Utmaaldei
„Het blijft ons
Indonesië recht
volle ernst het vrijheidsstreven. in
te doen"
Slechte beurt
Soemitro deed
beroep op
Ver. Staten
Weinig nieuws over verloop van
militaire actie
Debatten in Tweede Kamer
Veiligheidsraad onvoltallig-zitting
verdaagd tot Woensdag
5' JAARGANG N° 1414
DINSDAG 21 DEC. 1948
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder";
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen 0.32 per week 1.30 per
maand 3.90 p. kwart, bij vooruitbetaling
Advertenties 14 ct. per m.m., familieberich-
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting.
Verantw. redacteur J. van Zoonen Bureau. Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. K 2200-3971
Wie de commentaren in de buiten
landse bladen leest en over de radio
verschillende sprekers beluistert kan
Zich moeilijk aan de indruk-onttrek
ken dat Nederland in^het conflict met
Indonesië een slechte beurt heeft ge
maakt
De ^commentaren kunnen in twee
groepen worden ondergebracht. Ten
eerste in de groep van progressieve
uitspraken, die de Nederlandse poli-
tiek bijna zonder uitzondering ver
oordeelt en ten tweede in de groep,
die een meer conservatieve richting
vertegenwoordigt en die in de uitla
tingen uit de aard der zaak voorzich
tiger is. Ook zelfs in die kringen kan
men een gevoel van teleurstelling
niet onderdrukken.
Zover is het dus nu gekomen, dat
ons land zich in dit conflict de on-
welwillShdheid op de hals beeft ge
baald van een groot deel van de we
reldopinie.
Hef behoeft geen betoog, dat dit een
voor ons zeer onaangename situatie
met zich meebrengt De oude spreuk
van Ds Kuiper, „Het sterkst is hij
die alleen staat", gaat zeker in dit
geval niet op.
Speciaal de commentaren uit Arno
rika zijn over het algemeen niet mals,
Uitlatingen als: „Het is moeilijk te
verantwoorden, Nederland te laten
profiteren van de hulp in het Euro
pees herstelplan, als deze hulp ge
bruikt wordt om in Indonesië oorlog
te gaan voeren", geven blijk van een
andere kijk op de dingen dan een deei
van het Nederlandse volk blijkt te
bezitten.
Webschrijven opzettelijk „een deel
van het Nederlandse volk". Het moge
dan zo zijn, dat het kabinet dit be
sluit in volkomen eenstemmigheid
heeft genomen: naar onze overtuiging
is de instemming van het volk niet
eenstemmig.
Het is nog te vroeg om een oordeel
te vellen over het besluit van de re
gering om tot deze militaire actie over
te gaan, maar ook wij scharen ons
aan de zijde van hen, die deze stap
van ganser harte betreuren.
Het verwondert ons, dat de regering
de moed gevonden heeft om dit con
flict met wapengeweld te willen be
slechten, omdat wij van te voren er
van overtuigd konden zijn, dat het
buitenland o.ze stap niet kan en niet
wil begrijpen. Dit is minister Stikker
bij zijn laatste bezoek aan Amerika
wel zeer duidelijk te kennen gegeven.
Een zeer veeg teken achten wij ook
de reacties in de gebieden in Indo
nesië die tot dusverre eén grote be
reidheid hebben getoond om met Ne
derland samen te werken. Bijna zon
der uitzondering veroordelen zij het
gewapend optreden tegen de Repu;
bliek. Reeds zijn verschillende voor
aanstaande personen afgetreden en het
is voor ons zeer de vraag of de in
stelling van een interim-regering nog
mogelijk is.
Oók dit was te voorzien. We moe
ten ons wel bewust zijn, dat de men
sen die in Indonesië met ons wilden
samenwerken, nationalisten zijn, die
de volkomen zelfstandigheid van In
;donesië nastreven. Het zou wel eens
kunnen blijken, dat we door de ont
wikkeling der laatste gebeurtenissen
ook bij deze groep van goedwillenden
alle goodwill hebben verspeeld.
Zó tekenen de gebeurtenissen zich
af. Géén begrip voor het door de re
gering ingenomen standpunt bij grote
groepen in net buitenland. Géén be
grip ook in de goedwillende delen
van Indonesië zeil'.
En de republiek?
Daarvoor behoeft o.i. geen enkele
twijfel te bestaan. Ondanks de ver
klaring van Dr. Beel, dat wij de be
lofte, gegeven in de Koninklijke rede,
zullen nakomen en de weg voor de
Republiek open wordt gehouden om
deel te nemen in de interim-regering,
zal de stemming om nóg met Neder
land te willen samenwerken er wel
tot nul gedaald zijn. Of he.t mogelijk
zal zijn de Republiek daartoe door
wapengeweld te dwingen, wagen we
te betwijfelen.
Resumerende kunnen we moe
anders dan tot de conclusie komen,
dat ons land in de eerste ronde een
slechte beurt heeft gemaakt.
v. Z
KABINET VAN PASOEDAN
AFGETREDEN
Het kabinet van Pasoedan heef zijn
mandaat ter beschikking van de Wa-
li Negara gesteld. 31ijkens een offi
ciële verklaring geschiedt deze handel
wijze op grond von het ^it, dat de
politieke ontwikkelingen van de laat
ste dagen naar de mening van de
ministerraad tegenstrijdig zijn met de
grondslagen, waarop de taak aanvaard
werd
°«EH-iiOHKESCH!»/
GELDIG TOT DINSDAGAVOND
TEMPERATUUR OM HET
VRIESPUNT
Meest zwaar bewolkt, maar droog
weer Tijdelijk, iets afnemende wind,
hoofdzakelijk uit richtingen tussen
Oost en Noord. Overdag temperatuur
Cm hef vriespunt
Dr Prees sprak regeringsverklaring uii
In een openbare vergadering van de Tweede Kamer heeft de minister-
President, dr Drees, gistermiddag om 4 uur namens de regering een verklaring
afgelegd over de gebeurtenissen in Indonesië.
Dr Drees bracht allereerst de reger ingsverklaring van 12 Augustus jl. over
het Indonesische probleem in herinnering en hij zeide hierover o.m.:
„Vastgesteld werd, dat Nederland ziel. verbonden had, mede te Werken tot
het scheppen van nieuwe staatkundige verhoudingen, waarbij zullen worden,
gevormd, de vrije en souvereine verenigde staten van Indonesië, in een
hechte en duurzame Unie gelijkwaardig verbonden met het Koninkrijk der
Nederlanden."
In tegenstelling tot de federale gebieden, werd de verhouding tot de
Republiek teleurstellend genoemd, zowel omdat uitwerking van de overeen
stemming. die op de Renviïle was verk.ogen, tot nog toe niet kon worden
verwezenlijkt, als omdat de schendingen van het bestand toenamen.
„De grondwetsherziening is tot stand i
gekomen en heeft de zekerheid gege
ven, dat Nederland zal medewerken tot
het scheppen van de souvereine Ver
enigde Staten van Indonesië", aldus dr
Drees, die vervolgens overging tot het
schetsen van de situatie der laatste we
ken. Hij stelde daarbij vast, dat de
Republiek niet bereid of in staat ge
weest is, de troepencenheden, die tel
kenmale de bestandslijn overschreden
en de door de Nederlanders bezette ge
bieden infiltreerden, te ontwapenen.
„Uit overstelpend feitenmateriaal",
aldus de minister-president, is bekend
dat er sprake was van een stelselmatige
actie geleid van Republikeins gebiëd
uit. De republikeinse legercommandant,
generaal Soedirman, heeft zelf in ge
heime Orders opdracht gegeven de in
filtraties te intensiveren.
Republiek kreeg kans
Tegen 1 Januari werden nieuwe grote
acties voorbereid. De Nederlandse re
gering stond daarom voor verreikende
beslis,ingen. Op 11 December gaf zij
te kennen, dat zij, gezien de ontwikke
ling, zeer tot haar leedwezen "ln verdere
besprekingen geen heil zag, en het-be
sluit inzake het bewind in Indonesië in
overgangstijd zou afkondigen zonder
overleg met de Republiek. Daarin lag
reeds de mogelijkheid opgesloten, dat
tegen Republikeinse actie met machts
middelen zou moeten worden opgetre
den.
De slotsom is echter geweest, dat als
nog aan de Republiek gelegenheid
moest worden gegeven door haar bin
dende verklaring nadere opheldering te
verschaffen. De daarvoor gestelde ter
mijn is door een samenloop van om
standigheden korter geweest dan de re
gering gewenst had, maar practisch
hteft dit geen betekenis gehad, omdat
de Republiek toch op het p'unt stond
zichzelf in de onmogelijkheid te bren
gen bindende beslissingen te nemen.
Wachten onverantwoord
Onder deze omstandigheden achtte de
regering het niet verantwoord nog lan
ger een afwachtende houding aan te
nemen. Zij kon daarom tot haar leed
wezen ook niet ingaan op de aandrang
uitgeoefend door het Üd van de Com
missie voor Goede Diensten, de heer
Cochran, om alsnog officiële bespreki»
gen ten overstaan van de Commissie
te gaan voeren.
De regering is zich ten volle bewust
van de ernst der genomen beslissingen,
maar meent, dat geen keuze meer over
bleef, tenzij Nederland Indonesië aan
zichzelf overliet en er van afzag de
voorwaarden te helpen scheppen voor
een ontwikkeling in vrijheid, met waar
borgen voor recht, orde en veiligheid.
De regering streeft geen ander poli'
tiek doel na dan de verwezenlijking
van de Beginselen, die waren neerge
legd in de overeenkomst met de Repu
bliek en met andere deelstaten, tót
welker verwezenlijking de grondwet
thans de mogelijkheid opent. Zij wil zo
snel mogelijk een rechtstoestand doen
ingaan, die een eigen Indonesische be
windvoering inleidt.
Wij betreuren diep, dat weer mensen
levens in de waagschaal worden gesteld
en wij geven ons er rekenschap van.
wat wij opnieuw vragen van onze
jonge mannen, die reeds zo lang In
Indonesië op post hebben gestaan. Zij
zullen echter de motieven voor het
genomen besluit verstaan."
Na innerlijke strijd
Dr Drees gewaagde tenslotte van de
iange overwegingen en de innerlijke
strijd, die velen in het kabinet hebben
moeten voeren alvorens over te gaan
tot deze stap en de ministerpresident
besloot zijn verklaring als volgt:
„Het Indonesische Vraagstuk, da'
reeds jaren een zo grote druk op ons
volksleven heeft gelegd, zal ons thans
mogelijk voor nieuwe grote moeilijk
heden plaatsen. Wij zullen die het best
het hoofd kunnen bieden, indien wij in
onze houding tegenover Indonesië to
nen, dat het Ons volle ernst blijft met
de wil recht te doen aan het vrijheids-
streven der Indonesische volkeren.
Uit de gehele ontwikkeling van zaken
blijkt aan Nederlandse kant het eerlijke
streven om de vrijheid van Indonesië
langs verantwoorde wegen van rechts
orde op te bouwen, tot de uiteindelijke
figuur, de souvereine Verenigde Staten
van Indonesië in gelijkwaardig deelge
noot chap met het Koninkrijk.
Juist om die vrijheid voor Indonesië
te waarborgen moet de Nederlandse
regering thans handelen gelijk zij doet."
Vervolging tegen
C.P.N-de Waarheid?
Volgens mededelingen van de politie
zijn in Amsterdam geen ongeregeldhe
den of stakingen voorgekomen. De
stad is volkomen rustig. De politie heeft
slechts enige opruiende pamfletten in
beslag genomen, welke waren uitgege
ven door de groep „De Vlam" en door
de CPN „De Waarheid*.
De officier van justitie te Amsterdam
overweegt het instellen van een ver
volging tegen de verspreiders van de in
de hoofdstad in beslag genomen pam
fletten.
In deze pamfletten wordt gesproken
van het. totalitaire regiem DreesStik
ker" en wordt geprotesteerd tegen de
Ned. militaire actie in Indonesië. De
inhoud was ondertekend: CPN De
Waarheid".
CPN-RAADSLID GEARRESTEERD
In Groningen is door de politie ge
arresteerd het communistische raadslid
J. Rootlieb wegens het aanplakken van
communistische vlugschriften op ge
meentelijke en openbare gebouwen. In
die vlugschriften werd opgewekt tot
Protest, demonstratie en staking naar
aanleiding van de huidige gebeurtenis
sen in Indonesië. Tegen hem is Proces
verbaal opgemaakt, waarna hij op Vrije
voelen werd gesteld-
Soemitro, de Republikeinse verte
genwoordigd* in Washington, heeft op
de Ver. 'Staten een beroep gedaan om
politieke en economische steun aan
de Republiek en verzocht „in ernstige
overweging te willen nemen Neder
land uit te sluiten van Marshall
hulp".
Soemitro verklaarde voorts, dat de
Republïfcc is voorbereid op een lang
durige guerilla-oorlogvoering. „Zeer
spoedig zult ge getuige zijn van een
serie tegenaanvallen op de Nederlan
ders vanuit de bergen. Ik weet dat
onze gevangen genomen leiders de
strijd nooit zullen opgeven.
Soemitro zeide ook nog dat, als
aan de Nederlandse militaire actie
niet spoedig een halt wordt toege
roepen, het gevaar van het commu
nisme in Indonesië zeer zal toenemen.
Hij kondigde aan, dat een tfieuwe
regering zou worden gevestigd te Boe-
kit Tinggi (op Sumatra) en dat, als
Boekit Tinggi mocht worden bezet, de
Republikeinse regering naar elders
zou worden overgebracht. „Zo lang
wij over enig gebied beschikken, zul
len wij onze regering in Indonesië
hebben en als dat niet meer mogelijk f
is, zullen wij een regering in balling
schap vormen", zo zeide h<>
Het Amerikaanse opp, rgcrecht hof
heeft geweigerd zich te mengen in de
kwestie der tegen Tojo, ministerpresi
dent van Japan in oorlogstijd, en zes
andere oorlogsmisdadigers uitgesproken
doodvonnissen.
KAFFERHUTTEN IN DONKER AFRIKA Neen, het zijn hooischel
ven in de Noord-Oostpolder, die veel gelijkenis vertonen met de behuizin
gen van de inboorlingen van het zwarte werelddeel.
Na 36 uur 6 doden en 8 gewonden
Volgens een gister te Batavia uitge- i
geven legercommuniqué zijn in de eer
ste 36 uur van de actie tegen de Repu
bliek Indonesia aan de zijde der Ned.
strijdkrachten zes doden gevallen en 8
man gewond. Er werd geen gewag ge
maakt van verliezen aan Republikeinse
zijde.
Het communiqué bevestigde de gevan
genneming te Djokjakarta van generaal
Soedirman, de opperbevelhebber van 't
Republikeinse leger, en maakte mel
ding van de inneming van Poeworedjo,
een kleine plaats op Ongeveer 60 km
ten Westen van Djokja. Deze plaats
was „onder weinig tegenstand" ingeno
men.
Er werd géén gewag gemaakt van
actie op andere fronten en er werd niet
toegegeven, dat de Nederlanders ge
bruik maakten van zware wapenen of
De Veiligheidsraad heeft gister de toestand in Indonesië na de nieuwe
vijandelijkheden tussen Ned. troepen en de Republiek Indonesia in be
handeling genomen.
De Amerikaanse vertegenwoordiger dr. Jessup, die pas kortgeleden is
hersteld van een longontsteking, was tegen het voorschrift van zijn dokter
in, uit Nice naar Parijs gevlogen. Er was geen Sowjet-Russische afgevaar
digde op de bijeenkomst aanwezig.
In eerr telegram van de Sowjet-
Russische minister - an Buitenlandse
Zaken, Molotof werd verklaard, dat
een teimijn van drie dagen nodig is
voor liet beleggen Van een vergade
ring van de Raad en dat vóór 26 Dec.
geen Sowjet-Russische afgevaardigde
aanwezig kan zijn
Aangezien ook de 'afgevaardigden
van Columbia en de Oekraine afwe
zig waren en de Raad om besluiten
te kunnen nepaen voltallig moet zijn,
werd de zitting tot Woensdag a.s. ver
daagd.
JUWELENDIEFSTAL IN GOUDA.
In de nacht van Zaterdag op Zondag
is ingebroken in een juwelierszaak te
Gouda, Door uitdrukking van een ruit
aan de achterzijde van het huis, ver
schaften dg indringers zich toegang tot
de winkel, waaruit zij gouden ringen
en armbanden ter waarde van f 11.000
ontvreemdden. Voor voorwerpen van
zilver hadden zij geen belangstelling.
luchtbombardementen, zoals van som
mige zijden wa5 gemeld.
In bet communiqué werd verklaard,
dat het Catalinavliegtuig, dat op het
vliegveld bij Djokjakarta is buitge
maakt, had moeten dienen voor evacu-
ering van de Republikeinse regering,
van welke de meeste leden werden ge
vangengenomen. Het toestel werd door
een Amerikaanse piloot bestuurd; de
andere zeven personen, die zich aan
boord bevonden, waren zes Rep.officie-
ren en een Indonesische tweede piloot.
OP SUMATRA.
Van officiële, zijde werd gemeld, dat
Solok, in Midden-Sumatra, 25 km van
't Sinkarakmeer, door de Ned. troepen
is bezet.
De Ned. mariniers, die Zondagmor
gen op de Noordkust van Java zijn ge
land, staan thans aan de rand van
Tjepoe.
Toeren, 24 km ten ZuidOosten van
Malang is bezet.
Volgens een radiobericht uit Boekittin-
gi, dat Zondagavond te Singapore door
Antarq, het Indonesische nieuwsbureau
werd opgenomen, zou Boekittingi, de
Republikeinse hoofdstad op Sumatra.
Zondag tweemaal door vier Nederland
se vliegtuigen zijn gebombardeerd. Het
radiobericht kwam zwak door.
Tijdens de eerste Ned. politionele actie
in Indonesië vatten de Republikeinen
het plan op Boekittingi'tot bun hoofd
stad in geval van nood te maken om
vandaar uit het verzet voort te zetten
wanneer Djokja zou vallen.
Het vooraanstaande Engelse blad de
„Times" schrijft in een hoofdartikel,
dat het de eerste taak van de Veilig
heidsraad moet zijn Nederland te over
leden de Onderhandelingen in Indonesië
te hervatten.
In de Tweede Kamer zijn gister
avond om 8 uur de debatten over de
regeringsverklaring aangevangen met
een rede van de hr. R o m m e (KVP)
die aankondigde, dat het standpunt
van zijn fractie geen verandering
heeft ondergaan sirfds ruim een jaar
geleden. De KVP-fractie steldé zich
volkomen achter de regering, in te
genstelling tof de tweede spreker, de
heer De Groot (CPN), die een
snelvuur van verwijten tot de regering
Drees richtte. De CPN-fractie zal een
motie indienen, waarin de regering
wordt gevraagd de troepen opdracht
te geven onverwijld het vuren te sta
ken.
De heer Van de: Goes van Na-
ters drong vooral aan op meer pu-
liciteit en veroordeelde namens de
fractie van de PvdA het doör de heer
Romme in de Volkskrant van gister
morgen gepubliceerde hoofdartikel.
Spr. drong aan op samenwerking
met alje constructieve groeperingen
in Indonesië en meende voorts, dat de
kwestie zich mogelijk zou lenen voor
bemiddeling door enkele hoogstaande
personen.
De heren Vonk (WD) en T i 1 a-
nus (CHU) stelden zich volkomen
achter de regering, terwijl de heer
W e 11 e r zich afvroeg, waarom de
regering zich zo lang had moeten be
raden om tot deze stap te komen. De
laatste spreker was de heer Schou
ten (AR), die zich eveneens volko
men met de regeringsverklaring kon
verenigen. Minister Sassen kwam als
laatste spreker aan het woord. In een
uitvoerig betoog ging hij op enkele
punten dieper in en zeide o.a„ dat de
opmerkingen van de beer De Groot
over bombarderen van open steden
niet gedekt worden door de feiten, zo
als de regering die kent.
De motie-De Groot werd tegen
middernacl'l met 80 tegen 8 stemmen
verworpen.
SNEEUWSTORM BEZORGT VEEL
LAST IN NEW YORK.
Ten gevolge van de hevige sneeuw
storm te New York en de omliggende
staten in het afgelopen week-end zijn
ten minste 17 personen om het leven
gekomen. In New York alleen kwamen
vijf personen om.
Er viel 50 cm sneeuw en de sneeuw
storm was °P twee na de hevigste in
de geschiedenis van de stad. De bedrij
vigheid vond echter voortgang. Het zal
dagen duren voordat de sneeuw ge
ruimd is en het ziet er naar uit dat
New York een Witte Kerstmis en mo
gelijk een wit oud en nieuw zal heb
ben.
China heeft weer
een regering
Dr. Soen Fo heeft de vorming be-
kend gemaakt van" een nieuw kabi
net, dat „vastbesloten is de strijd
voort te zetten totdat een eervolle
vrede kan worden verkregen". Soen
Fo verklaarde, cint er „geen over
gave op staande voet" zou zijn.
Naar verluidt wordt de toestand in
het gebied van Honan en Hoepei meer
critiek. Op het front aan het Grote
kanaal heeft het regeringshoofdkwar
tier zich teruggetrokken op de Zuide
lijke oever van de Yangtse, waardoor
een nieuwe bedreiging voor Nanking
is ontstaan.
Op het Noordelijk front is de oor
log dichter tot het centrum van het
belegerde Tieritsjn genaderd Door het
leger geworven arbeiders zijn bezig
huizen te sl?£>en. om plaats te maken
voor mitrailleursnesten en loopgraven.
De stad heeft alleen nog via dm radio
contact met de buitenwereld.
Comité voor vrede
in Indonesië
Het „Comité voor Vrede in Indonesië"
heeft een verklaring uitgegeven „als
een protest tot het Nederlandse volk,
zijn regering en parlement en tot de or
ganen der Verenigde Naties". Het
comité zegt, flat het de militaire actie
in Indonesië „in strijd acht met de be
ginselen van het internationale recht,
gevaarlijk voor de wereldvrede en nood
lottig voor het welzijn voor de volken
van Indonesië en Nederland." Namens
het comité was de verklaring onder
tekend door de volgende personen: A.
van den Berg, ds J. J. Buskes; prof dr
D. van Dantzig, prof dr J. H. de Haas;
Albert Helman! drs L. de Jong; Jef
Last; Prof dr G. MannourU; dr P. J-
Meertens; prof dr M. G. J. Minnaert»
prof dr J. H. Pos; H. M van Randwijk»
dr Henriëtte Roland Holst; A Romein-
Verschoor; prof dr J. Romein; Prof dr
W. F. Wertheim.