Ikmaanki
1
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
r
r~
5' JAARGANG N\ 1372
DINSDAG 2 NOV. 1948
1
Zullen besprekingen met Hatta tot
een oplossing leiden?
"tHOHKBqWM.'
Soldate
Bijslag op lonen en salarissen
AMERIKA vandaag in spanning
Krachtproef
Uitgave Stichting „De VrUe Alkmaarder
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen 0.30 per week 1.23 per
maand ƒ3.65 p. kwart. b{J vooruitbetaling
Advertenties 14 ct per mm., famllleberich.
ten 18 ct Bi) contract «anzieniyke korting.
Vcrantw. redacteur. J. r. Zoonen Bureau, Eidderttraal hoek Oudegracht Tel. K 2200 397»
Minister Stikker in Batavia
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, de heer D. U. Stik
ker, die Zondagavond in Batavia arriveerde zal, zo wordt verwacht,
dezer dagen een onderhoud hebben met de Republikeinse minister-pre
sident Mohammed Hatta.
De heer Stikker verklaarde op een persconferentie te Batavia, deze
ontmoeting van groot belang te achten. De besprekingen zullen zo niet
tot een beslissing, dan wel tot een oplossing moeten leiden. De Commis
sie voor Goede Diensten zal van de resultaten op de hoogte worden
gesteld en de bestandsschendingen zullen een der eerste punten van de
bespreking uitmaken.
Onbevredigend
Reeds eerder werd uit Batavia mede
gedeeld, dat de Nederlandse regering
het antwoord van de republiek op de
voorstellen aangaande een hervatting
der politieke besprekingen onbevredi
gend acht
Van republikeinse zijde wordt ver
nomen, dat Hatta bereid zou zijn
minister Stikker te ontmoeten, „ten
einde een gunstige atmosfeer te schep
pen voor de heropening van de dood
gelopen onderhandelingen met Indo
nesië"
Een vooraanstaand republikein heeft
Zondag tegenover Reuter verklaard,
da. .indien minister Stikker tot de
slotsom zon geraken, dat de republiek
het bestandsverdrag niet kan nakomen
men waarschijnlijk het oprukken van
het Nederlandse leger naar Djogja zou
mogen verwachten
Geen resultaat
De Nederlandse regering, aldus mi
nister Stikker tijdens genoemde pers
conferentie te Batavia, wenst een op
lossing van het probleem langs de weg
der onderhandelingen. Sprekend over
de republiek zei hij: „Met haar is
generlei voortgang gemaakt. Het vroe
ger gevoerde overleg oj^ basis _van_de
Renville beginselen heeft geen resul
taat opgeleverd. Inmiddels wordt er
geklaagd over schendingen van de op
de Renville gesloten bestandsovereen
komst. Van Nederlandse zitde worden
die schendingen bepaald onrustbarend
geacht".
Minister Stikker wil zich in de eer-
ate plaats op de hoogte stellen van
de ernst van de toestand en „in open
hartige gesprekken trachten een spoe
dige hervatting der onderhandelingen
te bewerkstelligen, in een sfeer, die
nodig is om op korte termijn overeen
stemming te bereiken De Nederlandse
minister van Buitenlandse Zaken
stelt zich voor. spoedig naar Neder
land terug te reizen om aan de re
gering verslag uit te brengen.
Moeso aedood?
Aneta meldde gisteren, dat Zondag-
Ochtend tijdens een botsing tussen re
publikeinse troepen en een bende op-
WEER HEVIGE STRIJD IN
PALESTIN r
Volgens het Libanese ministerie van
defensie heeft het Arabische bevrij
dingsleger zich teruggetrokken in stel
lingen in Noord-Palestina. na een he
vige Joodse aanval welke gesteund
werd door vliegtuigen, tanks en pant
serwagens
Volgens een woordvoerder der V.N.
te Haifa hebben de Joodse strijdkrach
ten verzoeken van waarnemers der
V.N., zich terug te trekken uit de door
hen ingenomen stellingen op Libanees
grondgebied van de hand gewezen.
RANTSOENEN IN ENGELAND
VERHOOGD
De Britse minister var voedselvoor
ziening. heeft in het parlement mee
gedeeld, dat de rantsoenen versnape
ringen. suiker en vetten zullen worden
verhoogd en dat de rantsoenering
van alle soorten jam en marmelade
zal worden afgeschaft.
De verkoop van goedkopere soorten
versnaperingen zal het volgend jaar
vrij komen
TIJDELIJK ENIGE REGEN
Meest matige wind tussen Zuid en
Zuid-West. Zwaar bewolkt met hier
en daar nevel of mist en tijdelijk eni_
ge regen of motregen. Geleidelijke
«Wxe van temperatuur.
standelingen in het dorp Soemanding
een opstandeling werd gedood, die her
kend werd als de communistenleider
Moeso.
Deze zou als zodanig zijn geïden
tificeerd door personen, die hem goed
kennen, zoals b.v. de resident van
iftadioen.
Wordt Montgomery
vervangen?
In militaire en diplomatieke kringen
te Washington heeft men te verstaan
gegeven, dat, wanneer de Ver. Staten
en Canada zich aansluiten bij de West
Europese Unie, in de plaats van Mont
gomery een Amerikaanse generaal de
leiding op zich zou nemen van de
strijdkrachten der staten van het „At
lantisch pact". Volgens genoemde krin
gen zouden, ter vervanging van Mont
gomery de volgende personen in aan
merking kunnen komen: Generaal
Marshall, generaal Lawton Collins. on
derstafchef, generaal Clark, bevelf\sb-
ber van het zesde leger, lt generaal
Bedell Smith. ambassadeur van de
V S. te Moskou en gewezen stafhoofd
van generaal Eisenhower.
PROCES UITGESTELD
Het proces tegen 12 vooraanstaande
leiders der Amerikaanse communisti
sche party, dat oorspronkelijk van 15
October naar Maandag was verscho
ven, is weer uitgesteld, thans tot 15
November. Deze communisten worden
er van bschuldigd voor de geweld
dadige omverwerping van de Ameri
kaanse regering geijverd te hebben.
De federale rechter Harold Medina
nam het besluit tot het uitstel, nadat
de verdediging om onbepaald uitstel
had gevraagd en „hysterie" de drijf
veer van h?t proces noemde.
DE TOESTAND IN FRANKRIJK
Allerheiligen, een algemene feest
dag in Frankrijk, bracht een gespan
nen wapensfüfond na een rumoerig
weekeinde in de steenkoolgebieden.
Men verwacht, dat na Allerheiligen
meer arbeiders naar hun werk zullen
terug keren.
De staking duurt voort te Marseille
aldus een woordvoerder van het mi
nisterie Ekele arbeiders keerden
echter naar het werk terug.
De regering was niet van plan troe
pen voor het lossen in Marseille te ge
bruiken.
Geüniformeerde meisjes nemen deel
aan de oefeningen van het Republi
keinse leger. Deze opname toont een
vrouwelijke soldaat ,die geïnstructeerd
wordt in de bedletaing van een mor
tier.
Grote nederlaag van
Tsjang Kai Sjek
De Chinese communistische troepen
hebben Moekden op de regeringstroe
pen van Tsjang Kai Sjek veroverd en
hiermede practisch de algehele con
trole over Mandsjoerije verkregen.
Volgens waarnemers met gezag zou
den de ontwikkelingen in Mandsjoe
rije de regering van Ta jan Kal Sjek
dichter dan ooit in de loop van haar
twintigjarig bestaan bij de ineenstor
ting hebben gebracht. Deze waarne
mers verwachten ingrijpende verande
ringen op het Chinese toneel binnen
de komende zes maanden.
Tsjang Kai Sjek zou vertrouwen op
doeltreffende Amerikaanse hulp. Er
wordt inmiddels een grote zending
wapens verwacht.
In welingelichte diplomatieke kringen
erkent men, dat de nederlaag van de
regeringstroepen een grote terugslag
kan hebben op de Amerikaanse bulten
landse politiek, wat betreft de strijd
tegen het communisme.
Nader wordt vernomen, dat de Chi
nese minister-pre$ldent en de minister
van financiën bij president Tsjang Kai
Sjek hun ontslag hebben ingediend,
wegens „het falen van de economische
politiek der regering".
door College van Rijksbemiddelaars
vastgesteld
Het dezer dagen uitgegeven regeringgcommunique, dat in verband
met de verlaging van subsidies op levensmiddelen en brandstoffen
een tijdelijke bijslag op lonen en «al* rissen aankondigde, is Maandag
na overleg met de Stichting van de Arbeid gevolgd door een bindende
beschikking van het College van Ryksbemiddelaars, vastgesteld op
grond van het buitengewoon besluit arbeidsverhoudingen 1845, aldus
deelt de sociale voorlichtingsdienst van het ministerie van sociale za- -
ken mede.
De tijdelijke bijslag bedraagt voor
werknemers van 23 jaar en ouder
die in volledige dienst van eenc^
werkgever zijn en wier loon per
maand of over een langere tijd
ruimte wordt uitbetaald f 4.50 per
maand, bij uitbetaling over een
kortere tijdruimte f 1 per week.
Voor werknemers die in niet-vol-
ledige dienst van de werkgever
zyn, bedraag» de bijslag 2 cent per
uur. Met werknemers in nlet-vol-
ledige dienst worden b.v. bedoeld
werknemers, die geen volledige
dag- of weektaak in dient van de
betrokken werkgever verrichten.
Geen recht op een bijslag hebben
ongehuwde werknemers, aan wie
vanwege de werkgever kost en in
woning of volledige kost wordt
verstrekt. Eveneens hebben geen
recht op deze bijslag werknemers,
wier inkomen uit loonarbeid het-
zy bij één hetzij by meer werkge
vers in den regel een bedrag van
f 308 per maand of f 71 per week
fin totaal) te boven gaat.
VOORBEELDEN
Wat in dit verband onder inkomen
uit loonarbeid moet worden verstaan
wordt in de beschikking met enige
voorbeelden nader aangegeven. Uit
deze voorbeelden biykt ,dat hieron-
zijn begrepen het vaste tijdloon,
provisie, tariefverdienste, premies en
andere toeslagen verband houdende
met de arbeid, alsook vaste en gega
randeerde tantièmes, terwijl buiten
beschouwing blUven de kinderbijslag
vacantiebonnen, de 2 pCt gratificatie,
winstuitkeringen, rijwielvergoeding en
reis- en verbiyfkosten.
De bUslag wordt uitgekeerd boven
de thans rechtens geldende lonen, zo
dat hij geen wyziging brengt in de
bedragen van de tyd_ en basisionen.
De beschikking trad Maandag in
werking met dien verstande, dat de
bijslag voor de weekkmers het eerst
moet worden uitgekeerd over de loon-
week, waarin 1 November valt.
Volledigheidshalve zij nog vermeld,
dat over de bUslag sociale lasten en
loonbelasting moet worden betaald.
Aap honderden bedryven in de
V.S. zyn „schyn-orders" voor produc
tie van oorlogsgoederen toegezonden
door het departement van defensie
Deze orders worden van kracht, wan
neer eventueel oorlog uitbreekt. In fei
te zyn het kennisgevingen van wat
de regering nodig zal hebben ingeval
van oorlog.
Presidentsverkiezingen
Amerika leeft in spanning. De ver
kiezingscampagnes zijn gesloten en
de vrucht ervan zal vandaag worden
geplukt. Truman en Dewey, beide ri
valen zullen een zucht van verlichting
hebben geslaakt dat het zware werk
achter de rug was. Want, al is ieder
een het er over eens, dat Truman's
kansen practisch nihil zijn, de huidi
ge president heeft het zyn vermoede
lijke opvolger, vooral de laatste we
ken, niet gemakkelyk gemaakt. Bij
de start leek het, of de Democraten
zich by voorbaat reeds verslagen voel
den onder het alles overweldigend
élan en het overtuigend optimisme
van de Republikeinen; maar in de
eindspurt heeft Truman er alles en
ai^es op gezet om tenmnste de neder
laag zo klein mogelijk te houden. Hy
heeft de grote steden Pttsburgh, Chi-
cago en New York bestormd en geen
geld en moeite gespaard om zo veel
zieltjes van de enorme arbeidersbe
volking te veroveren als hy maar bij
machte was. Hier, sprekend voor de
natuurlyke vyanden van het kapi
taal, ontpopte hij zich als een kapita
listenjager, die zo^ op het oog nog
slechts weinig scholing nodig-zou heb
ben om cum laude te promoveren
aan de hogeschool van het Marxisme.
Hy schrok er zelfs niet voor terug,
zyn toehoorders te waarschuwen, dat
b.v. ook in Duitsland een fascistische
dictator aan de macht werd geholpen
door een kleine combinatie van het
grootkapitaal. Eenzelfde gevaarlyke
macht was er ook in Amerika....
en de man die zy daar voortstuwt,
is Truman's tegencandidaat.
Overigens heeft Dewey zich van
Truman of Dewey Beloften
Onvriendelijkheden Oorlog
of vrede?
dergelyke onvriendelykheden weinig
aan te trekken. Hij heeft Truman ook
meer dan eens in het zonnetje gezet,
dat hoort er nu eenmaal by.
Opmerkelyk was ook de verkla
ring van de president voor de Joden
in New York, \sier stemmenaantal in
die staat de balans kan doen over
slaan. Terwyl Marshall als vertegen
woordiger van de Democratische re
gering in Parys met zUn volle gewicht
staat achter het rapport van Berna-
dotte, dat de Negef aan de Arabie
ren schenkt, geeft Truman in New
York de verzekering, dat grenswijzi
gingen ten opzichte van het oorspron
kelijke verdelingsplan alléén zouden
kunnen worden toegestaan als de
staat Israël deze zou willen aanvaar
den. (Wy zouden er van zeggen: de
brutalen hebben de halve wereld).
Dewey maakte het al even bont door
zijn toehoorders allerlei sociale maat
regelen te beloven, die stuk voor stuk
door het huidige, in meerderheid Re
publikeinse Congres, zyn afgeketst!
Men krijgt als Nederlander uit deze
soort dingen toch wel de onbehaag
lijke indruk, dat do grote politieke
leiders in de Ver. Staten het politiek
bewustzijn van hun volgelingen niet
bijster hoog aanslaan.
Zy zullen er hun redenen voor heb
ben. Dit, terwijl de beslissing die het
Amerikaanse volk moet nemen, niet
alleen voor henzelf een hoogst be_
langryke beslissing is, maar voor de
gehele wereld het antwoord kan in
houden op de vraag: oorlog of vrede.
Dewey beloofde, in deze kwestie ui
teet voorzichtig te zullen zijn. Moge
hij. wanneer hy op de twintigste Ja
nuari van het komend jaar zijn in
trede doet li het Witte Huis, voor
zo lang hy het bewoont, zyn woord
ook gestand doen.
AH
Minister Mansholt over
de aardappeloogst
Op vragen van het Tweede Kamer
lid Vondeling (arb)) in verband met
de aardappeloogst 1948 heeft de heer
Mansholt, Minister van Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening geant
woord dat: de grootte van de totale
aardappeloogst 1948 kan geraamd wor
den op 5.600.000 ton, waarvan 2.200.000
ton klei- en 1.800 800 ton zandaardap-
pelen en 1.600.000 ton fabriekaardap-
pelen.
Tot nu toe werden van de oogst
1948 naar het buitenland verkocht
plm. 110.000 ton consumptieaardappe
len (waarvan plm. 85.000 ton naar
overzeese landen) en plm. 225.000 ton
pootaardappelen. De hoeveelheid poot
aardappelen, welke mogelijkerwijs nog
voor het buitenland zal kunnen wor
den verkocht, jnag geraamd worden
op ca. 50.000 ton. De afzet van con
sumptieaardappelen naar landen bui
ten Europa heeft tot dusver een gun
stig verloop. Het laat zich aanzien, dat
deze export vooralsnog doorgang zal
vinden. De afzet naar Duitsland biedt
minder zekerheid. Een raming van de
totaal te bereiken export is dan ook
op dij ogenblik nog niét mogelijk.
PAKISTAN'S PREMIER BEZOCHT
ONS LAND
De minister-president van Pakistan
arriveerde gistermiddag uit Parijs op
Schiphol. Hij werd o.m. vergezeld
door zyn echtgenote. Gisteravond is
hij, na een kort bezoek aan de hoofd
stad naar Karachi, via Cairo, ver
trokken.
„Wij zijn blij om onze verkregen
onafhankelijkheid. Het hele volk heeft
meer zelfvertrouwen gekregen", zeide
hij gistermiddag in een interview.
DE MOORD OP IR VING ROSS
Irving Ross, de Amerikaanse func
tionaris van het plan-Marshall in
Oostenrijk, is volgens Weense waar
nemers niet om politieke redenen
vermoord. Zij geloven, dat bet hier
een roofmoord betreft.
PENETRATIE
De aanwezigheid van twee
meer dan 8 meter lange wal
vissen in de rivier de Clyde
vlak by het centrum van Glas.
gow heeft grote verbazing ge
wekt. De dieren doken, ^kwa
men aan de oppervlakte en
bliezen wolken schuim op alsof
zy zich in volle 2ee bevonden.
Het is een raadsel, hoe zy er
in geslaagd zijn ongezien ki
lometers langs de dokken en
scheepswerven in de Clyde te
komen. De dieren vormen een
gevaar voor de kleinere sche
pen, waarvan velen reeds ver
der stroomopwaarts het anker
hebben uitgeworpen. Waar
schijnlijk kunnen de walvissen
in het olie-achtige water en de
algemene toestand van deze ri
vier niet lang In leven blyven.
HANDELSBESPREKINGEN
0 TUSSEN NEDERLAND EN
SPANJE.
Onder leiding van dr. W. P. H.
van Oorschot .directeur voor de bui
tenlandse economische betrekkingen
enerzyds en senor Marinjo de Itural-
de y Orbegoso, directeur-generaal
voor de economische politiek te Ma
drid anderzijds, zijn dezer dagen te
Den Haag besprekingen gqyoerd tus
sen een Nederlandse en een Spaanse
delegate, teneinde te komen tot een
verdere activering en uitbreiding van
het bestaande handelsverkeer.
TOEWIJZING VOOR NEDERLAND
Van de door de ECA toegewezen
bedragen voor de komende negen
maanden kreeg Nederland 6.971.792
dollar, o.m. voor de aankoop van
Amerikaanse ryst, (2.976.300 dollar).
Amerikaanse werktuigmach. 1.130.000
dollar Amerikaanse industriemachi
nes (1.225.000 dollar), Amerikaa.nse
kantoormachines (200.000 dollar), ka
toenolie uit China (131.400 dollar) en
ïynmeel uit Uruquay (255.000 dollar)
PRIVé-SECRETARESSE
De hoofdstedelyke politie heeft Vrij
dag op Schiphol by aankomst van het
toestel uit Zurich de 34-jarige mevr.
Van der E. gearresteerd. Zy was ge
durende twee jaar werkzaam geweest
als secretaresse, op een advocatenkan
toor te Amsterdam en had zich door
vervalsing van de boekhouding en het
uitgeven van valse cheques in die tyd
een bedrag van 20 30.000 gulden toe
geëigend.
Elke boer zal u kunnen vertellen hoe
moeilyk het soms kan zyn om een
jong paard te temmen en aan het ga
reel te wennen. Moelijker nog is het
om dit met twee paarden te doen.
Het komt maar al te dikwyls voor,
dat de paardekracbt niet in goede,
banen geleid wordt maar verspild. Er
is een lange oefening voor nodig en
de bestuurde/ moet over behoorlijke
capaciteiten beschikken, als hij een
zestal weet te beheersen.
In de tegenwoordige maatschappy is
het nog een tikje erger. Daar is geen
sprake meer van enkele paardekrach
ten, daar gaat het om milliarden paar-
dekrachten.
Sedert de stroom en de electricitelt
bezit hebben genomen van de wereld
en de oude paardekracht wordt ver-,
drongen door de moderne, die met
paardekracht niets gemeen heeft, dan
slechts oen bepaalde hoeveelheid ver
richtte arbeid, is het leven van de
mens misschien wat comfortabeler ge
worden. Gelukkiger zouden we niet
durven zeggen.
Gelijk met de comfort heeft echter
in de wereldeconomie het vraagstuk
zijn intrede gedaan: Hoe beheersen
we die milliarden paardekrachten.
Hoe kunnen we ze zo aanwenden,
da; ze de mensheid niet alleen wat
meer comfort, maar ook een grot*
dosis geluk en bestaanszekerheid ver
schaffen.
Do mens s er tot dusverre niet in go
slaagd. Hy beheerst de machine niet
Hij is, hoe gek het moge klinken, 'n
slaaf van de machine geworden. Ter
wijl de ver doorgevoerde mechanisa
tie een zegen voor de mens moest
zijn, weet de mens er geen raad mee.
Het ene ogenblik worden de machi
nes als razenden gebruikt en ver
vaardigen ze goederen in ongekend
grote hoeveelheden. Goeder, waar
soms weinig v:aag naar is. Verliezen,
malaise, werkloosheid, crisis zyn er
de gevolgen van. In een latere perio.
de worden de zelfde machines ge
bruikt niej om te produceren wat de
mensheid behoeft, maar om vernieti
gingswapens te vervaardigen, die hef
met veel ipoeite tot stand gebrachte in
de kortst mogelijke tUd vernietigen.
En nog maar steeds worden aan dc
ongetemde paardekrachten elke dag
weer millioenen toegevoegd, met ge
volg, dat de chaos en de fntredds-
ring groter worden, naar gelang het
Productievermogen toeneemt.
Er zal ar.n deze milliarden paarde
krachten, die het leven op aarde tot
een paradys zouden kunnen maken,
le'ding moeten worden gegeven, wy
zullen ze moeten beheersen, willen we
niet aan een teveel aan kracht ten
onder gaan. Op de laatste bijeenkomst
van de Wereldvoedselraad heeft men
getoond, dat dit besef steeds meer be
gint door te dringen in verschillende
landen. De kreet om ordenihg werd
daar luider vernomen dan we tot dus
verre op internationale bijeenkomsten
gewend zijn. Moge de wereld deze
oproep verstaan. Het zal een kracht
proef worden. Een krachtproef, die
ons echter zal kunnen -edden van de
ondergang, die ons bedreigt, ondanks
onze technische kennis
v.Z.
onze kleine tovenaar