Ikmaafiler
N, HOLLANDSE
PERS 19<t5
WOENSDAG 20 OCT. 1948
Koningskwestie vandaag nader
tot een oplossing?
Ramp trof Engelse marine
Practisch staat van beleg rond
Franse stad Saint Etienne
Schiedam en Vlaardingen waren
vele uren van stroom verstoken
5* JAARGANG N° 1361
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaardo.
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar
Abonnementen ƒ0.30 per week 1.23 per
maand ƒ3.65 p. kwart, btf vooruitbetaling
Advertenties 14 ct. per mm., familieberich
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting,
Verantw. redacteur J. v. Zoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. K 2200 8971'
België in spanning:
Communisten in sleutelpositie bij stemming
over plebisciet
Vandaag zal zeer vermoedelijk dekwestie rond Koning Leopold van
België een stap nader tot de oplossing worden gebracht, want gister
middag zijn de eerste debatten over een CVP-voorstel tot het houden
van een volksstemming over de terugkeer van de koning in de Senaat
begonnen. Tot de nok waren de publieke tribunes gevuld: elke ruimte
in de zaal was met belangstellend en volgepropt, toen de kathoieke
senator Pholien het woord nam en er allereerst aan herinnerde, dat
België sinds drie jaar in een toestand leeft, die in strijd is met de
grondwet. Hij was de eerste van 15 CVP-, twee onafhankelijk katho
lieke-, vier socialistische en twee liberale sprekers, die zullen debate
ren over het wetsvoorstel.
De CVP-sprekers bestreden fel een
voorstel van liberale zijde om een
commissie van 65 personen samen te
stellen voor een onaerzoek naar de
gedragingen van koning Leopold. Zij
zien de oplossing uitsluitend in een
volksstemming, welke de onschend
baarheid van de koning respecteert.
Dan immers wo-dt over het gedrag
van de vorst niet gediscussieerd.
De socialisten handhaafden hun
standpunt onverbiddeliik .Een volks
stemming", zo zeide b.v. de beer van
de Remoortel, ..zou ondoelmatig zijn
en afbreuk doen aan de eenheid van
het volk". Bovendien wees men van
socialistische ziide op het gevaar, dat
de stemming al naar gelang van de
provincies zeer verschillend zou kun
nen uitvallen. Zo zou de koning hij
eventuele terugkeer niet alleen de ko
ning van een bepaalde partij, doch
tevens van een bepaald gebied en
van een bepaalde categorie Belgen
worden. „De koning moet zich een
voudig terugtrekken ten behoeve van
Prins Boudewi.in": dat bleef het on
veranderlijke standpunt van de so
cialisten.
DAG VAN SPANNING
Algemeen wcrdt verwacht, dat men
hedenmidda over het katholieke
voorstel zat kunnen stemmen. Hed?
morgen worden de gisteravond afge-
b"oken deb»"en e~*"cf voo-ttte-pt. D1
Doek over Backer
„Sdiplf «Ier burgemeesters"
tien
krijg*
raar
Tien jaar met aftrek en ontzetting
uit de burgelijke en politieke rechten
voor de tijd van 15 jaar: zo luidde
het vonnis over de ex-NSB-commis-
saris der prov. Noord Holland, mr. A
J. Backer. „Verdachte heeft" al
dus de sententie „de Duitse zaak
in Nederland in alle opzichten welbe
wust in ruime mate gediend en hier
door verraad gepleegd aan de Neder
landse zaak"
Onderd"ikende burgemeesters en ge
meente-ambtenaren zijn als gevolg
van Backers optreden, die het systeem
van bedreiging en terreur tegenover
deze categorie bevorderde, alsmede
door ziin geregelde opgave der muta
ties van het personeel der gemeenten
aa n de Beauffragte en ook wol aan de
SD rechtstreeks bloot gesteld pan ver
volging en vrijheidsberoving. Als ver
zachtende omstandigheid gold het ter
zitting betoonde eerliik berouw. Om
ziin hoge verantwoordelijkheid voor de
„bestuurlijke euveldaden" achtte het
Hof een strenge straf op ziin plaats.
Veertien dagen geleden werd 18 jaar
geëist
Twee wereldrecords
voor Bob Bonte!
Onze beste schoolslagzwemmer Bob
Bonte heeft gisteravond in Amster
dam twee wereldrecords verbeterd.
Op de 400 meter schoolslag bracht
hij het wereldrecord op 5 min. 402
sec. (oud record 5 min 43 8 sec. ten
name van de Duitser Arthur Heina)
en op de 500 meter kwam hij tot 7
min. 10.6 sec (oud wereldrecord 7
min. 13 sec. eveneens van Heina).
AFNEMEND BUIIG
In de kuststreken: wisselende be
wolking met voornamelijk gedurende
de voormiddag nog hier en daar Lui
en. Meest matige wind tussen Noord-
West en West. Weinig verandering in
temperatuur.
communisten zuilen vermoedelijk tij
dens de debatten geheel buiten schot
blijven en men verwacht, dat alle
leden van de Senaat op één socia
list na hun stem vandaag zullen
uitbrengen.
Van de dagen na de oorlog wordt
deze dag voor de Belgen hoogst
waarschijnlijk de meest belangrij
ke. Er is een serieuze kans, dat
de stemmen zullen staken: de ka
tholieken immers beschikken over
83 zetels, de andere partijen (so
cialisten, liberlen en communis
ten) over 8^ Daarbij bestaat de
mogelijkheid, dat de communisten
zich van stemming zullen onthou
den
Grootscheepse hulp
van V.S. aan China?
Volgens AFP staat het Witte Huis pp
het punt toestemming te verlenen tot
het verzenden naar China van oorlogs
materiaal voor een bedrag van tien
tallen millioenen dollars, in verband
met „de ernstige toestand, waarin zich
de Chinese regering bevindt door de
steeds toenemende druk van de com
munistische troepen".
Bevestigd werd, dat aan generaal
Mac Arthur verzocht is voorraden
oorlogsmateriaal, waarover hij be
schikt, naar China te zenden. De ge
neraal heeft echter geantwoord, dat
hij, hoewel hij „zich bewust is van
de rampzalige gevolgen wanneer de
communisten in China de overwin
ning mochten behalen, onmogelijk ook
maar een enkel machinegeweer kan
missen gezien de internationale toe
stand en de taak waarmede de troepen
zouden belast worden ingeval van in
ternationale verwikkelingen".
SIGARETTEN ZIJN BONVRIJ IN
SOVJET-ZONE VAN BERLIJN
Volgens het Duitse Nieuwsbureau
ADN (Sovjet-zone) werden gister in
de Sovjet-sector sigaretten, vervaar
digd uit Oosterse tabakken, aan de
markt gebracht en zonder bon ver
kocht. „Iedere hoeveelheid zal aan de
klanten verkocht worden tegen 80
pfennig per sigaret", aldus ADN en
hierdoor zal een zware slag toege
bracht worden aan de zwarte markt.
TB
Ooic dreigend gevaar in 'f Noorden
Stakende mijnwerkers in Frankrijk
hebben gistermiddag een tegenaan
val gedaan op militairen en politie,
die tevoren de ingang van een mijn
bij Saint Etienne hadden bezet: 20
leden van de speciale veiligheids
politie en ongeveer evenveel stakers
werden gewond. Acht stakers wer
den gearresteerd. Zij wierpen met
stenen en stukken ijzer, militairen
en politie gebruikten de kolf van
het gewepp in een schermutseling
van bijna een uur.
Saint Etienne verkeert practisch in
staat van beleg. Men schat dat zich
bijna 10.000 man militairen en veilig
heidspolitie in dit gebied bevinden.
Totaal 9 of 10 mijningangen bevin
den zich nog in handen der stakers.
In het Oostelijk deel van het land
ziin vele mijnwerkers weer aan het
Marshall bezocht ook
de Paus
De Paus heeft gister de Amerikaan
se minister van buitenlandse zaken,
George Marshall, ontvangen. In ver
band met dit bezoek vraagt het com
munistische orgaan „Unita" zich af
of Marshall om bemiddeling van het
Vaticaan is gaan verzoeken. Het blad
herinnert daarbij aan artikelen, die
enkele dagen geleden in de „Obser-
vptore Romano" zijn verschenen, en
waarin het een voorstel tot bemidde
ling door het Vaticaan meent te zien.
Marshall was vergezeld van zijn
echtgenote. Mevrouw Marshall woon
de het onderhoud bij, dat ongeveer
een half uur heeft geduurd. In Vati
caanse kringen werd verklaard, dat
de Paus met Marshall kwesties heeft
besproken, die „de vrede en de mens
heid aanbelangen". Bij het verlaten
van de pauselijke residentie is Mar
shall naar Anzio gegaan naar de
graven van zijn zoon en schoon
zoon, die tijdens de operaties na de
geallieerde ontscheping in Januari
1944 sneuvelden.
Loonsverhoging op komsi
Een gulden per week of
een cent per uur?
In een vergadering van het Chr.
Nationaal Vakverbond is gister de
loon- en prijspolitiek besproken, waar
bij de 2e voorzitter de heer W Strij-
bis, onthulde dat de raad van vakcen
trales (omvattende de Chr., Kath. en
Algem. bonden) heeft voorgesteld te
genover de prijsverhogingen een al
gemene tijdelijke loontoeslag van f 1.-
per week voor de arbeiders boven 23
jaar te zetten.
Een voorstel van de regering zou
inhouden een loonsverhoging van één
cent per uur plus een verhoging van
de kinderbijslag. Gister zou hierover
nader onderhandeld worden.
werk gegaan. Er heerst grote onge
rustheid in het Noorden, waar het
communistisch mijnwerkersverbond
gedreigd heeft de veiligheidsploegen
terug te trekken. Dit zou groot gevaar
voor overstromingen met zich mee
brengen waardoor de mijnen maanden
lang niet gebruikt zouden kunnen
worden. In het Noordelijke steenkool
bekken werkt nog ongeveer 15 pet.
der mijnwerkers.
GOED NIEUWS VOOR
BLINDEN
Verleden week werd te
Washington onder 591 uitvin
dingen een electrisch appa
raat gepatenteerd, dat blin
den in staat stelt gedrukte
stukken te lezen.
Dit apparaat, „Otophone"
geheten, brengt een toon
voort, waarvan de hoogte va
rieert hij het heen en weer
gaan van een lichtstreep
over het gedrukte stuk.
28 matrozen en een adelborst ver
dronken te Portland (Engeland) toen
een sloep, die hen van verlof terug
naar het vliegtuigmoederschip „Illus
trious" bracht, in een hevige storm
omsloeg Een overzicht van de haven
van Portland in de ochtend na het
ongeluk: de „Illustrious" (rechts) voor
anker met links de pier, waarop de
reddingboot uit Y/eymouth 3 der over
levenden aan wal zette. De plaats,
waar de sloep kapseisde, wordt aange
duid door een zwarte vlek links van
de „Illustrious".
KREEG JOE LOUIS HEIMWEE?
Joe Louis heeft verklaard, dat zijn
besluit thans vast staat: hij is „defini
tief van plan zijn zwaargewicht-titel
te verdedigen. Dit zal in. Juni van het
volgend jaar gebeuren, in een open
luchtwedstrijd tegen een nog onbe
kend slachtoffer.
In scheervlucht
Drie weken achtereen is de 71-
jarige schaapherder Van Dijk uit Eer
beek te voet met een kudde van 100
schapen door Gelderland getrokken
naar het vliegveld Twenthe. Daar
zullen de wandelende wolfabrieken de
grond vaster gaan maken: zij kunnen
dat beter dan de zwaarste wals.
De Daily Express kan het natuur
lijk mis hebben, maar het blad schrijft
tóch maar, dat een 100-tal zorgvuldig
geselecteerde Spaanse officieren bevel
zou hebben .ontvangen om naar de
Ver. Staten te vertrekken. Franco zou
deze 100 man willen laten opleiden in
de moderne gevechtstechniek op basis
van een met de V.S. te sluiten accoord
Tweede verslag commissie-Cleveringa openbaar
Klachten over gezant in Zwitserland hadden
weinig grond
Regering weigerde gevangenen los te kopen
De minister van Buitenlandse Za
ken heeft thans machtiging ver
leend tot openbaarmaking van het
tweede verslag, uitgebracht door
de commissie-Cleveringa, welke
in Augustus 1946 is ingesteld met
het doel een onderzoek in te stel
len naar de houding van Neder
landse diplomaten en consulaire
ambtenaren tegenover personen,
die tijdens de bezetting uit Neder
land naar het onzijdige en gealli
eerde buitenland zij: uitgeweken.
Het eerste rapport der commissie,
dat in December van het vorige jaar
verscheen, betrof de huidige ambas-
sareur te Brussel, baron van Harinx-
ma thoe Slooten.
Dit tweede verslag heeft betrek
king op Zwitserland.
In het zeer uitvoerige document
komt onze gezant de heer Bosch van
woners van West-Schiedam, .Vlaar-
dingen en een gedeelte van Hoek
van Holland eindelijk weer licht ma
ken.
Transformator ontplofte:
éen dode
Door onbekende oorzaak is gister
morgen de beveiliging van de hoog
spanningsolieschakelaar van één
dér vier transformatoren in het
station Vijfsluiten aan de Vlaar
dingsedijk, vlak bij de werf Wil-
ton-Feyenoord, ontploft. Rondspat
tende vonken staken de grote hoe
veelheid olie in brand. Het bedie
ningspersoneel sloeg op de vlucht,
doch één hunner, de 25 jarige mon
teur J. d'Hotel, werd door het vuur
achterhaald. Twee zijner kamera
den trachtten hem te redden, doch
konden tegen de vuurzee niet op
tornen.
De eerste blussingspogingen wer
den met zand ondernomen: later gre
pen de brandweren van Schiedam,
Rotterdam, Vlaardingen en Wilton
met schuimblussers en water in. Een
deej van het transformatorhuis is
uitgebrand en het gehele gebouw is
ontzet door de geweldige hitte van
de brandende olie.
Door de brand kwamen woningen
en bedrijven van West-Schiedam en
Vlaardingen zonder stroom. De wer
ven langs de Waterweg vielen stil,
evenals het spoorwegverkeer op Hoek
van Holland. Dit laatste werd spoedig
hersteld.
Drie van de vier transformatoren
bleken nog te gebruiken. Omstreeks
acht uur gisteravond konden de in-
Iedere Maandag en Donderdagavond
komen een aantal Bristolse mannen de
huishoud- en kooklessen volgen, die
de demonstratrice van de gemeentelij
ke gasfabriek Miss Joan Langley
geeft Deze eerste kookcursus voor man
nen in Engeland, waar men alles kan
leren (van aardappelenschillen tot het
bereiden van een maaltijd van 4 gan
gen) trekt nogal wat belangstelling.
Twee zakenlieden uit Bristol bekij
ken wantrouwig het resultaat van hun
gemeenschappelijke braadpogingen
Rosenthal, er heel wat beter af dan
dat met baron van Harinxma thoe
Slooten het geval si geweest
De klachten van Nederlanders in
Zwitserland over zijn optreden waren
niet zo scherp en de meeste kwamen
bovendien uit een milieu, waarop
wel wat viel aan te merken. Het rap
port vestigt hierop (met tegenzin) het
eerst de aandacht, o.m. door een ver
klaring van een getuige Somer, zelf
uitgewekene, die op een gegevefi ogen
blik geintemeerd was te Nyon, waar
hij veel Nederlanders aantrof. „Alle
maal jongelui", naar hij zegt. Zij wa
ren „over het algemeen veeleisend.
Velen waren uit de band gespron
gen". De klachten, die de getuige
later in Londen kreeg en onderzocht,
waren voor 90 pCt terug te voeren
tot het gedrag van de jongelui zelf.
Wanneer men deze en dergelijke
uitlatingen hoort, wordt men voor
zichtig in het afgaan op verklaringen
uit een aldus geschetste groep, zegt
de commissie.
Bovendien hebben de klachten zelf,
n:ar uit het rapport blijkt, niet zo
veel om het lijf. Er wordt gesproken
van „gebrek aan belangstelling" en
„onhartelijkheid" ten opzichte van in
Zwitserland aangekomen vrijgelate
nen uit de Duitse concentratiekam
pen Theresienstadt en Bergen-Belsen
Maar de commissie acht de activiteit
die de gezant ontwikkelde, naar uit
brieven, telegrammen en verklarin
gen van andere getuigen vast kwam
te staan, alleszins voldoende. De ge
zant stootte echter nogal eens zijn
neus I
Op 10 Febr. 1945, onder de indruk
van de redding van gevangenen uit
Theresiënstadt, bericht de gezant
„streng vertrouwelijk" aan zijn rege
ring in Londen, dat er meer in die
richting te bereiken viel met behulp
van geld. Een groot deel was al uit
Amerika toegezegd, maar „de Neder
landse regering moet zorgen voor
garantie van een millioen Zwitserse
franken tegen 12 Febr.". De gezant
vraagt om dringend antwoord en om
de beatrchting van „uiterste spoed".
Grote aantallen Nederlanders zouden
kunnen worden gered", zo bepleit hij
zijn zaak.
De gezant heeft de regering ech
ter niet kunnen vermurwen. Op 13
Febr. komt er een telegram, waarin
het heet: „De Nederlandse regering
kan en wil zich met chantage niet
inlaten, hoe groot haar sympathie voor
betrokken Nederlanders ook is. Han
del met de vijand kan zij, die zulks
aan ieder verboden heeft, zelf niet
bedrijven".
Heil Hitier?
Als ge het opschrift van dit artikel
leest, waarde lezer, behoeft ge niet te
schrikken. Ket is nog niet zo ver, dat
deze groet in ere hersteld is. In som
mige gevallen kan het zelfs gevaarlijk
zijn om de gehate uitroep te gebruiken
Dat ondervond dezer dagen een Am
sterdammer, die zijn geestigheid met
een bebloede kop moest betalen.
En toch: Hitler moge dood zijn, er
zijn, ook in ons land, nog mensen te
vinden, die hem niét kunnen vergeten
Die nog dromen van de toestand, zo
als we die hebben gekend en waaraan
ieder normaal denkend mens met hui
vering en schaamte terugdenkt.
We kregen deze ween een brief toe
gestuurd. Anoniem. En de brief ein
digde met„Heil Hitler".
Deze brief is een symbool. De lie
den, die zich tijdens de oorlog niet
ontzagen hand- en spandiensten te
verrichten voor de Duitsers, beginnen
zich weer te voelen. Ze zijn hun angst
van Dolel Dinsdag te boven gekomen.
Het is met „bijltjesdag" nog al los
gelopen. Ze hebben een tijd lang op
gesloten gezeten in kampen en zijn
weer in de maatschappij opgeno
men.
Ze hebben niets geleerd. Ze
zijn ook niets vergeten. Gelukkig niet
allen. Maar een zeer groot gedeelte
mokt nog steed: over de ned^-i^ag en
hokt bij elkaar, zonder een enkele
poging te doen weer in ons volksle
ven te worden opgenomen.
Symbolisch is in deze ook een op
roep van de geestelijkheid, welke wij
een dezer dagen lazen en waarbij 'n
beroep werd gedaan op ons volk om
de politieke delinquenten weer in ons
midden op te nemen.
We geloven, dat ons volk in dat op
zicht geen verwijt treft. Integendeel.
Wij hebben bewondering voor de zelf
beheersing, die ons volk aan de dag
heeft gelegd (en nog legt) tegenover
hen, die mee hebben geholpen zulk
een nameloos leed over ons te bren
gen. Aan de ene kant dus de groep
die fout is geweest, aan de andere
kant het streven om ze „in te halen".
Men versta on~ goed. Wij hebben er
geen bezwaar tegen, dat deze mensen
in ons midden zijn. We willen zelfs
met hen samenwerken. Maar niet op
de motieven, die thans bij beide groe
pen voorzitten.
Motieven, die in het anonieme briefje
tot uitdrukking werden gebracht,
door te zeggen „straks hebben jullie
enze mensen weer nodig om tegen
Rusland en het communisme te vech
ten" Motieven die aan de andere kant
niet genoemd worden, maar toch ge
wicht in de schaal zullen we-pen.
Namen springen naar voren, Scher
veningen, Oranjehotel. Hollandse
Schouwburg, Weteringschans, Amers
foort, Vught, Westerbork. Toch was
die bezetting nog zó erg niet, meent
de anonieme schrijver. Twee honderd
duizend Nederlanders *gedood ter
meerdere glorie van de grootheid van
het Derde Rijk? Wat doet het er toe.
Deze schrijver heeft in de oorlog geen
last gehad en hij heeft de bevrijding
overleefd! Heil Hitler? Neen, hel-Hit-
ler
v.Z.