
1947
Mei 7
Juni 3
Juli 12
Aug. 15
Sept. 9
Totaal 46
Tropische dagen (temp. hoger dan
30 gr. C.):
1947 1948 (t.ra. 13 Aug.)
Juni 7 1
Juli ..3 4
Aug. 4
Sept. ..2
Totaal 18 7
Indien het weer zich radicaal zou
veranderen, zouden we van de rest
van de zomer met de herfstmaand
September nog veel plezier kunnen
beleven. Bracht September 1947 ons
niet 9 zomerse en 2 tropische da
gen! De laatste zomerse dag viel op
20 September en de laatste tropi
sche op 19 September 1947!
Toch vrees ik de lezer voor het
einde van deze zomer teleur te
moeten stellen. Hij ia tot nog toe
een radicale tegenstelling van de
ONZE AMATEURS
EN ZIJN WERK
^ls derde in onze serie amateur
schilders-tekenaars-etsers ne
men wij onder de loupe Johan
Molenaar, geboren 6 Januari
1921 te Zaandam. Men is stellig
verwonderd te vernemen, dat deze
Johan Molenaar, thans patroon
van de gerenommeerde firma T.
Molenaar en Zonen te Zaandam,
pas op 16-jarige leeftijd begon te
tekenen en te schilderen. Immers,
de grote liefde en toewijding,
waarmede deze kunstenaar schept,
zou doen vermoeden, dat hij al
tekende voor hij de school be
zocht. Op 18-jarige leeftijd nam hij
les bij de in de Zaanstreek beken
de leraar Dingeman Korff, door
wiens lessen de lagere acte tekenen
kon worden behaald. De heer Mo
lenaar getuigde met gloed, dat
deze opleiding hem veel gemak
heeft verschaft bij zijn tekenen en
schilderen. Het eerste dat ik van
's kunstenaars hand mocht be
kijken, waren de schetsen in zijn
schetsboek. Het zijn heel vaak de
schetsen, die een juist beeld geven
van het kunnen van een artist.
Deze schetsen toonden duidelijk,
dat de landschappen goed geob
serveerd waren en begrepen. Ook
de grafische oplossing was zeer
goed verantwoord. Behalve de
landschappen bevatte dit schets
boek enkele studies voor in olie
verf uit te voeren stillevens en te
maken etsen. Een spanen doosje
met flesje was zeer fijntjes, doch
een misschien nog fraaier blaadje
stelde een takje kersen met
blaadjes voor. Hierin werd gede
monstreerd wat potlood vermag
uit te drukken. Vervolgens mocht
ik wat etsen op de hand bekijken,
waarbij bleek, dat de artist een
grafische oplossing fijngevoelig
vertolkte en het lijnenspel goed
wist toe te passen en te gebruiken.
Een magnolia deed zelfs denken
aan de teerheid, die wij bij de
Chinezen en Japanners in hun
Tusch Zeichnungen of houtsne
den bewonderen. Een andere ets,
zoals het spanen doosje met flesje,
was ook verdroomd, mooi van lijn
en vlakvulling. Doch Molenaar's
olieverfstukken prefereerde ik nog
boven zijn tekeningen en etsen.
Hierin trof mij de dichterlijke
sfeer, die direct tot de toeschouwer
spreekt, terwijl niets te bespeuren
is van zoetelijkheid of sentimenta
liteit. Neen, rake tekening gaat
hier samen met dat specifiek Hol
landse licht, een licht, dat wij
blijkbaar alleen hier in Holland
bezitten door de waterdamp, die
vaak bij ons in de lucht zit. waar
door een landschap als het ware te
zien is door een min of meer dik
gordijn, waardoor de kleuren als
gefilterd schijnen. De heer Mole
naar begrijpt dit en toont dit in
een gezicht op de Zaan bij de Gor-
tershoek. Een hoekje van de Zaan,
gezien met een gezicht op de Noor-
dervaldeursluis, is als doorweven
met gulden zonlicht. Vooral dit
stuk ademt een fijne en aristocra
tische geest, verraadt een fijn af
gestemd kleurgevoel. Een gezicht
in de duinen laat een grote ruimte
vertolking zien, een ruimte en
openheid waarmede vroegere ge
neraties van onze Hollandse kun
stenaars hun grote reputatie heb
ben verworven. Moge de heer Mo
lenaar gelegenheid blijven vinden
te schilderen en te tekenen tussen
zijn zeer drukke bezigheden door.
Het zou jammer zijn wanneer zijn
zakenleven hem dit niet meer toe
liet. Voor velen betekent schilde
ren of tekenen in vrije tijd een
ontspannen van de geest als men
in zaken grote drukte moet ver-
werken; het is dus te beschouwen
als een soort zenuwenverdrijvend
middel, waarbij men tevens dan
het genoegen smaakt zichzelf en
anderen te laten genieten. Het is
te hopen, dat in de toekomst
het Zaanse publiek ook van deze
kunstenaar nog eens werk te zien
krijgt
R. J. OUWEJAN Kzn.
vorige. Toen beheerste een hoge
drukgebied, dat de depressies
dwong een geheel andere koers te
nemen, het weer over bijna geheel
Europa, Deze situatie was zo sta
biel, dat zij vrijwel van Mei af tot
ver in de herfst voortduurde met
slechts één langdurige onderbre
king, n.l. van 5 tot 14 Juli.
Thans volgen reeds maand op
maand de depressies hun normale
hoofdbaan: Ierland, Noordzee. Dene
marken, Oostzee. Ook deze gang
van zaken is thans zó gestabiliseerd
dat van voortdurend depressie weer,
met slechts één flinke onderbre
king, n.l. van 20 Juli tot 2 Augus
tus kan worden gesproken.
De kletsnatte
3 Augustus
Ook wat neerslag betreft spant
deze zomer verre de kroon. Van 1
Mei t.m, 12 Augimus kwamen ta
De Bilt 12 maal neeerslaghoeveel-
heden van meer dan 10 mm. per
etmaal voor. Over het gehele land
genomen 30 maal! Op 3 Augustus
tapte de Bilt zelfs 52 mm. en Beek
(Zd. Limburg) 55 mm. af. Op ande
re plaatsen in ons land werd wel 70
tot 80 mm. in dat etmaal afgetapt,
bijna evenveel als de totale neer-
slagnoeveelheid voor de maand
Augustus (88 mm.)
Van 1 Mei t.m. 12 Augustus 1947
daarentegen viel te De Bilt slechts
5 maal meer dan 10 mm. en in het
gehele land slechts 18 maal. De zo
mer 1947 was buitengewoon droog,
te droog zelfs. Het begint er ech
ter veel op te lijken dat de zomer
van 1948 veel te nat zal zijn. Van
1 .m-11 Augustus noteerde De Bilt
117 mm. neerslag, dit is reeds 29
mm. meer dan de totale hóeveel
heid voor Augustus en de maand is
nog niet half weg!
Wat het betekent, dat de depres-
siebaan vlak ten N.W. van ons land
ligt, daar hebben we Zondag j.L
een proefje van meegemaakt. Er
werden windstoten genoteerd van
28 m. per seconde! Donderdagmid
dag passeerde de laatste depressie,
die nog boven Engeland lag. met
haar front ons land. Dit ging ge
paard met zwaar onweer. Achter
deze depressie ligt een krachtige
rug van hoge druk, een rooi weer-
fabrikanti Deze nadert ons land
echter nog zeer langzaam. Aan da
Oostflank roept hij een koude N.W.
stroming met buien in het leven,
waarin ons land sinds gisteren
ligt. De passage van de as van de
ze rug is in ieder geval niet vóór
Zondag te verwachten. Dus mis
schien een mooie Zondag, als de
barometer vanavond flink stijgt
B. ZWART
Ama teur-m eteoroloog
Jeugdtennissers frede.. ~<an
De commissie voor jeugdzorg
van de Kon. Nederl. Lawntennia
bond organiseert op Vrijdag, 20
Augustus in samenwerking met
het bestuur van district Noordhol
land-noord voor de tennisjeugd
een interessant programma van
exhibitions van de beste Neder
landse jeugdtennissers (meisje®
en jongens) onder de bekwam#
leiding van de tennisleraar Gouro-
vich, trainer der Davis-cupspe-
lers.
Onnodig te zeggen, dat deze ex
hibitions ook de belangstelling
van oudere spelers, vooral van
jeugdleiders, overwaard zijn.
De banen worden voor dit doel
gratis beschikbaar gesteld door da
directie van het gemeentelijk
sportpark te Alkmaar.
Er ging veel strijd aan vooraf Politie moest
de huizen der socialisten beschermen En toch
een opgewekt feest
