Als (Ip midwintorhonrn klinkt
ÜÜlfÜlSèd*?*o
Kerstmannetje wandelt de étalage uit
Een kruiswoordpuzz!e voor de ouderen
l EET SMAKELIJK!!
Zwaarmoedige klanken
in donkere avond
Een uitstervend gebruik
inderdaad, de midwinterhoorn klinkt
nog in Twente. Niet meer zoals Vroe
ger, maar bij is nog steeds ^e beluiste
ren. We hebben de moeite genomen
om voor u een kijkje te gaan nemen
in het land achter Deventer, in de
omgeving van de Holter berg en wij
der nog. We hebben gezworven langs
de eenzame landwegen en donkere
bospaden. We hebben de eenzaamheid
►.cvoeld. die hier ook nu nog te vin
den, is in :'eze tijd, nu de electrlciteit
■in de radio, de autobussen en de
spoorwegen bijna overal te vinden zijn
Ook hier. Maar er zijn nog plekjes
te vinden, waar men zich in vroeger
eeuwen zou wanen.
Wie de bekoring van het miflwin
lerseizoen wil ondergaan, wie de be
doeling ervan beter wil begrijpen
mo«t o»n van deze weinige plekjer
opzoeken en zich trachten in te le
ven in de bf,*zon''ere sfeer, die ctf'
gebruik veroorzaakt heeft Hier is he>
het midwinterblazen. In andere stre
ken zh'ft er weer andere gebruiken
Overal ligt echter, de vrees voor de
vuls'-e-nis en de vreugde van de over
winning van het licht er aan ten
grond lag.
WJJ .iïiNNEN GEEN VREES.
Neen. wij kennen geen vrees, en wij
kennen gr-en comherheid. Tenminste
niet in die zin als onze voorouder?
die kenden Wij hebben natuurlijk ook
onze sombere buien, als w* me"- bei
ve..jiMe» irc.nnta maken. w«j kennen d-?
vrees, als we ons herinneren de daf?eo
van de a-iif on- litfende oo"lo4
T-*- «nnen niet meer de vrees
oori- J»«<=,®rnis en de angst voor
de 'ftnznambeid.
Hier in dez* enkele oude boerderijer
waar-de moderne teehniek nog niet is
doorced ronden hebben we even ge
voeld. dat er pen diepe betekenis ge
leem 13 in de feiten. ^1" onz<» voer
ou^e^ omstreeks TCersgnfa hielden.
Wanneer voor 1 en de tild van het
oo?smn voorhij was. kwam de Novem-
bermaand De maand met de vreugde
van be* •lachten van het eigen gemeste
varken en bet daa-uit voortvloeiende
„vemriezen".
Roer Teunissen vertelde ons ar van.
Ja. hii had ook dit jaar weer een
„zwien" i? de kulo. Waar het vet
priezen gebeurde hüna niet meer. Hii
had het echter nog wel meegemaakt
Men ziet deze oude boer ziin zeventig
jaar niet aan. Ongebogen de rug, nog
sleehts w»inig rim.neU en een vreug
devolle tinteling in de ogen.
Het was een schoon vermaak, dat
,.ve*DrieZen". De naaste buren kwa
men e»n avond te eten en natuur
lijk werd het beste van het varken
niet gespaard. Het vet droop van de
kinnen als de goudbruin gesuddeHe
carbonaden afgekloven werden. De
drank vloeide rijkelijk en zo ver-
"g de avond schielijk
WT W\S NACHT.."
Dan moesten ze eindelijk naar huis-
Over de eenzame hei of door het don
kere bos. waar de geesten op de loer
lagen. Duisternis heerst alom. Duister
nis en bijgeloof
Vergeten was de vreugde van het
samenzijn. Slechts als er zoveel drank
gebruikt was. dat de feestenden neve
lig werden, kwam er. in een bepaald
soort moed. een luide schreeuw door de
nachtelijke duisternis.
Het was tegen het einde van de No-
vembermaand- Korter en korter wer
den de dagen. Grauwe nevels hingen
over de velden. Soms gierde de storm
wind. De vorst der duisternis scheen
ie overwinning te behalen. Verkeer was
er sinds het ..vetpriezen" was afgelopen
bijna niet meer. Alles scheen even
somber. En toch snakten deze mensen
naar een teken van leven. Naar een
teken, dat ook de andere buren er nog
waren.
Is daaruit het midwinterblazen Ont
staan? We moeten terug gaan in de
grijze oudheid om dit te weten- En
die oudheid zwijgt. In archieven is er
niet over te vinden. Maar wat wij
gehoord hebben aan de haard van
de Twentse boer, wijst in die rich
ting. 'Men hunkerde naar gezellig
heid. Men hunkerde naar een teken
dat de wereld niet uitgestorven was,
dat ze niet ten prooi zou vallen aan
duistere machten.
Dat is naar alle waarschijnlijkheid
het ontstaan van de midwinterhoorn ge
weest. Een afgesproken signaal. Een
levensteken, dat in de donkere avond
werd gegeven. Eerst later is het een
gebruik geworden om de hoorn te bla
zen boven de put,waardoor een heel
eigenaardig effect kan worden verkre
gen.
VERKEERD BEGRIP.
Naar wat enkele zegslieden ons ver
telden is het een totaal verkeerd begrip
dat het- midwinterhoornblazen een te
ken van vreugde zou zijn geweest ovei
het lengen der dagen, over de overwin
ning van de duisternis door het licht
Want bet eigenlijke midwinterblazen
begint reeds op de dertigste November
als het nog ruim drie Weken duurt, voor
de kortste dag er is. De ergste tijd moet
nog komen.
Tegenwoordig begint men niet meer
zo vroeg te blazen. Soms enkele dagen
voor Kerstmis, maar vast geen weken
meer. Ach waarom is het ook nodig?
Het midwinterhoornblazen leeft niet
meer. Het is legende geworden. Her
heefc zijn betekenis verloren. De wereld
is kleiner geworden. Er wonen te veel
mensen op. De verkeersmiddelen zijn
va» die aard, dat er geen afstanden
meer bestaan. Men springt even op de
fiets en men is er. De donkere bos
paden zijn geen regel meer. Ze zijn
uitzonderingen.
SOMBER KLINKT DE HOORN
We ztiten in de kamer van boer Teu
nisse. Buiten' is het donker geworden.
De grote ouderwetse kachel gloort en
snort. De petroleumlamp verspreidt een
spaarzaam licht in de grote laaggezol
derde huUkamtr. De zware balken
werpen diepe schaduwen op het pla
fond. Het is of de tijd hier heeft
stilgestaan.
De hoorn is inmiddels reeds uif de
put te voorschijn gehaald, waar hij een
jaar opgeborgen is geweest. Niet .uit
vrees voor diefstal, maar om het uit
drogen te voorkomen.
Het is een voorwerp, dat iets aan eer,
kolfstok herinnert. Bijna altüd worden
ze op de boerderijen gemaakt van wil
gen of vlierenhout. Men zaagt een
dikke tak die de gewenste vorm heeft
door midden in de lengte, holt de helf
ten uit en last ze met kopéren banden
weer aan elkaar. Dan komt nog het
mondstuk, dat van vlierhout is gemaakt.
Na het eten begeven we Ons naar
buiten, naar de plaats waar de fiut
staat. Het is een schone avond, mer
bijna geen wind. De lucht is dik en
het is pikdonker. Af en toe een luci
fer afstrijkend naderen We de put.
Teunisse brengt de hoorn er boven
er boven en blaast uit alle macht.
Een Onwelwillend geluid verstoort de
nachtelijke stilte. Onwelluidend en som
ber, als het gedempte geloei van een
stier die in nood is. Dan brengt hij
enige variatie in de klank. Het loeien
wordt kermen, maar een vreugdevolle
toon kunnen we er niet in Ontdekken.
Plotseling houdt hij op. Het is vreemd
stil en er heerst een hevige spanning.
Waarom? We kunnen het niet zeggen
Het is of het grijze verleden ons in zijn
macht heeft gekregen. Niets is te horen
dan het lichte ruisen van de wind door
de toppen van de bomen. Opnieuw
heft Teunisse de hoorn en blaast uit
alle macht
Als het weer stil is geworden, komt
het antwoord. Van verschillende kan
ten. Wel is het geen koor als van de
Hollandse nachtegalen, maar het ant
woord is er.
BOER TEUNISSE VERTELT
Als we weer binnen zijn gekomen,
begint Teunisse weer te vertellen. Ver
halen, die hij al weer van zijn vader
heeft gehoord. Hoe een honderd of nog
meer jaar terug in Twente het gebruik
algemeen was. Hoe na verloop van
tijden een ieder aan het selchts weinig
variërend geluid kon horen, welke
buurman antwoordde. En ook van de
sensaties,die de ouderen in veel ster
ker mate moet hebben bevangen, dan
het ons daar net te pakken had. Hoe
in sommige tijden het gespuis het le
ven op het platteland onveilig maakte
en de boeren bij het invallen van de
duisternis de deuren angstvallig geslo
ten hielden.
Hoe ze gedurende de Decembermaand
reeds bij het Invallen van de eerste
schemering op de midwinterhoorn
bliezen, omdat het later niet veilig was
De koffiepot Pruttelt .de blauwe rOoV
van Onze pijpen trekt in slierten door
de kamer om zich rond de lamp in ee-
ijle blauwe nevel op te lossen. In he»
licht der lamp glanzen de opgepoetste
koperen ringen der midwinterhoorn, als
een symbool dat herinneringen oproept
aan een oud verleden.
en vindt zijn einde in het knokenhuis
Het Kerstmannetje uit de winkel van
baas Jansen was een wonderlijk Kerst
mannetje. Hij kon niet praten en niet
denken. Maar het leek precies of hij
echte ogen had en in zijn binnenste
had hij een mechaniek, waardoor hij
kon lopen. Toen baas Jansen hem
aan een van zijn klanten toonde, ver
gat hy het mechaniek af te zetten
en plotseling wandelde het Kerstman
netje, dat in de etalage thuishoorde,
op straat.
Toen kwam er een guto aanrazen
en al toeterde die ook nog zo luid, het
Kerstmannetje ging geen stap opzij
De chauffeur stapte uit en wilde reeds
beginnen uit te varen, toen hij zag wie
hy voor zich had. Het was een prach
tig Kerstmannetje en de chauffeur
nam hem op en zette hem in de auto
bij een heel deftige meneer.
Voort ging het in razende vaart. Hei
Kerstmannetje duizelde er bijna van.
en hij was heel blij, toen ze stopten
in een heel grote stad in een vreemd
land. voor een prachtig paleis.
De grote meneer, die het Kerstman
netje niet erg vertrouwde, nam hem
bij de hand en hoewel hij tegenstrib-
belde moest hij m^e naar binnen. Het
Een paar uur ontspanning
door inspanning
Hierboven vindt U onze Kerst-
puzzle een hartige hap voor cle
Zondagen! De echte kruiswoordpuzzje
vrienden kunnen hun hart ophalen.
Wij stellen voor de goede oplossers
een boek en een fraaie kunstkalender
beschikbaar. Bij meerdere goede oplos
singen beslist het lot De ingewerkte
oplossingen moeten uiterlijk 2 Januari
a.s. in ons bezit zijn. We willen U nog
even attent maken op het woord in 20
verticaal, bestaande uit 6 letters. De
spelling daarvanis Duits!
Horizontaal
1. Peuldragende boom (buiteoO; 5.
Werelddeel; 11. Toestaan; 14. Slang;
15. Geldstuk; 16. Speelgoed; 17. Een
maal rond met breien; 18. Godin des
Vredes; 20. Vervoeging ww. staan; 21.
Neusklank; 23. Vierde letter Gr. alpha-
bet of land ingesloten door rivieren;
24. voorzetsel; 25. Sterk ruikende plant
26. Voorzetsel; 27. Station in R'dam;
28. Geldstuk (afk.); 29. United Press;
30. Beruchte Duitse organisatie (afk.)
31. Klap; 32. Voorzetsel; 33. Muz. uit
drukking (afk.); 35. Voornaamwoord;
36. Radio Nederland (afk. 2 letters);
37. Bid (Lat); 38. Naam, verbonden
aan wereldbekende prijzen; 41. Tegen;
42. Eén (Eng.); 44. Heeft te maken met
regen; 45. Maarschalk- uit Zd. Euro
pees land; 46. Heldendicht; 47. Spijs-
'lijst; 48. Drie klinkers; 49. Broeder
(afk.); 50. Frans lidwoord; 52. Ver
voegd lidwoord; 53. Gedeelte van dag;
54. Uit bezetting bekende Organisatie.'
55. Ten name (afk.)56. Oppervlakte-
maat; 57. Rijkswerf (afk.); 58. En
dergelijke (afk.) 60. Ontkenning (Esp.)
was er stampvol Allemaal heren die
soms luisteren naar wat er een te zeg
gen had, maar soms ook een dutje
deden.
Het Kerstmannetje begreep er niets
van. Het was ook heel moeilijk voor
hem. Want omdat hy altijd in de eta
lage van Jansen had gestaan, kon hy
alleen maar een beetje Nederlands ver
staan.
Toen kwam er een moment, dat het
Kerstmannetje begreep wat er aan de
hand was. Hij was in de vergadering
van de Verenigde Naties aangeland
Hij keek nauwkeuriger toe en des te
langer het Kerstmannetje keek, des te
bedroefder werd hij. Op het laatst rol
den de tranen over zijn bolle, gekleur
de wangen om in zijn baard te blijven
hangen. De meneer zag het en hij
vroeg aan het Kerstmannetje of het
Item niet beviel Het Mannetje schud
de n\pt het hoofd. Hij rukte zich los
cn rende de zaal uit. Eenzaam zwierf
hy door de straten van Parijs.
Het werd avond en eindelijk beland
de hij op een vliegveld, waar juist een
vliegtuig klaar stond. Vlug wipte hy
naar binnen. Hij verschool zich onde'
een gemakkelijke stoel en wachtte ge
laten de dingen af. Na een poosje was
het Kerstmannetje in slaap gesukkeld
Toen hy weer wakker werd, zat het
vliegtuig al hoog in de lucht
Hij luisterde naar de gesprekken van
de luchtreizigers. Ze spraken over
Kerstavond en Vrede op Aarde en hy
begon in een betere stemming te ge-
inken. In de vergadering van de Ver
enigde Naties had hij niets dan boze
gezichten gezien. Daar leek niemand
een ander ooit te wille begrijpen. Maar
hier in het 'vliegtuig waren tenminste
mensen, die er nog aan dachten, dat
het morgen de heiligste der dagen
was.
Reeds wilde hy naar voren komen
toen hij ineen kromp.
De mannen spraken niet langer over
Vrede op aarde. Ze hadden het nu
over de mogelijkheden om winst te
maken. Hun stemmen hadden een
andere klank gekregen. Wel spraken
zeNederlads, maar de toon was etrea
koud, als hy in Parijs gehoord had»
Opnieuw viel het Kerstmannetje ia
jlaap en hy werd pas wakker, toen het
vliegtuig reeds lang op dt grond stond.
Er was niemand meer in te bekennen.
Voorzichtig stapte hy uit en bcgoa
zyn wandeling door de nacht. Ten.
slotte stapte *hy een cafe binnen en
ging aan een tafeltje zitten. Niemand
sol een op hem te letten. Overal waren
mensen in luidruchtig gesprek. Hij
verstond ze wel, maar hy begreep ze
niet.
'Och; dat was het Kerstmannetje
niet kwalijk te nemen. Het was im
mers maar zo'n eenvoudig mannetje,
die zich nooit met de wereld bemoeid
had. Hy voelde zich niet op zyn ge
mak en zonder te proberen iets te eten
of te drinken, sloop hij weer naar
buiten. Juist begonnen de -kerkklok
ken te luiden en tal van mensen be
gaven zich op weg om de eerste dienst
bij te wonen.
Hy voelde geen vermoeidheid meer.
Bij deze mensen hoorde hij thuis. Zijn
gezicht begon te stralen van vreugde»
Hy wist nu wat hij wilde. Hy ging
met die mensen mee om te luisteren
naar het evangelie, dat verkondigd
zou worden.
Vr&de op aarde!
Helaas was juist het mechaniek af
gelopen .en het Kerstmannetje kon niet
verder, komen dan tot de portiek van
de kerk. Daar zakte hy ineen. Toch
luisterde hij nog verrukt naar de klan
ken van het orgel en het zingen van
de mensen. De dienst duurde lang;
maar eindelijk hoorde hy toch het
laatste gezong ,dat machtig aanzwol:
Vrede op aarde, in de mensen een
welbehagen.
Het Kerstmannetje glimlachte toeö
de deuren opengingen en de mensen
naar buiten kwamen, Hy hoorde ze
lachen en schertsen. Hy hoorde z«
praten over winsten en verliezen. Over
de toestand in het Heilige Land en in
Berlyn. Over Indonesië en China. Zyn
glimlach veranderde in een snik.
Toen werd hij plotseling opgeno
men. Een meisje keek hem aan.
„Och," zei ze, „wat een miserabel
Kerstmannetje. Kijk eens!'- Het ïykt
wel of hy huilt Met een minachtend
gebaar gooide ze hem weg. Daar lag
het Kerstmannetje, dat zo moedig do
wereld ingestapt was, op een oudo
grafzerk. Drie dagen later werd hij
door de doodgraver in het knokenhui#
gegooid.
BIJZONDERE KOSTJES IN
BINNEN- EN BUITENLAND a
Het z° de gewoonte der Neder
landse huisvrouw geworden om tegen
de Kerstdagen een geslacht konijntje,
kip, gans of kalkoen in huis te halen.
Zy, die niet van bout houden, zorgen
in elk geval voor deze dagen gebak,
zoals Kerstkransen, appelbollen enz.
in *huis te hebben. En als ons nu ge
vraagd werd, welk eten vind je nu het
lekkerst, dan zouden we zeker één de
zer in de Kerstdagen te verorberen
heerlijkheden opnoemen.
In de Nederlandse grote steden, zo
als Amsterdam en Rotterdam, kon men
een dertigtal jaren geleden tegen de
Kerstdagen bij de marktstalletjes rei
gers- en eendenkoppen kopen. Dit af
val vond bij de armere bevolking gre
tig aftrek.
Ook in het buitenland weten de
mensen wat lekker eten is. doch er zijn
62. Riviertje; 63. Streven van federa
listen; 67. Dampkring; 70. Duitse stad;
75. Modern hulpmiddel by scheepvaart
en luchtvaart; 79. Vliegveld nabij Gro
ningen; 80. Eiland van Ned. Antillen;
81. Losgetrokken draad; 82. Van me
ning zijn.
Verticaal:
1. Beheerder van administratie; 2. Wat
U In een courant dient te vinden; 3.
Meisjesnaam; 4. Voorzetsel; 6. Laatste
ste klinker (èèn letter); 7. Riviertje;
8. Oud-Griekse pasmunt; 9. Afbeel»
ding (5 letters); 10. Fijngemaakt, in
melk gekookt voedsel, veelal voor
kleine kinderen; 12. Vulkaan in Italië;
13. Pasgeboren schaap; 14. Derde let
ter alphabet; 19. Water (Fr., drie let
ters); 20. Schrik van de oorlogsjaren;
22. Deel van gelaat; 26. Javaans trek
dier; 27. lunchen (10 letters); 29. Ver.
Staten van Amerika; 33. Drietal; 34.
Vindt men aan zeekant; 37. Visroverl
39. Vierde klinker (één letter) 40. Stad
inN. Brabant; 42. Plek; plaats; 43. Ver
harding op hand; 44. Decameter (afk.
2 letters; 49. Grondvlak; 51. Meisjes
naam; 58: Vervoeging ww. eten; 59
Initialen bekende firma (2 letters); 61
Plaats in Gelderland; 64. Ontkenning
(Eng.; 65. Twee opeenvolgende letters
uit alphabet; 66. Gedeelte van bouw-
of grasland; 68. Jongensnaam; 69.
Dwingeland; 71. Niet veel voorkomen
de meisjesnaam; 72. Telwoord; 73. AU
61 vert.: 74. Hevig; 75. Manlijk dier;
76. Als 56 hor.; 77. Niet dik; 78. Voor
naam van bekend voetballer..
Inzendingen voor 6 Jan. aan Puzzle-
redactie,Postbus 3, Schagen.
ook wel eeng kostjes by, d»e wij moei
lijk kunnen appreciëren.
Laten we in gedachten eens eett
tocht over de wereld maken. De Weih-
nachtsbollen in Duitsland zijn ons niet
vreemd, doch de kikkerbilletjes en
slakken (alikruiken) In Frankryk kun
nen wel moeiiyker door ons keelgat -
krijgen. Op speciale boerderijen bil
Parys worden deze kikvorsen ge*
kweekt. Zuidelijker in de Pyreneën, iJ
het een bijzondere gastmaaltijd als daar
ook gebraden vos ter tafel verschijnt.
Terwijl ditzelfde het geval is in Italië,
waar het gebraden egelvlees (ontdaan
van de stekels!) smaakt als varkens
vlees. In Arabië vergast men u op
kamelenmelk en geroosterde sprink
hanen in pekelwatcr gedoopt.
Een heerlijk eten is in Turkije een
soort tor, die van poten en schilden
ontdaan wordt. Verder in het Oosten,
in het Noordelijk gedeelte van Indië
krijgen We pilau opgediend, dit is een
mengseltje van rijst, schapengehakt,
gedroogde druiven, worteltjes, spece
rijen en vet. Hun naburen, de Mongo
len, maken niet zo veel poespas en
roosteren een schaap. De omzittenden
snUden er naar believen een reepjt
af en drinken daarbij, een bekertje
koemiss. Dit is een soort paardenmelk,
welke drank sterk gegist is en daar
door zeer alcoholhoudend.
In Malakka krijgt ge een portie tij
gervlees en bij de jagers van Alaska
is het berenvlees een tractatic. De es
kimo's van Alaska eten heel smake
lijk in het vlees van walrussen en
robben en drinken daarbij een kroes
robbentraan.
