Qe c;
Ikmaaivkt'
•jcJÉJS
Minister Lieftincks huishoudboekje
zo goed als in evenwicht
IN DE GOUDEN KOETS NAAR HET
BINNENHOF
5E JAARGANG N° 1337
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
WOENSDAG 22 SEPT. 1948
Uitkomst millioenennotatekort
van slechts f 160 millioen tegen
vorig jaar 11l2 milliard
Onafhankelijkheid van buitenland
een eerste eis
Uitg. voor de Stichting De Vrije Alkmaar,
der. Abonnementsprijs 8.45 per kwartaal,
1.15 per maand bij vooruitbetaling.
Advertenties 14 ot. p. m.m., familieberichten
18 cent. Verdere tarieven op aanvrage.
Verantw. redacteur: J. v. Zoonen - Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. K 2200 3971
TROONREDE
Er is in grote lagen van ons volk
een meer dan gewone belangstelling
aan de dag gelegd voor de troonrede.
Een belangstelling die zijn oorzaak
waarschijnlijk te danken heeft aan
het feit dat Koningin Juliana dit jaar
voor de eerste maal de troonrede zou
uitspreken.
Eerlijk gezegd hebben wij ons over
deze belangstelling min of meer ver
wonderd. Er blijkt t°ch duidelijk uit,
dat een groot deel van ons volk niet
een juist begrip heeft voor wat de
Troonrede eigenlijk js.
Er is immers geen enkele aanleiding
om te verwachten, dat er bij de troons
bestijging door Koningin Juliana een
andere regeringskoers zou worden in
geslagen.
Daarvoor heeft ons land een consti
tutioneel-monarchistische regerings
vorm.
•De koningin heeft geen enkele in
vloed op het regeringsbeleid. Daar
voor zün uitsluitend de ministers ver
antwoordelijk.
Wie het dus anders verwachtte kan
zich in dit opzicht teleurgesteld ge
voelen.
Een andere vraag is of de Troonrede
op zich zelf teleurstellend kan worden
genoemd.
Wij menen dit te moeten ontkennen.
In de periode voor de wereldoorlog
nummer twee, is het dikwijls zo ge
weest, dat de Troonrede een volko
men onbeduidend stuk was, dat velen
ongelezen naast zich neerlegden.
Een staatsstuk dat zich bepaalde tot
een overzicht van wat gebeurd was
en waarin slechs zelden een blik in
de toekomst werd geworpen. In dit
opzicht is er zeer veel veranderd
Wie deze Troonrede aandachtig leest
zal moeten toegeven dat de regering
veel, zelfs zee. veel op haar pro
gramma heeft.
Het doet ons veel genoegen dat wij
in deze rede hebben kunnen beluisfe
ren een krachtig vooruitstrevend ge
luid.
Er blijkt uit, dat .de regering een open
oog heeft voor de sociale noden van
het volk en dat er naar zal worden
gestreefd om de sociale gerechtigheid
zoveel mogelijk te betrachten.
Deze klanken zullen niet nalaten ver
trouwen te wekken in brede kringen
van ons volk. De uitslag der verkie
zingen en de daarop gevolgde moei
lijkheden bij de kabinetsformatie wa
ren yoor velen aanleiding de toekomst
wat betreft de progressiviteit met een
zekere zorg te gemoet te zien.
Voor een belangrijk deel was deze
zorg reeds weggenomen door de re
geringsverklaring van de minister
president. Nu kunnen we echter met
vertrouwen de toekomst tegemoet zien
Wellicht dat we een uitzondering moe
ten maken. Dat is het Indonisische
probleem. Hier liggen voetangels en
klemmen en de grootste moeilijkheid
wordt wellicht veroorzaakt door fac
toren die wij niet in de hand hebben.
Hoe zal de toestand in de Republiek
zich ontwikkelen? Niemand weet het.
Het lijkt er echter op dat er in be
paalde kringen een streven is om in
te grijpen. Moge de regering wel be
seffen, dat gewelddadig optreden de
verhouding tussen Tndonesië en Ne
derland voor een reeks van jaren,
ja zelfs voor goed kan bederven.
Voorzichtigheid is de moeder van de
porceleinkast. En uit de Troonrede
blijkt o.i. wel degelijk, dat Indonesië
van heel teer porcelein is.
v.Z
WONINGEN MET OLIESTOOK
De gezinnen met oliestook, aan welke
voor het stookseizoen 19481949 geen
toeslag cent lile verwarming kon wor
den kunnen, indien zij olie wensen te
stoken, de distributiedienst om een
bewijstsuk verzoeken, dat zij niet in
het bezit zijn van een brandstoffen-
kaart TA 806.
Praag heeft de uitlevering verzocht
aan Frankrijk van zijn vroegere af
gevaardigde bij de V.N., Jan Papanek.
Jan wordt er van beschuldigd 125.000
dollar te hebben ontvreemd, hetgeen
hij ontkent-
HET BLIJFT NOG KOUD
Wisselend bewolkt met nog enkele
regenbuien. Langs de Waddenzee ge
leidelijk wat afnemende, maar tijde
lijk nog krachtige Noordwestelijke
wind. Overigens zwakke tot matige
wind tussen West en Noordwest. Wei
nig verandering in temperatuur.
Zeer prettige financiële klanken
Wanneer mei^ in de Septemeber maand de „millioenennota" van Mi
nister Lieftinck onder ogen krijgt, dan wordt het plotseling voor 'n dood
gewoon mens als wjj weer duidelijk, dat deze gezagsdrager toch wel
iets anders moet kunnen dan ons achter de broek te zitten om de belas
tingduiten in de schatkist te laten verdwijnen Laten we er direct bij
zeggen, dat we speciaal voor onze tegenwoordige minister van Financiën
altijd veej respect hebben gehad en dat niet alleen om dat hij er toch
altijd maar weer in slaagt van ons te krijgen wat hij hebben wil. Nee,
ook omdat wij een blik slaande in die voor leken schier onontwar
bare cijfers van het huishoudboekje van de Staat der Nederlanden tot
Ai plezierige conclusie zijn gekomen, dat ons land bezig is er bovenop te
komen. We herinneren ons nog de cijfers van twee jaar geleden en van
vorig jaar. tekorten resp. om en nabij de 2 milliard (d.i. 2000 millioen!)
en li/2 milliard, cijfers waar we even van duizelden, al werd er dan in de
toelichting nadrukkelijk gezegd, dat de financiële positie niet verontrus
tend was. Minister Lieftinck en we mogen toch aannemen, dat het voor
het overgrote deel zijn arbeid is geweest heeft gelijk gekregen: zijn
derde millioenennota is een millioenennota. Vandaag zult U in de koppen
van de kranten niet meer lezen van dat hatelijke milliardentekort, U zult
zelfs niet meer lezen van een millioer.entekort, al is er van dit laatste
toch nog wel sprake. U zult uit die koppen met één oogopslag kunnen
lezen, dat de financiële toestand zéér, zéér belangrijk verbeterd is. En wan
neer U de moeite neemt in een groot dagblad de cijfers die wij uiter
aard onmogelijk in z'n geheel kunnen brengen te bestuderen, dan
zult U ook weten, dat er met Uw belastinggelden toch wei 'ets goeds
wordt gedaan!
dus het standpunt, dat hij wil kopen
nu er geld is!
Aan de andere kant echter is de
minister zéér voorzichtig. Er zijn an
dere grote uitgaven, die hij dekt door
middel van leningen en dat wordt
gedaan om te voorkomen, dat het
bedrijfsleven (de groep, die veruit
de meeste gelden in de schatkist
brengt) al te zwaar belast wordt. Dat
is dus de gulden middenweg.
Nog enkele opmerkingen: „Het
thans zoveel gunstiger eindresultaat",
zo zegt de minister, „is voor een be
langrijk deel het gevolg van de om
standigheid, dat het verantwoord
moet worden geacht, de middelen,
440 millioen gulden hoger te ramen
dan voor '48. Waarbij komt, dat de uit
gaven f 285 millioen lager gesteld
zijn.
Het Landbouwegalisatiefonds, in de
vorige begroting geschat op een uit
gave van ruim 498 millioen, kostte
in werkelijkheid 602 millioen. Voor
1949 raamt de minister klein f 365
millioen, zoals we hierboven al aan
gaven. Een belangrijke besparing
dus!
Wat grote cijfers zeggen
Is het 'n wonder, dat Minister Lief
tinck verheugd en dankbaar is? Zo
als de zakenman aan het eind van
het jaar met spanning berekend wat
hij verdiend heeft, zoals de huisvrouw
aan 't eind van de week of de maand
even de tijd gaat némen om te be
oordelen of er in de komende week
of maand iets extra's gekocht zal
kunnen worden, zo puzzlet ongetwij
feld tegen- September de minister
met millioenen als wij met guldens.
Hij maakt de balans op en gaat he»
budget samenstellen voor het komen_
de jaar. Hij splitst daarbij zijn uit
gaven en zijn ontvangsten in twee
groepen, die hij aanduidt met „ge
wone dienst" en „buitengewone
dienst". En wanneer hij alles bij el
kander geteld heeft komt hij tot de
volgende cijfers:
Uitgaven f. 3.232.867.620
Ontvangsten f. 3.232.162,991
Nadelig saldo f. 704.629
Dat is een nadelig peuleschilletje
voor een minister van financiën! Die
ruim 700.000 gulden geven aan. wat
de minister in het komèndé jaar te
kort denkt te hebben. Om het wat
eenvoudiger te makfen, hebben we
de splitsing v :ggelatèn. Natuurlijk
spelen een heleboel factoren in een
dergelijke begroting een rol. Zo is
b.v. een bedrag van 250 millioen
gulden uitgetrokken voor herstel van
de oorlogsschade, een bedrag dat
wellicht door belastingen gedekt zal
worden. Hier is dus sprake van een
reservering en wanneer die 250 mil
lioen niet nodig zijn, dan is er een
voordelig saldo van ruim 249 millioen.
Daartegenover staat, dat het nade
lig saldo van het Landbouwegalisa
tiefonds buiten beschouwing is gela
ten. Eigenlijk had het wel op het
huishoudboekje moeten voorkomen,
maar om het eenvoudig te zeggen
boekhoudkundig is dit moeilijk.
Het Landbouwegalisatiefonds
een soort pot, waaruit toeslagen op
landbouwproducten worden betaald
kost minister 365 millioen en
zo is dan het voordelig saldo weer
veranderd in een tekort van 116 mil
lioen. En als we dan bedenken, dat
hij vorig jaar bijna het tienvoudige
tekort had, dan leest U nog maar
eens wat we hierboven al zeiden.
Nu Sijmen heel veel
bij draagf
In het systeem, dat minister Lief
tinck volgde om tot een zo grote ver
betering van onze financiële toestand
te komen ligt natuurlijk een bepaal
de lijn. Zekere grote uitgaven worden
altijd betaald uit de z.g. buitengewo.
ne dienst en men past dan een ver
deling toe over verschillende jaren
In zijn toelichting zegt de minister,
dat het thans, nu de belastinginkom
sten rijkelijk vloeien (en wie van ons
zou dit durven tegenspreken
voorkeur verdient zoveel mogelijk
de uitgaven uit de lopende middelen
te bestrijden. Hier huldigt de minister
Dit is in grote trekken, wat er van
grote cijfers te zeggen valt. In de lan
ge lijst met gegevens missen we nog
de cijfers, die op de inkomsten be
trekking hebben. We hadden zo graag
geweten wat Sijmen nu eigenlijk be
taalt en waaraan precies!
Bestuursapparaat:
inkrimping nu en in de
toekomst
De regering is niet doof voor de
vele opmerkingen, welke van tal van
zijden gemaakt worden over het te
dure bestuursapparaat. In de mil
lioenennota gaat zij uitvoerig op de
ze kwestie in.
Tal van maatregelen zijn reeds ge
nomen of zullen nog worden geno
men om tot inkrimping van dit appa
raat te geraken. Op alle mogelijk
gebied zal worden onderzocht of door
een meer efficiënte werkwijze niet
vele krachten kunnen worden uitge
spaard en dit onderzoek zal niet ai-
leen beperkt worden t©t de burger
lijke diensten, maar in samenwerking
van de legerautoriteiten ook tot het
militaire apparaat. Hoewel de rege
ring zich niet ontveinst, dat dit on
derzoek nog in haar kinderschoenen
staat, koestert zij de verwachting dat
een en ander in de toekomst tot nog
grotere besparingen zal voeren. De
minister staat echter op het stand
punt. dat de arbeidsvoorwaarden
voor het in dienst zijnde personeel zo
gced mogelijk moeten zijn.
DE GAULLE VERLIEST ZIJN
LIJFWACHT
De Franse minister van Defensie,
wl Ramadier, heeft meegedeeld,
idal een speciale afdeling van de gen
darmerie, die generaal De Gaulle was
toegevoegd, teruggetrokken zal wor
den. Deze garde was bedoeld om de
generaal te beschermen maar was, zo
zei Ramadier, gebruikt als erewachat.
ZWEMMEND OVER STRAAT VAN
GIBRALTAR
Een 36-jarige Spaanse zwemmer,
Villanueva Uit Equador, heeft giste
ren een poging gedaan om de Straat
van Gibraltar over te steken.
Hij wortd begeleid door een ravi-
taileringsbootje, met chronometers
aan boord.
PRINSJESDAG IN DEN HAAG
Dinsdagmiddag is H.M. koningin
Juliana in gezelschap van ZKH prins
Bernhard in de gouden koets van het
paleis Noordeinde naar de ridderzaal
gereden ter plechtige opening van de
zitting van de Staten Generaal. Het
was de eerste maal sinds de bevrij
ding, dat deze plechtigheid met groot
ceremonieel geschiedde, de eerste
maal ook, dat koningin Juliana de
opening verrichtte met het uitspre
ken van de troonrede. En belang
stelling was er te over!
Tegen half een hadden de militaire
ere.wachten overal, van paleis tot
Binnenhof, hun plaats ingenomen. En
achter die afzetting dromden de men
sen tesamen.
Die eerste minuutschoten van een
batterij op het Malieveld kondigden
aan dat de koningin uit het paleis
vertrokken was en de mensen rekten
hun halzen om de eerste glimp van
de komende stoet op te vangen.
De Ridderzaal, waar vele hoogge-
plaatsten op de komst van de konin
gin wachten, prijkte voor het eerst
met een sobere versiering van pal-
mengroepen. ter weerszijden van de
troon en van bronskleurige chrysan
then en groen.
Toen een der commiezen-griffier de
komst van H.M. had aangekondigd,
rezen allen van hun zetels. Begeleid
door de commissie van ontvangst
schreed koningin Juliana naat haar
zetel. Naast haar nam prins Bern
hard plaats.
Dan kwam het grote moment, dat
de koningin haar eerste troonrede
uitsprak. En na deze rede klonk een
luid „leve de koningin".
H.M. werd daarop uitgeleide gedaan
en langs de zelfde route ging de stoet
naar het paleis terug.
Den Haag bereid Hatta
te steunen
„Beslissingen in verband met de
communistische acties op Republi
keins gebied zijn nog niet door rnjj
genomeüi. Dit ®al ik eerst in Batavia
doen, wanneer ik mjj volkomen op de
hoogte heb gesteld van hetgeen zich
heeft afgespeeld. Wel kan ik u ver
klaren aldus dr. van Mook voor
zjjn plotseling vertrek van Neder
land naar Batavia dat de Neder
landse regering volkomen bereid is
de regering-Hatta te steunen".
De minister van Buitenlandse Za
ken, mr. Stikker, heeft te New York
aan de pers verklaard, dat hij niet
naar de Ver. Staten was gekomen
om een nieuwe politionele actie te
beperken en dat de regering bereid
was Hatta te helpen als deze tot een
schikking wilde komen. „U kunt dit
beschouwen als een boodschap gericht
tot Hatta met Uw hulp", zeide minis
ter Stikker tot de journalisten.
LIEFTINCK NAAR AMERIKA
Per K.L.M. vertrok Dinsdagavond de
minister van Financiën prof. Lieftinck
naar New York ter bijwoning van de
vergadering van de Board of Gover-
nors Bank voor Herstel en Ontwikke
ling. Hij werd uitgeleide gedaan o.m.
door mevr. Lieftinck en twee doch.
ters.
Slaagde Bernadotte nog
vóór zijn dood
Joodse en Arabische vertegenwoordi
gers stonden tezamen met vooraan
staande figuren uit de organisatie van
de VN zwijgend in de houding toen
het vliegtuig met de stoffelijke over
blijfselen van graaf Bernadotte en ko
lonel Serot, Dinsdag op Orly, nabij
Parijs, landde.
Cadogan de Britse voorzitter van
de Veiligheidsraad zeide: „Ik geloof
dat u zult ervaren, dat graaf Berna
dotte voor zijn dood nog in staat was
de hechte grondslag te leggen waarop
vrede zou kunnen worden gevestigd".
Irgoen capituleert
Uit Palestinan wordt bericht, dat de
Irgoen Zwai Leoemi gevolg heeft ge
geven aan een ultimatum van de Is
raëlische regering, zich onvoorwaar
delijk te laten inschakelen bij het
geregelde leger.
De oud-gevangenen uit het „Oran
je Hotel" hebben Zaterdag te Sche-
veningen hun jaarlijkse reünie ge
houden. Mr. dr. J. A. E. Buiskool
hield in het Kurhaus een rede, waar
in hij o.m. zeide: „de rechtvaardige
bestraffing, waarvan (door radio.
Londen, red.) gesphoken werd, is 'n
heel erge aanfluiting geworden.
„De wereld is verlamd
door vrees"
Auriol verwelkomde
V.N. -assemblée
„Met angst zien wjj de brandhaar
den zich uitbreiden en de r*©e»t re
delijke mannen fanatienK worden.
wereld is verlamd door vrees, egoïs
me en vooroordeel. Van uw morele
macht is de vrede afhankelijk".
Aldus sprak de president der Fran
se Republiek, Vincent Auriol, in zijn
welkomstrede tot de Algemene Ver
gadering van de Ver. Naties, welke
Dinsdag te Parijs haar werk begon.
Er staan 67 punten op de voorlopige
agenda. Meer dan 1000 journalisten
zullen de wereld verslag uitbrengen.
„Nooit 'n het leven van de oudste
onder ons is de naam van Groot-Brit-
tannië zo diep gezonken als onder de
socialistische regering", aldus schrijft
Churchill in een boodschap aan de
conservatieve candidaat van de tus
sentijdse verkiezing te Glasgow, die
op 30 September zal plaats hebben.
„Onze tegenslagen komen voorna
melijk door de buitensporige en fantas
tische experimenten van ministers en
hun hoge ambtenaren, die zich met
zaken bemoeien waar zij geen ve*.
stand van hebben", aldus Churchill.
Millioenennota en landbouwpolitiek
f 20.— per hoofd toeslag
op levensmiddelen
De minister van financiën merkt
op, dat de uitgaven, welke de rege-
ring zich moet getroosten en welke
tot uitdrukking komen In de begro
ting voor het Landbouwegalisatie
fonds in nauw verband staan met de
in ons land gevolgde loon- en prijs
politiek.
Het is echter onmoglijk deze po
litiek te voeren onafhankelijk van
buitenlandse invloeden. Ons land zal
zich aan de wijzigingen, welke de
wereldstructuur ondergaat, snel moe
ten aanpassen.
In dit opzicht hebben wij er voor
te zorgen, dat deze aanpassing tot
stand komt, vóór de beëindiging van
de Marshall-hulp, daar anders een
ernstige economische ineenstorting
moet volgen. De landbouwpolitiek zal
dus gericht moeten zijn op een zo
groot mogelijke dollarbesparing.
Zacht uitgedrukt wil dit dus zeg
gen dat wij er voor hebben te zor
gen, dat wij zo weinig mogelijk uit
andere landen invoeren, terwijl toch
de voedselvoorziening van het volk
zo goed mogelijk moet blijven, ten
einde een hoge arbeidsproductiviteit
te verzekeren.
In het algemeen kan worden aan.
genomen, dat de regering geen toe
slag meer zal verlenen op artikelen,
welke een bepaalde luxe zijn. De
kosten van deze artikelen moeten
ten volle aan de consument worden
doorberekend.
De directe subsidie op het levens
middelenpakket bedraagt volgens ra
ming f 212 millioen, wat neerkomt
op f 20.per inwoner. Daarnaast is
nog 153 millioen aan subsidies in de
gewone begroting verwerkt.
We zijn er nog niet
Toch cijfers die op
vooruitqang wijzen
In de millioenennota geeft de mi
nister ook een overzicht over de al
gemene economische toestand van
ons land. De brutoproductie is in
vergelijking met 1938 met 8% toe
genomen. Door een grotere bevol
kingsaanwas is het peil van '38 ech
ter nog niet voldoende en zal met
kracht naar opvoering moeten worden
gestreefd: per hoofd der bevolking
is de productiecapaciteit 90% van '38.
Rekening houdende met de moei-
Volgens „Reynolds News" maken
voornamelijk Duitse krijgsgevange
nen deel uit van de beweging van de
Britse fascistische hoofdman Mosley.
„Prosit...."
Japanse vissers hebben geprotes
teerd tegen het vasthouden van 10
hunner schepen door de Sowjets. Van
di« 10 kwamen er slechts 4 terug.
Tegen de bewaker van het kamp
Ommen, H. M. Osenbrugge, die zijn
gevangenen mishandelde, is 12 jaar ge
ëist.
lijkheden, veroorzaakt door vernie
ling en plundering, is er echter re
den tot goede tevredenheid.
Ten einde echter de productie op
te voeren zullen de door het Cen
traal Planbureau gemaakte voorstel
len in de loop van het jaar worden
verwezenlijkt, waardoor men ver
wacht, dat de productie opnieuw met
8% zal stijgen. Tengevolge hiervan
zal het nationaal vermogen met een
millioen gulden toenemen, terwijl een
netto bedrijfsinvesteringsvermeerde
ring worden verwacht van bijna twee
milliard gulden.
De kolenproductie, de bouwnijver
heid en de grafische en kledingindu
strie kunnen echter nog niet voldoen
de meekomen en zullen de bijzonde
re aandacht vragen.
C.P.N. PROTESTEERT
In de Diamantbeurs te Amsterdam
belegde de C.P.N. gisteravond een
protestmeeting tegen het ontslag der
communisische wethouders. Een der
verwijderde wethouders, de heer See«
gers, vergeleek de gebeurtenissen van
vandaag met die van Augustus 1940.
„Toen moesten de communisten weg
op bevel van het fascisme, nu op be
vel van Wallstreet" zeide hij.
Het Amerikaanse ministerie van
Defensie heeft medegedeeld, dat de
gezamenlijke stafchefs de afdeling
munitie een uitgebreid plan hebben
doen toekomen voor industriële mo
bilisatie in de Verenigde Staten in het
geval van uiterste nood.
onze kleine toven-ar
